ఉత్తర సైప్రసు(టర్కీ)

Turkish Republic of Northern Cyprus

*Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti* (Turkish)
Turkish Republic of Northern Cyprus; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (Turkish)
	జండా Coat of arms
	గీతం: ; İstiklâl Marşı; "Independence March"మూస:Parabr
స్థాయి	Polity with limited recognition
రాజధాని	North Nicosia (de facto); Nicosia (de jure); 35°11′N 33°22′E / 35.183°N 33.367°E
అధికార భాషలు	Turkish
Vernacular	Cypriot Turkish
పిలుచువిధం	Turkish Cypriot; Cypriot Turk;
ప్రభుత్వం	Unitary semi-presidential republic
• President	Ersin Tatar
• Prime Minister	Ünal Üstel
• Assembly Speaker	Ziya Öztürkler
శాసనవ్యవస్థ	Assembly of the Republic
స్థాపన
• Turkish invasion of Cyprus	20 July 1974
• Autonomous Turkish Cypriot Administration	1 October 1974
• Turkish Federated State of Cyprus	13 February 1975
• Independence declared from the Republic of Cyprus	15 November 1983
విస్తీర్ణం
• మొత్తం	3,355 కి.మీ2 (1,295 చ. మై.) (unranked)
జనాభా
• 2021 estimate	382,836
• జనసాంద్రత	114/చ.కి. (295.3/చ.మై.) (unranked)
GDP (nominal)	2018 estimate
• Total	$4.234 billion
• Per capita	$14,942
ద్రవ్యం	Turkish lira (₺) (TRY)
కాల విభాగం	UTC+2 (EET)
• Summer (DST)	UTC+3 (EEST)
వాహనాలు నడుపు వైపు	left
ఫోన్ కోడ్	+90 392
Internet TLD	ct.tr/nc.tr or .tr

ఉత్తర సైప్రసు, ^[a] అధికారికంగా టర్కిషు రిపబ్లికు ఆఫ్ నార్తర్ను సైప్రసు (టిఆర్‌ఎన్‌సి),^[b] అనేది సైప్రసు ద్వీపం ఈశాన్య భాగాన్ని కలిగి ఉన్న ఒక వాస్తవ దేశం. దీనిని టర్కీ మాత్రమే గుర్తిస్తుంది.^[5]^[6] దాని భూభాగాన్ని అన్ని ఇతర రాష్ట్రాలు సైప్రసు రిపబ్లికు‌లో భాగంగా పరిగణిస్తాయి. ఉత్తర సైప్రసు ఈశాన్యంలోని కార్పాసు ద్వీపకల్పం కొన నుండి మోర్ఫౌ బే, కేపు కోర్మాకిటిసు, దాని పశ్చిమాన ఉన్న కొక్కినా ఎక్స్‌క్లేవు వరకు విస్తరించి ఉంది. దీని దక్షిణ బిందువు లౌరౌజినా గ్రామం. ఐక్యరాజ్యసమితి నియంత్రణలో ఉన్న ఒక బఫరు జోన్ ఉత్తర సైప్రసు, ద్వీపంలోని మిగిలిన ప్రాంతాల మధ్య విస్తరించి ఉంది. ద్వీపం అతిపెద్ద నగరం, రెండు వైపులా రాజధాని అయిన నికోసియాను విభజిస్తుంది.

1974లో జరిగిన తిరుగుబాటు ద్వీపాన్ని గ్రీసు‌కు అనుసంధానించే ప్రయత్నంలో భాగంగా సైప్రసు‌ మీద టర్కిషు దండయాత్రకు దారితీసింది. దీని ఫలితంగా ఉత్తరాన ఉన్న గ్రీకు సైప్రియటు జనాభాలో ఎక్కువ మందిని తరిమికొట్టడం, దక్షిణం నుండి టర్కిషు సైప్రియటు‌లు పారిపోవడం, ద్వీపం విభజన జరిగింది. దీని ఫలితంగా 1983లో ఉత్తరం ఏకపక్షంగా స్వాతంత్ర్యం ప్రకటించుకుంది. దీనికి గుర్తింపు లేకపోవడం వలన ఉత్తర సైప్రసు ఆర్థిక, రాజకీయ, సైనిక మద్దతు కోసం టర్కీ మీద ఎక్కువగా ఆధారపడి ఉంది.^[7]^[8]^[9]

సైప్రసు వివాదానికి పరిష్కారాన్ని కనుగొనే ప్రయత్నాలు విఫలమయ్యాయి. టర్కిషు సైన్యం టిఆర్‌ఎన్‌సి ప్రభుత్వ మద్దతు, ఆమోదంతో ఉత్తర సైప్రసు‌లో పెద్ద దళాన్ని నిర్వహిస్తుండగా రిపబ్లికు ఆఫ్ సైప్రసును మొత్తం యూరోపియను యూనియను, అంతర్జాతీయ సమాజం ఆక్రమణ దళంగా భావిస్తాయి. ఈ సైనిక ఉనికిని అనేక ఐక్యరాజ్యసమితి భద్రతా మండలి తీర్మానాలలో ఖండించారు.^[10]

ఉత్తర సైప్రసు అనేది వివిధ ప్రభావాలను కలిగి ఉన్న సాంస్కృతిక వారసత్వం, సేవల రంగం ఆధిపత్యం వహించే ఆర్థిక వ్యవస్థ కలిగిన సెమీ-ప్రెసిడెన్షియలు, ప్రజాస్వామ్య గణతంత్రం. 2000 - 2010 లలో ఆర్థిక వ్యవస్థ వృద్ధిని సాధించింది. 2000 లలో తలసరి జిఎన్‌పి మూడు రెట్లు పెరిగింది కానీ సైప్రసు రిపబ్లికు ఉత్తర సైప్రసు‌లోని ఓడరేవులను అధికారికంగా మూసివేయడం వలన అంతర్జాతీయ ఆంక్షలు దీనిని అడ్డుకున్నాయి. అధికారిక భాష టర్కిషు, ఒక ప్రత్యేకమైన స్థానిక మాండలికం మాట్లాడతారు. జనాభాలో అత్యధికులు సున్నీ ముస్లింలు ఉన్నారు. అయితే మతపరమైన వైఖరులు ఎక్కువగా మితవాదులు, లౌకికులుగా ఉంటారు.^[11] ఉత్తర సైప్రసు "టర్కిషు సైప్రియటు స్టేటు" పేరుతో ఇసిఒ, ఓఇసి పరిశీలక రాష్ట్రంగా "టర్కిషు సైప్రియటు కమ్యూనిటీ" పేరుతో పేస్ దాని స్వంత పేరుతో టర్కికు స్టేట్సు సంస్థగా ఉంది.

చరిత్ర

ఇవి కూడా చూడండి: ఒట్టోమను సైప్రసు, సైప్రసు ఆధునిక చరిత్ర 1960–1974 ఇవి కూడా చూడండి: సైప్రియటు అంతరు-వర్గ హింస

గ్రీకు, టర్కిషు సైప్రియటు‌లు ఇద్దరూ తమ తమ ప్రణాళికలను వదులుకోవడానికి అంగీకరించిన తర్వాత ఐక్య సైప్రసు ఆగస్టు 1960లో బ్రిటిషు పాలన నుండి స్వాతంత్ర్యం పొందింది (గ్రీసు‌తో యూనియను), తక్సిం ("విభజన" కోసం టర్కిషు) కోసం. ఈ ఒప్పందంలో సైప్రసు‌ను రెండు వర్గాల మధ్య అంగీకరించిన నిష్పత్తిలో క్యాబినెటు పదవులు, పార్లమెంటరీ సీట్లు, పౌర సేవా ఉద్యోగాలను విభజించిన రాజ్యాంగం కింద పరిపాలించాలని ఉంది. మూడు సంవత్సరాలలో పరిపాలనా వ్యవహారాల్లో గ్రీకు, టర్కిషు సైప్రియటుల మధ్య ఉద్రిక్తతలు ప్రారంభమయ్యాయి. ముఖ్యంగా ప్రత్యేక మునిసిపాలిటీలు, పన్నుల గురించి వివాదాలు ప్రభుత్వంలో ప్రతిష్టంభనను సృష్టించాయి. 1963లో అధ్యక్షుడు మకారియోసు 13 సవరణల ద్వారా రాజ్యాంగంలో ఏకపక్ష మార్పులను ప్రతిపాదించారు. టర్కీ టర్కిషు సైప్రియాట్సు ప్రతిపాదిత సవరణలను తిరస్కరించారు.^[12] ఇది గ్రీకు సైప్రియాట్లకు అనుకూలంగా రాజ్యాంగ వివాదాలను పరిష్కరించడానికి రాష్ట్ర సహ వ్యవస్థాపకుల నుండి టర్కిషు హోదాను మైనారిటీ హోదాకు తగ్గించడం. ఈ ప్రక్రియలో వారి రాజ్యాంగ రక్షణలను తొలగించడం అని పేర్కొన్నారు. టర్కిషు సైప్రియాట్సు 13 సవరణలకు వ్యతిరేకంగా సైప్రసు సుప్రీం కాన్స్టిట్యూషనలు కోర్టు (ఎస్‌సిసిసి)లో దావా వేశారు. ఎస్‌సిసిసి నిర్ణయం ఏమైనప్పటికీ దానిని తాను పాటించబోనని మకారియోసు ప్రకటించాడు. ^[13] ఎస్‌సిసిసి వైఖరికి విరుద్ధంగా "రాజ్యాంగ ప్రతిష్టంభనలను పరిష్కరించడానికి" తన సవరణలు అవసరమని సమర్థించాడు.^[14]

1963 ఏప్రిల్ 25న ఎస్‌సిసిసి మకారియోసు 13 సవరణలు చట్టవిరుద్ధమని నిర్ణయించింది. సైప్రసు సుప్రీంకోర్టు తీర్పు ప్రకారం మకారియోసు తన చర్యలను పూర్తిగా అమలు చేయడంలో విఫలమవడం ద్వారా రాజ్యాంగాన్ని ఉల్లంఘించారని టర్కిషు సైప్రియాట్సు మొదట ప్రతిపాదిత రాజ్యాంగ సవరణలను అంగీకరించకుండా ప్రభుత్వంలో తమ స్థానాలకు తిరిగి రావడానికి అనుమతించబడలేదని తేలింది.^[15] మే 21న ఎస్‌సిసిసి అధ్యక్షుడు మకారియోసు వైఖరి కారణంగా రాజీనామా చేశారు. జూలై 15న మకారియోసు ఎస్‌సిసిసి నిర్ణయాన్ని పట్టించుకోలేదు.^[16] ఎస్‌సిసిసి అధ్యక్షుడు రాజీనామా చేసిన తర్వాత, ఎస్‌సిసిసి ఉనికిలో లేదు. ఎస్‌సిసిసి, సైప్రసు హైకోర్టులను విలీనం చేయడం ద్వారా సైప్రసు సుప్రీంకోర్టు (ఎస్‌సిసి) ఏర్పడింది. ఎస్‌సిసిసి, హెచ్‌సిసి అధికార పరిధి అధికారాలను చేపట్టింది.^[17] నవంబరు 30న మకారియోసు 13 ప్రతిపాదనలను చట్టబద్ధం చేసింది. 1963లో ప్రభుత్వంలోని గ్రీకు సైప్రియటు విభాగం అక్రిటాసు ప్రణాళికను రూపొందించింది. ఇది టర్కిషు సైప్రియటు‌లను ప్రభుత్వం నుండి తొలగించి చివరికి గ్రీసు‌తో యూనియను‌కు దారితీసే విధానాన్ని వివరించింది. టర్కిషు సైప్రియటు లు అభ్యంతరం చెబితే "విదేశీ శక్తులు జోక్యం చేసుకునే ముందు వారిని హింసాత్మకంగా లొంగదీసుకోవాలి" అని ప్రణాళిక పేర్కొంది.^[18]

1963 డిసెంబరు 21న గ్రీకు పోలీసులు గస్తీ బృందం ఇద్దరు టర్కిషు సైప్రియటు లను గుర్తింపు కోరుతున్నట్లు చెబుతూ వారిని ఆపడంతో గుమిగూడిన టర్కిషు సైప్రియటు గుంపు మీద కాల్పులు జరిపారు; ఇద్దరు టర్కిషు సైప్రియటు లు చంపబడ్డారు.^[19] దాదాపు వెంటనే నికోసియా, లార్నాకాలోని టర్కిషు సైప్రియాట్ల మీద ఒక పెద్ద గ్రీకు సైప్రియటు పారామిలిటరీ దాడితో అంతర్వర్గ హింస చెలరేగింది. గ్రీకు సైప్రియటు జాతీయవాద సమూహం ఇఒకెఎ దాని ఎనోసిస్ (గ్రీసు‌తో సైప్రసు యూనియను) వాదనకు వ్యతిరేకంగా తక్సిం (సైప్రసు విభజన లేదా విభజన) విధానాన్ని ప్రోత్సహించడానికి 1959లో సృష్టించబడిన టర్కిషు ప్రతిఘటన సమూహం టిఎంటి అనేక ప్రతీకార చర్యలకు పాల్పడినప్పటికీ సైప్రసు సంఘర్షణను చరిత్రకారుడు కీత్ కైల్ "తరువాతి కొన్ని నెలల్లో జరిగిన అనేక సంఘటనలలో ప్రధాన బాధితులు టర్కీలు అనడంలో ఎటువంటి సందేహం లేదు" అని పేర్కొన్నాడు.^[12] పిల్లలతో సహా ఏడు వందల మంది టర్కిషు బందీలను నికోసియా ఉత్తర శివారు ప్రాంతాల నుండి తీసుకున్నారు. జాతీయవాది, భవిష్యత్తు తిరుగుబాటు నాయకుడు నికోసు సాంప్సను, గ్రీకు సైప్రియటు అక్రమ వ్యక్తుల సమూహాన్ని ఓమోర్ఫిటా/కుసుకు కైమాక్లీ మిశ్రమ శివారులోకి నడిపించి టర్కిషు సైప్రియటు జనాభా మీద దాడి చేశాడు.^[20] 1964 చివరి నాటికి ఈ దాడులలో 364 మంది టర్కిషు సైప్రియటు‌లు 174 మంది గ్రీకు సైప్రియటు‌లు చంపబడ్డారు.^[21]

ప్రభుత్వంలోని టర్కిషు సైప్రియటు సభ్యులు ఇప్పటికే ఉపసంహరించుకున్నారు. రాష్ట్రంలోని అన్ని సంస్థల నియంత్రణలో తప్పనిసరిగా గ్రీకు సైప్రియటు పరిపాలన ఏర్పడింది. భాగస్వామ్య ప్రభుత్వం కూలిపోయిన తర్వాత 1964 ఫిబ్రవరిలో న్యూయార్కు‌లో జరిగిన చర్చల దశలో గ్రీకు సైప్రియటు నేతృత్వంలోని పరిపాలన సైప్రసు రిపబ్లికు చట్టబద్ధమైన ప్రభుత్వంగా గుర్తించబడింది.^[22] 1964 సెప్టెంబరులో అప్పటి ఐక్యరాజ్యసమితి సెక్రటరీ జనరలు ఉ థాంటు "యుఎన్‌ఎఫ్‌ఐసివైపి అల్లర్ల సమయంలో ద్వీపం అంతటా ఆస్తులకు జరిగిన అన్ని నష్టాల గురించి వివరణాత్మక సర్వే నిర్వహించింది; 109 గ్రామాలలో వాటిలో ఎక్కువ భాగం టర్కిషు-సైప్రియటు లేదా మిశ్రమ గ్రామాలు, 527 ఇళ్ళు ధ్వంసమయ్యాయని, 2,000 ఇతర ఇళ్ళు దోపిడీ చెయ్యబడ్దాయని" నివేదించారు.^[23] టర్కిషు సైప్రియటు గ్రామాలను విస్తృతంగా దోచుకోవడంతో 20,000 మంది శరణార్థులు సాయుధ స్థావరాలలోకి వెనక్కి వెళ్లారు. వారు తరువాతి 11 సంవత్సరాలు అక్కడే ఉన్నారు.^[24] మనుగడ కోసం టర్కీ నుండి ఆహారం, వైద్య సామాగ్రి మీద ఆధారపడ్డారు. టర్కిషు సైప్రియటు‌లు ఆ స్థావరాలను రక్షించడానికి పారామిలిటరీ సమూహాలను ఏర్పాటు చేశారు. ఇది ద్వీపంలోని సమాజాలను రెండు శత్రు శిబిరాలుగా క్రమంగా విభజించడానికి దారితీసింది. హింస కారణంగా వేలాది మంది టర్కిషు సైప్రియాట్లు బ్రిటను, ఆస్ట్రేలియా, టర్కీలకు వలస వెళ్లడం ద్వారా హింస నుండి తప్పించుకోవడానికి ప్రయత్నించారు.^[25] 1967 డిసెంబరు 28న టర్కిషు సైప్రియాటు తాత్కాలిక పరిపాలన స్థాపించబడింది.^[26]

1974–1983

1974–1983 ప్రధాన వ్యాసాలు: 1974 సైప్రియటు తిరుగుబాటు, సైప్రసు‌పై టర్కిషు దండయాత్ర, టర్కిషు ఫెడరేటెడు స్టేటు ఆఫ్ సైప్రసు

1974 జూలై 6న గ్రీకు ప్రభుత్వం సైప్రియటు నేషనలు గార్డు‌ను ఆక్రమణ సైన్యంగా మార్చిందని మకారియోసు ఆరోపించారు.^[27] 1974 జూలై 15న గ్రీకు మిలిటరీ జుంటా, సైప్రియటు నేషనలు గార్డు సైప్రసు‌లో గ్రీకు సైప్రియటు సైనిక తిరుగుబాటుకు మద్దతు ఇచ్చాయి. ప్రో-ఎనోసిసు నికోసు సాంప్సను అధ్యక్షుడు మకారియోసు స్థానంలో కొత్త అధ్యక్షుడిగా నియమితులయ్యారు.^[28] గ్రీకు సైప్రియటు తిరుగుబాటుదారులు "హెలెనికు రిపబ్లికు ఆఫ్ సైప్రసు" స్థాపనను ప్రకటించారు.^[29]^[30] 1960 గ్యారంటీ ఒప్పందం ప్రకారం టర్కిషు సైప్రియటు జనాభాను రక్షించడానికి సైనిక చర్యకు తిరుగుబాటు తగిన కారణమని టర్కీ పేర్కొంది. అందువలన టర్కీ జూలై 20న సైప్రసు‌ మీద దాడి చేసింది. టర్కిషు దళాలు ద్వీపంలోని ఉత్తర నాలుగు-పదకొండు వంతులను (సైప్రసు మొత్తం వైశాల్యంలో దాదాపు 36%) స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. ఈ తిరుగుబాటు జాతి హింసతో నిండిన అంతర్యుద్ధానికి దారితీసింది. ఆ తర్వాత అది కూలిపోయింది. మకారియోసు తిరిగి అధికారంలోకి వచ్చాడు.

1975 ఆగస్టు 2న వియన్నాలో జరిగిన చర్చలలో ఐక్యరాజ్యసమితి ఆధ్వర్యంలో కమ్యూనిటీ నాయకులు రౌఫు డెంక్టాసు, గ్లాఫ్కోసు క్లెరిడెసు మధ్య జనాభా మార్పిడి ఒప్పందం మీద సంతకం చేయబడింది. ^[31]^[32] ఒప్పందం ఆధారంగా ఉత్తరాన నివసిస్తున్న 1,96,000 మంది గ్రీకు సైప్రియాట్‌ఉలను దక్షిణాన నివసిస్తున్న 42,000 మంది టర్కిషు సైప్రియాటు‌లకు బదులుగా మార్చారు^[33] (స్థిరపడిన వారి సంఖ్య వివాదాస్పదమైంది). ^[34] రిజోకార్పాసోలోని ఆర్థడాక్సు గ్రీకు సైప్రియాటు‌లు, అజియోసు ఆండ్రోనికోసు, అజియా ట్రయాడా తమ గ్రామాలలో ఉండటానికి ఎంచుకున్నారు, ^[35] అలాగే అసోమాటోసు, కార్పాసియా, కొర్మాకిటిసు‌లోని కాథలిక్కు మెరోనైట్‌లు కూడా తమ గ్రామాలలో ఉండటానికి ఎంచుకున్నారు. దాదాపు 1,500 మంది గ్రీకు సైప్రియాట్లు 500 మంది టర్కిషు సైప్రియాట్లు కనిపించకుండా పోయారు.^[36] ఈ దాడి 1974 ఆగస్టులో ఉత్తర సైప్రసు మొదటి సార్వభౌమ పరిపాలనా సంస్థ, స్వయంప్రతిపత్తి టర్కిషు సైప్రియాటు అడ్మినిస్ట్రేషను ఏర్పడటానికి దారితీసింది.

1975లో టర్కిషు ఫెడరేటెడు స్టేటు ఆఫ్ సైప్రసు (కిబ్రిసు టర్క్ ఫెడెరే డెవ్లెటి) భవిష్యత్తు ఫెడరేటెడు సైప్రియాటు రాష్ట్రం వైపు మొదటి అడుగుగా ప్రకటించబడింది. కానీ రిపబ్లిక్కు ఆఫ్ సైప్రసు, ఐక్యరాజ్యసమితి దీనిని తిరస్కరించాయి.

ఉత్తరం ఏకపక్షంగా 1983 నవంబరు15 న టర్కిషు రిపబ్లికు ఆఫ్ నార్తర్ను సైప్రస్ పేరుతో తన స్వాతంత్ర్యాన్ని ప్రకటించింది.^[2] దీనిని భద్రతా మండలి తీర్మానం 541 ద్వారా యుఎన్ తిరస్కరించింది.

