Jump to content

కుక్ దీవులు

లంకెలను మార్చు
వికీపీడియా నుండి
Cook Islands

Flag of The Cook Islands
Flag
Coat of arms of The Cook Islands
Coat of arms
గీతం: Te Atua Mou Ē
"God is Truth"
Location of The Cook Islands
రాజధాని
and largest city
Avarua
21°12′S 159°46′W / 21.200°S 159.767°W / -21.200; -159.767
అధికార భాషలు
  • English
  • Cook Islands Māori (including Pukapukan[a])
Spoken languages
  • English (86.4%)
  • Cook Islands Māori (76.2%)
  • other (8.3%)[1]
జాతులు
(2016 census[2])
పిలుచువిధంCook Islander
ప్రభుత్వంUnitary constitutional monarchy
• Monarch
మూస:Monarch of New Zealand, current
Sir Tom Marsters
Mark Brown
Tou Travel Ariki
శాసనవ్యవస్థParliament
Free association with New Zealand
4 August 1965
• UN recognition of independence in foreign relations
1992[3]
విస్తీర్ణం
• మొత్తం
236.7 కి.మీ2 (91.4 చ. మై.) (unranked)
జనాభా
• 2021 census
15,040[4] (223rd)
• జనసాంద్రత
63.3/చ.కి. (163.9/చ.మై.) (138th)
GDP (nominal)2020 estimate
• Total
US$384 million[5] (not ranked)
• Per capita
US$21,994 (not ranked)
ద్రవ్యంNew Zealand dollar (NZD)
Cook Islands dollar (formerly)
కాల విభాగంUTC–10 (CKT)
వాహనాలు నడుపు వైపుleft
ఫోన్ కోడ్+682
ISO 3166 codeCK
Internet TLD.ck
  1. ^ As per the Te Reo Maori Act.

కుక్ దీవులు (రారోటోంగన్: కుకి 'ఐరాని; [6] పెన్రిన్: కుకి ఐరాని[7]) ) అనేది దక్షిణ పసిఫిక్ మహాసముద్రంలోని ఓషియానియాలో భాగమైన పాలినేషియాలోని ఒక ద్వీప దేశం. ఇది 15 ద్వీపాలను కలిగి ఉంది. దీని మొత్తం భూభాగం సుమారు 236.7 చదరపు కిలోమీటర్లు (91 చదరపు మైళ్ళు). కుక్ దీవుల ప్రత్యేక ఆర్థిక మండలిలో (ఇఇజెడ్) 1,960,027 చదరపు కిలోమీటర్లు (756,771 చదరపు మైళ్ళు) సముద్రభాగం ఉంది. [8] అవరువా దాని రాజధాని.

కుక్ దీవులు న్యూజిలాండ్‌తో స్వేచ్ఛగా సహవాసం చేస్తూ స్వయం పాలన సాగిస్తున్నాయి. 21వ శతాబ్దం ప్రారంభం నుండి, కుక్ దీవులు దాని స్వంత స్వతంత్ర విదేశాంగ, రక్షణ విధానాన్ని నిర్దేశించుకున్నాయి. ఈ దీవులు దాని స్వంత కస్టమ్స్ నిబంధనలను కూడా కలిగి ఉన్నాయి. పసిఫిక్ దీవుల ఫోరంలోని చాలా సభ్యదేశాల మాదిరిగానే, దీనికి సాయుధ దళాలు లేవు, కానీ కుక్ దీవుల పోలీసు సర్వీస్ తన జలాలను కాపాడటానికి ఆస్ట్రేలియా అందించిన గార్డియన్ క్లాస్ పెట్రోల్ బోట్, సిఐపిపిబి టె కుకుపా II ఉంది. ఇటీవలి దశాబ్దాలలో కుక్ దీవులు మరింత దృఢమైన, విభిన్నమైన విదేశాంగ విధానాన్ని అవలంబించాయి. కుక్ దీవులకు చెందిన హెన్రీ పునా 2021 నుండి 2024 వరకు పసిఫిక్ దీవుల ఫోరం సెక్రటరీ జనరల్‌గా పనిచేశారు.[9][10] చాలా మంది కుక్ దీవుల వాసులు న్యూజిలాండ్ పౌరులుగా కూడా కానీ ఉన్నప్పటికీ వారికి కుక్ దీవుల జాతీయుల హోదా కూడా ఉంది. ఇది ఇతర న్యూజిలాండ్ పౌరులకు ఇవ్వబడదు. కుక్ దీవులు 1980 నుండి పసిఫిక్ కమ్యూనిటీలో చురుకైన సభ్యదేశంగా ఉన్నాయి.

