అంబర్ కోట, రాజస్థాన్
| ఆమేర్ కోట | |
|---|---|
| రాజస్థాన్ లో భాగం | |
| అంబర్, రాజస్థాన్, భారతదేశం | |
 | |
| భౌగోళిక స్థితి | 26°59′09″N 75°51′03″E / 26.9859°N 75.8507°E |
| రకము | కోట, ప్యాలెస్ |
| స్థల సమాచారం | |
| నియంత్రణ | రాజస్థాన్ ప్రభుత్వం |
| సాధారణ ప్రజలకు ప్రవేశానుమతి | Yes |
| పరిస్థితి | బాగుంది |
| స్థల చరిత్ర | |
| కట్టిన సంవత్సరం | 1592[1] |
| కట్టించింది | మాన్ సింగ్ I |
| వాడిన వస్తువులు | ఇసుకరాయి, పాలరాయి |
| రకం | సాంస్కృతిక |
| క్రైటేరియా | ii, iii |
| గుర్తించిన తేదీ | 2013 |
| దీనిలో భాగం | రాజస్థాన్ కొండ కోటలు |
| రిఫరెన్సు సంఖ్య. | 247 |
| రీజియన్ | దక్షిణాసియా |
అంబర్ కోట భారతదేశంలోని రాజస్థాన్ ఆమేర్ లో ఉన్న ఒక కోట. అమేర్ రాజస్థాన్ రాజధాని జైపూర్ నుండి 11 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న 4 కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణంలో ఉన్న ఒక పట్టణం. ఒక కొండపై ఉన్న ఇది జైపూర్ లోని ప్రధాన పర్యాటక ఆకర్షణగా నిలిచింది. అమేర్ కోట కళాత్మక శైలి అంశాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. దాని పెద్ద ప్రాకారాలు, వరుస ద్వారాలు, చెక్కిన మార్గాలతో, ఈ కోట మయోటా సరస్సును విస్మరిస్తుంది, ఇది అమేర్ ప్యాలెస్ కు ప్రధాన నీటి వనరు.[2][3]
రాజపుత్ర వాస్తుశిల్పానికి అమేర్ ప్యాలెస్ గొప్ప ఉదాహరణ. దాని భవనాలు, పనులలో కొన్ని మొఘల్ వాస్తుశిల్పం ప్రభావాన్ని కలిగి ఉన్నాయి.[4][5][6] ఎర్ర ఇసుకరాయి, పాలరాయి నిర్మించిన ఈ ఆకర్షణీయమైన, సంపన్నమైన రాజభవనం నాలుగు స్థాయిలలో నిర్మించబడింది, ఒక్కొక్కటి ప్రాంగణంతో నిర్మించబడింది. ఇందులో దివాన్-ఎ-ఆమ్, హాల్ ఆఫ్ పబ్లిక్ ఆడియన్స్, దివాన్-ఇ-ఖాస్, హాల్ అఫ్ ప్రైవేట్ ఆడియన్స్ షీల్డ్ మహల్, అద్దం ప్యాలెస్, జై మందిర్, సుఖ్ నివాస్ ఉన్నాయి, ఇక్కడ ప్యాలెస్ లోపల నీటి ప్రవాహంపై వీచే గాలుల ద్వారా కృత్రిమంగా చల్లని వాతావరణం సృష్టించబడుతుంది. అందువల్ల, అమేర్ కోటను అమేర్ ప్యాలెస్ అని కూడా పిలుస్తారు. ఈ రాజభవనం రాజపుత్ర మహారాజులు, వారి కుటుంబాలకు నివాసంగా ఉండేది. కోట గణేష్ గేట్ సమీపంలో రాజభవనం ప్రవేశద్వారం వద్ద, చైతన్య ఆరాధన దేవత అయిన శిలా దేవికి అంకితం చేయబడిన ఆలయం ఉంది, ఇది 1604లో బెంగాల్ జెస్సోర్ రాజాను ఓడించినప్పుడు రాజా మాన్ సింగ్ కు ఇవ్వబడింది. జెస్సోర్ ప్రస్తుతం బంగ్లాదేశ్ ఉంది.[7] రాజా మాన్ సింగ్ కు 12 మంది రాణులు ఉండేవారు, కాబట్టి ఆయన ప్రతి రాణికి ఒక గది చొప్పున 12 గదులను నిర్మించాడు. ప్రతి గదికి రాజు గదికి అనుసంధానించబడిన మెట్లు ఉండేవి, కాని రాణులు మెట్లపైకి వెళ్లకూడదు. రాజా జై సింగ్ కు ఒకే రాణి ఉన్నందున అతను మూడు పాత రాణి గదులతో సమానమైన ఒక గదిని నిర్మించాడు.