1983–ప్రస్తుతం

ఇటీవలి సంవత్సరాలలో పునరేకీకరణ రాజకీయాలు ద్వీపం వ్యవహారాలను ఆధిపత్యం చేశాయి. యూరోపియను యూనియను 2000లో సైప్రసు‌ను సభ్యునిగా అంగీకరించాలని నిర్ణయించింది. అది విభజించబడినప్పటికీ. స్వాతంత్ర్య అనుకూల టర్కిషు సైప్రియటు అధ్యక్షుడు రౌఫు డెంక్టాసు‌ను ప్రధాన అడ్డంకిగా వారు భావించడం దీనికి కారణం. అలాగే తూర్పు ఇయు విస్తరణను అడ్డుకుంటామని గ్రీసు బెదిరించడం కూడా దీనికి మరొక కారణం. యూరోపియను యూనియను‌లో సైప్రసు ప్రణాళికాబద్ధమైన ప్రవేశం ఒక పరిష్కారానికి ఉత్ప్రేరకంగా పనిచేస్తుందని ఆశించారు. సైప్రసు సభ్యత్వం పొందే ముందు టర్కీలో కొత్త ప్రభుత్వం ఎన్నికైంది. రౌఫు డెంక్టాసు సైప్రసు‌లో రాజకీయ అధికారాన్ని కోల్పోయారు. 2004లో ఐక్యరాజ్యసమితి మధ్యవర్తిత్వంలో జరిగిన శాంతి పరిష్కారాన్ని రెండు వైపులా ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో సమర్పించారు.^[37] ప్రతిపాదిత పరిష్కారాన్ని సైప్రసు అధ్యక్షుడు టాసోసు పాపాడోపౌలోసు, టర్కిషు సైప్రియటు అధ్యక్షుడు రౌఫు డెంక్టాసు ఇద్దరూ వ్యతిరేకించారు; ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో టర్కిషు సైప్రియాట్సు‌లో 65% మంది ఈ ప్రతిపాదనను అంగీకరించగా, గ్రీకు సైప్రియాట్సు‌లో 76% మంది దీనిని తిరస్కరించారు. ఫలితంగా సైప్రసు యూరోపియను యూనియను‌ నుండి విడిపోయింది. ఉత్తర సైప్రసు‌కు సభ్యత్వం నిలిపివేయబడింది.^[37]

డెంక్టాసు ఓటింగు తర్వాత రాజీనామా చేశాడు. స్థిరనివాస అనుకూల మెహ్మెటు అలీ తలతు‌ను ఆయన వారసుడిగా నియమించాడు. అయితే స్థిరనివాస అనుకూల పక్షం మెహ్మెటు అలీ తలతు మీద కొనసాగుతున్న ఆంక్షలు ఒంటరితనం కారణంగా శక్తిని కోల్పోయాయి. ^[38] యూరోపియను యూనియను వీటిని సడలిస్తామని హామీ ఇచ్చింది.^[39] ఫలితంగా టర్కిషు సైప్రియాటు ఓటర్లు నిరాశ చెందారు. దీని ఫలితంగా చివరికి 2009లో జరిగిన సార్వత్రిక ఎన్నికలలో స్వాతంత్ర్య అనుకూల పక్షం విజయం సాధించింది. దాని అభ్యర్థి మాజీ ప్రధాన మంత్రి డెర్విసు ఎరోగ్లు 2010లో జరిగిన అధ్యక్ష ఎన్నికల్లో విజయం సాధించారు. ఎరోగ్లు ఆయన నేషనలు యూనిటీ పార్టీ సైప్రసు రిపబ్లికు‌తో పునరేకీకరణకు బదులుగా ఉత్తర సైప్రసు స్వాతంత్ర్యాన్ని సమర్థిస్తున్నప్పటికీ పునరేకీకరణ కోసం పరిష్కారం కోసం ఆయన గ్రీకు సైప్రియటు పక్షంతో చర్చలు జరుపుతున్నాడు.^[40]

2011లో టర్కిషు సైప్రియటు‌లు ఉత్తర సైప్రసు, టర్కిషు ప్రభుత్వాలు చేసిన ఆర్థిక సంస్కరణలకు వ్యతిరేకంగా నిరసన తెలిపారు; 2011 టర్కిషు సైప్రియటు ప్రదర్శనలను చూడండి.

2020 అక్టోబరులో నేషనలు యూనిటీ పార్టీ (యుబిపి) అభ్యర్థి ఎర్సిను టాటరు ప్రస్తుత అధ్యక్షుడు ముస్తఫా అకిన్సి మీద అధ్యక్ష ఎన్నికలలో గెలిచిన తర్వాత టర్కిషు రిపబ్లికు ఆఫ్ నార్తర్ను సైప్రసు 5వ అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యారు.^[41]

భౌగోళికం

ట్రూడోసు పర్వతాల నుండి కనిపించే గుజెల్యుర్టు జిల్లా, మోర్ఫౌ బే విశాల దృశ్యం.

ఉత్తర సైప్రసు 3,355 చదరపు కిలోమీటర్లు (1,295 చదరపు మైళ్ళు) విస్తీర్ణం కలిగి ఉంది. ఇది ద్వీపంలో దాదాపు మూడో వంతు ఉంటుంది. ఉత్తర సైప్రసు‌కు ఉత్తరాన 75 కిలోమీటర్లు (40 నాటికలు మైళ్ళు) టర్కీ ఉంది. సిరియా తూర్పున 97 కిలోమీటర్లు (52+1⁄2 నాటికలు మైళ్ళు) ఉంది. ఇది 34° - 36° ఉత్తర అక్షాంశాలు, 32° - 35° తూర్పు రేఖాంశాల మధ్య ఉంది.

ఉత్తర సైప్రసు తీరప్రాంతంలో రెండు బేలు ఉన్నాయి: మోర్ఫౌ బే, ఫామగుస్టా బే. నాలుగు కేపు‌లు ఉన్నాయి: కేపు అపోస్టోలోసు ఆండ్రియాసు, కేపు కొర్మాకిటిసు, కేపు జైటిను, కేపు కాసా, కేపు అపోస్టోలోసు ఆండ్రియాసు కార్పాజు ద్వీపకల్పం చివరి బిందువుగా ఉంది. ఇరుకైన కైరేనియా పర్వత శ్రేణి ఉత్తర తీరప్రాంతంలో ఉంది. ఉత్తర సైప్రసు‌లో ఎత్తైన ప్రదేశం మౌంటు సెల్విలి. ఈ పర్వత శ్రేణిలో 1,024 మీటర్లు (3,360 అడుగులు) ఎత్తులో ఉంది.^[42] 42] గుజెల్యుర్టు జిల్లా నుండి తూర్పు తీరప్రాంతం వరకు విస్తరించి ఉన్న మెసోరియా మైదానం మరొక సుందమైన ప్రకృతి దృశ్యంగా ఉంది. మెసోరియాలో మైదానాలు, మైదాన పొలాలు, చిన్న కొండలు ఉంటాయి. అనేక కాలానుగుణ ప్రవాహాలు ప్రవహిస్తుంటాయి. మైదానం తూర్పు భాగం గోధుమ బార్లీ సాగు వంటి పొడి వ్యవసాయానికి ఉపయోగించబడుతుంది. అందువలన శీతాకాలం, వసంతకాలంలో ప్రధానంగా ఆకుపచ్చగా ఉంటుంది. వేసవిలో ఇది పసుపు, గోధుమ రంగులోకి మారుతుంది.^[43]

ఉత్తర సైప్రసు‌లో 56.7% భూమి వ్యవసాయపరంగా లాభదాయకంగా ఉంటుంది.^[44]

వాతావరణం

ప్రధాన వ్యాసం: సైప్రసు వాతావరణం

ఉత్తర సైప్రసు‌లో శీతాకాలం చల్లగా, వర్షంగా ఉంటుంది. ముఖ్యంగా డిసెంబరు, ఫిబ్రవరి మధ్య; ఆ మూడు నెలలు ఈ ప్రాంతంలోని వార్షిక వర్షపాతంలో 60% ఉంటుంది.^[45] ఈ వర్షాలు శీతాకాలపు ప్రవాహాలను ఉత్పత్తి చేస్తాయి. ఇవి చాలా నదులను నింపుతాయి. ఇవి సాధారణంగా సంవత్సరం గడిచేకొద్దీ ఎండిపోతాయి. కైరేనియా శ్రేణి మీద మంచు కురుస్తుందని తెలిసింది. కానీ రాత్రి ఉష్ణోగ్రతలు తక్కువ ఉన్నప్పటికీ మరెక్కడా అరుదుగా హిమపాతం ఉంటుంది. ఈ చిన్న వసంతకాలంలో అస్థిర వాతావరణం, అప్పుడప్పుడు భారీ తుఫానులు, "మెల్టెం" లేదా పశ్చిమ గాలులు ఉంటాయి. వేసవి వేడిగా, పొడిగా ఉంటుంది. తద్వారా ద్వీపంలోని లోతట్టు ప్రాంతాలు గోధుమ రంగులోకి మారుతాయి. ద్వీపంలోని కొన్ని ప్రాంతాలు "పోయిరాజు" అనే వాయువ్య గాలిని లేదా సిరోకోను అనుభవిస్తాయి. ఇది ఆఫ్రికా నుండి వచ్చే గాలి, ఇది పొడిగా, ధూళిగా ఉంటుంది. వేసవి తర్వాత చిన్న, అల్లకల్లోలమైన శరదృతువు వస్తుంది.

ద్వీపంలోని వాతావరణ పరిస్థితులు భౌగోళిక కారకాలను బట్టి మారుతూ ఉంటాయి. వేసవి గాలులు, సముద్రపు తేమ నుండి వేరు చేయబడిన మెసోరియా మైదానం 40 నుండి 45 °సెల్షియసు (104 నుండి 113 ° ఫారెంహీటు) ఉష్ణోగ్రత గరిష్ట స్థాయికి చేరుకుంటుంది. కార్పాజు ద్వీపకల్పంలో తేమ పెరుగుతుంది. తేమ, నీటి ఉష్ణోగ్రత, 16 నుండి 28 ° సెల్షియసు (61 నుండి 82 °ఫారెంహీటు), తీరప్రాంత వాతావరణాన్ని స్థిరీకరించడానికి కలిసిపోతాయి. ఇది లోతట్టు ప్రాంతాలలో తీవ్రతలను అనుభవించదు. దక్షిణ శ్రేణి నైరుతి నుండి వర్షం, వాతావరణ తేమను తీసుకువచ్చే వాయు ప్రవాహాలను అడ్డుకుంటుంది. దాని తూర్పు వైపు రెండింటినీ తగ్గిస్తుంది.

జీవవైవిధ్యం

మధ్యధరా బేసిను జీవవైవిధ్య హాట్స్పాటు‌లో సాపేక్షంగా చెడిపోని భాగమైన ఉత్తర సైప్రసు‌లో గణనీయమైన పర్యావరణ వైవిధ్యం ఉంది. వివిధ రకాల భూసంబంధమైన ఆవాసాలు ఉన్నాయి.^[46] దీని వృక్షజాలంలో దాదాపు 1900 వృక్ష జాతులు ఉన్నాయి. వాటిలో 19 ఉత్తర సైప్రసు‌కు చెందినవి.^[47]పట్టణ ప్రాంతాలలో కూడా చాలా వైవిధ్యం ఉంది: నికోసియా చుట్టూ ఉన్న పెడియోసు నది ఒడ్డున నిర్వహించిన అధ్యయనంలో 750 కంటే ఎక్కువ విభిన్న వృక్ష జాతులు కనుగొనబడ్డాయి.^[48] ఈ జాతులలో సైప్రసు‌కు చెందిన ఆర్చిడు జాతులలో 30 ఉన్నాయి.^[47] జానపద కథలు, పురాణాలకు సంబంధించిన అంతరించిపోతున్న జాతి సముద్రపు డాఫోడిలు, ఇసుక బీచు‌లలో కనుగొనబడింది, వాటి ఆవాసాల అంతరాయం కారణంగా అంతరించిపోతున్నది.^[49]

మెడోసు తులిపు (తులిపా సైప్రియా) ఉత్తర సైప్రసు‌కు చెందిన ఒక ముఖ్యమైన జాతి; ఇది టెపెబాసి/డియోరియోసు, అవ్టెపు/అయియోసు సిమియను గ్రామాలలో మాత్రమే కనిపిస్తుంది, దీనిని వార్షిక పండుగతో జరుపుకుంటారు.^[50]

కేపు అపోస్టోలోసు ఆండ్రియాసు చుట్టూ ఉన్న కార్పాజు ద్వీపకల్పంలోని జాతీయ ఉద్యానవనంలో దాదాపు 1,000 అడవి సైప్రసు గాడిదలు ఉన్నాయి. టర్కిషు సైప్రియటు ప్రభుత్వ రక్షణలో ఉన్న ఈ గాడిదలు 300 చదరపు కిలోమీటర్ల (120 చదరపు మైళ్ళు) విస్తీర్ణంలో మందలుగా స్వేచ్ఛగా తిరుగుతాయి ^[51] గొప్ప జంతుజాలం, సాపేక్షంగా పెద్ద అడవులకు నిలయంగా ఉన్న ఈ ద్వీపకల్పంలో గాడిదలు బలమైన ఇమేజు‌ను సంపాదించుకున్నాయి.^[52] ఉత్తర సైప్రసు బీచు‌లలో వందలాది లాగరు‌హెడు తాబేళ్లు, ఆకుపచ్చ తాబేళ్లు గుడ్లు పెట్టే ప్రదేశాలు కూడా ఉన్నాయి. ఇవి వేసవి చివరిలో పొదుగుతాయి. తరువాత పరిశీలకులు వెళతారు.^[50]

ప్రభుత్వం - రాజకీయాలు

ప్రధాన వ్యాసం: ఉత్తర సైప్రసు రాజకీయాలు

ఉత్తర సైప్రసు రాజకీయాలు సెమీ-ప్రెసిడెన్షియలు ప్రాతినిధ్య ప్రజాస్వామ్య గణతంత్ర చట్రంలో జరుగుతాయి. దీని ద్వారా అధ్యక్షుడు దేశాధినేత, ప్రధానమంత్రి ప్రభుత్వ అధిపతి, బహుళ-పార్టీ వ్యవస్థ. కార్యనిర్వాహక అధికారాన్ని ప్రభుత్వం నిర్వహిస్తుంది. శాసనసభ అధికారం ప్రభుత్వం రిపబ్లికు, అసెంబ్లీ రెండింటిలోనూ ఉంటుంది. న్యాయవ్యవస్థ కార్యనిర్వాహక, శాసనసభ నుండి స్వతంత్రంగా ఉంటుంది.

అధ్యక్షుడు ఐదు సంవత్సరాల కాలానికి ఎన్నుకోబడతారు. ప్రస్తుతం అధ్యక్షుడుగా ఎర్సిను టాటరు ఉన్నాడు. ప్రస్తుత ప్రధాన మంత్రిగా ఎర్సాను సానరు పనిచేస్తున్నాడు. శాసనసభ అనేది రిపబ్లికు అసెంబ్లీ, ఇది ఆరు ఎన్నికల జిల్లాల నుండి దామాషా ప్రాతినిధ్యం ద్వారా ఎన్నుకోబడిన 50 మంది సభ్యులను కలిగి ఉంటుంది. జనవరి 2018 ఎన్నికలలో కుడి-వింగ్ నేషనలు యూనిటీ పార్టీ అసెంబ్లీలో అత్యధిక సీట్లను గెలుచుకుంది. ప్రస్తుత ప్రభుత్వం నేషనల్ యూనిటీ పార్టీ, సెంట్రిస్టు పీపుల్సు పార్టీల సంకీర్ణం. ^[53]

ఉత్తర సైప్రసు ఒంటరిగా ఉండటం, టర్కిషు మద్దతు మీద ఎక్కువగా ఆధారపడటం వలన, టర్కీ దేశ రాజకీయాలు అధిక స్థాయిలో ప్రభావాన్ని చూపుతూ ఉన్నాయి. దీని వలన కొంతమంది నిపుణులు దీనిని టర్కీ ప్రభావవంతమైన తోలుబొమ్మ రాష్ట్రంగా వర్ణించారు. .^[54]^[55]^[56] ఇతర నిపుణులు ఉత్తర సైప్రసు‌లో ఎన్నికలు, నియామకాల స్వతంత్ర స్వభావాన్ని, టర్కిషు సైప్రియటు, టర్కిషు ప్రభుత్వాల మధ్య వివాదాలను ఎత్తి చూపారు. "తోలుబొమ్మ దేశం" ఉత్తర సైప్రసు‌కు ఖచ్చితమైన వివరణ కాదని తేల్చారు.^[57] ^[58]

పరిపాలనా విభాగాలు

ప్రధాన వ్యాసం: ఉత్తర సైప్రస్ జిల్లాలు

ఉత్తర సైప్రసు ఆరు జిల్లాలుగా విభజించబడింది: లెఫ్కోసా, గాజిమాగుసా, గిర్నే, గుజెల్యుర్టు, ఇస్కెలే, లెఫ్కే. 2016లో గుజెల్యుర్టు జిల్లా నుండి వేరు చేయడం ద్వారా లెఫ్కే జిల్లా స్థాపించబడింది.^[59] అదనంగా, ఐదు పెద్ద జిల్లాలు, ఇరవై ఎనిమిది మునిసిపాలిటీల మధ్య విభజించబడిన మరో పన్నెండు ఉప జిల్లాలు ఉన్నాయి.

అంతర్జాతీయ హోదా - విదేశీ సంబంధాలు

ప్రధాన వ్యాసం: ఉత్తర సైప్రస్ విదేశీ సంబంధాలు

టర్కీ రిపబ్లికు ^[54]^[60]^[61]^[62] తప్ప మరే దేశం ఉత్తర సైప్రసు‌ను సార్వభౌమ రాజ్యంగా అధికారికంగా గుర్తించలేదు. ఐక్యరాజ్యసమితి దీనిని టర్కిషు ఆక్రమణలో ఉన్న సైప్రసు రిపబ్లికు భూభాగంగా భావిస్తుంది. .^[63]^[64]^[65] పాకిస్తాను, బంగ్లాదేశు స్వాతంత్ర్యం ప్రకటించిన కొద్దికాలానికే ఉత్తర సైప్రస్‌ను సార్వభౌమ రాజ్యంగా గుర్తించడాన్ని ప్రకటించాయి.^[66] కానీ యుఎన్ ఆ ప్రకటన చట్టవిరుద్ధమని భావించిన తర్వాత యుఎస్ ఒత్తిడి ఫలితంగా వారు తమ గుర్తింపును ఉపసంహరించుకున్నారు.^[67] ఐక్యరాజ్యసమితి ఉత్తర సైప్రసు స్వాతంత్ర్య ప్రకటనను చట్టబద్ధంగా చెల్లదని భావిస్తుంది. దాని అనేక తీర్మానాలలో ఇది పేర్కొనబడింది.^[63]^[68]

ఐక్యరాజ్యసమితి అన్నను ప్రణాళికపై ఏప్రిల్ 2004 ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తర్వాత, ఈ ప్రణాళికకు టర్కిషు సైప్రియట్ సమాజం మద్దతు ఇచ్చిన దృష్ట్యా, యూరోపియను యూనియను ఉత్తర సైప్రసు ఒంటరితనాన్ని ముగించడానికి ప్రతిజ్ఞ చేసింది. వీటిలో వాణిజ్యం కోసం చర్యలు, €259 మిలియన్ల యూరోలు సహాయం ఉన్నాయి. అన్నను ప్రణాళిక ప్రజాభిప్రాయ సేకరణల తర్వాత ఉత్తర సైప్రసు మీద ఆంక్షలను ఎత్తివేస్తామని ఇయు చేసిన ప్రతిజ్ఞను యూరోపియను కౌన్సిలు‌లో గ్రీకు సైప్రియటు ప్రభుత్వం అడ్డుకుంది.^[37]

2004లో ఆర్గనైజేషను ఆఫ్ ఇస్లామికు కో-ఆపరేషను టర్కిషు సైప్రియటు ముస్లిం సమాజం ప్రతినిధి బృందాన్ని "పరిశీలకుల సంఘం" (1979) నుండి "టర్కిషు సైప్రియటు రాష్ట్రం" అనే హోదా కలిగిన రాజ్యాంగ రాష్ట్రంగా అప్గ్రేడు చేసింది. దీనితో ఉత్తర సైప్రసు‌ను సంస్థలో పరిశీలకుడిగా చేసింది.^[69] టర్కిషు సైప్రియట్ అధ్యక్షులు, వివిధ విదేశీ నాయకులు, రాజకీయ నాయకుల మధ్య అనేక ఉన్నత స్థాయి అధికారిక సమావేశాలు కూడా జరిగాయి.

2004లో కౌన్సిలు ఆఫ్ యూరపు పార్లమెంటరీ అసెంబ్లీ టర్కిషు సైప్రియట్ సమాజ ప్రతినిధులకు పరిశీలకుడి హోదాను ఇచ్చింది.^[70] అప్పటి నుండి ఉత్తర సైప్రసు ప్రతినిధులు ఓటు హక్కులు లేకుండా అన్ని పేస్ కార్యకలాపాలలో చురుకుగా పాల్గొన్నారు.