కుక్ దీవుల ప్రధాన జనాభా కేంద్రాలు రారోటోంగా ద్వీపంలో ఉన్నాయి (2021లో 10,863).[4] దేశానికి ప్రధాన అంతర్జాతీయ ద్వారం అయిన రారోటోంగా అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం ఈ ద్వీపంలోనే ఉంది. 2021 జనాభా లెక్కల ప్రకారం మొత్తం జనాభా 14,987. న్యూజిలాండ్, %ఆస్ట్రేలియాలో కూడా కుక్ ద్వీపవాసుల జనాభా ఎక్కువగా ఉంది: 2018 న్యూజిలాండ్ జనాభా లెక్కల ప్రకారం 80,532 మంది తాము కుక్ ద్వీపవాసులు లేదా కుక్ దీవుల సంతతికి చెందిన వారమని చెప్పారు. [11] గత ఆస్ట్రేలియన్ జనాభా లెక్కల ప్రకారం ఆస్ట్రేలియాలో 28,000 మంది కుక్ ద్వీపవాసులు నివసిస్తున్నారని వీరిలో చాలామంది ఆస్ట్రేలియన్ పౌరసత్వం కలిగి ఉన్నారని నమోదు చేయబడింది.[12] 2018లో 1,68,000 మందికి పైగా పర్యాటకులు ఈ దీవులను సందర్శించారు.[13] పర్యాటకం దేశ ప్రధాన పరిశ్రమగా ఉండి ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రముఖ అంశంగా ఉంది. ఆఫ్‌షోర్ బ్యాంకింగ్, ముత్యాలు, సముద్ర, పండ్ల ఎగుమతుల కంటే పర్యాటకం ముందుంది.

పేరువెనుక చరిత్ర

[మార్చు]

కుక్ దీవులు రెండు ద్వీప సమూహాల మధ్య విభజించబడిన 15 ద్వీపాలను కలిగి ఉన్నాయి. వీటిని స్థానిక భాషలలో వ్యక్తిగత పేర్లతో పిలుస్తారు. వీటిలో కుక్ దీవులు మావోరి, పుకాపుకాన్ ఉన్నాయి. వీటిలో పురాతన కాలం నుండి మానవనివాసాలు ఉన్నాయి. 1606లో స్పానిష్ అన్వేషకులు రకహంగకు యూరోపియన్లు పెట్టిన మొదటి పేరు “ జెంటే హెర్మోసా” (అందమైన వ్యక్తులు).[14]

ఈ ద్వీపాలకు మొత్తం బ్రిటిష్ కెప్టెన్ జేమ్స్ కుక్ పేరు పెట్టారు. ఆయన 1770లలో సందర్శించాడు. బ్రిస్టల్ 3వ ఎర్ల్ అగస్టస్ హెర్వే పేరు మీద మనువాకు "హెర్వే ద్వీపం" అని పేరు పెట్టాడు. దీని తరువాత దక్షిణ ద్వీప సమూహం "హెర్వే దీవులు" గా ప్రసిద్ది చెందింది. 1820లలో రష్యన్ అడ్మిరల్ ఆడమ్ జోహన్ వాన్ క్రుసెన్‌స్టెర్న్ తన అట్లాస్ ఆఫ్ ది పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో దక్షిణ దీవులను "కుక్ దీవులు"గా పేర్కొన్నాడు.[15] 20వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో న్యూజిలాండ్ స్వాధీనం చేసుకున్న తర్వాత వరకు మొత్తం భూభాగాన్ని (ఉత్తర ద్వీప సమూహంతో సహా) "కుక్ దీవులు" అని పిలవలేదు. 1901లో న్యూజిలాండ్ పార్లమెంట్ కుక్, ఇతర దీవుల ప్రభుత్వ చట్టాన్ని ఆమోదించింది. "కుక్ దీవులు" అనే పేరు కొన్ని దీవులను మాత్రమే సూచిస్తుందని నిరూపించింది. అయితే కుక్ దీవుల చట్టం 1915 ఆమోదంతో ఈ పరిస్థితి మారిపోయింది. ఇది కుక్స్ ప్రాంతాన్ని నిర్వచించింది.ఇది ప్రస్తుతం చేర్చబడిన అన్ని దీవులను కలిగి ఉంది.[16] కుక్ దీవులలో ఈ దీవుల అధికారిక పేరు “మావోరీ” ఇది ఆంగ్ల పేరు లిప్యంతరీకరణ.[17][18]

చరిత్ర

[మార్చు]

కుక్ దీవులలో మొదట క్రీ.శ 1000 ప్రాంతంలో [19] పాలినేషియన్ ప్రజలు స్థిరపడ్డారు. వీరు రారోటోంగా ప్రధాన ద్వీపానికి ఈశాన్యంగా 1,154 కిలోమీటర్లు (717 మైళ్ళు; 623 నానోమీటర్లు) దూరంలో ఉన్న తాహితీ [20] అనే ద్వీపం నుండి వలస వచ్చినట్లు భావిస్తున్నారు. 1595లో స్పానిష్ నావిగేటర్ అల్వారో డి మెండానా డి నీరా పుకాపుకా ద్వీపాన్ని చూసాడు. దానికి ఆయన శాన్ బెర్నార్డో (సెయింట్ బెర్నార్డ్) అని పేరు పెట్టినప్పుడు ