అరుణ లామా
అరుణ లామా (9 సెప్టెంబర్ 1945 - 4 ఫిబ్రవరి 1998) డార్జిలింగ్‌కు చెందిన భారతదేశంలో జన్మించిన నేపాలీ భాషా గాయని . ఆమెను 'నైటింగేల్ ఆఫ్ ది హిల్స్' అని పిలుస్తారు. ఆమె వందలాది నేపాలీ పాటలు పాడింది, వాటిలో కొన్ని నేపాలీ చిత్రాలకు కూడా పాడింది, నేపాలీ సంగీతంలో ఉత్తమ గాయకులలో ఒకరిగా చెరగని ముద్ర వేసింది .
జీవితచరిత్ర
[మార్చు]లామా 1945 సెప్టెంబర్ 9న బ్రిటిష్ ఇండియాలోని డార్జిలింగ్‌లోని ఘూమ్ పహార్‌లో నేపాలీ తల్లిదండ్రులు సూర్య బహదూర్ లామా, సన్మయ లామా దంపతులకు జన్మించారు . ఆమె మామ సిబి లామా ఆమెను 7 సంవత్సరాల వయస్సు నుండి పాడటానికి ప్రేరేపించారు. ఆమె 1956లో 11 సంవత్సరాల వయస్సులో గూర్ఖా దుఖా నివారక్ సమ్మేళన్ (జిడిఎన్ఎస్) నిర్వహించిన సంగీత పోటీలో గెలిచింది, ఆ తర్వాత ఆమె వెనక్కి తిరిగి చూడలేదు. నేపాలీ సంగీత ప్రముఖులలో ఒకరైన అంబర్ గురుంగ్ 1958 నుండి ఆమెను పాడటంలో తీర్చిదిద్దారు. అరుణ లామా తన పాఠశాల విద్యను జల్పహార్‌లోని ముంగ్పూ ప్రాథమిక పాఠశాల, డార్జిలింగ్‌లోని సెయింట్ థెరిసా పాఠశాలలో పూర్తి చేసింది. ఆమె డార్జిలింగ్ ప్రభుత్వ కళాశాల నుండి కళలలో గ్రాడ్యుయేట్ డిగ్రీని పూర్తి చేసింది .[1]
1963లో, అరుణ లామా మరొక నేపాలీ సంగీతకారుడు శరణ్ ప్రధాన్‌ను వివాహం చేసుకుంది. 1974లో, ఆమె భర్త మరణించడంతో ఆమె ఇద్దరు పిల్లలు సప్న (ప్రధాన్) థాపా, సుప్రీత్ రాజ్ ప్రధాన్‌లతో మిగిలిపోయింది. ఆమె వారిని పెంచడానికి చాలా కష్టపడి, సెయింట్ అల్ఫోన్సస్ స్కూల్ (1965)లో అసిస్టెంట్ టీచర్‌గా పనిచేసింది, చివరికి డార్జిలింగ్‌లోని షెడ్యూల్డ్ కులాలు, తెగల సంక్షేమ కార్యాలయంలో 1998 వరకు పనిచేసింది. ఆమె తన జీవితాంతం అన్ని కష్టాల మధ్య కూడా పాడుతూనే ఉంది.[2]
సంగీతం
[మార్చు]అరుణా లామా చాలా మంది సంగీత స్వరకర్తల కోసం పాడారు, ముఖ్యంగా అంబర్ గురుంగ్, కర్మ యోన్జోన్ , గోపాల్ యోన్జోన్ , శాంతి తాటల్ , నారాయణ్ గోపాల్ , మణి కమల్ చెత్రీ, దిబ్యా ఖలింగ్ . ఆమె మొదటి పాటను అంబర్ గురుంగ్ స్వరపరిచారు, సాహిత్యాన్ని 1961లో భూపీ షెర్చన్ రాశారు . ఆమె క్లాసిక్ హిట్‌లలో కొన్ని ఎహ్ కంచ మలై సుంకో తార , ఫూల్ లై సోధే , పోహోర్ సాల్ ఖుసీ ఫట్డా , హేరా నా హేరా కాంచా , లహరే బారా ఘుమౌనే గౌర్పా చౌతరీ , ఎక్ నీపా చౌతరి అఫ్నైపన్మా . మైతీఘర్ , పరాల్ కో ఆగో, కాంచీ వంటి అనేక నేపాలీ చిత్రాలకు కూడా ఆమె పాడారు , ఈ సినిమా పాటలు నేటికీ గుర్తుండిపోతాయి. 1981లో డార్జిలింగ్‌లోని గూర్ఖా రంగమంచ్‌లో ఆమె చేసిన కొన్ని ప్రముఖ సంగీత ప్రదర్శనలు రాగ్ రజత్ ; ఖాట్మండులోని ప్రజ్ఞా భవన్‌లో అరుణాంజలి ;, ప్రజ్ఞా భవన్, ఖాట్మండులో అరుణ లామా స్వర్ణిమ్ సాంజ్ .