జైఘర్ కోట పాటు ఈ రాజభవనం, అదే అరావళి పర్వత శ్రేణులలోని చీల్ కా టీలా (ఈగల్స్ కొండ) పై ఉంది. రాజభవనం, జైఘర్ కోట ఒక సముదాయంగా పరిగణించబడతాయి, ఎందుకంటే రెండూ భూగర్భ మార్గం ద్వారా అనుసంధానించబడి ఉన్నాయి. ఈ మార్గం యుద్ధ సమయాల్లో రాజ కుటుంబ సభ్యులు, అమేర్ కోటలోని ఇతరులు మరింత అనుమానాస్పద జైఘర్ కోటకు మారడానికి వీలుగా తప్పించుకునే మార్గంగా ఉద్దేశించబడింది.[8][9] అమేర్ ప్యాలెస్ ను ఏటా 5000 మంది సందర్శకులు వస్తున్నారని, 2007లో మాత్రం 14 లక్షల మంది విచ్చేసారని డిపార్ట్మెంట్ ఆఫ్ ఆర్కియాలజీ అండ్ మ్యూజియమ్స్ సూపరింటెండెంట్ నివేదించింది. 2013లో కంబోడియా నమ్ పెన్ లో జరిగిన ప్రపంచ వారసత్వ కమిటీ 37వ సమావేశంలో, రాజస్థాన్ లోని హిల్ ఫోర్ట్ గ్రూపులో భాగంగా రాష్ట్రంలోని మరో ఐదు కోటలతో పాటు అమేర్ కోటను యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశం ప్రకటించింది.[10][11]
పేరు ఎలా వచ్చింది
[మార్చు]చీల్ కా తీలా పైన నిర్మించిన అంబికేశ్వర్ ఆలయం నుండి ఆమేర్, అంబర్ అనే పేరు వచ్చింది. అంబికశ్వర అనేది శివుడికి స్థానిక పేరు. అయితే, స్థానిక జానపద కథలు ఈ కోట పేరు దుర్గాదేవి అంబా నుండి వచ్చిందని సూచిస్తున్నాయి.
భౌగోళికం
[మార్చు]అమేర్ ప్యాలెస్ రాజస్థాన్ రాజధాని జైపూర్ నగరానికి 11 కిలోమీటర్ల దూరంలో అమేర్ పట్టణానికి సమీపంలో ఉన్న మయోటా సరస్సులో అటవీ కొండపై ఉంది. ఈ రాజభవనం ఢిల్లీకి జాతీయ రహదారి 11సి సమీపంలో ఉంది.[12] ఒక ఇరుకైన 4WD రహదారి సూరజ్ పోల్ (కోట సన్ గేట్) అని పిలువబడే ప్రవేశ ద్వారం వరకు వెళుతుంది. ఏనుగుల మీద స్వారీ చేయడానికి బదులు, పర్యాటకులు కోట వరకు జీపు సవారీలు చేయడం ఇప్పుడు చాలా నైతికంగా పరిగణించబడుతుంది.
చరిత్ర
[మార్చు]
అంబర్ ఒక మీనా రాష్ట్రం, దీనిని సుసావత్ వంశం పాలించింది. కాకిల్ డియో సుసవాట్లను ఓడించిన తరువాత ఖో తర్వాత అంబర్ను ధుంధర్ రాజధానిగా చేశాడు. కాకిల్ డియో దుల్హెరాయ్ కుమారుడు.[13][14]
ప్రారంభ కాలంలో, జైపూర్ రాష్ట్రాన్ని అంబర్, ధుంధర్ అని పిలిచేవారు, దీనిని ఐదు వేర్వేరు తెగలకు చెందిన మీనా అధిపతులు నియంత్రించేవారు. వారు డియోటి బర్గుర్జర్ రాజ్పుత్ రాజు ఆధిపత్యంలో ఉన్నారు. తరువాత కచ్వాహా యువరాజు దుల్హా రాయ్ మీనాస్ సార్వభౌమత్వాన్ని నాశనం చేసి, డియోలీలోని బర్గుర్జర్లను కూడా ఓడించి, ధుండార్ను పూర్తిగా కచ్వాహా పాలనలో స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.[15]
అంబర్ కోటను మొదట రాజా మాన్ సింగ్ నిర్మించారు. మొదటి జై సింగ్ 1600 ల ప్రారంభంలో దీనిని విస్తరించాడు. 1727లో రెండవ సవాయి జై సింగ్ కాలంలో కచ్వాహాలు తమ రాజధానిని జైపూర్ మార్చుకునే వరకు, తరువాతి 150 సంవత్సరాలలో తరువాతి పాలకులు మెరుగుదలలు, చేర్పులు చేశారు.[16]
మధ్యయుగ కాలంలో, అమేర్ను ధుండర్ అని పిలిచేవారు (పశ్చిమ సరిహద్దులలోని త్యాగ పర్వతం అని అర్ధం, 11 వ శతాబ్దం నుండి-1037, 1727 AD మధ్య, రాజధాని అమేర్ నుండి జైపూర్కు తరలించబడే వరకు కచ్వాహాలు పాలించారు. అమేర్ వద్ద తమ సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించిన ఈ పాలకులతో అమేర్ చరిత్ర చెరగని విధంగా ముడిపడి ఉంది.[17]