యూరోపియను యూనియను ఈ ప్రాంతాన్ని సైప్రసు రిపబ్లికు ప్రభావవంతమైన నియంత్రణలో లేని ఇయు భూభాగంగా టర్కిషు సైనిక ఆక్రమణలో పరిగణిస్తుంది. అందువల్ల పరిష్కారం కనుగొనబడే వరకు ఇయు చట్టం నుండి నిరవధికంగా మినహాయించబడుతుంది. ఉత్తర సైప్రసు స్థితి ముఖ్యంగా 2010లలో టర్కీ ఇయు సభ్యత్వం కోసం చర్చల సమయంలో పునరావృతమయ్యే సమస్యగా మారింది. ఇక్కడ ద్వీపం విభజన టర్కీ సభ్యత్వం, సాధారణ ఇయు-టర్కీ సంబంధాలకు ప్రధాన అవరోధంగా పరిగణించబడుతుంది.^[71]^[72]

నఖ్చివాను అటానమసు రిపబ్లికు ఆఫ్ అజర్‌బైజాన్ ఉత్తర సైప్రసు స్వాతంత్ర్యాన్ని గుర్తిస్తూ ఒక తీర్మానాన్ని జారీ చేసింది. అయితే, నాగోర్నో-కరాబాఖు సమస్య ఫలితంగా అజర్‌బైజాన్ ఉత్తర సైప్రసు‌ను గుర్తించలేదు.^[73]

టర్కిషు సైప్రియాటు‌లు సైప్రస్ జారీ చేసిన పాస్‌పోర్టు‌ల కోసం దశాబ్దాలుగా దరఖాస్తు చేసుకుంటున్నారు. సైప్రసు రిపబ్లికు‌తో ప్రవేశ కేంద్రాలు మూసివేయబడినప్పుడు. దరఖాస్తులు మధ్యవర్తుల ద్వారా లేదా ఇతర దేశాలలోని సైప్రసు కాన్సులేటు‌లు రాయబార కార్యాలయాల ద్వారా చేయబడ్డాయి. 2001 కి ముందు సంవత్సరాల్లో ఇటువంటి పాస్‌పోర్ట్‌ల కోసం దరఖాస్తుల సంఖ్యలో వార్షిక పెరుగుదల 10–15% కనిపించింది. ఆ సమయంలో రేటు బాగా పెరిగింది. 2000 సంవత్సరం మొత్తానికి 448 తో పోలిస్తే 2001 మొదటి ఎనిమిది నెలల్లో 817 జారీ చేయబడ్డాయి. సైప్రసు రిపబ్లిక్‌తో సరిహద్దులు తెరిచిన తర్వాత టర్కిషు సైప్రియాట్‌లు సైప్రసు రిపబ్లికు‌ను సందర్శించి, వారి సైప్రియాటు పూర్వీకుల రుజువును చూపించడం ద్వారా సైప్రియాటు పాస్‌పోర్టు‌ల కోసం దరఖాస్తు చేసుకోవడం ప్రారంభించారు.^[74]

ఉత్తర సైప్రసు, సైప్రసు రిపబ్లికు మధ్య ఏడు సరిహద్దు క్రాసింగు‌లు ఉన్నాయి.^[75] మే 2004 నుండి కొంతమంది పర్యాటకులు రిపబ్లికు ఆఫ్ సైప్రసు‌కు నేరుగా విమానంలో ప్రయాణించి, ఆపై ఉత్తర సైప్రసు‌లో సెలవులకు గ్రీన్ లైను‌ను దాటడం ప్రారంభించారు. .^[76]

2011 సెప్టెంబరు 21న టర్కీ, ఉత్తర సైప్రసు న్యూయార్కు‌లో ఇఇజెడ్ సరిహద్దు ఒప్పందం మీద సంతకం చేశాయి.^[77]^[78]

2012 అక్టోబరులో ఉత్తర సైప్రసు "టర్కిషు సైప్రియాటు స్టేటు" పేరుతో ఆర్థిక సహకార సంస్థలో పరిశీలకుడి సభ్యునిగా మారింది. 2022 నవంబరులో, టర్కిషు రిపబ్లికు ఆఫ్ నార్తర్ను సైప్రసు టర్కికు స్టేట్సు సంస్థలో పరిశీలకుడి సభ్యునిగా చేరింది.^[79]

సైనికరంగం

ప్రధాన వ్యాసం: భద్రతా దళాల కమాండు

భద్రతా దళాల కమాండు‌లో ప్రధానంగా 18 - 40 సంవత్సరాల మధ్య వయస్సు గల నిర్బంధిత టర్కిషు సైప్రియటు పురుషులు ఉన్న 8,000 మంది బలమైన దళం ఉంటుంది. 50 సంవత్సరాల వయస్సు వరకు నిర్బంధిత 10,000 మంది మొదటి-లైను, 16,000 మంది రెండవ-లైను సైనికులతో కూడిన అదనపు రిజర్వు ఫోర్సు కూడా ఉంది. భద్రతా దళాల కమాండు తేలికగా ఆయుధాలు కలిగి ఉంది. దాని ప్రధాన భూభాగ టర్కిషు మిత్రదేశాల మీద ఎక్కువగా ఆధారపడి ఉంటుంది. దాని నుండి ఇది దాని ఆఫీసరు కార్ప్సు‌లో ఎక్కువ భాగాన్ని తీసుకుంటుంది. .^[80] దీనికి టర్కిషు సైన్యం నుండి తీసుకోబడిన బ్రిగేడియరు జనరలు నాయకత్వం వహిస్తారు. ఇది తప్పనిసరిగా గ్రీకు సైప్రియటు చొరబాట్ల నుండి ఉత్తర సైప్రసు సరిహద్దును రక్షించడం, ఉత్తర సైప్రసు‌లో అంతర్గత భద్రతను నిర్వహించడం వంటి బాధ్యత కలిగిన జెండరు‌మెరీగా పనిచేస్తుంది.^[81]

అదనంగా ప్రధాన భూభాగ టర్కిషు సాయుధ దళాలు సైప్రసు టర్కిషు శాంతి దళాన్ని నిర్వహిస్తాయి. ఇందులో 9వ టర్కిషు ఆర్మీ కార్ప్సు నుండి తీసుకోబడిన దాదాపు 30,000–40,000 మంది సైనికులు ఉన్నారు. 28వ - 39వ రెండు విభాగాలు ఉన్నాయి. ఇది గణనీయమైన సంఖ్యలో యుఎస్-నిర్మిత ఎమ్48 పాటను ప్రధాన యుద్ధ ట్యాంకులు, ఫిరంగి ఆయుధాలతో అమర్చబడి ఉంది. టర్కిషు వైమానిక దళం, టర్కిషు నేవీ, టర్కిషు కోస్టు గార్డు కూడా ఉత్తర సైప్రసు‌లో ఉనికిలో ఉన్నాయి. అధికారికంగా ఇజ్మీరు‌లో ప్రధాన కార్యాలయం కలిగిన టర్కిషు 4వ సైన్యంలో భాగమైనప్పటికీ సైప్రసు పరిస్థితి సున్నితత్వం అంటే సైప్రసు టర్కిషు శాంతి దళం కమాండరు అంకారాలోని టర్కిషు జనరలు స్టాఫు‌కు నేరుగా నివేదిస్తాడు. సైప్రసు టర్కిషు శాంతి దళం ప్రధానంగా గ్రీన్ లైను వెంట శత్రు ఉభయచర ల్యాండింగు‌లు జరిగే ప్రదేశాలలో మోహరించబడుతుంది. ^[81]

సైప్రసు‌లో ప్రధాన భూభాగంలో టర్కిషు సైన్యం ఉండటం చాలా వివాదాస్పదమైంది. దీనిని రిపబ్లికు ఆఫ్ సైప్రసు, అంతర్జాతీయ సమాజం ఆక్రమణ దళంగా ఖండించాయి. అనేక ఐక్యరాజ్యసమితి భద్రతా మండలి తీర్మానాలు టర్కిషు దళాలను ఉపసంహరించుకోవాలని పిలుపునిచ్చాయి. ^[10]

మానవ హక్కులు

ప్రధాన వ్యాసం: ఉత్తర సైప్రస్‌లో మానవ హక్కులు

జనవరి 2011లో, సైప్రసు‌లో మానవ హక్కుల ప్రశ్న మీద ఐక్యరాజ్యసమితి మానవ హక్కుల హై కమిషనరు కార్యాలయం నివేదిక, సైప్రసు‌లో కొనసాగుతున్న విభజన ద్వీపం అంతటా మానవ హక్కులను ప్రభావితం చేస్తూనే ఉందని పేర్కొంది "కదలిక స్వేచ్ఛ తప్పిపోయిన వ్యక్తుల ప్రశ్నకు సంబంధించిన మానవ హక్కులు, వివక్షత, జీవించే హక్కు, మత స్వేచ్ఛ, ఆర్థిక, సామాజిక, సాంస్కృతిక హక్కులతో సహా.^[82]

ఫ్రీడం హౌసు తన ఫ్రీడం ఇన్ ది వరల్డు నివేదికలో 2000 నుండి ఉత్తర సైప్రసు‌లో ప్రజాస్వామ్య, రాజకీయ స్వేచ్ఛ స్థాయిని "స్వేచ్ఛ"గా వర్గీకరించింది.^[83]^[84] 2016 ర్యాంకింగు (1: అత్యంత స్వేచ్ఛ, 7: తక్కువ స్వేచ్ఛ) రాజకీయ హక్కులు: 2/7, పౌర స్వేచ్ఛలు: 2/7, మొత్తం స్కోరు: 79/100 స్కోర్‌లతో "స్వేచ్ఛ"గా ఉంది. ^[85] రిపోర్టర్సు వితౌటు బోర్డర్సు వరల్డు ప్రెస్ ఫ్రీడం ఇండెక్స్ 2015లో 180 దేశాలలో ఉత్తర సైప్రసు‌ను 76వ స్థానంలో ఉంచింది.^[86]

2014 నాటికి వరుసగా 343 మరియు 118 ఉన్న గ్రీకు సైప్రియటు, మారోనైటు కమ్యూనిటీలు అధ్యక్ష, పార్లమెంటరీ, మునిసిపలు ఎన్నికలలో ఓటు వేసే హక్కు లేదా పదవులకు పోటీ చేసే హక్కును నిరాకరించాయి. మారోనైట్లు తమ గ్రామ నాయకుడిని ఎన్నుకుంటారు. అయితే గ్రీకు సైప్రియటు‌లకు ఇద్దరు నియమిత నాయకులు ఉన్నారు. ఒకరు టర్కిషు సైప్రియటు ప్రభుత్వం, మరొకరు రిపబ్లికు ఆఫ్ సైప్రసు.^[87]^[88]

ఐక్యరాజ్యసమితి సస్టైనబులు డెవలప్మెంటు ‌సొల్యూషన్సు నెట్‌వర్కు (ఎస్‌డిఎస్‌ఎన్) వరల్డు హ్యాపినెసు రిపోర్టు 2016 157 దేశాలలో ఉత్తర సైప్రసు‌కు 62వ స్థానంలో నిలిచింది. ^[89] 2014 గాలపు హెల్త్‌వేసు వెల్-బీయింగు ఇండెక్సు 145 దేశాలలో ఉత్తర సైప్రస్‌కు 49వ స్థానంలో నిలిచింది. .^[90]

యునైటెడు నేషన్సు హై కమిషనరు ఫర్ రెఫ్యూజీసు (యుఎన్‌నెచ్‌సిఆర్) ప్రకారం 2011–2014లో ఉత్తర సైప్రసు‌కు 153 ఆశ్రయం దరఖాస్తులు వచ్చాయి. ^[91]

ఆర్ధికరంగం

ప్రధాన వ్యాసం: ఉత్తర సైప్రసు ఆర్థిక వ్యవస్థ

ఉత్తర సైప్రసు ఆర్థిక వ్యవస్థ సేవల రంగం (2007లో జిడిపిలో 69%) ఆధిపత్యం చెలాయిస్తుంది. ఇందులో ప్రభుత్వ రంగం, వాణిజ్యం, పర్యాటకం, విద్య వ్యవస్థ ఉన్నాయి. 2011లో విద్యారంగం పొందిన ఆదాయం $400 మిలియన్ల డాలర్లు.^[92]పరిశ్రమ (తేలికపాటి తయారీ) జిడిపిలో 22%, వ్యవసాయం 9% వాటా ఇస్తుంది.^[93] ఉత్తర సైప్రసు ఆర్థిక వ్యవస్థ స్వేచ్ఛా మార్కెట్టు విధానం మీద ఆధారపడి ఉంది.^[94] 2014లో కొత్త వ్యాపారాన్ని ప్రారంభించాలనే నూతనసంస్థల వ్యవస్థాపకుల సంఖ్యలో ఇది యూరపు‌లో అగ్రస్థానంలో నిలిచింది.^[95]

కొనసాగుతున్న సైప్రసు సమస్య వల్ల ఆర్థికాభివృద్ధి ప్రతికూలంగా ప్రభావితమైంది. అంతర్జాతీయంగా గుర్తింపు పొందిన అధికారం ఈ ప్రాంతంలోని విమానాశ్రయాలు, ఓడరేవులను మూసివేయలేదని ప్రకటించడంతో ఉత్తర సైప్రసు అంతర్జాతీయ ఆంక్షల్లో ఉంది. టర్కీ కాకుండా అన్ని యుఎన్ సభ్య దేశాలు ఆ ఓడరేవులు, విమానాశ్రయాల మూసివేతను గౌరవిస్తాయి. ^[96] ఫలితంగా ఉత్తర సైప్రసు టర్కిషు ఆర్థిక మద్దతు మీద ఎక్కువగా ఆధారపడి ఉంది.^[97] ఇప్పటికీ టర్కిషు ప్రభుత్వం నుండి ద్రవ్య బదిలీల మీద ఆధారపడి ఉంది.^[93]

ఉత్తర సైప్రసు యూరో కంటే టర్కిషు లిరాను చట్టబద్ధమైన టెండరు‌గా ఉపయోగిస్తుంది. ఇది దాని ఆర్థిక వ్యవస్థను టర్కీతో కలుపుతుంది. రిపబ్లికు ఆఫ్ సైప్రసు యూరోజోను‌లో చేరినందున ఉత్తర, దక్షిణాల మధ్య ప్రజల కదలిక మరింత స్వేచ్ఛగా మారినందున యూరో కూడా విస్తృత చెలామణిలో ఉంది. ఎగుమతులు, దిగుమతులు టర్కీ ద్వారానే జరగాలి;^[98] అన్నను ప్రణాళిక తర్వాత ఓడరేవులను తెరుస్తామని యూరోపియను యూనియను హామీ ఇచ్చినప్పటికీ; దీనిని రిపబ్లికు ఆఫ్ సైప్రసు నిరోధించింది. దక్షిణం ద్వారా ఎగుమతి చేయడం సాంకేతికంగా సాధ్యమే అయినప్పటికీ అసాధ్యమైనది.^[99]

అంతర్జాతీయ గుర్తింపు లేకపోవడం వల్ల విధించబడిన అడ్డంకులు ఉన్నప్పటికీ 2001–2005లో ఆర్థిక వ్యవస్థ నామమాత్రపు జిడిపి వృద్ధి రేట్లు వరుసగా 5.4%, 6.9%, 11.4%, 15.4%, 10.6%. ^[100]^[101] 2007లో వాస్తవ జిడిపి వృద్ధి రేటు 2%గా అంచనా వేయబడింది.^[93] టర్కిషు లిరా సాపేక్ష స్థిరత్వం, విద్య, నిర్మాణ రంగాలలో వృద్ధి ఈ వృద్ధికి దోహదపడింది. 2002 - 2007 మధ్య, తలసరి స్థూల జాతీయోత్పత్తి మూడు రెట్లు పెరిగింది. 2002లో యుఎస్$4,409 డాలర్ల నుండి యుఎస్$16,158 డాలర్లు (ప్రస్తుత[ఎప్పుడు?] యుఎస్ డాలర్లలో).^[102] 2010ల వరకు వృద్ధి కొనసాగింది. 2010–2013లో వరుసగా 3.7%, 3.9%, 1.8%, 1.1% వాస్తవ వృద్ధి రేట్లతో.^[103] 2010ల వరకు నిరుద్యోగిత రేటు తగ్గింది. 2014లో 8.3%గా ఉంది.^[104]

2011లో ఉత్తర సైప్రసు ద్వీపం దక్షిణ భాగంలో జరిగిన ఒక పేలుడు తర్వాత సైప్రసు రిపబ్లికు‌కు విద్యుత్తును విక్రయించింది. ఇది ఒక పెద్ద విద్యుత్తు కేంద్రాన్ని ప్రభావితం చేసింది.^[105] 2015లో పూర్తయిన నార్తర్ను సైప్రసు నీటి సరఫరా ప్రాజెక్టు, దక్షిణ టర్కీ నుండి మధ్యధరా సముద్రం కింద పైప్‌లైను ద్వారా తాగునీరు, నీటిపారుదల కోసం నీటిని సరఫరా చేయడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.^[106]

అంతర్జాతీయ టెలిఫోను కాల్‌లు టర్కిషు డయలింగు కోడు (+90 392) ద్వారా మళ్ళించబడతాయి ఎందుకంటే నార్తర్ను సైప్రసు‌కు దాని స్వంత దేశ కోడ్ లేదా అధికారిక ఐటియు ఉపసర్గ లేదు. అదేవిధంగా ఇంటర్నెటు‌తో నార్తర్ను సైప్రసు‌కు దాని స్వంత ఉన్నత స్థాయి డొమైను లేదు. ఇది టర్కిషు రెండవ-స్థాయి డొమైను .nc.tr కింద ఉంది. యూనివర్సలు పోస్టలు యూనియను నార్తర్ను సైప్రసు‌ను ప్రత్యేక సంస్థగా గుర్తించనందున మెయిలు వస్తువులను 'మెర్సిను 10, టర్కీ ద్వారా' అని సంబోధించాలి.^[107]^[108] అమెచ్యూరు రేడియో ఆపరేటర్లు కొన్నిసార్లు "1బి”తో ప్రారంభమయ్యే కాల్సైను‌లను ఉపయోగిస్తారు. కానీ వీటికి అవార్డులు లేదా ఇతర ఆపరేటింగు క్రెడిటు కోసం ఎటువంటి స్టాండింగు ఉండదు.

పర్యాటకం

ప్రధాన వ్యాసం: ఉత్తర సైప్రసు‌లో పర్యాటకం

టర్కిషు సైప్రియటు ఆర్థిక వ్యవస్థ చోదక రంగాలలో పర్యాటకం ఒకటిగా పరిగణించబడుతుంది. 2012లో దేశం 1.1 మిలియన్లకు పైగా పర్యాటకులను అందుకుంది.^[109]హోటళ్ళు, రెస్టారెంట్లు $328 మిలియన్ల ఆదాయాన్ని సంపాదించాయి^[110].జిడిపిలో 8.5%గా ఉన్నాయి.^[111]వసతి క్యాటరింగు అదే సంవత్సరంలో 10,000 కంటే ఎక్కువ ఉద్యోగాలను సృష్టించాయి.^[112] 2000లు - 2010లలో పర్యాటక రంగం గొప్ప అభివృద్ధిని సాధించింది. పర్యాటకుల సంఖ్య రెట్టింపు కంటే ఎక్కువ. పెట్టుబడి, హోటలు నిర్మాణం పెరిగింది; పర్యాటకం నుండి వచ్చే ఆదాయం అధికారిక అంచనాలు 2013లో దాదాపు 700 మిలియను యుఎస్ డాలర్లు, మొత్తం పడకల సామర్థ్యం దాదాపు 20,000గా అంచనా వేయబడింది. ^[113]

కైరేనియాను ఉత్తర సైప్రసు‌లో పర్యాటక రాజధానిగా పరిగణిస్తారు, దాని అనేక హోటళ్ళు, వినోద సౌకర్యాలు, ఉత్సాహభరితమైన రాత్రి జీవితం, షాపింగు ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. ^[114] 2012లో ఉత్తర సైప్రసు‌లోని 62.7% మంది సందర్శకులు తమ సందర్శన సమయంలో గిర్నే జిల్లాలో బస చేశారు.^[109] ఉత్తర సైప్రసు‌లోని 145 హోటళ్లలో, 99 2013లో గిర్నే జిల్లాలో ఉన్నాయి.^[113]

ఉత్తర సైప్రసు సాంప్రదాయకంగా బీచు సెలవులకు ఆకర్షణగా ఉంది. దీనికి కొంతవరకు చెడిపోని ప్రాంతంగా దాని ఖ్యాతి కృతజ్ఞతలు. దాని తేలికపాటి వాతావరణం, గొప్ప చరిత్ర, ప్రకృతి ఆకర్షణకు మూలాలుగా కనిపిస్తాయి. పర్యాటకులు పక్షులను చూడటం, సైక్లింగు చేయడం, నడవడం, అడవిలో పువ్వులను గమనించడం కోసం దీనిని సందర్శిస్తున్నందున, ఉత్తర సైప్రసు‌లో పర్యావరణ-పర్యాటకం ముఖ్యమైన రంగం అభివృద్ధి చేయబడింది. దాని సాపేక్ష భద్రత, ముఖ్యంగా కార్పాసు ద్వీపకల్పం, దాని సంరక్షణ కోసం ఇది ప్రశంసించబడింది.^[115] ఈ ద్వీపకల్పం అనేక రకాల పర్యాటక రంగాలకు నిలయంగా ఉంది: ఇది బీచు-ప్రేమికుల కేంద్రంగా బాఫ్రా టూరిజం ఏరియాను నిర్వహిస్తుంది. ఇక్కడ 2014 వరకు నాలుగు విలాసవంతమైన పెద్ద హోటళ్ళు నిర్మించబడ్డాయి. దాని గ్రామీణ లక్షణాలను హైలైటు చేసే, స్థానిక సంప్రదాయాలను ప్రదర్శించే అనేక సౌకర్యాలు, సాధారణ ఉత్సవాలు, మారుమూల సహజ ఉద్యానవనం, సందర్శకులను ఆకర్షించే కాంతారా కోట, అంతర్జాతీయ పడవలు, పడవలను నిర్వహించడానికి నిర్మించిన మెరీనా, పెద్ద సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.^[116]

ఉత్తర సైప్రసు‌లో క్యాసినో పర్యాటకం కూడా ఆర్థిక వ్యవస్థకు గణనీయమైన సహకారిగా మారింది. అవి మొదట 1990లలో ప్రారంభించబడ్డాయి. అప్పటి నుండి టర్కీ, క్యాసినోలు నిషేధించబడిన ద్వీపంలోని మిగిలిన ప్రాంతాల నుండి సందర్శకులతో బాగా ప్రాచుర్యం పొందాయి. ఇది క్యాసినో రంగంలో భారీ పెట్టుబడులకు దారితీసింది.^[117] అయితే చిన్న, మధ్య తరహా వ్యాపారాలు, దుకాణ యజమానులకు దాని ప్రయోజనాలు లేవని వాదనల కారణంగా ఈ రంగం విమర్శించబడింది.^[118] వ్యభిచారం కోసం స్థాపించబడిన "నైట్‌క్లబ్బు‌లు" ఉత్తర సైప్రసు‌కు సెక్సు టూరిజాన్ని ఆకర్షిస్తాయి. సెక్సు వర్కర్లను "దుర్వినియోగానికి గురయ్యే అవకాశం" ఉన్నవారుగా వర్ణించినప్పటికీ ఈ పరిశ్రమను "నాగరికమైనది"గా అభివర్ణించారు.^[119]^[120]

మౌలిక సదుపాయాలు

ఉత్తర సైప్రసు జిడిపిలో రవాణా, కమ్యూనికేషను పరిశ్రమ వాటా నిరంతరం మారుతూ ఉంటుంది; ఇది 2008లో 12.1% నుండి 2011లో 8.5%కి తగ్గింది. కానీ 2012లో మళ్ళీ 9.3%కి పెరిగింది.^[110]

ఉత్తర సైప్రసు‌లోకి ప్రవేశించడానికి వాయు రవాణా ఒక ప్రధాన మార్గం. ఈ దేశంలో రెండు విమానాశ్రయాలు ఉన్నాయి. ఎర్కాను అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం, గెసిట్కేలు విమానాశ్రయం, వీటిలో ప్రస్తుతం ఎర్కాను మాత్రమే [ఎప్పుడు?] పనిచేస్తున్నాయి. ^[121] ఎర్కాను విమానాశ్రయం 2010లలో ఒక ముఖ్యమైన పునర్నిర్మాణాన్ని చూసింది. ఇది దాని ప్రయాణీకుల రద్దీని బాగా పెంచింది. దీనిని 2014 మొదటి ఏడు నెలల్లోనే 1.76 మిలియన్ల మంది ప్రయాణికులు ఉపయోగించారు.^[122] టర్కీలోని బహుళ పాయింట్ల నుండి అనేక టర్కిషు క్యారియరు‌ల ద్వారా మాత్రమే నాన్-స్టాపు విమానాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి.^[123] ప్రత్యక్ష షెడ్యూల్డు, చార్టరు విమానాలు ఇతర దేశాల నుండి జరుగుతాయి. కానీ టర్కీలో తప్పనిసరి స్టాపోవరు‌లతో. 2013 కోసం 600 చార్టరు విమానాలు షెడ్యూలు చేయబడ్డాయి. షెడ్యూలు చేయబడిన గమ్యస్థానాలలో లండను, మాంచెస్టరు వంటి నగరాలు ఉన్నాయి.^[124] చార్టరు విమాన గమ్యస్థానాలలో బెర్లిను^[125] ల్జుబ్లాజానా వంటి నగరాలు ఉన్నాయి.^[126]

ఉత్తర సైప్రసు‌కు ప్రత్యక్ష విమానాలు, ఉత్తర సైప్రియట్ ఓడరేవుల ద్వారా వాణిజ్య ట్రాఫికు ఉత్తర సైప్రియటు ఓడరేవుల మీద నిషేధంలో భాగంగా పరిమితం చేయబడ్డాయి.^[127] గెసిట్కేలు, ఎర్కాను విమానాశ్రయాలను టర్కీ, అజర్‌బైజాన్ చట్టబద్ధమైన ప్రవేశ నౌకాశ్రయాలుగా మాత్రమే గుర్తించాయి.^[128]పోలాండ్, ఉత్తర సైప్రసు మధ్య ప్రత్యక్ష చార్టర్ విమానాలు 2011 జూన్ 20 న ప్రారంభమయ్యాయి. ^[129] 1974 నుండి సైప్రసు రిపబ్లికు ఫమాగుస్టా, కైరేనియాలోని ఓడరేవులను అన్ని షిప్పింగు‌లకు మూసివేసినట్లు ప్రకటించింది. ^[130] ఉత్తర సైప్రసు, సిరియా మధ్య ఒప్పందం ప్రకారం సిరియను అంతర్యుద్ధం ప్రారంభమయ్యే ముందు సిరియాలోని ఫమాగుస్టా, లటాకియా మధ్య ఓడల పర్యటన జరిగింది. గ్రీన్ లైను ప్రారంభించినప్పటి నుండి టర్కిషు సైప్రియటు నివాసితులు రిపబ్లికు ఆఫ్ సైప్రసు గుర్తించిన ఓడరేవుల ద్వారా వ్యాపారం చేయడానికి అనుమతించబడ్డారు.^[131]

రైల్వే వ్యవస్థ లేకపోవడంతో దేశంలోని రహదారులను ప్రధాన నగరాల మధ్య రవాణా కోసం ఉపయోగిస్తున్నారు. 21వ శతాబ్దంలో ఈ రహదారులను డ్యూయలు క్యారేజు‌వేలుగా అప్గ్రేడు చేశారు, కార్పాసు ప్రాంతంలోని కొన్ని రోడ్లు 2015 నాటికి ఇప్పటికీ అప్గ్రేడు చేయబడుతున్నాయి. ఉత్తర సైప్రసు‌లో దాదాపు 7,000 కిలోమీటర్లు (4,300 మైళ్ళు) రోడ్లు ఉన్నాయి. వీటిలో మూడింట రెండు వంతుల రోడ్లు చదును చేయబడ్డాయి.^[121] ఇటీవలి నిర్మాణాలలో నార్తర్ను కోస్టు హైవే నిర్మాణం కూడా ఉంది. ఇది ఆర్థిక అభివృద్ధికి ప్రధాన ప్రోత్సాహకంగా ప్రశంసించబడింది.^[132] విద్యుత్తు గ్రిడు రిపబ్లికు ఆఫ్ సైప్రసు‌కు అనుసంధానించబడి ఉంది. ^[133] టర్కీతో ఇంటరు‌కనెక్టరు శిలాజ ఇంధనాల మీద ఆధారపడటాన్ని తగ్గిస్తుంది.^[134]

గణాంకాలు

ఇవి కూడా చూడండి: ఉత్తర సైప్రసు‌లో సైప్రసు, టర్కిషు సైప్రియాట్సు మెయిను‌ల్యాండు టర్కుల జనాభా

ఉత్తర సైప్రసు జాతి సమూహాలు (2006 జనాభా లెక్కలు)^[135]

టర్కులు (99.2%)

గ్రీకులు (0.2%)

ఇంగ్లీషు (0.2%)

Maronites (0.1%)

ఇతర (0.3%)

ఉత్తర సైప్రసు మొదటి అధికారిక జనాభా గణన 1996లో నిర్వహించబడింది. నమోదైన జనాభా 2,00,587.^[136] 2006లో నిర్వహించిన రెండవ జనాభా గణనలో ఉత్తర సైప్రసు జనాభా 2,65,100గా వెల్లడైంది.^[137] వీరిలో ఎక్కువ మంది స్వదేశీ టర్కిషు సైప్రియాట్సు (దక్షిణ సైప్రసు నుండి వచ్చిన శరణార్థులు సహా), టర్కీ నుండి వచ్చి స్థిరపడినవారు ఉన్నారు. 1,78,000 మంది టర్కిషు సైప్రియాటు పౌరులలో 82% మంది స్థానిక సైప్రియాట్సు (1,45,000)ఉన్నారు. సైప్రసు కాని తల్లిదండ్రులకు జన్మించిన 45,000 మందిలో దాదాపు 40% (17,000) మంది సైప్రసు‌లో జన్మించారు. విద్యార్థులు, అతిథి కార్మికులు, తాత్కాలిక నివాసితులు సహా పౌరులు కాని వారి సంఖ్య 78,000 మంది.^[137]^[138]

ఉత్తర సైప్రసు మూడవ అధికారిక జనాభా గణన 2011లో యుఎన్ పరిశీలకుల ఆధ్వర్యంలో జరిగింది. ఇది మొత్తం జనాభా 2,94,906గా పేర్కొంది.^[139]ఈ ఫలితాలను కొన్ని రాజకీయ పార్టీలు, కార్మిక సంఘాలు, స్థానిక వార్తాపత్రికలు వివాదాస్పదం చేశాయి. టర్కీ నుండి ఆర్థిక సహాయం కోరడానికి జనాభా గణనకు ముందు 7,00,000 మంది అంచనా వేసిన తర్వాత ప్రభుత్వం ఉద్దేశపూర్వకంగా జనాభాను తక్కువగా లెక్కించిందని ఆరోపించబడింది.^[140]^[141]^[142] ఉత్తర ప్రాంతంలో జనాభా 5,00,000 కు చేరుకుందని ఒక మూలం పేర్కొంది.^[143] 50% టర్కిషు సైప్రియాటు‌లు, 50% టర్కిషు స్థిరనివాసులు లేదా అలాంటి స్థిరనివాసులకు సైప్రియటులకు-జన్మించిన పిల్లల మధ్య విభజించబడింది. .^[144]పరిశోధకుడు మెటే హటే ఇటువంటి నివేదికలు "చాలా ఊహాజనితమైనవి" అని, రాజకీయ ప్రయోజనం కోసం ప్రతిపక్ష పార్టీలు వీటిని ఎంచుకుంటాయని రాశారు. దీని ఫలితంగా దక్షిణాదిలో నివేదికలు వచ్చాయి. ప్రతిపక్ష పార్టీలు తమ వద్ద ఉన్న ఓటర్ల జాబితాను ఉపయోగించి అలా చేసే అవకాశాలు ఉన్నప్పటికీ ఇటువంటి నివేదికలను శాస్త్రీయంగా లేదా గణాంకపరంగా ఎప్పుడూ పరిశీలించలేదు. తద్వారా "సంఖ్యల యుద్ధం" కొనసాగుతోంది. ^[145]

ఉత్తర సైప్రసు ప్రభుత్వం 1983 నాటి ఉత్తర సైప్రసు జనాభా 1,55,521 అని అంచనా వేసింది.^[146] 2001 నుండి సైప్రసు రిపబ్లికు ప్రభుత్వం అంచనాల ప్రకారం జనాభా 2,00,000, వీరిలో 80–89,000 మంది టర్కిషు సైప్రియాట్లు, 109,000–117,000 మందిని సైప్రసు రిపబ్లికు టర్కిషు స్థిరనివాసులుగా నియమించింది.^[147]1960లో జరిగిన ద్వీపవ్యాప్త జనాభా లెక్కల ప్రకారం టర్కిషు సైప్రియాట్ల సంఖ్య 1,02,000, గ్రీకు సైప్రియాట్లు 4,50,000 అని సూచించబడింది. ^[148] 2005 నాటికి స్థిరనివాసులు ఉత్తర సైప్రసు‌లోని ఓటర్లలో 25% కంటే ఎక్కువ మంది లేరు. ప్రధాన భూభాగ టర్కులను టర్కిషు సైప్రియాటు సమాజంతో అనుసంధానించే స్థాయి మారుతూ ఉంటుంది; కొందరు టర్కిషు సైప్రియాటు‌లుగా గుర్తించబడతారు. సాంస్కృతికంగా సమగ్రంగా ఉంటారు. మరికొందరు టర్కిషు గుర్తింపును స్వీకరిస్తారు.^[149]

ఉత్తర సైప్రసు దాదాపు పూర్తిగా టర్కిషు మాట్లాడేది. అయితే ఇంగ్లీషును రెండవ భాషగా విస్తృతంగా మాట్లాడతారు.

రిజోకార్పాసో (డిప్కార్పాజు)లో 644 మంది గ్రీకు సైప్రియాట్లు, కొర్మాకిటిసు‌లో 364 మంది మెరోనైట్లు నివసిస్తున్నారు.^[150] 1,62,000 ^[151] గ్రీకు సైప్రియాటు‌లను టర్కిషు సైన్యం ఆక్రమించిన దళం ఉత్తరాన వారి ఇళ్ల నుండి బలవంతంగా బహిష్కరించింది. .^[152]^[153]^[154]రిజోకార్పాసో ఉత్తరాన అతిపెద్ద గ్రీకు మాట్లాడే జనాభాకు నిలయంగా ఉంది. గ్రీకు-సైప్రియాటు నివాసితులకు ఇప్పటికీ యుఎన్ సరఫరా చేస్తుంది. తత్ఫలితంగా గ్రీకు-సైప్రియాటు ఉత్పత్తులు కొన్ని దుకాణాలలో అందుబాటులో ఉన్నాయి.

v t e ఉత్తర సైప్రసులో పెద్ద నగరాలు లేక పట్టణాలు TRNC 2011 Population and Housing Census
	స్థాయి సంఖ్య		జిల్లా	జనాభా
ఉత్తర నికోసియా ఫాంగస్టా	1	ఉత్తర నికోసియా	లెఫ్కోసా	61,378	కైరెన్య మార్ఫౌ
	2	ఫాంగస్టా	గజిమగుసా	40,920
	3	కైరెన్య	గిర్నె	33,207
	4	మార్ఫౌ	గులెల్యూర్టు	18,946
	5	గొన్యేలి	లెఫ్కోసా	17,277
	6	కైతెరియా	లెఫ్కోసా Lefkoşa	11,895
	7	లెఫ్కా	లెఫ్కె	11,091
	8	డికోమా	గిర్నె	9,120
	9	ట్రికొమో	ఇస్కెలె	7,906
	10	లాపితోసు	గిర్నె	7,839

మతం

ప్రధాన వ్యాసం: ఉత్తర సైప్రసు‌లో మతం మరిన్ని సమాచారం: సైప్రసు‌లో మతం, సైప్రసు‌లో ఇస్లాం

ఉత్తర సైప్రసు మతాలు^[155]

ఇస్లాం (99%)

ఇతర (1%)

టర్కిషు సైప్రియాటు‌లలో ఎక్కువ మంది (99%) సున్నీ ముస్లింలు ఉన్నారు. ^[155] ఉత్తర సైప్రసు ఒక లౌకిక రాష్ట్రం.^[156] సమాజంలో తరచుగా మద్యం సేవిస్తారు. చాలా మంది టర్కిషు సైప్రియటు మహిళలు తమ తలలను కప్పుకోరు; అయినప్పటికీ నివాసితుల టర్కిషు సంస్కృతికి చిహ్నంగా లేదా సాంప్రదాయిక దుస్తుల రూపంగా ప్రజా ప్రముఖులు ఇప్పటికీ అప్పుడప్పుడు తలపాగాలను ధరిస్తారు. ^[155] అయితే కొన్ని మత సంప్రదాయాలు ఇప్పటికీ సమాజంలో పాత్ర పోషిస్తాయి. టర్కిషు సైప్రియటు పురుషులు సాధారణంగా మత విశ్వాసాలకు అనుగుణంగా సున్నతి చేయబడతారు.^[157]

విద్యావ్యవస్థ

ప్రధాన వ్యాసం: ఉత్తర సైప్రసు‌లో విద్య

ఉత్తర సైప్రసు‌లోని విద్యా వ్యవస్థలో ప్రీ-స్కూలు విద్య, ప్రాథమిక విద్య, మాధ్యమిక విద్య, ఉన్నత విద్య ఉంటాయి. ఐదు సంవత్సరాల ప్రాథమిక విద్య తప్పనిసరి.

ఉత్తర సైప్రసు‌కు చెందిన ఉన్నత విద్య ప్రణాళిక మూల్యాంకన అక్రిడిటేషను, సమన్వయ మండలి (వైఒడిఎకె) ఇంటర్నేషనలు నెట్‌వర్కు ఫర్ క్వాలిటీ అస్యూరెన్సు ఏజెన్సీసు ఇన్ హయ్యరు ఎడ్యుకేషను (ఐఎన్‌క్యూఎఎహెచ్‌ఇ)లో సభ్యత్వం ఉంది.^[158]

2013లో ఉత్తర సైప్రసు‌లోని తొమ్మిది విశ్వవిద్యాలయాలలో 114 దేశాల నుండి 63,765 విశ్వవిద్యాలయ విద్యార్థులు ఉన్నారు. 2014లో విద్యార్థుల సంఖ్య 70,004కి పెరిగింది. (15,210 టర్కిషు సైప్రియాట్సు; టర్కీ నుండి 36,148; 18,646 అంతర్జాతీయ విద్యార్థులు):^[159]^[160]^[161] నియరు ఈస్టు యూనివర్సిటీ (ఎన్‌ఇయు)^[162]^[163] గిర్నే అమెరికను యూనివర్సిటీ, మిడిలు ఈస్టు టెక్నికలు యూనివర్సిటీ-టిఆర్‌ఎన్‌సి, యూరోపియన్ యూనివర్సిటీ ఆఫ్ లెఫ్కే, సైప్రసు ఇంటర్నేషనలు యూనివర్సిటీ, ఈస్టర్ను మెడిటరేనియను యూనివర్సిటీ (ఇఎంయు), ఇస్తాంబులు టెక్నికలు యూనివర్సిటీ-టిఆర్‌ఎన్‌సి, యూనివర్సిటీ ఆఫ్ మెడిటరేనియను కార్పాసియా, యూనివర్సిటీ ఆఫ్ కైరేనియా, అన్నీ 1974 నుండి స్థాపించబడ్డాయి. ఇఎంయు అనేది 35 దేశాల నుండి 1000 కంటే ఎక్కువ మంది ఫ్యాకల్టీ సభ్యులతో అంతర్జాతీయంగా గుర్తింపు పొందిన ఉన్నత విద్యా సంస్థ. ఇఎంయులో 68 జాతీయతలకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న 15,000 మంది విద్యార్థులు ఉన్నారు. 8 విశ్వవిద్యాలయాలను టర్కీ ఉన్నత విద్యా మండలి ఆమోదించింది. తూర్పు మధ్యధరా విశ్వవిద్యాలయం, నియరు ఈస్టు యూనివర్సిటీ^[162]^[163] యూరోపియను యూనివర్సిటీ అసోసియేషను‌లో పూర్తి వ్యక్తిగత సభ్యత్వం ఉంది.^[164] ఇఎంయు మెడిటరేనియను విశ్వవిద్యాలయాల సంఘం, ఇస్లామికు ప్రపంచ విశ్వవిద్యాలయాల సమాఖ్య, అంతర్జాతీయ విశ్వవిద్యాలయాల సంఘం, గ్రాఫికు డిజైను సంఘాల అంతర్జాతీయ కౌన్సిలు‌లో పూర్తి సభ్యత్వం ఉంది.^[165] వెబ్‌మెట్రిక్సు ద్వారా ద్వీపంలోని ఉత్తమ విశ్వవిద్యాలయంగా, ఐరోపాలోని టాపు 500లో ఒకటిగా ర్యాంకు పొందింది.^[166] ఉత్తర తీర నగరమైన కైరేనియాలోని గిర్నే అమెరికను విశ్వవిద్యాలయం, 2009లో యునైటెడు కింగ్‌డం‌లోని కాంటరు‌బరీలో ఒక క్యాంపసు‌ను ప్రారంభించింది.^[167] 2010లో బ్రిటిషు అక్రిడిటేషను కౌన్సిలు ద్వారా గుర్తింపు పొందింది.^[168]

ఉత్తర సైప్రసు అంతర్జాతీయ రోబోకపు పోటీలో క్రమం తప్పకుండా పాల్గొంటుంది. 2013లో 20లో 14వ స్థానంలో నిలిచింది.^[169]^[170] హిగ్సు బోసాను ఆవిష్కరణకు దారితీసిన సిఇఆర్‌ఎన్ ప్రయోగాలలో పాల్గొనే సూపరు కంప్యూటర్‌లను దేశం కలిగి ఉంది.^[171] 2014లో దక్షిణాఫ్రికాలో సౌరశక్తితో నడిచే వాహనాల సోలారు ఛాలెంజు‌లో ఉత్తర సైప్రసు కూడా పాల్గొనే దేశాలలో ఒకటి.^[172]

సంస్కృతి

ప్రధాన వ్యాసం: ఉత్తర సైప్రసు సంస్కృతి

సంగీతం - నృత్యం

ఇవి కూడా చూడండి: టర్కిషు సైప్రియటు జానపద నృత్యాలు

టర్కిషు సైప్రియటు జానపద సంగీతంలో స్థానిక రాగాల గొప్ప వైవిధ్యం ఉంటుంది. ఇది పరిమిత స్థాయిలో ప్రధాన భూభాగ టర్కిషు సంగీతం ద్వారా ప్రభావితమైంది. చారిత్రాత్మకంగా, ఇది ఆ సమయంలో ప్రాథమిక సామాజిక సమావేశాలు అయిన వివాహాల సంప్రదాయం చుట్టూ రూపొందించబడింది. స్థానికంగా "దర్బుకా" అని పిలువబడే వయోలిను, గోబ్లెటు డ్రం, జుర్నా, ఇతర డ్రమ్సు ఈ సమావేశాలలో ఎక్కువగా ఉపయోగించబడ్డాయి. ఈ వారసత్వం ఆధారంగా పెద్ద సంఖ్యలో సాంప్రదాయ పాటలు అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి.^[173]^[174]టర్కిషు సైప్రియటు సంస్కృతి కూడా కర్సిలామాసు, సిఫ్టెటెల్లి, జీబెకు విభిన్న వెర్షను‌లతో సహా వివిధ ప్రభావాలతో జానపద నృత్యాల గొప్ప వైవిధ్యాన్ని కలిగి ఉంది.

నార్తర్ను సైప్రసు స్టేటు సింఫనీ ఆర్కెస్ట్రా 1975 నుండి చురుకుగా ఉంది. కైరేనియాలోని బెల్లాపైసు అబ్బే అంతర్జాతీయ శాస్త్రీయ సంగీత ఉత్సవాలను నిర్వహిస్తుంది. ఈ ఉత్సవం శాస్త్రీయ సంగీతానికి ముఖ్యమైన వేదికగా పరిగణించబడుతుంది. ^[173] ఉత్తర నికోసియాకు దాని స్వంత నికోసియా మున్సిపలు ఆర్కెస్ట్రా ఉంది. ఇది ఉద్యానవనాలు, చతురస్రాలు వంటి బహిరంగ ప్రదేశాలలో ప్రదర్శనలు ఇస్తుంది. వార్షిక వాల్డు సిటీ జాజు ఫెస్టివలు‌కు కూడా నిలయం.^[175]రుయా టానరు అంతర్జాతీయ ప్రశంసలు పొందిన టర్కిషు సైప్రియటు పియానిస్టు.

టర్కిషు సైప్రియటు నగరాలు, పట్టణాలు స్థానిక, అంతర్జాతీయ గాయకులు, బ్యాండు‌ల ప్రదర్శనలను కలిగి ఉన్న ఉత్సవాలను క్రమం తప్పకుండా నిర్వహిస్తాయి. ^[173]జైనెటు సాలి, ఇసిను కరాకా వంటి కొంతమంది టర్కిషు సైప్రియటు గాయకులు టర్కీలో కీర్తిని సాధించారు. టర్కిషు సైప్రియటు బ్యాండు సిలా 4 టర్కిషు సైప్రియటు గుర్తింపుకు అవసరమైనదిగా భావించే సంగీతాన్ని నిర్మించింది. టర్కీలో కూడా కీర్తిని పొందింది. ^[176] రాక్ - పాప్ సంగీతం ఉత్తర సైప్రసు‌లో ప్రజలలో ప్రసిద్ధి చెందింది. ముఖ్యమైన గాయకులు బ్యాండు‌లలో ఎస్‌ఒఎస్, ఫిక్రి కరయెలు ఉన్నారు.^[177]^[178]

సాహిత్యం

ఉత్తర సైప్రసు‌లో కవిత్వం అత్యంత విస్తృతంగా ప్రచురించబడిన సాహిత్య రూపంగా ఉంది. టర్కిషు సైప్రియటు కవిత్వం టర్కిషు సాహిత్యం, సైప్రసు ద్వీపం సంస్కృతి రెండింటి మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. అలాగే బ్రిటిషు వలస చరిత్ర కొంత ప్రభావం కూడా ఉంటుంది.^[179]

నజీఫు సులేమాను ఎబియోగ్లు, ఉర్కియే మైను బాల్మాను, ఇంజిను గోనులు, నెక్లా సలీహు సుఫీ, పెంబే మర్మారా వంటి కవులు వర్ణించిన లాటిను వర్ణమాల ప్రవేశపెట్టిన తర్వాత టర్కిషు సైప్రియటు కవిత్వం మొదటి యుగం ప్రారంభం అయింది. ఆ సమయంలో టర్కిషు సైప్రియట్ల రాజకీయ వైఖరుల కారణంగా బలమైన జాతీయవాద అంశాలను కలిగి ఉంది. టర్కిషు ప్రధాన భూభాగం కవిత్వాన్ని శైలీకృతంగా ప్రతిబింబిస్తుంది. అదే సమయంలో రెండుసార్లు సాహిత్యంలో నోబెలు బహుమతికి నామినేటు అయిన ఓజ్కరు యాసిను, ఉస్మాను తుర్కే,^[180] నెవ్జాతు యాల్సిను వంటి ఇతర కవులు టర్కీ, బ్రిటను‌లోని నూతన కవితా శైలుల ప్రభావంతో మరింత అసలు శైలులలో రాయడానికి ప్రయత్నించారు. ఈ కవుల బృందం చాలా గొప్పగా రాణించి టర్కిషు సైప్రియటు సమాజంలో కవిత్వానికి ప్రజాదరణను పెంచింది. టర్కిషు సైప్రియటు సాహిత్యంలో కీలక వ్యక్తులుగా పరిగణించబడ్డారు. ^[179]

1970లలో యాసిను, తుర్కే, యాల్సిను ప్రభావంతో జాతీయవాదం సైప్రియటు భావనకు దారితీసింది. ఈ కాలంలో "1974 తరం కవుల" అని పిలవబడడం మొదలైంది. వీరికి మెహ్మెటు యాసిను, హక్కీ యుసెలు, నైసు డెనిజోగ్లు, నీసే యాసిను, అయ్సెను డాగ్లి, కానను సుమెరు వంటి కవుల నాయకత్వం వహించారు. మునుపటి జాతీయవాద కవిత్వానికి భిన్నంగా టర్కిషు సైప్రియటు గుర్తింపును టర్కిషు గుర్తింపు నుండి భిన్నంగా ప్రశంసించడం, సైప్రసు‌ను టర్కిషు సైప్రియటు మాతృభూమిగా గుర్తించడానికి ఈ తరం కవిత్వం ముఖ్యత్వం ఇచ్చారని వర్గీకరించబడింది. ఈ విధానాన్ని తరచుగా "సైప్రియటు కవిత్వం తిరస్కరణ" అని పిలుస్తారు ఎందుకంటే ఇది టర్కీ ప్రభావాన్ని నిరోధిస్తుంది. ఇటీవలి యుద్ధ అనుభవం కారణంగా టర్కీ, సైప్రసు మధ్య సాంస్కృతిక చీలికను హైలైటు చేస్తుంది. తత్ఫలితంగా టర్కిషు సైప్రియటు కవిత్వం, గుర్తింపు స్వాతంత్ర్యం లక్ష్యంగా ఉంది. దీని తరువాత 1980లలో మధ్యధరా గుర్తింపును స్వీకరించడం పెరిగింది. టర్కిషు సైప్రియటు సమాజం సరళీకరణ ప్రభావాలు స్త్రీవాద అంశాలలో ప్రతిబింబించాయి. వీటిలో ఒక ప్రత్యేక ఉదాహరణ నెరిమాను కాహితు.^[179]^[181] ^[182]

థియేటరు

ఉత్తర సైప్రసు‌లో థియేటరు‌ను ఎక్కువగా టర్కిషు సైప్రియటు స్టేటు థియేటరు, మునిసిపలు థియేటర్లు, అనేక ప్రైవేటు థియేటరు కంపెనీలు నిర్వహిస్తాయి. నికోసియా టర్కిషు మునిసిపాలిటీ నిర్వహించే సైప్రసు థియేటరు ఫెస్టివలు అనేది టర్కీ నుండి సంస్థలు కూడా పాల్గొనే పెద్ద సంస్థ. ఉత్తర సైప్రసు‌లో థియేటరు కోసం ప్రత్యేకంగా నిర్మించబడిన ప్రధాన ప్రదర్శనశాలలు లేవు, కాబట్టి నాటకాలు తరచుగా సమావేశ మందిరాలలో జరుగుతాయి.^[183]^[184]

టర్కిషు సైప్రియటు థియేటరు మూలాలు కరాగోజు, హసివాటు‌లలో ఉన్నాయి. ఇది ఒట్టోమను కాలంలో ద్వీపంలో వినోద రూపంగా ప్రాచుర్యం పొందిన నీడ నాటకం. ఈ రకమైన థియేటరు నేటికీ ప్రజాదరణ కోల్పోయింది. కానీ మతపరమైన పండుగల సమయంలో టెలివిజను‌లో ప్రసారం చేయబడుతోంది.^[185] 1840ల తర్వాత ఒట్టోమను సామ్రాజ్యం ఆధునీకరణ ప్రారంభించడంతో ఎక్కువ యూరోపియను అంశాలతో కూడిన థియేటరు టర్కిషు సైప్రియటు ప్రజలను చేరుకుంది. అయితే ఆధునిక కోణంలో టర్కిషు సైప్రియటు థియేటరు ప్రారంభం 1908లో టర్కిషు నాటక రచయిత నామికు కెమాలు రాసిన "వాటను యాహుతు సిలిస్ట్రే" ("హోంల్యాండు వర్సెసు సిలిస్ట్రా") నాటకాన్ని ప్రదర్శించబడింది. ^[186] దీని తరువాత టర్కిషు సైప్రియటు సమాజంలో నాటక కార్యకలాపాలు విస్తరించాయి. స్థానిక నాటకాలు వ్రాయబడి ప్రదర్శించబడ్డాయి. టర్కీ నుండి నాటక సంస్థలు 1920ల నాటికి సైప్రసు‌లో వేదికను చేపట్టాయి. సైప్రసు‌లోని అన్ని ప్రధాన పట్టణాల్లో క్రమం తప్పకుండా ప్రదర్శించబడే టర్కిషు సైప్రియటు నాటకాలు ఉన్నాయి. ^[185]^[186]

1960లలో టర్కిషు సైప్రియటు థియేటరు సంస్థాగతీకరించబడటం ప్రారంభమైంది. 1963లో స్థాపించబడిన "ఇల్కు సాహ్నే" (మొదటి వేదిక) అనే ప్రముఖ థియేటరు గ్రూపు‌ను 1966లో టర్కిషు సైప్రియటు స్టేటు థియేటరు‌గా పేరు మార్చారు. అప్పటి నుండి 85 కంటే ఎక్కువ నాటకాలను ప్రదర్శించారు.^[185]^[187] థియేటరు ప్రస్తుతం ఉత్తర సైప్రసు‌లో చాలా ప్రజాదరణ పొందిన కళారూపంగా ఉంది. సైప్రసు థియేటరు ఫెస్టివలు‌లో నాటకాల టిక్కెట్ల కోసం పొడవైన క్యూలు ఏర్పడతాయి. థియేటరు-వీక్షకుల సంఖ్య నిరంతరం పెరుగుతోంది. ^[188]

సినిమా

2011లో విడుదలైన అనహ్తరు (కీ), ఉత్తర సైప్రసు‌లో పూర్తిగా నిర్మించిన మొదటి పూర్తి-నిడివి చిత్రం.^[189] మరికొన్ని సహ-నిర్మాణాలు కూడా జరిగాయి. ఉత్తర సైప్రసు, టర్కీ, బ్రిటను, నెదర్లాండ్సు‌ల సహ-నిర్మాణం,^[190] (కోడ్ నేం వీనసు) 2012లో కేన్సు ఫిల్ము ఫెస్టివలు‌లో ప్రదర్శించబడింది.^[191] చిత్ర దర్శకుడు, స్క్రీను రైటరు డెర్విసు జైమ్ తన 2003 చిత్రం మడ్ (Çamur)తో కీర్తిని పొందాడు. ఇది వెనిసు ఫిల్ము ఫెస్టివలు‌లో యునెస్కో అవార్డును గెలుచుకుంది.

టర్కిషు సైప్రియటు జర్నలిస్టు ఫెవ్జీ టాస్పినారు దర్శకత్వం వహించిన డాక్యుమెంటరీ చిత్రం కయ్‌ప్ ఒటోబుసు (ది మిస్సింగు బసు) 2011లో బోస్టను ఫిల్ము ఫెస్టివలు‌లో పాల్గొనడంతో పాటు టిఆర్‌టి టీవీలో ప్రసారం చేయబడింది. ఈ చిత్రం 1964లో బస్సులో తమ ఇళ్లను విడిచిపెట్టి తిరిగి రాని పదకొండు మంది టర్కిషు సైప్రియటు కార్మికుల కథను చెబుతుంది. వారి అవశేషాలు 2006 అక్టోబరులో సైప్రస్‌లోని ఒక బావిలో కనుగొనబడ్డాయి. .^[192]^[193]

ఆహారం

ఉత్తర సైప్రసు కూడా అనేక వంటకాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది; వాటిలో వక్రీకృత గొర్రె (şiş కబాబ్)తో తయారు చేసిన కబాబు‌లు లేదా మూలికలు, సుగంధ ద్రవ్యాలతో రుబ్బి కోఫ్టే లేదా షెఫ్తాలి కబాబు‌గా తయారు చేస్తారు. ఇతర వంటకాలు లాహ్మాకును వంటి ఫ్లాటు బ్రెడు‌లో చుట్టబడిన మాంసం మీద ఆధారపడి ఉంటాయి. శాఖాహార వంటకాలలో స్టఫ్డు వెజిటబులు ఆధారిత వంటకాలు "యలాన్సి డోల్మా" లేదా బ్లాకు-ఐడు బఠానీలతో వండిన స్విసు చార్టుతో కూడిన బోరుల్సు వంటి బీను లేదా పల్సు‌తో తయారు చేసిన అనేక ఇతర వంటకాలు ఉన్నాయి. మోలోహియా లేదా కోలోకాసు వంటి రూటు ఆధారిత వంటకాలు వంటి మొక్కల ఆధారిత ఆహారాలు కూడా ఉన్నాయి.^[194]

క్రీడలు

ప్రధాన వ్యాసం: ఉత్తర సైప్రసు‌లో క్రీడ

నికోసియా అటాతుర్కు స్టేడియం ఉత్తర సైప్రసు‌లో అతిపెద్ద స్టేడియం.

ఉత్తర సైప్రసు‌లో ఐదు స్టేడియంలు ఉన్నాయి. ప్రతి ఒక్కటి 7,000 నుండి 30,000 వరకు సామర్థ్యం కలిగి ఉంటుంది. ఉత్తర సైప్రసు‌లో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడ ఫుట్‌బాలు. ఉత్తర సైప్రసు‌లో 29 కంటే ఎక్కువ క్రీడా సమాఖ్యలు ఉన్నాయి. మొత్తం 13,950 మంది నమోదిత సభ్యత్వం కలిగి ఉన్నారు 6,054 మంది టైక్వాండో-కరాటే-ఐకిడో-కురాషు కోసం రిజిస్టర్డు ప్రాక్టీషనర్లు ఉన్నారు. షూటింగు‌లో 1,150 (రిజిస్టర్డు), వేటలో 1,017 (రిజిస్టర్డు) సభ్యులు ఉన్నారు. ^[195] టర్కీలోని లీగు‌లలో అనేక క్రీడా క్లబ్బు‌లు పాల్గొంటాయి. వీటిలో టర్కీ పురుషుల బాస్కెటు‌బాలు రీజినలు లీగు‌లోని ఫాస్టు బ్రేకు స్పోర్టు క్లబ్బు; టర్కీ హ్యాండు‌బాలు ప్రీమియరు లీగు‌లోని బెస్పరు‌మాకు స్పోర్టు క్లబ్బు; లెఫ్కే యూరోపియను యూనివర్సిటీ టర్కీ టేబులు-టెన్నిసు సూపరు లీగు. విండు సర్ఫింగు, జెట్‌స్కీయింగు, వాటరు‌స్కీయింగు, సెయిలింగు వంటి జల క్రీడలు ఉత్తర సైప్రసు తీరప్రాంతం అంతటా బీచు‌లలో అందుబాటులో ఉన్నాయి. సెయిలింగు ముఖ్యంగా కైరేనియా సమీపంలోని ఎస్కేపు బీచు క్లబ్బు‌లో కనిపిస్తుంది.

ఉత్తర సైప్రసుకు వరల్డు పూలు-బిలియర్డు అసోసియేషను‌లో సభ్యత్వం ఉంది.<ref name="WPA Pool 2021 h892">"EPBF". WPA Pool. 2021-03-08. Archived from the original on 2020-03-21. Retrieved 2023-08-27.</

మూలాలు

↑ "The Constitution of the Turkish Republic of Northern Cyprus". www.cypnet.co.uk. Archived from the original on 25 May 2011. Retrieved 15 December 2019.
↑ ^2.0 ^2.1 "Historical Background". Turkish Republic of Northern Cyprus Ministry of Foreign Affairs. Archived from the original on 22 మార్చి 2016. Retrieved 3 ఏప్రిల్ 2016.
↑ Muhammet İkbal Arslan (10 October 2022). "KKTC'nin nüfusu 382 bin 836 olarak hesaplandı" (in టర్కిష్). Anadolu Agency.
↑ ^4.0 ^4.1 "KKTC Ekonomik Göstergeler Raporu" (PDF). kei.gov.tr. Archived from the original (PDF) on 7 October 2020. Retrieved 13 December 2019.
↑ Griffiths, Ryan D. (2021). Secession and the Sovereignty Game: Strategy and Tactics for Aspiring Nations. Cornell University Press. p. 127. ISBN 978-1-5017-5474-6. JSTOR 10.7591/j.ctv153k63s. Archived from the original on 26 June 2021. Retrieved 28 May 2021.
↑ Yearbook of the European Convention on Human Rights / Annuaire de la convention européenne des droits de l'homme. Council of Europe/Conseil de l'Europe. 1996. p. 153. ... that despite the fact that it has not been recognised de iure by any other State than Turkey, the TRNC exist de facto as an independent State exercising all branches of State power on its territory.
↑ Central Intelligence Agency (8 October 2013). "Northern Cyprus". The CIA World Factbook 2014. Skyhorse Publishing. p. 691. ISBN 978-1-62873-451-5. Archived from the original on 6 September 2015. Retrieved 20 June 2015. The Turkish Cypriots are heavily dependent on transfers from the Turkish Government. Ankara directly finances about one-third of the Turkish Cypriot "administration's" budget.
↑ Boas, Gideon (1 జనవరి 2012). Public International Law: Contemporary Principles and Perspectives. Edward Elgar Publishing. p. 177. ISBN 978-0-85793-956-2. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. For example, the Turkish Republic of Northern Cyprus, located in the northern portion of the island of Cyprus, came about through ... from only one state — Turkey, upon which it is entirely dependent for economic, political and military support.
↑ Navaro-Yashin, Yael (12 మార్చి 2012). The Make-Believe Space: Affective Geography in a Postwar Polity. Durham, NC / London: Duke University Press. p. 8. ISBN 978-0-8223-5204-4. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. Economic embargoes have been imposed on the TRNC, making northern Cyprus almost completely dependent on Turkey.
↑ ^10.0 ^10.1 UN Security Council resolutions 353, 357, 358, 359, 360, and 365, all from 1974.
↑ Langfield, Michele; Logan, William; Craith, Mairead Nic, eds. (2010). Cultural Diversity, Heritage and Human Rights: Intersections in Theory and Practice. New York: Routledge. p. 231. ISBN 978-1-135-19070-5. The tradition for Turkish Cypriots is one of secularism, not of mosque attendance.
↑ ^12.0 ^12.1 "The Cyprus Conflict". Archived from the original on 17 February 2007.
↑ "Pre-Rejection of SCCC decision by Makarios" (PDF). Eastern Mediterranean University. Archived from the original (PDF) on 11 March 2012. Retrieved 14 February 2014. The fact that the decision of the SCCC would not be implemented by Makarios was made quite clear. Non-implementation of the decision of a Constitutional Court is sufficient reason to compel the resignation of its President
↑ "Majority rule means war". Archived from the original on 19 July 2011.
↑ Stephen, Michael (1987). "Cyprus: Two Nations in One Island". Bow Educational Briefing №5. London. pp. 1–7. Archived from the original on 1 July 2007.
↑ "FAQ" (in గ్రీక్). Supreme Court of Cyprus. Archived from the original on 25 మార్చి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "HUDOC Search Page". European Court of Human Rights. Archived from the original on 10 September 2011. Retrieved 14 February 2014.
↑ "Cyprus — The Republic of Cyprus". Country Studies. Library of Congress. Archived from the original on 12 అక్టోబరు 2011. Retrieved 9 ఫిబ్రవరి 2009.
↑ Solsten, Eric. "Cyprus — Intercommunal Violence". Country Studies. Library of Congress. Archived from the original on 23 జూన్ 2011. Retrieved 25 మే 2012.
↑ Borowiec, Andrew (2000). Cyprus: A troubled island. Praeger/Greenwood. p. 56.
↑ Oberling, Pierre (1982). The road to Bellapais. Social Science Monographs. p. 120. ISBN 9780880330008. Archived from the original on 26 డిసెంబరు 2018. Retrieved 9 ఫిబ్రవరి 2018. According to official records, 364 Turkish Cypriots and 174 Greek Cypriots were killed during the 1963–1964 crisis.
↑ "UNFICYP: a living fossil of the Cold War". Cyprus-Mail. 9 మార్చి 2014. Archived from the original on 9 మార్చి 2014. Retrieved 18 మార్చి 2014.
↑ "UN SG S/5950 Report" (PDF). 10 సెప్టెంబరు 1964. paragraph 180. Archived (PDF) from the original on 24 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 6 జూలై 2014.
↑ Hadar, Leon (16 నవంబరు 2005). "In Praise of 'Virtual States'". Antiwar.com. Archived from the original on 7 జూలై 2011. Retrieved 24 మే 2007.
↑ Quoted in Andrew Borowiec, 2000. Cyprus: A troubled island. Praeger/Greenwood p.58
↑ Carment, David; James, Patrick; Taydas, Zeynep (2006). Who Intervenes?: Ethnic Conflict and Interstate Crisis. Ohio State University Press. p. 189. ISBN 978-0-8142-1013-0. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2015. Retrieved 11 అక్టోబరు 2015.
↑ Cyprus Mail, 06 July 1974, "Greek Regime Accused by Makarios" Archived 2 అక్టోబరు 2015 at the Wayback Machine "...President Makarios said yesterday the Athens regime bears great responsibility for what has been in Cyprus, and accused the Greek government of trying to introduce dictatorship and turning the national guard into an army of occupation"
↑ Cook, Chris; Bewes, Diccon (1997). What Happened Where: A Guide to Places and Events in Twentieth-century History. Routledge. p. 65. ISBN 1-85728-533-6.
↑ Strategic Review, Volume 5. United States Strategic Institute. 1977. p. 48.
↑ Allcock, John B. (1992). Border and territorial disputes. Longman Current Affairs. p. 55. ISBN 978-0-582-20931-2.
↑ "Links to documents". United Nations. 9 సెప్టెంబరు 2002. Archived from the original on 2 నవంబరు 2012. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ Murat Metin Hakki (2007). The Cyprus Issue: A Documentary History, 1878–2006. I.B.Tauris. pp. 194–195. ISBN 978-1-84511-392-6.
↑ Euromosaic III: Presence of Regional and Minority Language Groups in the New Member States (PDF). Research Centre on Multilingualism, Catholic University of Brussels. 2004. p. 18.
↑ Bahcheli, Tozun; Bartmann, Barry; Srebrnik, Henry Felix (2004). De Facto States: The Quest for Sovereignty. Psychology Press. p. 168. ISBN 978-0-7146-5476-8. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. ...the number of settlers was disputed between Turkish and ...
↑ "Weekly UNFICYP trip to enclaved Cypriots a respite from daily hardships". Famagusta Gazette. 30 January 2014. Archived from the original on 18 March 2014. Retrieved 1 October 2014.
↑ Rainsford, Sarah (21 నవంబరు 2006). "Bones of Cyprus missing unearthed". BBC News. Archived from the original on 3 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ ^37.0 ^37.1 ^37.2 "Immovable object". The Economist. 21 అక్టోబరు 2010. Archived from the original on 7 డిసెంబరు 2013. Retrieved 23 ఆగస్టు 2012.
↑ Ker-Lindsay, James; Faustmann, Hubert (2008). The Government and Politics of Cyprus. Political Science. p. 253. ISBN 978-3-03911-096-4.
↑ Yesilada, Birol (2013). EU–Turkey Relations in the 21st Century. Routledge. p. 2. ISBN 978-1-135-12680-3.
↑ Yesilada, Birol (2013). EU–Turkey Relations in the 21st Century. Routledge. p. 2. ISBN 978-1-135-12680-3.
↑ Thompson, Wayne C. (2014). Western Europe. Rowman & Littlefield. p. 307. ISBN 978-1-4758-1230-5.
↑ Alptekin, Ünal; Ertaş, Aytekin. "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde 1995 yılı orman yangını sonrasındaki ağaçlandırmalardan gözlemler". Istanbul University. Archived from the original on 9 జూన్ 2010. Retrieved 28 డిసెంబరు 2014.
↑ Doğu Mesarya Bölgesi Archived 9 ఫిబ్రవరి 2015 at the Wayback Machine, EU Coordination Center, retrieved on 28 December 2012.
↑ KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ MESARYA OVASI TARIM İŞLETMELERİNDE YETER GELİRLİ İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ VE OPTİMAL ÜRETİM DESENİNİN DOĞRUSAL PROGRAMLAMA YÖNTEMİ İLE TESPİTİ Archived 28 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, Ankara University, retrieved on 28 December 2014.
↑ Section source. Weather Archived 7 సెప్టెంబరు 2008 at the Wayback Machine cypnet.co.uk. Retrieved 14 September 2008.
↑ Özden, Özge (2009). The Biodiversity of Invertebrates in Cyprus Ecosystems (PhD). University of Exeter. Archived from the original on 9 ఫిబ్రవరి 2018. Retrieved 9 ఫిబ్రవరి 2018.
↑ ^47.0 ^47.1 Kuzey Kıbrıs'ta Doğal Yaşam-Flora Archived 18 జూలై 2014 at the Wayback Machine, Middle East Technical University, retrieved on 28 December 2014.
↑ Kanlıdere ve Asi Dere Florası, introduction, Turkish Cypriot Biologists and Biological Research Association.
↑ Kumda Yaşayan Prenses: Kum Zambağı Archived 28 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, Havadis, retrieved on 28 December 2014.
↑ ^50.0 ^50.1 "Flora & Fauna of North Cyprus". Archived from the original on 16 మార్చి 2015. Retrieved 28 డిసెంబరు 2014.
↑ Eeyore plague: wild donkeys overrun Cyprus villages Archived 2 ఆగస్టు 2017 at the Wayback Machine, The Independent, retrieved on 28 December 2014.
↑ Karpaz Area Local Development Strategy Archived 28 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, EU Programme for the TC Community, retrieved on 28 December 2014.
↑ "The new North Cyprus coalition". Hürriyet. 23 May 2019. Archived from the original on 30 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
↑ ^54.0 ^54.1 Kurtulus, Ersun N. (27 నవంబరు 2005). State Sovereignty: Concept, Phenomenon and Ramifications. Palgrave Macmillan. pp. 136–. ISBN 978-1-4039-7708-3. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. It may be argued that the Turkish Republic of Northern Cyprus, which was declared in 1983 and which was only recognized as a state by Turkey and for a short period by Pakistan, is at the moment of writing the only existent puppet state in the world.
↑ Focarelli, Carlo (24 మే 2012). International Law as Social Construct: The Struggle for Global Justice. Oxford University Press. pp. 161–. ISBN 978-0-19-958483-3. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. In the 1995 and 1996 Loizidou Judgments the ECtHR treated the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) as a sort of puppet government whose acts fall within the jurisdiction of (and are attributable to) Turkey as an (unlawful) occupier.
↑ Panara, Carlo; Wilson, Gary (9 జనవరి 2013). The Arab Spring: New Patterns for Democracy and International Law. Martinus Nijhoff Publishers. pp. 59–. ISBN 978-90-04-24341-5. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. The situation with the South African homelands was similar and so was collective non-acceptance of the Turkish puppet-government in northern Cyprus which has resulted in the Turkish Republic of Northern Cyprus not being recognized as a state.
↑ Bartmann, Barry (2004). Bahcheli, Tozun; Bartmann, Barry; Srebrnik, Henry (eds.). De Facto States: The Quest for Sovereignty. Routledge. p. 24. ISBN 978-1-135-77121-8.
↑ Dodd, Clement Henry (1993). The political, social and economic development of Northern Cyprus. Eothen Press. p. 377. ISBN 9780906719183. In short, the electorate of Northern Cyprus votes freely for its political leaders and gives them substantial support. Nor is Northern Cyprus a Turkish puppet state. Mr Denktaş and the Turkish-Cypriot case have a powerful following in Turkey...
↑ "Lefke 6. ilçe oldu!". Kıbrıs Postası. 27 డిసెంబరు 2016. Archived from the original on 28 డిసెంబరు 2016. Retrieved 27 డిసెంబరు 2016.
↑ "Cyprus country profile". BBC News. 23 డిసెంబరు 2011. Archived from the original on 28 జూలై 2011. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ International Chamber of Commerce (1 నవంబరు 2003). Europe Review 2003/04: The Economic and Business Report. Kogan Page Publishers. p. 79. ISBN 978-0-7494-4067-1. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. The Turkish Cypriot-dominated north is the Turkish Republic of Northern Cyprus' which elects its own government and is recognised only by Turkey.
↑ The CIA World Factbook 2010. Skyhorse Publishing Inc. 2009. p. 182. ISBN 978-1-60239-727-9. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. the formation of a "Turkish Republic of Northern Cyprus" ("TRNC"), which is recognized only by Turkey
↑ ^63.0 ^63.1 "Permanent Mission of the Republic of Cyprus to the United Nations —". Un.int. Archived from the original on 6 మే 2012. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ Scott Leckie (28 మే 2007). Housing and Property Restitution Rights of Refugees and Displaced Persons: Laws, Cases, and Materials. Cambridge University Press. p. 448. ISBN 978-1-139-46409-3. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. The complaints raised in this application arise out of the Turkish military operations in northern Cyprus in July and August ... This development was condemned by the international community. ... of the establishment of the "TRNC" legally invalid and calling upon all States not to recognise any Cypriot State other than the ...
↑ Quigley (6 సెప్టెంబరు 2010). The Statehood of Palestine. Cambridge University Press. p. 164. ISBN 978-1-139-49124-2. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. The international community found this declaration invalid, on the ground that Turkey had occupied territory belonging to Cyprus and that the putative state was therefore an infringement on Cypriot sovereignty.
↑ Commentary Archived 24 జూలై 2014 at the Wayback Machine Michael Rubin (7 July 2014):"Is Now the Time for a Cyprus Deal?"
↑ Inter City Press Archived 24 సెప్టెంబరు 2015 at the Wayback Machine Matthew Russell Lee: "At UN, Turkish Cypriot Community Has Rare Diplomatic Status, Non State Envy [sic]"
↑ "Permanent Mission of the Republic of Cyprus to the United Nations —". Un.int. Archived from the original on 28 ఆగస్టు 2003. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Netwebsearch.com". Islamic-conference-news.newslib.com. Archived from the original on 14 July 2011. Retrieved 14 February 2014.
↑ "Council of Europe Parliamentary Assembly". Assembly.coe.int. Archived from the original on 7 మార్చి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ David Gow; Helena Smith (7 October 2004). "EU puts Turkey on a long road to accession". The Guardian. London. Archived from the original on 13 February 2021. Retrieved 30 January 2007.
↑ "EU Sets Deadline for Turkey to Open Up Its Ports". Deutsche Welle. 21 నవంబరు 2006. Archived from the original on 31 డిసెంబరు 2007. Retrieved 30 జనవరి 2007.
↑ "REGNUM news agency press release". Regnum.ru. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2010. Retrieved 17 నవంబరు 2010.
↑ Navaro-Yashin, Yael (12 మార్చి 2012). The Make-Believe Space: Affective Geography in a Postwar Polity. Durham, NC / London: Duke University Press. pp. 118–122. ISBN 978-0-8223-5204-4. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015.
↑ "Cyprus Border Crossings". Cyprus Travel Secrets. Archived from the original on 4 మార్చి 2012. Retrieved 6 ఏప్రిల్ 2012.
↑ Charlton, Gill (5 ఫిబ్రవరి 2005). "On the case: non-existent flight; Northern Cyprus; children in the Algarve; Cannes". The Daily Telegraph. London. Archived from the original on 23 అక్టోబరు 2013. Retrieved 22 ఆగస్టు 2011.
↑ Official Gazette Archived 20 సెప్టెంబరు 2013 at the Wayback Machine 12 July 2012
↑ Official Gazette Archived 23 అక్టోబరు 2013 at the Wayback Machine EEZ Border (Page 4)
↑ "TRNC admitted to Organisation of Turkic States as observer member". 11 November 2022. Retrieved 11 November 2022.
↑ Eric Solsten; Library of Congress. Federal Research Division (1993). Cyprus, a country study. Federal Research Division, Library of Congress. p. 232. ISBN 978-0-8444-0752-4. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. Although legally separate from the Turkish Army on the island, the Turkish Cypriot Security Force was believed to remain under the de facto operational control of the Turkish forces. It also depended on Turkey for training and equipment. Most of its officers were regular Turkish Army officers on secondment.
↑ ^81.0 ^81.1 "Cyprus." Jane's Sentinel: Eastern Mediterranean, issue 22, 2007.
↑ "Report of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights on the question of human rights in Cyprus : 16th Session, Human Rights Council, United Nations" (PDF). Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. 7 జనవరి 2011. Archived (PDF) from the original on 31 జూలై 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Freedom in the World 2011 Report" (PDF). Freedom House. p. 29. Archived from the original (PDF) on 16 May 2011. Retrieved 24 April 2011.
↑ "Freedom in the World 2014" (PDF). Freedom House. Archived (PDF) from the original on 14 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "FH_FITW_Report_2016.pdf" (PDF). Freedom in the World in 2016. Freedom House. p. 24. Archived (PDF) from the original on 5 ఫిబ్రవరి 2016. Retrieved 30 జనవరి 2016.
↑ Reporters Without Borders Archived 30 అక్టోబరు 2015 at the Wayback Machine 2015 World Freedom Index
↑ "Overview of the Human Rights Situation in North Cyprus". Turkish Cypriot Human Rights Foundation. 14 January 2009. Archived from the original on 27 July 2011. Retrieved 25 April 2011.
↑ "Kuzey Kıbrıs'ta Hıristiyanlar yarı vatandaş" [Christians in Northern Cyprus] (in టర్కిష్). Agos. మే 2015. Archived from the original on 28 జూన్ 2015. Retrieved 18 మే 2015.
↑ UN SDSN World Happiness Report 2016 Archived 18 మార్చి 2016 at the Wayback Machine Figure 2.2. Renking of Happiness
↑ Gallup Healthways Well-Being Index Archived 1 జూలై 2015 at the Wayback Machine 2014
↑ UNHCR Archived 20 మే 2015 at the Wayback Machine UNHCR Asylum Trend 2014, p. 21
↑ "Zaman Yazarları". Zaman.com.tr. Archived from the original on 7 November 2013. Retrieved 14 February 2014.
↑ ^93.0 ^93.1 ^93.2 "The World Factbook". United States: Central Intelligence Agency. Archived from the original on 9 జనవరి 2021. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Why Northern Cyprus". TRNC Investment Development Agency. Archived from the original on 21 మార్చి 2015. Retrieved 3 ఏప్రిల్ 2015.
↑ Gallup, Inc. (అక్టోబరు 2014). "Gallup World (01 October 2014)". Archived from the original on 6 అక్టోబరు 2014. Retrieved 1 అక్టోబరు 2014.
↑ Hoffmeister, Frank (2006). Legal Aspects of the Cyprus Problem: Annan Plan And EU Accession. Martinus Nijhoff Publishers. p. 218. ISBN 90-04-15223-7.
↑ "Universities: Little accord on the island". The Independent. London. 8 నవంబరు 2007. Archived from the original on 24 జనవరి 2009. Retrieved 20 మే 2010.
↑ "Doing business in Cyprus: Cyprus trade and export guide". UK Trade and Investment. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2015. Retrieved 28 జూలై 2015.
↑ Bryant, Rebecca (5 మే 2015). "The victory of Mustafa Akıncı in northern Cyprus gives hope to Turkish Cypriots of a better future". Greece at LSE. Archived from the original on 17 జూలై 2015. Retrieved 28 జూలై 2015.
↑ "Cyprus after Accession: Thinking Outside the Box – Background Documents, University of Oxford, European Studies Centre, Workshop on Cyprus 10–11 March 2006" (PDF). Tepav.org.tr. Archived (PDF) from the original on 12 మే 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "North Cyprus – TRNC information". Cyprus-properties.com. Archived from the original on 18 మార్చి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "TRNC State Planning Organization". Devplan.org. Archived from the original on 8 నవంబరు 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Tablo −3 Reel Growth Rate" (PDF). TRNC State Planning Organization. Archived (PDF) from the original on 7 ఏప్రిల్ 2015. Retrieved 3 ఏప్రిల్ 2015.
↑ TRNC SPO Economic and Social Indicators 2014, p.3
↑ "Power boost North Cyprus". Retrieved 18 July 2011.^{[dead link]}
↑ "KKTC'ye Su Temin Projesi" (in టర్కిష్). DSİ. Archived from the original on 3 అక్టోబరు 2012. Retrieved 11 అక్టోబరు 2012.
↑ Great BritainForeign and Commonwealth Office (9 నవంబరు 2010). Sixth additional protocol to the constitution of the Universal Postal Union, General Regulations of the Universal Postal Union, Declarations made on signature of the Acts, Constitution of the Universal Postal Union, Rules and Procedures of Congresses, Universal Postal Convention with Final Protocol, and Postal Payment Services Agreement: Beijing, 15 September 1999. The Stationery Office. p. 35. ISBN 978-0-10-179702-3. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015.
↑ Vesna Maric (2009). Cyprus. Lonely Planet. p. 229. ISBN 978-1-74104-803-2. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. to any of these addresses in Northern Cyprus, ensure that you use the suffix 'Mersin 10, Turkey', not 'Northern Cyprus'.
↑ ^109.0 ^109.1 "Çıkış yapan turistlerin ilçe ve konaklama türüne göre dağılımı" (PDF). TRNC State Planning Organization. Archived (PDF) from the original on 5 జనవరి 2015. Retrieved 12 జనవరి 2015.
↑ ^110.0 ^110.1 "Sectoral Distribution of GDP and GNP" (PDF). TRNC State Planning Organization. Archived (PDF) from the original on 23 మే 2015. Retrieved 12 జనవరి 2015.
↑ "Sectoral distribution of Gross Domestic Product" (PDF). TRNC State Planning Organization. Archived (PDF) from the original on 17 అక్టోబరు 2015. Retrieved 12 జనవరి 2015.
↑ "2012 Yili Genel Sanayi̇ Ve İşyerleri̇ Sayimi" (PDF). TRNC State Planning Organization. Archived (PDF) from the original on 5 జనవరి 2015. Retrieved 12 జనవరి 2015.
↑ ^113.0 ^113.1 "KKTC Turizm Bakanı, ülkedeki hangi otel yatırımlarına tam not verdi?". Turizm Güncel. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2015. Retrieved 12 జనవరి 2015.
↑ "Şehirler ve Görülecek Yerler". Near East University. Archived from the original on 10 జనవరి 2015. Retrieved 9 జనవరి 2015.
↑ "Cyprus: Bordering on splendid isolation". The Independent. 18 ఆగస్టు 2014. Archived from the original on 27 ఆగస్టు 2014. Retrieved 12 జనవరి 2015.
↑ "Karpaz Bölgesi Yerel Kalkınma Stretejisi" (PDF). EU Coordination Committee of Northern Cyprus. Archived from the original (PDF) on 9 ఫిబ్రవరి 2015. Retrieved 13 జనవరి 2015.
↑ "Trends in Tourism in North Cyprus: A Historical Perspective" (PDF). Review of Tourism Research. Archived (PDF) from the original on 11 ఆగస్టు 2014. Retrieved 12 జనవరి 2015.
↑ "Girne esnafından ekonomi isyanı: "Yetkililer acil önlem almalı"". Kıbrıs Postası. Archived from the original on 10 జనవరి 2015. Retrieved 9 జనవరి 2015.
↑ Cansel; et al. (2009). "Sex Tourism in Northern Cyprus: Investigating the Current Situation". Tourism Analysis. 14 (5): 677–689. doi:10.3727/108354209X12597959359374. ISSN 1083-5423. Archived from the original on 7 జనవరి 2015. Retrieved 12 జనవరి 2015.
↑ "Sex Work and State Regulations in North Cyprus" (PDF). Portland State University. Archived (PDF) from the original on 4 మార్చి 2016. Retrieved 12 జనవరి 2015.
↑ ^121.0 ^121.1 "Transport and Communications". Cypnet. Archived from the original on 16 అక్టోబరు 2014. Retrieved 13 జనవరి 2015.
↑ "Ercan'a gelip giden yolcu ve uçak sayısı arttı". Kıbrıs. Archived from the original on 1 మే 2015. Retrieved 13 జనవరి 2015.
↑ "Ercan Havalimanına Uçan Havayolları". Ercan Rent A Car. Archived from the original on 10 ఫిబ్రవరి 2015. Retrieved 13 జనవరి 2015.
↑ "General Information". Ercan Airport. Archived from the original on 19 జనవరి 2015. Retrieved 13 జనవరి 2015.
↑ "KKTC'ye yıllar sonra ilk charter seferi". Yacht Life and Travel. Archived from the original on 3 మే 2015. Retrieved 13 జనవరి 2015.
↑ "Cijene uključuju" (PDF). Azur Tours. Archived from the original (PDF) on 4 ఏప్రిల్ 2016. Retrieved 13 జనవరి 2015. Cijene uključuju: povratnu zrakoplovnu kartu Ljubljana-Ercan-Ljubljana
↑ "Turkey 'will open up to Cyprus'". BBC News. 7 డిసెంబరు 2006. Archived from the original on 30 సెప్టెంబరు 2009. Retrieved 20 మే 2010.
↑ "North Cyprus Airport, Ercan, Larnaca, Cheap Flights Northern Cyprus". Northcyprusonline.com. Archived from the original on 18 నవంబరు 2010. Retrieved 17 నవంబరు 2010.
↑ "BRT". Brtk.net. Archived from the original on 22 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Merchant Shipping". Csa-cy.org. Archived from the original on 17 జనవరి 2011. Retrieved 17 నవంబరు 2010.
↑ "HC 113 II 04.05.PDF" (PDF). Archived (PDF) from the original on 14 అక్టోబరు 2010. Retrieved 17 నవంబరు 2010.
↑ "Girne – Karpaz Yolu 50 Dakikaya İndi". Haber KKTC. Archived from the original on 18 మార్చి 2015. Retrieved 13 జనవరి 2015.
↑ Todorović, Igor (2022-07-05). "Turkish entity in Cyprus offers energy, water deal to government in Nicosia". Balkan Green Energy News (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-04-21.
↑ Rasheed, Ahmad (August 2019). Feasibility analysis of Turkey-North Cyprus submarine electric interconnector cable including externalities (Master Thesis) (in టర్కిష్). Middle East Technical University.
↑ "Tablo – 8 : Yaş Grubu, Milliyet ve Cinsiyete Göre Sürekli İkamet Eden (de-jure) KKTC Vatandaşı Nüfus. TOPLAM". Archived from the original on 14 మార్చి 2016. Retrieved 12 ఫిబ్రవరి 2019.
↑ "Kıbrıslı Türkler Kaç Kişi – Kıbrıs Postası Gazetesi – Haber Merkezi". Kibrispostasi.com. Archived from the original on 27 సెప్టెంబరు 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ ^137.0 ^137.1 "Census.XLS" (PDF). Archived from the original (PDF) on 16 January 2013. Retrieved 14 February 2014.
↑ Bahceli, Simon (15 ఫిబ్రవరి 2007). "Indigenous Turkish Cypriots just over half north's population". Cyprus Mail. Archived from the original on 30 September 2007. Retrieved 16 February 2007.
↑ "Basin Bildirisi" (PDF). Devplan.org. Archived (PDF) from the original on 27 సెప్టెంబరు 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Census in north marred by delays and doubts". CyprusMail. 6 డిసెంబరు 2011. Archived from the original on 22 అక్టోబరు 2013. Retrieved 6 ఏప్రిల్ 2013. Top selling daily Kibris described the headcount as "controversial", while out-spoken left-wing daily Afrika dubbed it a "fiasco"
↑ "TC'den para isterken 700 bin diyorlardı". Kibris. 13 డిసెంబరు 2011. Archived from the original on 9 జనవరి 2012. Retrieved 23 డిసెంబరు 2011.
↑ "Nifus sayımı gerçekçi değil". Kibris. 11 డిసెంబరు 2011. Archived from the original on 8 జనవరి 2012. Retrieved 23 డిసెంబరు 2011.
↑ Cole, Jeffrey (2011). Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 95. ISBN 978-1-59884-302-6.
↑ Cole, Jeffrey (2011). Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 97. ISBN 978-1-59884-302-6.
↑ Hatay, Mete. "Is the Turkish Cypriot Population Shrinking?" (PDF). PRIO Cyprus Center. Archived (PDF) from the original on 20 ఫిబ్రవరి 2015. Retrieved 20 ఫిబ్రవరి 2015.
↑ "??". Devplan.org. Archived from the original on 5 నవంబరు 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Quoted after the Euromosaic report, a study commissioned by the European Commission" (PDF). Archived from the original (PDF) on 16 జూన్ 2007. (120 KB)
↑ "Cyprus – Society". Country-data.com. Archived from the original on 14 మే 2011. Retrieved 17 నవంబరు 2010.
↑ Hatay, Mete (2005) Beyond Numbers: An Inquiry into the Political Integration of the Turkish 'Settlers' in Northern Cyprus Archived 6 సెప్టెంబరు 2015 at the Wayback Machine, PRIO Report, 4. Oslo/Nicosia: PRIO Cyprus Centre.
↑ "Please, add title". Archived from the original on 25 July 2011.
↑ "Botschaft der Republik Zypern in Berlin – Zypernfrage". Archived from the original on 1 ఫిబ్రవరి 2016.
↑ Denver journal of international law and policy. 1993. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. The invasion of Cyprus by Turkish troops in 1974 resulted in the widespread eviction and population transfer of 162,000 Greek Cypriots from their homes in the northern part of Cyprus. In Cyprus v. Turkey, the European Commission on ..
↑ William Mallinson (15 ఫిబ్రవరి 2011). Britain and Cyprus: Key Themes and Documents since World War II. I.B.Tauris. p. 8. ISBN 978-1-84885-456-7. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. Around 180,000 Greek Cypriots had been expelled from their homes and fled to the unoccupied part of the island, with another 20,000 being "encouraged" to flee later.
↑ Wolfgang Hörner; Hans Döbert; Botho von Kopp; Wolfgang Mitter (19 డిసెంబరు 2006). The Education Systems of Europe. Springer. p. 202. ISBN 978-1-4020-4868-5. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. Turkish settlers and military personnel, estimated at 85,000 and 40,000 respectively, who have moved into the Turkish-occupied areas since the Turkish invasion of Cyprus in 1974. At that time one third of the Greek population (about 200,000 persons) was expelled from their homes in the northern part of the island and forced to resettle in the southern areas.
↑ ^155.0 ^155.1 ^155.2 Kevin Boyle; Juliet Sheen (2013). Freedom of Religion and Belief: A World Report. Routledge. p. 290. ISBN 978-1-134-72229-7. Archived from the original on 25 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 23 మార్చి 2016.
↑ Darke 2009, 10.
↑ Nevzat & Hatay 2009, 911.
↑ "Member profile". Inqaahe. Archived from the original on 23 ఆగస్టు 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ Güsten, Susanne (16 ఫిబ్రవరి 2014). "Students Flock to Universities in Northern Cyprus". The New York Times. Archived from the original on 10 మార్చి 2014. Retrieved 16 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Study in North Cyprus". Studyinnorthcyprus.org. Archived from the original on 2 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ Kibris Postasi 24 October 2014 Archived 25 అక్టోబరు 2014 at the Wayback Machine 70,000 students enrolled to the universities
↑ ^162.0 ^162.1 "Kıbrıs Yakın Doğu Üniversitesi". Archived from the original on 26 ఆగస్టు 2011. Retrieved 1 అక్టోబరు 2014.
↑ ^163.0 ^163.1 "Near East University – Mercin – Turkey – MastersPortal.eu". MastersPortal.eu. Archived from the original on 6 అక్టోబరు 2014. Retrieved 1 అక్టోబరు 2014.
↑ "EUA members directory". Eua.be. Archived from the original on 6 జూలై 2011. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Eastern Mediterranean University". Icograda. Archived from the original on 19 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ Eastern Mediterranean University Archived 18 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, Webometrics, retrieved on 30 December 2014.
↑ "(Edu) Turkish Cypriot President Opens Girne American University'S Campus In Canterbury. – Free Online Library". Thefreelibrary.com. Archived from the original on 28 ఏప్రిల్ 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "COLLEGE SEARCH RESULTS". Archived from the original on 13 December 2007.
↑ "Small Size Robot League – teams:teams". Robocupssl.cpe.ku.ac.th. Archived from the original on 2 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "NeuIslanders". Robotics.neu.edu.tr. Archived from the original on 2 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Yakın Doğu Üniversitesi Duyuru Haber » Faculty of Engineering of Near East University (NEU) is continuing to make contributions to the world of science through supporting the CERN Laboratory". Duyuru.neu.edu.tr. Archived from the original on 2 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "SA Solar Challenge 2014". Sasol Solar Challenge. Archived from the original on 3 అక్టోబరు 2014. Retrieved 1 అక్టోబరు 2014.
↑ ^173.0 ^173.1 ^173.2 "Kültürel, Sanatsal ve Sosyal Yaşamı, El Sanatları, Gelenek, Görenek ve Adetler". Near East University. Archived from the original on 2 ఏప్రిల్ 2015. Retrieved 19 జనవరి 2015.
↑ "Episodes of Traditional Turkish and Greek Cypriot Weddings" (PDF). turkishstudies.net. Archived (PDF) from the original on 4 మార్చి 2016. Retrieved 19 జనవరి 2015.
↑ "Tarihçemiz". Nicosia Municipal Orchestra. Archived from the original on 2 జనవరి 2015. Retrieved 2 జనవరి 2015.
↑ "Efsanevi Kıbrıs Türk müzik grubu SILA 4 yepyeni bir CD ile büyük bir sürprize imza atmak üzere". Kıbrıs Postası. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2015. Retrieved 19 జనవరి 2015.
↑ "SOS". Cypnet. Archived from the original on 23 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 19 జనవరి 2015.
↑ "Fikri Karayel'in ilk albümü çıkıyor". Kıbrıs Postası. Archived from the original on 2 ఏప్రిల్ 2015. Retrieved 19 జనవరి 2015.
↑ ^179.0 ^179.1 ^179.2 Turan, Metin. "Çağdaş Kıbrıs Türk Şiirinde Eğilimler/ Yönelimler". Archived 8 మే 2013 at the Wayback Machine. Çukurova University. Retrieved on 27 May 2012.
↑ "Kozmik şiirin yazarı" Archived 17 అక్టోబరు 2015 at the Wayback Machine. Hürriyet. Retrieved on 31 December 2014.
↑ "Boşluğun hasadı kalemledir". Archived 31 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine Radikal. Retrieved on 31 December 2014.
↑ Yaşın, Mehmet (1994). Kıbrıslıtürk şiiri antolojisi: 18. yy-20. yy : 3 kuşak, 3 kimlik, 3 vatan arasında bir Türk azınlık şiiri. Yapı Kredi Yayınları. pp. 58–60. ISBN 978-975-363-345-1.
↑ TRNC State Planning Organization. 2008 Yılı Makroekonomik ve Sektörel Gelişmeler, June 2010, p. 169.
↑ Kıbrıs Tiyatro Festivali. Nicosia Turkish Municipality and Nicosia Municipal Theatre.
↑ ^185.0 ^185.1 ^185.2 "Turkish-Cypriot Theatres". Archived 23 సెప్టెంబరు 2015 at the Wayback Machine, cypnet.co.uk, retrieved on 28 December 2014.
↑ ^186.0 ^186.1 Cihangir, Yurdal. "The Primary Years of Turkish Cypriot Play-writing and 'Safa Yahut Neti̇ce-i̇ İbti̇la మూస:'". Archived 28 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, Turkish Studies, retrieved on 28 December 2014.
↑ Kuzey Kıbrıs’ın Kültürel ve Sosyal Yaşamı Archived 28 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, University of Kyrenia, retrieved on 28 December 2014.
↑ "Bilet satışı başladı". Archived 28 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, Yeni Düzen, retrieved on 28 December 2014.
↑ "KKTC'nin ilk uzun metrajlı filmi Anahtar, Altın Portakal'da gösterildi". Kibris Postasi. Archived from the original on 31 జూలై 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Kod Adı: VENÜS". Archived from the original on 6 అక్టోబరు 2014. Retrieved 1 అక్టోబరు 2014.
↑ "Yakın Doğu Üniversitesi'nin hazırladığı 'Kod Adı Venüs' filmi Cannes Film Festivali'nde". Kibris Postasi. Archived from the original on 28 మే 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Haber: 'Kayıp Otobüs' belgesel filmi haberi / Haber, Haberler, Haberi, Haberleri, Haber oku, Gazete, Gazetesi, Gazeteleri, Gazete oku". Turkmedya.com. Archived from the original on 22 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Documentary on Turkish Cyprus bus in US festival". Turkish Journal. Archived from the original on 21 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "North Cyprus – Food and Drink (Cuisine)". Cyprusive. Archived from the original on 21 డిసెంబరు 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ TRNC State Planning Organization. 2008 Yılı Makroekonomik ve Sektörel Gelişmeler, p.176-179.

ఇతర మూలాలు

↑ /ˈsaɪprəs/ SY-prəss; Turkish: Kuzey Kıbrıs.
↑ Turkish: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC).

[1] "The Constitution of the Turkish Republic of Northern Cyprus". www.cypnet.co.uk. Archived from the original on 25 May 2011. Retrieved 15 December 2019.

[Declaration-2] 2.0 ^2.1 "Historical Background". Turkish Republic of Northern Cyprus Ministry of Foreign Affairs. Archived from the original on 22 మార్చి 2016. Retrieved 3 ఏప్రిల్ 2016.

[3] Muhammet İkbal Arslan (10 October 2022). "KKTC'nin nüfusu 382 bin 836 olarak hesaplandı" (in టర్కిష్). Anadolu Agency.

[auto-4] 4.0 ^4.1 "KKTC Ekonomik Göstergeler Raporu" (PDF). kei.gov.tr. Archived from the original (PDF) on 7 October 2020. Retrieved 13 December 2019.

[7] Griffiths, Ryan D. (2021). Secession and the Sovereignty Game: Strategy and Tactics for Aspiring Nations. Cornell University Press. p. 127. ISBN 978-1-5017-5474-6. JSTOR 10.7591/j.ctv153k63s. Archived from the original on 26 June 2021. Retrieved 28 May 2021.

[8] Yearbook of the European Convention on Human Rights / Annuaire de la convention européenne des droits de l'homme. Council of Europe/Conseil de l'Europe. 1996. p. 153. ... that despite the fact that it has not been recognised de iure by any other State than Turkey, the TRNC exist de facto as an independent State exercising all branches of State power on its territory.

[Agency2013-9] Central Intelligence Agency (8 October 2013). "Northern Cyprus". The CIA World Factbook 2014. Skyhorse Publishing. p. 691. ISBN 978-1-62873-451-5. Archived from the original on 6 September 2015. Retrieved 20 June 2015. The Turkish Cypriots are heavily dependent on transfers from the Turkish Government. Ankara directly finances about one-third of the Turkish Cypriot "administration's" budget.

[Boas2012-10] Boas, Gideon (1 జనవరి 2012). Public International Law: Contemporary Principles and Perspectives. Edward Elgar Publishing. p. 177. ISBN 978-0-85793-956-2. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. For example, the Turkish Republic of Northern Cyprus, located in the northern portion of the island of Cyprus, came about through ... from only one state — Turkey, upon which it is entirely dependent for economic, political and military support.

[Navaro-Yashin2012-11] Navaro-Yashin, Yael (12 మార్చి 2012). The Make-Believe Space: Affective Geography in a Postwar Polity. Durham, NC / London: Duke University Press. p. 8. ISBN 978-0-8223-5204-4. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. Economic embargoes have been imposed on the TRNC, making northern Cyprus almost completely dependent on Turkey.

[autogenerated2-12] 10.0 ^10.1 UN Security Council resolutions 353, 357, 358, 359, 360, and 365, all from 1974.

[13] Langfield, Michele; Logan, William; Craith, Mairead Nic, eds. (2010). Cultural Diversity, Heritage and Human Rights: Intersections in Theory and Practice. New York: Routledge. p. 231. ISBN 978-1-135-19070-5. The tradition for Turkish Cypriots is one of secularism, not of mosque attendance.

[REJECTION-14] 12.0 ^12.1 "The Cyprus Conflict". Archived from the original on 17 February 2007.

[15] "Pre-Rejection of SCCC decision by Makarios" (PDF). Eastern Mediterranean University. Archived from the original (PDF) on 11 March 2012. Retrieved 14 February 2014. The fact that the decision of the SCCC would not be implemented by Makarios was made quite clear. Non-implementation of the decision of a Constitutional Court is sufficient reason to compel the resignation of its President

[16] "Majority rule means war". Archived from the original on 19 July 2011.

[17] Stephen, Michael (1987). "Cyprus: Two Nations in One Island". Bow Educational Briefing №5. London. pp. 1–7. Archived from the original on 1 July 2007.

[18] "FAQ" (in గ్రీక్). Supreme Court of Cyprus. Archived from the original on 25 మార్చి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[19] "HUDOC Search Page". European Court of Human Rights. Archived from the original on 10 September 2011. Retrieved 14 February 2014.

[20] "Cyprus — The Republic of Cyprus". Country Studies. Library of Congress. Archived from the original on 12 అక్టోబరు 2011. Retrieved 9 ఫిబ్రవరి 2009.

[solsten-21] Solsten, Eric. "Cyprus — Intercommunal Violence". Country Studies. Library of Congress. Archived from the original on 23 జూన్ 2011. Retrieved 25 మే 2012.

[22] Borowiec, Andrew (2000). Cyprus: A troubled island. Praeger/Greenwood. p. 56.

[oberling120-23] Oberling, Pierre (1982). The road to Bellapais. Social Science Monographs. p. 120. ISBN 9780880330008. Archived from the original on 26 డిసెంబరు 2018. Retrieved 9 ఫిబ్రవరి 2018. According to official records, 364 Turkish Cypriots and 174 Greek Cypriots were killed during the 1963–1964 crisis.

[24] "UNFICYP: a living fossil of the Cold War". Cyprus-Mail. 9 మార్చి 2014. Archived from the original on 9 మార్చి 2014. Retrieved 18 మార్చి 2014.

[25] "UN SG S/5950 Report" (PDF). 10 సెప్టెంబరు 1964. paragraph 180. Archived (PDF) from the original on 24 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 6 జూలై 2014.

[HISTORY-26] Hadar, Leon (16 నవంబరు 2005). "In Praise of 'Virtual States'". Antiwar.com. Archived from the original on 7 జూలై 2011. Retrieved 24 మే 2007.

[27] Quoted in Andrew Borowiec, 2000. Cyprus: A troubled island. Praeger/Greenwood p.58

[28] Carment, David; James, Patrick; Taydas, Zeynep (2006). Who Intervenes?: Ethnic Conflict and Interstate Crisis. Ohio State University Press. p. 189. ISBN 978-0-8142-1013-0. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2015. Retrieved 11 అక్టోబరు 2015.

[29] Cyprus Mail, 06 July 1974, "Greek Regime Accused by Makarios" Archived 2 అక్టోబరు 2015 at the Wayback Machine "...President Makarios said yesterday the Athens regime bears great responsibility for what has been in Cyprus, and accused the Greek government of trying to introduce dictatorship and turning the national guard into an army of occupation"

[30] Cook, Chris; Bewes, Diccon (1997). What Happened Where: A Guide to Places and Events in Twentieth-century History. Routledge. p. 65. ISBN 1-85728-533-6.

[31] Strategic Review, Volume 5. United States Strategic Institute. 1977. p. 48.

[32] Allcock, John B. (1992). Border and territorial disputes. Longman Current Affairs. p. 55. ISBN 978-0-582-20931-2.

[un.org-33] "Links to documents". United Nations. 9 సెప్టెంబరు 2002. Archived from the original on 2 నవంబరు 2012. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[Hakki2007-34] Murat Metin Hakki (2007). The Cyprus Issue: A Documentary History, 1878–2006. I.B.Tauris. pp. 194–195. ISBN 978-1-84511-392-6.

[35] Euromosaic III: Presence of Regional and Minority Language Groups in the New Member States (PDF). Research Centre on Multilingualism, Catholic University of Brussels. 2004. p. 18.

[BahcheliBartmann2004-36] Bahcheli, Tozun; Bartmann, Barry; Srebrnik, Henry Felix (2004). De Facto States: The Quest for Sovereignty. Psychology Press. p. 168. ISBN 978-0-7146-5476-8. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. ...the number of settlers was disputed between Turkish and ...

[37] "Weekly UNFICYP trip to enclaved Cypriots a respite from daily hardships". Famagusta Gazette. 30 January 2014. Archived from the original on 18 March 2014. Retrieved 1 October 2014.

[FLEEING-38] Rainsford, Sarah (21 నవంబరు 2006). "Bones of Cyprus missing unearthed". BBC News. Archived from the original on 3 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[Immovable-39] 37.0 ^37.1 ^37.2 "Immovable object". The Economist. 21 అక్టోబరు 2010. Archived from the original on 7 డిసెంబరు 2013. Retrieved 23 ఆగస్టు 2012.

[40] Ker-Lindsay, James; Faustmann, Hubert (2008). The Government and Politics of Cyprus. Political Science. p. 253. ISBN 978-3-03911-096-4.

[41] Yesilada, Birol (2013). EU–Turkey Relations in the 21st Century. Routledge. p. 2. ISBN 978-1-135-12680-3.

[42] Yesilada, Birol (2013). EU–Turkey Relations in the 21st Century. Routledge. p. 2. ISBN 978-1-135-12680-3.

[43] Thompson, Wayne C. (2014). Western Europe. Rowman & Littlefield. p. 307. ISBN 978-1-4758-1230-5.

[44] Alptekin, Ünal; Ertaş, Aytekin. "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde 1995 yılı orman yangını sonrasındaki ağaçlandırmalardan gözlemler". Istanbul University. Archived from the original on 9 జూన్ 2010. Retrieved 28 డిసెంబరు 2014.

[45] Doğu Mesarya Bölgesi Archived 9 ఫిబ్రవరి 2015 at the Wayback Machine, EU Coordination Center, retrieved on 28 December 2012.

[46] KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ MESARYA OVASI TARIM İŞLETMELERİNDE YETER GELİRLİ İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ VE OPTİMAL ÜRETİM DESENİNİN DOĞRUSAL PROGRAMLAMA YÖNTEMİ İLE TESPİTİ Archived 28 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, Ankara University, retrieved on 28 December 2014.

[47] Section source. Weather Archived 7 సెప్టెంబరు 2008 at the Wayback Machine cypnet.co.uk. Retrieved 14 September 2008.

[48] Özden, Özge (2009). The Biodiversity of Invertebrates in Cyprus Ecosystems (PhD). University of Exeter. Archived from the original on 9 ఫిబ్రవరి 2018. Retrieved 9 ఫిబ్రవరి 2018.

[metuf-49] 47.0 ^47.1 Kuzey Kıbrıs'ta Doğal Yaşam-Flora Archived 18 జూలై 2014 at the Wayback Machine, Middle East Technical University, retrieved on 28 December 2014.

[50] Kanlıdere ve Asi Dere Florası, introduction, Turkish Cypriot Biologists and Biological Research Association.

[51] Kumda Yaşayan Prenses: Kum Zambağı Archived 28 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, Havadis, retrieved on 28 December 2014.

[flouna-52] 50.0 ^50.1 "Flora & Fauna of North Cyprus". Archived from the original on 16 మార్చి 2015. Retrieved 28 డిసెంబరు 2014.

[53] Eeyore plague: wild donkeys overrun Cyprus villages Archived 2 ఆగస్టు 2017 at the Wayback Machine, The Independent, retrieved on 28 December 2014.

[54] Karpaz Area Local Development Strategy Archived 28 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, EU Programme for the TC Community, retrieved on 28 December 2014.

[55] "The new North Cyprus coalition". Hürriyet. 23 May 2019. Archived from the original on 30 May 2019. Retrieved 30 May 2019.

[Kurtulus2005-56] 54.0 ^54.1 Kurtulus, Ersun N. (27 నవంబరు 2005). State Sovereignty: Concept, Phenomenon and Ramifications. Palgrave Macmillan. pp. 136–. ISBN 978-1-4039-7708-3. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. It may be argued that the Turkish Republic of Northern Cyprus, which was declared in 1983 and which was only recognized as a state by Turkey and for a short period by Pakistan, is at the moment of writing the only existent puppet state in the world.

[Focarelli2012-57] Focarelli, Carlo (24 మే 2012). International Law as Social Construct: The Struggle for Global Justice. Oxford University Press. pp. 161–. ISBN 978-0-19-958483-3. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. In the 1995 and 1996 Loizidou Judgments the ECtHR treated the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) as a sort of puppet government whose acts fall within the jurisdiction of (and are attributable to) Turkey as an (unlawful) occupier.

[PanaraWilson2013-58] Panara, Carlo; Wilson, Gary (9 జనవరి 2013). The Arab Spring: New Patterns for Democracy and International Law. Martinus Nijhoff Publishers. pp. 59–. ISBN 978-90-04-24341-5. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. The situation with the South African homelands was similar and so was collective non-acceptance of the Turkish puppet-government in northern Cyprus which has resulted in the Turkish Republic of Northern Cyprus not being recognized as a state.

[59] Bartmann, Barry (2004). Bahcheli, Tozun; Bartmann, Barry; Srebrnik, Henry (eds.). De Facto States: The Quest for Sovereignty. Routledge. p. 24. ISBN 978-1-135-77121-8.

[60] Dodd, Clement Henry (1993). The political, social and economic development of Northern Cyprus. Eothen Press. p. 377. ISBN 9780906719183. In short, the electorate of Northern Cyprus votes freely for its political leaders and gives them substantial support. Nor is Northern Cyprus a Turkish puppet state. Mr Denktaş and the Turkish-Cypriot case have a powerful following in Turkey...

[61] "Lefke 6. ilçe oldu!". Kıbrıs Postası. 27 డిసెంబరు 2016. Archived from the original on 28 డిసెంబరు 2016. Retrieved 27 డిసెంబరు 2016.

[BBC-62] "Cyprus country profile". BBC News. 23 డిసెంబరు 2011. Archived from the original on 28 జూలై 2011. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[Commerce2003-63] International Chamber of Commerce (1 నవంబరు 2003). Europe Review 2003/04: The Economic and Business Report. Kogan Page Publishers. p. 79. ISBN 978-0-7494-4067-1. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. The Turkish Cypriot-dominated north is the Turkish Republic of Northern Cyprus' which elects its own government and is recognised only by Turkey.

[CIA-64] The CIA World Factbook 2010. Skyhorse Publishing Inc. 2009. p. 182. ISBN 978-1-60239-727-9. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. the formation of a "Turkish Republic of Northern Cyprus" ("TRNC"), which is recognized only by Turkey

[UN_Security_Council_Resolution_550-65] 63.0 ^63.1 "Permanent Mission of the Republic of Cyprus to the United Nations —". Un.int. Archived from the original on 6 మే 2012. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[Leckie2007-66] Scott Leckie (28 మే 2007). Housing and Property Restitution Rights of Refugees and Displaced Persons: Laws, Cases, and Materials. Cambridge University Press. p. 448. ISBN 978-1-139-46409-3. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. The complaints raised in this application arise out of the Turkish military operations in northern Cyprus in July and August ... This development was condemned by the international community. ... of the establishment of the "TRNC" legally invalid and calling upon all States not to recognise any Cypriot State other than the ...

[Quigley-67] Quigley (6 సెప్టెంబరు 2010). The Statehood of Palestine. Cambridge University Press. p. 164. ISBN 978-1-139-49124-2. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. The international community found this declaration invalid, on the ground that Turkey had occupied territory belonging to Cyprus and that the putative state was therefore an infringement on Cypriot sovereignty.

[68] Commentary Archived 24 జూలై 2014 at the Wayback Machine Michael Rubin (7 July 2014):"Is Now the Time for a Cyprus Deal?"

[69] Inter City Press Archived 24 సెప్టెంబరు 2015 at the Wayback Machine Matthew Russell Lee: "At UN, Turkish Cypriot Community Has Rare Diplomatic Status, Non State Envy [sic]"

[UNSCR541-70] "Permanent Mission of the Republic of Cyprus to the United Nations —". Un.int. Archived from the original on 28 ఆగస్టు 2003. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[OIC-71] "Netwebsearch.com". Islamic-conference-news.newslib.com. Archived from the original on 14 July 2011. Retrieved 14 February 2014.

[72] "Council of Europe Parliamentary Assembly". Assembly.coe.int. Archived from the original on 7 మార్చి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[73] David Gow; Helena Smith (7 October 2004). "EU puts Turkey on a long road to accession". The Guardian. London. Archived from the original on 13 February 2021. Retrieved 30 January 2007.

[74] "EU Sets Deadline for Turkey to Open Up Its Ports". Deutsche Welle. 21 నవంబరు 2006. Archived from the original on 31 డిసెంబరు 2007. Retrieved 30 జనవరి 2007.

[75] "REGNUM news agency press release". Regnum.ru. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2010. Retrieved 17 నవంబరు 2010.

[Navaro-Yashin2012No2-76] Navaro-Yashin, Yael (12 మార్చి 2012). The Make-Believe Space: Affective Geography in a Postwar Polity. Durham, NC / London: Duke University Press. pp. 118–122. ISBN 978-0-8223-5204-4. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015.

[77] "Cyprus Border Crossings". Cyprus Travel Secrets. Archived from the original on 4 మార్చి 2012. Retrieved 6 ఏప్రిల్ 2012.

[78] Charlton, Gill (5 ఫిబ్రవరి 2005). "On the case: non-existent flight; Northern Cyprus; children in the Algarve; Cannes". The Daily Telegraph. London. Archived from the original on 23 అక్టోబరు 2013. Retrieved 22 ఆగస్టు 2011.