అవార్డులు
[మార్చు]అరుణ లామా నేపాలీ సంగీతానికి ఆమె చేసిన కృషికి, ఆమె గానం, భారతదేశంలో అనేక అవార్డులను అందుకున్నారు.
ఈ అవార్డులలో కొన్నిః
- సంగీత పురస్కార్ (1966)
- సుర్ శృంగార్ సమ్మేలన్ పురస్కార్ (1966)
- మిత్రసేన్ పురస్కార్ (అస్సాం నేపాలీ సాహిత్య/సంస్కృత పరిషత్ 1975)
- దిశారి పురస్కార్ (కోల్కతా 1980)
- భాను అకాడమీ పురస్కార్ (డార్జిలింగ్ 1982)
- నేపాలీ చలచిత్ర పురస్కార్ (మైతిఘర్ కోసం 1983)
- చిన్లతా గీత్ పురస్కార్ (కాఠ్మండు 1992)
- ఊర్వశి రంగ్ పురస్కార్ (కాఠ్మండు 1992)
- మిత్రసేన్ సంగీత పురస్కారాలు (గాంగ్టక్ 1995)
- గోర్ఖా దక్షిణ బహు 4 వ (ఖాట్మండు 1996)
- సాధన పురస్కార్ (కాఠ్మండు)
లామా 'నైటింగేల్ ఆఫ్ ది హిల్స్' (హిందూస్థాన్ రికార్డింగ్ సంస్థాన్, కోల్కతా), ' స్వర్ కిన్నారి ' (సీతారామ్ సాహిత్య ప్రతిస్థాన్, ఖాట్మండు), ' స్వర్ సమగ్రి ' (అరుణాంజలి ప్రోగ్రామ్, ఖాట్మండు) వంటి వివిధ బిరుదులతో సత్కరించబడ్డారు .
పాటలు
[మార్చు]- ఫూల్ లై
- పోహార్ సాల్ ఖుసి ఫాట్యో
- నేపాలీ గౌరవ్ గర్చౌ అఫ్నైపన్మా
- మన్మా టిమ్రో
- హంగా హంగా
- ఆంఖామ మేరో
- ఉదాస్ మేరో
- చౌతరిమా బసేరా
- ఏక్లై బాస్డా
- సబైల్ భంటే
- హేరా నా హేరా కంచ
- ఆంఖహరులే
- లహారే బారా ఘుమౌనే చౌతరీ
- ఊడి జౌన్ భానే పంచి హొయనా (సినిమాః పరాల్ కో అగో)
- హిమల్ సారీ మా (సినిమాః కాంచీ)
- యే తిమ్రా ముస్కాన్ (సినిమాః కాంచీ)
- కాలా కాలా సాలా (సినిమాః కాంచీ)
ఇవి కూడా చూడండి
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Aruna Lama – Nightingale of Nepali Music". Darjeeling Times. Archived from the original on 12 March 2012. Retrieved 16 March 2012.
- ↑ "Biography of Aruna Lama". ArtistNepal.com. Archived from the original on 7 January 2012. Retrieved 16 March 2012.