లేఅవుట్
[మార్చు]
ఈ ప్యాలెస్ ఆరు ప్రధాన విభాగాలుగా విభజించబడింది, ఒక్కొక్కటి దాని స్వంత ప్రవేశ ద్వారం, ప్రాంగణంతో ఉన్నాయి. మొదటి ప్రధాన ప్రాంగణానికి దారితీసే సూరజ్ పోల్ (సన్ గేట్) ద్వారా ప్రధాన ప్రవేశం ఉంది. యుద్ధాల నుండి తిరిగి వచ్చినప్పుడు సైన్యాలు తమ యుద్ధ ఔదార్యంతో విజయ కవాతులను నిర్వహించే ప్రదేశం ఇది, వీటిని రాజ కుటుంబ మహిళలు కూడా జాలకపు కిటికీలు ద్వారా చూసేవారు. దీనికి ఈ ద్వారం ప్రత్యేకంగా నిర్మించబడింది. ఇది రాజభవనంలోకి ప్రధాన ప్రవేశం కాబట్టి గార్డులను అందించింది. ఇది ఉదయిస్తున్న సూర్యుడి వైపు తూర్పుకు ఎదురుగా ఉంది, అందుకే దీనికి ఈ పేరు వచ్చింది. రాజ అశ్వికదళం, ప్రముఖులు ఈ ద్వారం గుండా రాజభవనంలోకి ప్రవేశించారు.[18]
జలేబ్ చౌక్ అనేది సైనికులు సమావేశమయ్యే ప్రదేశం అని అర్ధం వచ్చే అరబిక్ పదబంధం. సవాయి జై సింగ్ పాలనలో నిర్మించిన అమేర్ ప్యాలెస్ నాలుగు ప్రాంగణాలలో ఇది ఒకటి. మహారాజా వ్యక్తిగత అంగరక్షకులు ఆర్మీ కమాండర్, ఫౌజ్ బక్షి ఆధ్వర్యంలో ఇక్కడ కవాతులు నిర్వహించారు. మహారాజా గార్డుల బృందాన్ని తనిఖీ చేసేవారు. ప్రాంగణానికి ఆనుకుని గుర్రపు అశ్వశాలలు ఉండేవి, ఎగువ స్థాయి గదులు గార్డులచే ఆక్రమించబడ్డాయి.[19]
మొదటి ప్రాంగణం
[మార్చు]_-_img_01.jpg)
జలేబి చౌక్ నుండి ఆకట్టుకునే మెట్ల మార్గం ప్రధాన రాజభవన మైదానంలోకి వెళుతుంది. ఇక్కడ, మెట్ల కుడి ప్రవేశద్వారం వద్ద సిలాదేవి ఆలయం ఉంది, ఇక్కడ రాజపుత్ర మహారాజులు పూజించేవారు, 16వ శతాబ్దంలో మహారాజా మాన్సింగ్ నుండి 1980 వరకు, జంతు బలి నిలిపివేయబడింది.
జీవితంలో అన్ని అడ్డంకులను తొలగిస్తుందని నమ్ముతున్న హిందూ దేవత గణేశుడి పేరు మీద ఉన్న గణేష్ పోల్, గణేష్ గేట్, మహారాజుల వ్యక్తిగత రాజభవనాలలోకి ప్రవేశం. ఇది మీర్జా రాజా జై సింగ్ (1621-1627) ఆదేశాల మేరకు నిర్మించిన అనేక కుడ్యచిత్రాలతో కూడిన మూడు-స్థాయి నిర్మాణం. ఈ ద్వారం పైన సుహాగ్ మందిర్ ఉంది, ఇక్కడ రాజ కుటుంబానికి చెందిన మహిళలు దివాన్-ఇ-ఆమ్ లో జరిగే కార్యక్రమాలను "జాలీస్" అని పిలువబడే జాలక పాలరాయి కిటికీల ద్వారా చూసేవారు.[20]
- శిలా దేవి ఆలయం
జలేబి చౌక్ కుడి వైపున, సిలా దేవి ఆలయం అని పిలువబడే ఒక చిన్న కానీ సొగసైన ఆలయం ఉంది (శీలా దేవి కాళి, దుర్గ అవతారం. ఆలయ ప్రవేశం వెండి కప్పబడిన ఎత్తైన చెక్కతో ఉన్న రెండు తలుపుల ద్వారా ఉంటుంది. గర్భగుడి లోపల ప్రధాన దేవత వెండితో చేసిన రెండు సింహాలతో చుట్టబడి ఉంది. బెంగాల్లోని జెస్సోర్ రాజాతో జరిగిన యుద్ధంలో విజయం సాధించడానికి మహారాజా మాన్ సింగ్ కాళి నుండి ఆశీర్వాదం కోరినట్లు ఈ దేవత స్థాపనకు ఆపాదించబడిన పురాణం. సముద్రపు అడుగుభాగం నుండి తన విగ్రహాన్ని తిరిగి పొంది, దానిని ప్రతిష్ఠించి, పూజించమని దేవత ఒక కలలో రాజాకు సూచించింది. 1604లో బెంగాల్ యుద్ధంలో విజయం సాధించిన తరువాత, రాజు సముద్రం నుండి విగ్రహాన్ని తిరిగి పొంది, ఆలయంలో స్థాపించి, ఒకే రాతి పలకతో చెక్కబడినందున దానిని సిలా దేవి అని పిలిచారు. ఆలయ ప్రవేశద్వారం వద్ద, గణేశుడి చెక్కడం కూడా ఉంది, ఇది ఒకే పగడపు ముక్కతో తయారు చేయబడింది.
