శ్రీరంగపట్టణం
శ్రీరంగపట్నం
శేరింగపట్నం (సామ్రాజ్యవాద కాలంలో) | |
|---|---|
పట్టణం | |
 శ్రీరంగపట్నంలో గుంబజ్ | |
  శ్రీరంగపట్నం | |
| Coordinates: 12°24′50″N 76°42′14″E / 12.414°N 76.704°E | |
| దేశం | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | కర్ణాటక |
| జిల్లా | మాండ్యా |
| Government | |
| • Type | పురపాలక సంఘం |
| • Body | శ్రీరంగపట్నం పురపాలక సంఘం |
| Area | |
| • Total | 13 km2 (5 sq mi) |
| Elevation | 679 మీ (2,228 అ.) |
| Population (2011) | |
| • Total | 25,061 |
| • Density | 2,157/km2 (5,590/sq mi) |
| భాషలు | |
| • అధికారిక | కన్నడ |
| Time zone | UTC+5:30 (IST) |
| PIN | 571 438 |
| ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్ | 08236 |
| Vehicle registration | KA-11 |
| Website | http://www.srirangapatnatown.mrc.gov.in/ |
శ్రీరంగపట్టణం (కన్నడ: ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ) (ఇంకనూ శ్రీరంగపట్న శిరంగపట్టణ్ అని పిలువబడేది). కర్నాటక రాష్ట్రంలోని మాండ్య జిల్లాలో గలదు. మైసూరుకు అతి సమీపంలో ఉంది. ఈ నగరం, చారిత్రక, ధార్మిక, సాంస్కృతిక ప్రాముఖ్యతను గలిగిఉంది.
ప్రదేశం[మార్చు]
మైసూరు కు 13 కి.మీ. దూరంలో గల ఈ నగరం, మాండ్య లో గలదు. ఈ పట్టణం చుట్టూ కావేరీ నది చే చుట్టబడిఉంది. ఇదో ద్వీపంలా కనబడుతుంది.
ధార్మిక ప్రాముఖ్యత[మార్చు]
ఈ నగరంలోని శ్రీరంగనాధ స్వామి ఆలయంలో వెలసిన రంగనాధస్వామి పేరున ఈ నగరానికి శ్రీరంగపట్టణం అనే పేరు వచ్చింది. ఈ ఆలయాన్ని 9వ శతాబ్దంలో గంగ వంశపు రాజులు నిర్మించారు. హోయసల, విజయనగర శైలిలో ఆ తరువాత రంగరింపబడినది.
జనగణన[మార్చు]
2001 గణాంకాల ప్రకారం,[1] శ్రీరంగ పట్టణ జనాభా 23,448. అందులో పురుషులు 51%, స్త్రీలు 49% గలరు. అక్షరాస్యత శాతం 68%, జాతీయ అక్షరాస్యత శాతం 59.5% కంటే ఎక్కువ ఉంది. పురుషుల అక్షరాస్యత 74%, స్త్రీల అక్షరాస్యత 63%. 10% జనాభా 6 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సుగలవారు.
భూగోళికం[మార్చు]
శ్రీరంగపట్టణం, 12°25′N 76°42′E / 12.41°N 76.7°E లో గలదు. దీని సరాసరి ఎత్తు 679 మీటర్లు (2227 అడుగులు).
చరిత్ర[మార్చు]
శ్రీరంగపట్టణం, విజయనగర సామ్రాజ్య కాలంనుండి పుణ్యక్షేత్రంగా, సాంస్కృతిక కేంద్రంగా విరాజిల్లుచున్నది. అంతేగాక మైసూరు రాజ్యపు రాజధానిగాను విరాజిల్లినది. రంగరాయను ఓడించి వడయార్ రాజు 1614 లో శ్రీరంగపట్టణాన్ని వశబర్చుకున్నాడు.[2] విజయనగర సామ్రాజ్యంపై దండెత్తిన వడయార్ రాజుకు విజయనగర సామ్రాజ్య ఆరాధ్య దేవతయైన అలిమేలమ్మ శపించిందనీ, దాని కారణాన వడయార్ రాజుకు సంతానం కలుగలేదని ఓ కథనం ఉన్నది.