[79] Official Gazette Archived 20 సెప్టెంబరు 2013 at the Wayback Machine 12 July 2012

[80] Official Gazette Archived 23 అక్టోబరు 2013 at the Wayback Machine EEZ Border (Page 4)

[81] "TRNC admitted to Organisation of Turkic States as observer member". 11 November 2022. Retrieved 11 November 2022.

[SolstenDivision1993-82] Eric Solsten; Library of Congress. Federal Research Division (1993). Cyprus, a country study. Federal Research Division, Library of Congress. p. 232. ISBN 978-0-8444-0752-4. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. Although legally separate from the Turkish Army on the island, the Turkish Cypriot Security Force was believed to remain under the de facto operational control of the Turkish forces. It also depended on Turkey for training and equipment. Most of its officers were regular Turkish Army officers on secondment.

[janes-83] 81.0 ^81.1 "Cyprus." Jane's Sentinel: Eastern Mediterranean, issue 22, 2007.

[ohchr-84] "Report of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights on the question of human rights in Cyprus : 16th Session, Human Rights Council, United Nations" (PDF). Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. 7 జనవరి 2011. Archived (PDF) from the original on 31 జూలై 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[freeh-85] "Freedom in the World 2011 Report" (PDF). Freedom House. p. 29. Archived from the original (PDF) on 16 May 2011. Retrieved 24 April 2011.

[86] "Freedom in the World 2014" (PDF). Freedom House. Archived (PDF) from the original on 14 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[87] "FH_FITW_Report_2016.pdf" (PDF). Freedom in the World in 2016. Freedom House. p. 24. Archived (PDF) from the original on 5 ఫిబ్రవరి 2016. Retrieved 30 జనవరి 2016.

[88] Reporters Without Borders Archived 30 అక్టోబరు 2015 at the Wayback Machine 2015 World Freedom Index

[tchrf-89] "Overview of the Human Rights Situation in North Cyprus". Turkish Cypriot Human Rights Foundation. 14 January 2009. Archived from the original on 27 July 2011. Retrieved 25 April 2011.

[90] "Kuzey Kıbrıs'ta Hıristiyanlar yarı vatandaş" [Christians in Northern Cyprus] (in టర్కిష్). Agos. మే 2015. Archived from the original on 28 జూన్ 2015. Retrieved 18 మే 2015.

[91] UN SDSN World Happiness Report 2016 Archived 18 మార్చి 2016 at the Wayback Machine Figure 2.2. Renking of Happiness

[92] Gallup Healthways Well-Being Index Archived 1 జూలై 2015 at the Wayback Machine 2014

[93] UNHCR Archived 20 మే 2015 at the Wayback Machine UNHCR Asylum Trend 2014, p. 21

[94] "Zaman Yazarları". Zaman.com.tr. Archived from the original on 7 November 2013. Retrieved 14 February 2014.

[autogenerated1-95] 93.0 ^93.1 ^93.2 "The World Factbook". United States: Central Intelligence Agency. Archived from the original on 9 జనవరి 2021. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[96] "Why Northern Cyprus". TRNC Investment Development Agency. Archived from the original on 21 మార్చి 2015. Retrieved 3 ఏప్రిల్ 2015.

[97] Gallup, Inc. (అక్టోబరు 2014). "Gallup World (01 October 2014)". Archived from the original on 6 అక్టోబరు 2014. Retrieved 1 అక్టోబరు 2014.

[98] Hoffmeister, Frank (2006). Legal Aspects of the Cyprus Problem: Annan Plan And EU Accession. Martinus Nijhoff Publishers. p. 218. ISBN 90-04-15223-7.

[indepuni-99] "Universities: Little accord on the island". The Independent. London. 8 నవంబరు 2007. Archived from the original on 24 జనవరి 2009. Retrieved 20 మే 2010.

[100] "Doing business in Cyprus: Cyprus trade and export guide". UK Trade and Investment. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2015. Retrieved 28 జూలై 2015.

[bryant-101] Bryant, Rebecca (5 మే 2015). "The victory of Mustafa Akıncı in northern Cyprus gives hope to Turkish Cypriots of a better future". Greece at LSE. Archived from the original on 17 జూలై 2015. Retrieved 28 జూలై 2015.

[Oxford-102] "Cyprus after Accession: Thinking Outside the Box – Background Documents, University of Oxford, European Studies Centre, Workshop on Cyprus 10–11 March 2006" (PDF). Tepav.org.tr. Archived (PDF) from the original on 12 మే 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[Unistar-103] "North Cyprus – TRNC information". Cyprus-properties.com. Archived from the original on 18 మార్చి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[yb2006-104] "TRNC State Planning Organization". Devplan.org. Archived from the original on 8 నవంబరు 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[105] "Tablo −3 Reel Growth Rate" (PDF). TRNC State Planning Organization. Archived (PDF) from the original on 7 ఏప్రిల్ 2015. Retrieved 3 ఏప్రిల్ 2015.

[106] TRNC SPO Economic and Social Indicators 2014, p.3

[107] "Power boost North Cyprus". Retrieved 18 July 2011.^{[dead link]}

[dsi-108] "KKTC'ye Su Temin Projesi" (in టర్కిష్). DSİ. Archived from the original on 3 అక్టోబరు 2012. Retrieved 11 అక్టోబరు 2012.

[Office2010-109] Great BritainForeign and Commonwealth Office (9 నవంబరు 2010). Sixth additional protocol to the constitution of the Universal Postal Union, General Regulations of the Universal Postal Union, Declarations made on signature of the Acts, Constitution of the Universal Postal Union, Rules and Procedures of Congresses, Universal Postal Convention with Final Protocol, and Postal Payment Services Agreement: Beijing, 15 September 1999. The Stationery Office. p. 35. ISBN 978-0-10-179702-3. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015.

[Maric2009-110] Vesna Maric (2009). Cyprus. Lonely Planet. p. 229. ISBN 978-1-74104-803-2. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. to any of these addresses in Northern Cyprus, ensure that you use the suffix 'Mersin 10, Turkey', not 'Northern Cyprus'.

[turanket-111] 109.0 ^109.1 "Çıkış yapan turistlerin ilçe ve konaklama türüne göre dağılımı" (PDF). TRNC State Planning Organization. Archived (PDF) from the original on 5 జనవరి 2015. Retrieved 12 జనవరి 2015.

[secgdp-112] 110.0 ^110.1 "Sectoral Distribution of GDP and GNP" (PDF). TRNC State Planning Organization. Archived (PDF) from the original on 23 మే 2015. Retrieved 12 జనవరి 2015.

[113] "Sectoral distribution of Gross Domestic Product" (PDF). TRNC State Planning Organization. Archived (PDF) from the original on 17 అక్టోబరు 2015. Retrieved 12 జనవరి 2015.

[114] "2012 Yili Genel Sanayi̇ Ve İşyerleri̇ Sayimi" (PDF). TRNC State Planning Organization. Archived (PDF) from the original on 5 జనవరి 2015. Retrieved 12 జనవరి 2015.

[tgbakan-115] 113.0 ^113.1 "KKTC Turizm Bakanı, ülkedeki hangi otel yatırımlarına tam not verdi?". Turizm Güncel. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2015. Retrieved 12 జనవరి 2015.

[116] "Şehirler ve Görülecek Yerler". Near East University. Archived from the original on 10 జనవరి 2015. Retrieved 9 జనవరి 2015.

[117] "Cyprus: Bordering on splendid isolation". The Independent. 18 ఆగస్టు 2014. Archived from the original on 27 ఆగస్టు 2014. Retrieved 12 జనవరి 2015.

[118] "Karpaz Bölgesi Yerel Kalkınma Stretejisi" (PDF). EU Coordination Committee of Northern Cyprus. Archived from the original (PDF) on 9 ఫిబ్రవరి 2015. Retrieved 13 జనవరి 2015.

[ertr-119] "Trends in Tourism in North Cyprus: A Historical Perspective" (PDF). Review of Tourism Research. Archived (PDF) from the original on 11 ఆగస్టు 2014. Retrieved 12 జనవరి 2015.

[120] "Girne esnafından ekonomi isyanı: "Yetkililer acil önlem almalı"". Kıbrıs Postası. Archived from the original on 10 జనవరి 2015. Retrieved 9 జనవరి 2015.

[121] Cansel; et al. (2009). "Sex Tourism in Northern Cyprus: Investigating the Current Situation". Tourism Analysis. 14 (5): 677–689. doi:10.3727/108354209X12597959359374. ISSN 1083-5423. Archived from the original on 7 జనవరి 2015. Retrieved 12 జనవరి 2015.

[122] "Sex Work and State Regulations in North Cyprus" (PDF). Portland State University. Archived (PDF) from the original on 4 మార్చి 2016. Retrieved 12 జనవరి 2015.

[cypnet-123] 121.0 ^121.1 "Transport and Communications". Cypnet. Archived from the original on 16 అక్టోబరు 2014. Retrieved 13 జనవరి 2015.

[124] "Ercan'a gelip giden yolcu ve uçak sayısı arttı". Kıbrıs. Archived from the original on 1 మే 2015. Retrieved 13 జనవరి 2015.

[125] "Ercan Havalimanına Uçan Havayolları". Ercan Rent A Car. Archived from the original on 10 ఫిబ్రవరి 2015. Retrieved 13 జనవరి 2015.

[126] "General Information". Ercan Airport. Archived from the original on 19 జనవరి 2015. Retrieved 13 జనవరి 2015.

[127] "KKTC'ye yıllar sonra ilk charter seferi". Yacht Life and Travel. Archived from the original on 3 మే 2015. Retrieved 13 జనవరి 2015.

[128] "Cijene uključuju" (PDF). Azur Tours. Archived from the original (PDF) on 4 ఏప్రిల్ 2016. Retrieved 13 జనవరి 2015. Cijene uključuju: povratnu zrakoplovnu kartu Ljubljana-Ercan-Ljubljana

[129] "Turkey 'will open up to Cyprus'". BBC News. 7 డిసెంబరు 2006. Archived from the original on 30 సెప్టెంబరు 2009. Retrieved 20 మే 2010.

[130] "North Cyprus Airport, Ercan, Larnaca, Cheap Flights Northern Cyprus". Northcyprusonline.com. Archived from the original on 18 నవంబరు 2010. Retrieved 17 నవంబరు 2010.

[131] "BRT". Brtk.net. Archived from the original on 22 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[132] "Merchant Shipping". Csa-cy.org. Archived from the original on 17 జనవరి 2011. Retrieved 17 నవంబరు 2010.

[133] "HC 113 II 04.05.PDF" (PDF). Archived (PDF) from the original on 14 అక్టోబరు 2010. Retrieved 17 నవంబరు 2010.

[134] "Girne – Karpaz Yolu 50 Dakikaya İndi". Haber KKTC. Archived from the original on 18 మార్చి 2015. Retrieved 13 జనవరి 2015.

[135] Todorović, Igor (2022-07-05). "Turkish entity in Cyprus offers energy, water deal to government in Nicosia". Balkan Green Energy News (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-04-21.

[136] Rasheed, Ahmad (August 2019). Feasibility analysis of Turkey-North Cyprus submarine electric interconnector cable including externalities (Master Thesis) (in టర్కిష్). Middle East Technical University.

[137] "Tablo – 8 : Yaş Grubu, Milliyet ve Cinsiyete Göre Sürekli İkamet Eden (de-jure) KKTC Vatandaşı Nüfus. TOPLAM". Archived from the original on 14 మార్చి 2016. Retrieved 12 ఫిబ్రవరి 2019.

[138] "Kıbrıslı Türkler Kaç Kişi – Kıbrıs Postası Gazetesi – Haber Merkezi". Kibrispostasi.com. Archived from the original on 27 సెప్టెంబరు 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[census2006-139] 137.0 ^137.1 "Census.XLS" (PDF). Archived from the original (PDF) on 16 January 2013. Retrieved 14 February 2014.

[140] Bahceli, Simon (15 ఫిబ్రవరి 2007). "Indigenous Turkish Cypriots just over half north's population". Cyprus Mail. Archived from the original on 30 September 2007. Retrieved 16 February 2007.

[141] "Basin Bildirisi" (PDF). Devplan.org. Archived (PDF) from the original on 27 సెప్టెంబరు 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[censusDoubts-142] "Census in north marred by delays and doubts". CyprusMail. 6 డిసెంబరు 2011. Archived from the original on 22 అక్టోబరు 2013. Retrieved 6 ఏప్రిల్ 2013. Top selling daily Kibris described the headcount as "controversial", while out-spoken left-wing daily Afrika dubbed it a "fiasco"

[censusOverestimates-143] "TC'den para isterken 700 bin diyorlardı". Kibris. 13 డిసెంబరు 2011. Archived from the original on 9 జనవరి 2012. Retrieved 23 డిసెంబరు 2011.

[census2011-144] "Nifus sayımı gerçekçi değil". Kibris. 11 డిసెంబరు 2011. Archived from the original on 8 జనవరి 2012. Retrieved 23 డిసెంబరు 2011.

[145] Cole, Jeffrey (2011). Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 95. ISBN 978-1-59884-302-6.

[146] Cole, Jeffrey (2011). Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 97. ISBN 978-1-59884-302-6.

[147] Hatay, Mete. "Is the Turkish Cypriot Population Shrinking?" (PDF). PRIO Cyprus Center. Archived (PDF) from the original on 20 ఫిబ్రవరి 2015. Retrieved 20 ఫిబ్రవరి 2015.

[148] "??". Devplan.org. Archived from the original on 5 నవంబరు 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[Euromosaic-149] "Quoted after the Euromosaic report, a study commissioned by the European Commission" (PDF). Archived from the original (PDF) on 16 జూన్ 2007. (120 KB)

[150] "Cyprus – Society". Country-data.com. Archived from the original on 14 మే 2011. Retrieved 17 నవంబరు 2010.

[151] Hatay, Mete (2005) Beyond Numbers: An Inquiry into the Political Integration of the Turkish 'Settlers' in Northern Cyprus Archived 6 సెప్టెంబరు 2015 at the Wayback Machine, PRIO Report, 4. Oslo/Nicosia: PRIO Cyprus Centre.

[152] "Please, add title". Archived from the original on 25 July 2011.

[153] "Botschaft der Republik Zypern in Berlin – Zypernfrage". Archived from the original on 1 ఫిబ్రవరి 2016.

[Denver_journal_of_international_law_and_policy-154] Denver journal of international law and policy. 1993. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. The invasion of Cyprus by Turkish troops in 1974 resulted in the widespread eviction and population transfer of 162,000 Greek Cypriots from their homes in the northern part of Cyprus. In Cyprus v. Turkey, the European Commission on ..

[Mallinson2011-155] William Mallinson (15 ఫిబ్రవరి 2011). Britain and Cyprus: Key Themes and Documents since World War II. I.B.Tauris. p. 8. ISBN 978-1-84885-456-7. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. Around 180,000 Greek Cypriots had been expelled from their homes and fled to the unoccupied part of the island, with another 20,000 being "encouraged" to flee later.

[HörnerDöbert2006-156] Wolfgang Hörner; Hans Döbert; Botho von Kopp; Wolfgang Mitter (19 డిసెంబరు 2006). The Education Systems of Europe. Springer. p. 202. ISBN 978-1-4020-4868-5. Archived from the original on 6 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 20 జూన్ 2015. Turkish settlers and military personnel, estimated at 85,000 and 40,000 respectively, who have moved into the Turkish-occupied areas since the Turkish invasion of Cyprus in 1974. At that time one third of the Greek population (about 200,000 persons) was expelled from their homes in the northern part of the island and forced to resettle in the southern areas.

[BoyleSheen2013-157] 155.0 ^155.1 ^155.2 Kevin Boyle; Juliet Sheen (2013). Freedom of Religion and Belief: A World Report. Routledge. p. 290. ISBN 978-1-134-72229-7. Archived from the original on 25 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 23 మార్చి 2016.

[158] Darke 2009, 10.

[159] Nevzat & Hatay 2009, 911.

[160] "Member profile". Inqaahe. Archived from the original on 23 ఆగస్టు 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[161] Güsten, Susanne (16 ఫిబ్రవరి 2014). "Students Flock to Universities in Northern Cyprus". The New York Times. Archived from the original on 10 మార్చి 2014. Retrieved 16 ఫిబ్రవరి 2014.

[162] "Study in North Cyprus". Studyinnorthcyprus.org. Archived from the original on 2 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[163] Kibris Postasi 24 October 2014 Archived 25 అక్టోబరు 2014 at the Wayback Machine 70,000 students enrolled to the universities

[neu.edu.tr-164] 162.0 ^162.1 "Kıbrıs Yakın Doğu Üniversitesi". Archived from the original on 26 ఆగస్టు 2011. Retrieved 1 అక్టోబరు 2014.

[mastersportal.eu-165] 163.0 ^163.1 "Near East University – Mercin – Turkey – MastersPortal.eu". MastersPortal.eu. Archived from the original on 6 అక్టోబరు 2014. Retrieved 1 అక్టోబరు 2014.

[166] "EUA members directory". Eua.be. Archived from the original on 6 జూలై 2011. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[167] "Eastern Mediterranean University". Icograda. Archived from the original on 19 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[168] Eastern Mediterranean University Archived 18 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, Webometrics, retrieved on 30 December 2014.

[169] "(Edu) Turkish Cypriot President Opens Girne American University'S Campus In Canterbury. – Free Online Library". Thefreelibrary.com. Archived from the original on 28 ఏప్రిల్ 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[170] "COLLEGE SEARCH RESULTS". Archived from the original on 13 December 2007.

[171] "Small Size Robot League – teams:teams". Robocupssl.cpe.ku.ac.th. Archived from the original on 2 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[172] "NeuIslanders". Robotics.neu.edu.tr. Archived from the original on 2 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[173] "Yakın Doğu Üniversitesi Duyuru Haber » Faculty of Engineering of Near East University (NEU) is continuing to make contributions to the world of science through supporting the CERN Laboratory". Duyuru.neu.edu.tr. Archived from the original on 2 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[174] "SA Solar Challenge 2014". Sasol Solar Challenge. Archived from the original on 3 అక్టోబరు 2014. Retrieved 1 అక్టోబరు 2014.

[neukultur-175] 173.0 ^173.1 ^173.2 "Kültürel, Sanatsal ve Sosyal Yaşamı, El Sanatları, Gelenek, Görenek ve Adetler". Near East University. Archived from the original on 2 ఏప్రిల్ 2015. Retrieved 19 జనవరి 2015.

[176] "Episodes of Traditional Turkish and Greek Cypriot Weddings" (PDF). turkishstudies.net. Archived (PDF) from the original on 4 మార్చి 2016. Retrieved 19 జనవరి 2015.

[177] "Tarihçemiz". Nicosia Municipal Orchestra. Archived from the original on 2 జనవరి 2015. Retrieved 2 జనవరి 2015.

[178] "Efsanevi Kıbrıs Türk müzik grubu SILA 4 yepyeni bir CD ile büyük bir sürprize imza atmak üzere". Kıbrıs Postası. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2015. Retrieved 19 జనవరి 2015.

[179] "SOS". Cypnet. Archived from the original on 23 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 19 జనవరి 2015.

[180] "Fikri Karayel'in ilk albümü çıkıyor". Kıbrıs Postası. Archived from the original on 2 ఏప్రిల్ 2015. Retrieved 19 జనవరి 2015.

[siir-181] 179.0 ^179.1 ^179.2 Turan, Metin. "Çağdaş Kıbrıs Türk Şiirinde Eğilimler/ Yönelimler". Archived 8 మే 2013 at the Wayback Machine. Çukurova University. Retrieved on 27 May 2012.

[182] "Kozmik şiirin yazarı" Archived 17 అక్టోబరు 2015 at the Wayback Machine. Hürriyet. Retrieved on 31 December 2014.

[183] "Boşluğun hasadı kalemledir". Archived 31 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine Radikal. Retrieved on 31 December 2014.

[184] Yaşın, Mehmet (1994). Kıbrıslıtürk şiiri antolojisi: 18. yy-20. yy : 3 kuşak, 3 kimlik, 3 vatan arasında bir Türk azınlık şiiri. Yapı Kredi Yayınları. pp. 58–60. ISBN 978-975-363-345-1.

[185] TRNC State Planning Organization. 2008 Yılı Makroekonomik ve Sektörel Gelişmeler, June 2010, p. 169.

[186] Kıbrıs Tiyatro Festivali. Nicosia Turkish Municipality and Nicosia Municipal Theatre.

[cypnetth-187] 185.0 ^185.1 ^185.2 "Turkish-Cypriot Theatres". Archived 23 సెప్టెంబరు 2015 at the Wayback Machine, cypnet.co.uk, retrieved on 28 December 2014.

[turkth-188] 186.0 ^186.1 Cihangir, Yurdal. "The Primary Years of Turkish Cypriot Play-writing and 'Safa Yahut Neti̇ce-i̇ İbti̇la మూస:'". Archived 28 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, Turkish Studies, retrieved on 28 December 2014.

[189] Kuzey Kıbrıs’ın Kültürel ve Sosyal Yaşamı Archived 28 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, University of Kyrenia, retrieved on 28 December 2014.

[190] "Bilet satışı başladı". Archived 28 డిసెంబరు 2014 at the Wayback Machine, Yeni Düzen, retrieved on 28 December 2014.

[191] "KKTC'nin ilk uzun metrajlı filmi Anahtar, Altın Portakal'da gösterildi". Kibris Postasi. Archived from the original on 31 జూలై 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[192] "Kod Adı: VENÜS". Archived from the original on 6 అక్టోబరు 2014. Retrieved 1 అక్టోబరు 2014.

[193] "Yakın Doğu Üniversitesi'nin hazırladığı 'Kod Adı Venüs' filmi Cannes Film Festivali'nde". Kibris Postasi. Archived from the original on 28 మే 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[194] "Haber: 'Kayıp Otobüs' belgesel filmi haberi / Haber, Haberler, Haberi, Haberleri, Haber oku, Gazete, Gazetesi, Gazeteleri, Gazete oku". Turkmedya.com. Archived from the original on 22 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[195] "Documentary on Turkish Cyprus bus in US festival". Turkish Journal. Archived from the original on 21 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[196] "North Cyprus – Food and Drink (Cuisine)". Cyprusive. Archived from the original on 21 డిసెంబరు 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2014.

[197] TRNC State Planning Organization. 2008 Yılı Makroekonomik ve Sektörel Gelişmeler, p.176-179.

[5] /ˈsaɪprəs/ SY-prəss; Turkish: Kuzey Kıbrıs.

[6] Turkish: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[b]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]