సిలా దేవి స్థాపన మరొక కథనం ఏమిటంటే, రాజా మాన్ సింగ్, జెస్సోర్ రాజాను ఓడించిన తరువాత, ఒక నల్ల రాతి పలకను బహుమతిగా అందుకున్నాడు, ఇది మహాభారత ఇతిహాసంతో సంబంధం కలిగి ఉందని చెప్పబడింది, దీనిలో కంస ఈ రాతిపై కృష్ణుడి పెద్ద తోబుట్టువులను చంపాడు. ఈ బహుమతి బదులుగా, మాన్ సింగ్ తాను గెలుచుకున్న రాజ్యాన్ని బెంగాల్ రాజాకు తిరిగి ఇచ్చాడు. అసుర రాజు మహిషాసుర చంపి కోట ఆలయంలో శిలా దేవిగా స్థాపించిన దుర్గా మహిషాసురమర్దిని చిత్రాన్ని చెక్కడానికి ఈ రాయిని ఉపయోగించారు. అప్పటి నుండి జైపూర్ రాజపుత్ర కుటుంబానికి వంశ దేవతగా సిలా దేవిని పూజించారు. అయితే, వారి కుటుంబ దేవత రామ్గఢ్ జమ్వా మాతగా కొనసాగింది.[21]
ఈ ఆలయంతో ముడిపడి ఉన్న మరో ఆచారం నవరాత్రి పండుగ రోజులలో జంతు బలి మతపరమైన ఆచారాలు (సంవత్సరానికి రెండుసార్లు జరుపుకునే తొమ్మిది రోజుల పండుగ). పండుగ ఎనిమిదవ రోజున ఆలయం ముందు గేదెను, మేకలను కూడా బలి ఇచ్చే ఆచారం ఉండేది, ఇది రాజ కుటుంబం సమక్షంలో చేయబడుతుంది, దీనిని పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు చూస్తారు. ఈ ఆచారం 1975 నుండి చట్టం ప్రకారం నిషేధించబడింది, ఆ తరువాత జైపూర్ లోని ప్యాలెస్ మైదానంలో బలిని ఖచ్చితంగా ఒక ప్రైవేట్ కార్యక్రమంగా జరిగింది, ఈ కార్యక్రమాన్ని రాజ కుటుంబానికి చెందిన దగ్గరి బంధువులు మాత్రమే చూస్తున్నారు. అయితే, ఇప్పుడు ఆలయ ప్రాంగణంలో జంతు బలి పద్ధతి పూర్తిగా నిలిపివేయబడింది, దేవతకు చేసే నైవేద్యాలు శాకాహార రకానికి చెందినవి మాత్రమే.
రెండవ ప్రాంగణం
[మార్చు]రెండవ ప్రాంగణంలో, మొదటి స్థాయి ప్రాంగణంలోని ప్రధాన మెట్లపై, దివాన్-ఇ-ఆమ్, పబ్లిక్ ఆడియన్స్ హాల్ ఉన్నాయి. రెండు వరుసల స్తంభాలతో నిర్మించిన దివాన్-ఇ-ఆమ్ 27 స్తంభాలతో ఎత్తైన వేదిక, వీటిలో ప్రతి ఒక్కటి ఏనుగు ఆకారపు రాజధానితో అమర్చబడి, దాని పైన గ్యాలరీలు ఉన్నాయి. పేరు సూచించినట్లుగా, రాజా (రాజు) ప్రజల నుండి పిటిషన్లను వినడానికి, స్వీకరించడానికి ఇక్కడ ప్రేక్షకులను నిర్వహించారు.
మూడవ ప్రాంగణం
[మార్చు]
మూడవ ప్రాంగణంలో మహారాజా, ఆయన కుటుంబం, పరిచారకుల ప్రైవేట్ నివాసాలు ఉండేవి. మొజాయిక్లు, శిల్పాలతో అలంకరించబడిన గణేష్ పోల్, గణేష్ గేట్ ద్వారా ఈ ప్రాంగణంలోకి ప్రవేశిస్తారు. ప్రాంగణంలో రెండు భవనాలు ఉన్నాయి, ఒకటి మరొకదానికి ఎదురుగా, మొఘల్ గార్డెన్స్ పద్ధతిలో నిర్మించిన తోటతో వేరు చేయబడ్డాయి. ప్రవేశ ద్వారానికి ఎడమ వైపున ఉన్న భవనాన్ని జై మందిర్ అని పిలుస్తారు, ఇది గాజు పొదిగిన పలకలు, బహుళ అద్దాల పైకప్పులతో అద్భుతంగా అలంకరించబడింది. అద్దాలు కుంభాకార ఆకారంలో ఉంటాయి, ఉపయోగంలో ఉన్న సమయంలో క్యాండిల్ లైట్ కింద ప్రకాశవంతంగా మెరుస్తూ ఉండే రంగు రేకు, పెయింట్తో రూపొందించబడ్డాయి. షీష్ మహల్ అని కూడా పిలువబడే అద్దం మొజాయిక్లు, రంగు అద్దాలు "మెరిసే క్యాండిల్ లైట్లో మెరుస్తున్న ఆభరణాల పెట్టె". షీష్ మహల్ ను 16వ శతాబ్దంలో మాన్ సింగ్ రాజు నిర్మించి, 1727లో పూర్తి చేశారు. ఇది జైపూర్ రాష్ట్రం పునాది సంవత్సరం కూడా.[22] అయితే, ఈ పనిలో ఎక్కువ భాగం 1970-80 కాలంలో క్షీణించడానికి అనుమతించబడింది, కానీ అప్పటి నుండి పునరుద్ధరణ, పునరుద్ధరణ ప్రక్రియలో ఉంది. హాలు చుట్టూ ఉన్న గోడలపై చెక్కిన పాలరాయి చెక్కిన ఫలకాలు ఉన్నాయి. ఈ హాలు మాయోటా సరస్సు మంత్రముగ్ధమైన దృశ్యాలను అందిస్తుంది.
జై మందిర్ పైన జాస్ మందిర్ ఉంది, ఇది పూల గాజు పూతలతో, అలబాస్టర్ సహాయ పనులతో ప్రైవేట్ ప్రేక్షకుల హాల్.
ప్రాంగణంలో కనిపించే ఇతర భవనం జై మందిరానికి ఎదురుగా ఉంది, దీనిని సుఖ్ నివాస్, సుఖ్ మహల్ (హాల్ ఆఫ్ ప్లెజర్) అని పిలుస్తారు. ఈ హాలుకు గంధపు చెక్క తలుపు ద్వారా చేరుకోవచ్చు. గోడలు "చిని ఖానా" అని పిలువబడే గూళ్ళతో పాలరాయి పొదుపు పనితనంతో అలంకరించబడ్డాయి. పైపుల ద్వారా నీటి సరఫరా ఒక బహిరంగ కాలువ గుండా ప్రవహిస్తుంది, ఇది ఎయిర్ కండిషన్డ్ వాతావరణంలో వలె పరిసరాలను చల్లగా ఉంచుతుంది. ఈ కాలువ నుండి నీరు తోటలోకి ప్రవహిస్తుంది.
- మేజిక్ పుష్పం
ఇక్కడ ఒక ప్రత్యేక ఆకర్షణ అద్దం రాజభవనం చుట్టూ ఉన్న స్తంభాలలో ఒకదాని దిగువన చెక్కిన "మేజిక్ ఫ్లవర్" పాలరాయి పలక, ఇందులో రెండు సంచరించే సీతాకోకచిలుకలు ఉన్నాయి-ఈ పువ్వు ఫిష్టెయిల్, తామర, హుడెడ్ కోబ్రా, ఏనుగు ట్రంక్, సింహం తోక, మొక్కజొన్న కోబ్, స్కార్పియాన్తో సహా ఏడు ప్రత్యేకమైన డిజైన్లను కలిగి ఉంది, వీటిలో ప్రతి ఒక్కటి చేతులతో ప్యానెల్ను పాక్షికంగా దాచడానికి ప్రత్యేక మార్గం ద్వారా కనిపిస్తుంది.[23]
- గార్డెన్
తూర్పున జై మందిర్, పశ్చిమాన సుఖ్ నివాస్ మధ్య ఉన్న ఈ తోట, మూడవ ప్రాంగణంలో ఎత్తైన వేదికలపై నిర్మించబడింది, దీనిని మీర్జా రాజా జై సింగ్ (ఐడి1) నిర్మించారు. ఇది చాహర్ బాగ్, మొఘల్ గార్డెన్ తరహాలో రూపొందించబడింది. ఇది షట్కోణ రూపకల్పనలో మునిగిపోయిన మంచం మీద ఉంది. ఇది మధ్యలో ఒక ఫౌంటెన్ తో నక్షత్ర ఆకారపు కొలను చుట్టూ పాలరాయితో కప్పబడిన ఇరుకైన కాలువలతో నిర్మించబడింది. ఉద్యానవనానికి నీరు సుఖ్ నివాస్ నుండి కాలువల ద్వారా, జై మందిర్ టెర్రస్ మీద ఉద్భవించే "చిని ఖానా గూళ్లు" అని పిలువబడే క్యాస్కేడ్ ఛానల్స్ నుండి కూడా ప్రవహిస్తుంది.[24]
- ట్రిపోలియా గేట్
ట్రిపోలియా ద్వారం అంటే మూడు ద్వారాలు అని అర్థం. ఇది పశ్చిమం నుండి రాజభవనానికి ప్రవేశం. ఇది మూడు దిశలలో తెరుచుకుంటుంది, ఒకటి జలేబ్ చౌక్, మరొకటి మాన్ సింగ్ ప్యాలెస్, మూడవది దక్షిణాన జెనానా డియోర్హి వరకు.
- సింహం ద్వారం
ప్రధాన ద్వారం అయిన లయన్ గేట్ ఒకప్పుడు రక్షణ ద్వారంగా ఉండేది, ఇది రాజభవన ప్రాంగణంలోని ప్రైవేట్ గృహాలకు దారితీస్తుంది, బలాన్ని సూచించడానికి దీనికి 'లయన్ గేట్' అని పేరు పెట్టారు. సవాయి జై సింగ్ (AD1) పాలనలో నిర్మించబడిన ఇది కుడ్యచిత్రాలతో కప్పబడి ఉంది, దీని అమరిక జిగ్జాగ్, బహుశా భద్రతా కారణాల నుండి చొరబాటుదారులపై దాడి చేయడానికి తయారు చేయబడింది.
నాలుగో ప్రాంగణం
[మార్చు]నాల్గవ ప్రాంగణంలో జెనానా (ఉంపుడుగత్తెలు, ఉంపుడుగొడ్డలతో సహా రాచరిక కుటుంబ మహిళలు నివసించేవారు. ఈ ప్రాంగణంలో రాణులు నివసించే అనేక గదులు ఉన్నాయి, అన్ని గదులు ఒక సాధారణ కారిడార్లోకి తెరవబడుతున్నందున, రాజు తాను ఏ రాణిని సందర్శిస్తున్నారో తెలియకుండానే రాజు తన ఎంపిక ప్రకారం వారిని సందర్శించేవారు.[25]
- మాన్ సింగ్ I రాజభవనం
ఈ ప్రాంగణానికి దక్షిణాన మొదటి మాన్ సింగ్ ప్యాలెస్ ఉంది, ఇది ప్యాలెస్ కోటలో అత్యంత పురాతన భాగం. ఈ రాజభవనాన్ని నిర్మించడానికి 25 సంవత్సరాలు పట్టింది, ఇది 1599లో మొదటి రాజా మాన్ సింగ్ పాలనలో పూర్తయింది. ఇది ప్రధాన రాజభవనం. రాజభవనం మధ్య ప్రాంగణంలో స్తంభాల బారాదరి, పెవిలియన్ కుడ్యచిత్రాలు, నేల, పై అంతస్తులలోని గదులను అలంకరించే రంగు పలకలు ఉన్నాయి. ఈ పెవిలియన్ మహారాణీల, రాజ కుటుంబానికి చెందిన రాజులు సమావేశ వేదికగా ఉపయోగించబడింది. ఈ పెవిలియన్ కు అన్ని వైపులా ఓపెన్ బాల్కనీలతో అనేక చిన్న గదులకు అనుసంధానించబడి ఉన్నాయి. ఈ రాజభవనం నుండి నిష్క్రమణ అనేక దేవాలయాలు, రాజభవనాలు, మసీదులతో కూడిన వారసత్వ పట్టణం అయిన అమేర్ పట్టణానికి దారితీస్తుంది.[26]
రాణులు, రాజభవనంలోని ఈ భాగంలో నివసించారు, ఇక్కడ వారి మహిళా పరిచారకులు కూడా ఉండేవారు. రాణులు ఆమేర్ పట్టణంలో దేవాలయాలను నిర్మించడానికి చాలా ఆసక్తి చూపారు.[27]
పరిరక్షణ
[మార్చు]జూన్ 2013లో నోమ్ పెన్ లో జరిగిన ప్రపంచ వారసత్వ కమిటీ 37వ సమావేశంలో రాజస్థాన్ లోని ఆరు కోటలు, అంబర్ కోట, చిత్తోర్ కోట, గాగ్రోన్ కోట, జైసల్మేర్ కోట, కుంబల్‌గఢ్, రణతంబోర్ కోట యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాల జాబితాలో చేర్చారు. అవి వరుస సాంస్కృతిక ఆస్తిగా, రాజపుత్ర సైనిక కొండ నిర్మాణానికి ఉదాహరణలుగా గుర్తించబడ్డాయి.[28][29]