- హైదర్, టిప్పు
హైదర్ అలీ, టిప్పు సుల్తాన్ ఆధ్వర్యంలో శ్రీరంగపట్టణం 'మైసూరు రాజ్యానికి' రాజధాని అయింది. టిప్పు సుల్తాన్ తన రాజ్యానికి ఖుదాదాద్ సల్తనత్ లేదా సల్తనత్ ఎ ఖుదాదాద్ అని పేరు పెట్టాడు. టిప్పు సుల్తాన్ శ్రీరంగపట్టణానికి రాజధాని చేసుకుని, దక్షిణ భారత్ లోని పలు భాగాలను తన రాజ్యం క్రింద కలుపుకున్నాడు. ఇండో-ఇస్లామీయ నిర్మాణ శైలి లో టిప్పుసుల్తాన్ సమాధి, టిప్పూ పాలెస్, దరియా దౌలత్, జుమ్మా మసీదు లాంటి నిర్మాణాలు కానవస్తాయి.'1799' లో తన స్వంత అనుచరగణం విద్రోహచర్యవలన శ్రీరంగపట్టణ పరిసరాలలోనే బ్రిటిష్ వారిచే చంపబడ్డాడు.
ముఖ్యమైన ప్రదేశాలు[మార్చు]
శ్రీరంగపట్టణంలో పలు ప్రదేశాలు చూడదగినవి. వాటిలో ముఖ్యమైనవి:
- శ్రీరంగనాధ స్వామి ఆలయం, శ్రీరంగపట్టణం: ఈ ఆలయం చాలా పురాతనమైనదే కాక హైందవ సంప్రదాయంలో, అందులోనూ వైష్ణవ సంప్రదాయంలో మరీ ప్రఖ్యాతి పొందినది. మైసూరును హైదరాలీ పరిపాలించిన కాలంలో ఈ ఆలయానికి సమీపంలోని మందుగుండు సామగ్రి కార్ఖానా పేలి రంగనాథస్వామి దేవాలయ గోపురం విరిగిపడింది. హైదర్ అలీ వెన్వెంటనే తన సైనికులను పంపి వారిచేతనే దేవాలయ గోపురాన్ని నిర్మింపజేశారు.[3]
- జుమ్మా మసీదు
- రంగన్నతిట్టు పక్షి అభయారణ్యం
- కరిఘట్ట
- శివసముద్రం జలపాతం, భారత్ లో రెండవ అతిపెద్ద జలపాతం, ప్రపంచంలో 16వ అతిపెద్ద జలపాతం.[4]
గమనికలు[మార్చు]
- ↑ "Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)". Census Commission of India. Archived from the original on 2004-06-16. Retrieved 2008-11-01.
- ↑ The fall of Srirangapattana to the Wodeyar dynasty in 1614 is much celebrated in local ballad and legend, one of which concerns a curse put upon the Wodeyars by Alamelamma, the lamenting wife of the defeated Vijayanagar viceroy. In fulfillment of that curse, no ruling Maharaja of Mysore has ever had children; the succession has inevitably devolved upon brothers, nephews or adopted heirs, or on children born to the Maharaja before his accession, but never has a child been born to a ruling Maharaja.
- ↑ వెంకట శివరావు, దిగవల్లి (1944). కథలు-గాథలు (1 ed.). విజయవాడ: దిగవల్లి వెంకట శివరావు. pp. 127–140. Retrieved 1 December 2014.
- ↑ "Shivasamudra Falls". Retrieved 2006-11-11.
మూలాలు[మార్చు]
- "The Tiger and the Thistle"
- "Tipu's Srirangapattana"
- Sri Ranganathaswamy Temple
- Tourism in Srirangapattana
- Templenet on Sri Ranganathaswamy Temple