అమేర్ ప్యాలెస్ కు సమగ్రమైన, అనివార్యమైన ప్రవేశ ద్వారం అయిన అమేర్ పట్టణం ఇప్పుడు ఒక వారసత్వ పట్టణంగా ఉంది, దాని ఆర్థిక వ్యవస్థ పర్యాటకుల పెద్ద ప్రవాహంపై ఆధారపడి ఉంటుంది (గరిష్ట పర్యాటక సీజన్లో రోజుకు 4,000 నుండి 5,000 వరకు). ఈ పట్టణం 4 కిలోమీటర్ల (1.5 చదరపు మైళ్ళు) విస్తీర్ణంలో విస్తరించి ఉంది, పద్దెనిమిది దేవాలయాలు, మూడు జైన మందిరాలు, మూడు మసీదులు ఉన్నాయి. ప్రపంచ స్మారక నిధి (WMF) దీనిని ప్రపంచంలోని 100 అంతరించిపోతున్న ప్రదేశాలలో ఒకటిగా జాబితా చేసింది, పరిరక్షణ కోసం రాబర్ట్ విల్సన్ ఛాలెంజ్ గ్రాంట్ నిధులు సమకూరుస్తుంది.[30] 2005 నాటికి, సుమారు 87 ఏనుగులు కోట మైదానంలో నివసించాయి, అయితే చాలా వరకు పోషకాహార లోపంతో బాధపడుతున్నాయని చెప్పబడింది.[31]
అమేర్ ప్యాలెస్ మైదానంలో 40 కోట్ల రూపాయల వ్యయంతో అమేర్ డెవలప్మెంట్ అండ్ మేనేజ్మెంట్ అథారిటీ (ఎడిఎమ్ఎ) పరిరక్షణ పనులను చేపట్టింది. అయితే, ఈ పునరుద్ధరణ పనులు పురాతన నిర్మాణాల చారిత్రక, నిర్మాణ లక్షణాలను నిర్వహించడానికి, నిలుపుకోవటానికి వాటి అనుకూలతకు సంబంధించి తీవ్రమైన చర్చ, విమర్శలకు గురయ్యాయి. ఈ స్థలం వాణిజ్యీకరణ అనేది లేవనెత్తిన మరో సమస్య.[32]
అమేర్ కోటలో ఒక సినిమా షూటింగ్ యూనిట్ 500 సంవత్సరాల పురాతన పందిరిని దెబ్బతీసింది, చాంద్ మహల్ పాత సున్నపురాయి పైకప్పును కూల్చివేసింది, సెట్లను సరిచేయడానికి రంధ్రాలు తవ్వారు, జలేబ్ చౌక్ లో పెద్ద మొత్తంలో ఇసుకను వ్యాప్తి చేసింది, రాజస్థాన్ స్మారక చిహ్నాలు, పురావస్తు ప్రదేశాలు, పురాతన చట్టం (1961)ను పూర్తిగా విస్మరించి, ఉల్లంఘించింది.[33] రాజస్థాన్ హైకోర్టు జైపూర్ బెంచ్ జోక్యం చేసుకుని, సినిమా షూటింగ్ లను నిలిపివేసింది.[33]
ఏనుగుల వేధింపులపై ఆందోళన
[మార్చు]ఏనుగుల దుర్వినియోగం, వాటి అక్రమ రవాణాకు సంబంధించి అనేక సమూహాలు ఆందోళన వ్యక్తం చేశాయి, అంబర్ ప్యాలెస్ కాంప్లెక్స్ వరకు ఏనుగుల మీద స్వారీ చేసే అమానవీయ పద్ధతిని కొందరు ప్రముఖంగా ప్రస్తావించారు. పెటా సంస్థతో పాటు సెంట్రల్ జూ అథారిటీ ఈ తీవ్రమైన సమస్యను చేపట్టింది. హాథీ గాంవ్ (ఎలిఫాంట్ గ్రామం) బందీ జంతువుల నియంత్రణలను ఉల్లంఘించిందని చెబుతారు. 2017లో, న్యూయార్క్ కు చెందిన టూర్ ఆపరేటర్ అంబర్ ఫోర్ట్ పర్యటనకు ఏనుగులకు బదులుగా జీపులను ఉపయోగిస్తామని ప్రకటించారు.
గ్యాలరీ
[మార్చు]-
రోడ్డు అవతలి నుండి అమెర్ కోట దృశ్యం -
రాత్రిపూట విద్యుత్ కాంతిలో అంబర్ కోట -
మయోటా సరస్సు, కేసర్ క్యారీ (కుంకుమపువ్వు తోట) -
బయటి గోడ -
రాజ్‌పుతానా హిందూ, మొఘల్, ఇస్లామిక్ నిర్మాణ శైలి కలయిక -
సట్టైస్ కచేరి -
రెండవ ప్రాంగణం మిర్రర్ ప్యాలెస్ -
షీష్ మహల్ ఆర్చ్ -
షీష్ మహల్ లో ఎంబోస్డ్ వెండి కళాకృతి -
విండోస్ -
కోట లోపల సొరంగాలు -
ఒక బయటి తలుపు
ఇవి కూడా చూడండి
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Outlook". Outlook. December 2008.
- ↑ "Amer Fort - Jaipur" (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2017-11-17.
- ↑ "Maota Sarover -Amer-jaipur". Agam pareek. Archived from the original on 2018-06-30. Retrieved 2015-09-25.
- ↑ "Amer | India". Encyclopedia Britannica (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2019-06-21.
- ↑ DK (2009-11-02). Great Monuments of India (in ఇంగ్లీష్). Dorling Kindersley Limited. ISBN 9781405347822.
- ↑ Bhargava, Visheshwar Sarup (1979). Rise of the Kachhawas in Dhundhār (Jaipur): From the Earliest Times to the Death of Sawai Jai Singh (1743 A.D.) (in ఇంగ్లీష్). Shabd Sanchar.
- ↑ Rajiva Nain Prasad (1966). Raja Mān Singh of Amer. World Press. ISBN 9780842614733.
- ↑ "Glorious Amber Fort Breath Taking Place To Visit In Jaipur 2020". Fort Trek (in ఇంగ్లీష్). 2020-09-09. Retrieved 2020-09-20.
- ↑ "Jaipur". Jaipur.org.uk. Retrieved 16 April 2011.
- ↑ "JD Vance Jaipur Tour: అంబర్ కోటను సందర్శించిన జేడీ వాన్స్ కుటుంబం | jd vance family india tour jaipur amber fort visit suchi". web.archive.org. 2025-04-22. Archived from the original on 2025-04-22. Retrieved 2025-04-22.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ↑ Singh, Mahim Pratap (22 June 2013). "Unesco declares 6 Rajasthan forts World Heritage Sites". The Hindu. Retrieved 1 April 2015.
- ↑ "Amer Palace". Rajasthan Tourism: Government of India. Retrieved 31 March 2011.
- ↑ Jaigarh, the Invincible Fort of Amber. RBSA Publishers, 1990. 1990. p. 18. ISBN 9788185176482.
- ↑ Jaipur: Gem of India. IntegralDMS, 2016. 7 July 2016. p. 24. ISBN 9781942322054.
- ↑ Sarkar, Jadunath (1994) [1984]. A History of Jaipur: C. 1503–1938. Orient Longman Limited. pp. 23, 24. ISBN 81-250-0333-9.
- ↑ "Golden Triangle". mariatours.in. Archived from the original on 15 October 2019. Retrieved 2019-10-15.
- ↑ R. S. Khangarot; P. S. Nathawat (1990). Jaigarh, the invincible fort of Amer. RBSA Publishers. pp. 8–9, 17. ISBN 978-81-85176-48-2.
- ↑ "Places around Jaipur". Archaeology Department of Rajasthan. Archived from the original on 8 February 2020. Retrieved 17 April 2011.
- ↑ "Information plaque at Jaleb Chowk". Archaeology Department of Rajasthan. Retrieved 17 April 2011.
- ↑ "Information plaque on Ganesh Pol". Archaeology Department of Rajasthan. Retrieved 17 April 2011.
- ↑ Lawrence A. Babb (2004). Alchemies of violence: myths of identity and the life of trade in western India. SAGE. pp. 230–231. ISBN 978-0-7619-3223-9.
- ↑ pareek, Amit Kumar Pareek and Agam kumar. "Sheesh mahal Amer palace". www.amerjaipur.in. Archived from the original on 2017-07-03. Retrieved 2016-01-01.
- ↑ Pippa de Bruyn; Keith Bain; David Allardice; Shonar Joshi (2010). Frommer's India. Frommer's. pp. 521–522. ISBN 978-0-470-55610-8.
- ↑ D. Fairchild Ruggles (2008). Islamic gardens and landscapes. University of Pennsylvania Press. pp. 205–206. ISBN 978-0-8122-4025-2.
- ↑ Lindsay Brown; Amelia Thomas (2008). Rajasthan, Delhi & Agra. Lonely Planet. p. 178. ISBN 978-1-74104-690-8.
- ↑ Abram, David (2003). Rough guide to India. Rough Guides. p. 161. ISBN 978-1-84353-089-3.
- ↑ "Information plaque on Zenani Deorhi". Archaeology Department of Rajasthan. Retrieved 17 April 2011.
- ↑ "Heritage Status for Forts". Eastern Eye. 28 June 2013. Archived from the original on 24 September 2015. Retrieved 5 July 2015.
- ↑ "Iconic Hill Forts on UN Heritage List". New Delhi: Mail Today. 22 June 2013. Archived from the original on 24 September 2015. Retrieved 5 July 2015.
- ↑ Outlook Publishing (2008). Outlook. Outlook Publishing. p. 39.
- ↑ Ghosh, Rhea (2005). Gods in chains. Foundation Books. p. 24. ISBN 978-81-7596-285-9.
- ↑ "Amer Palace renovation: Tampering with history?". The Times of India. 3 June 2009. Archived from the original on 7 July 2012. Retrieved 19 April 2011.
- ↑ 33.0 33.1 "Film crew drilled holes in Amer". The Times of India. 16 February 2009. Retrieved 19 April 2011.
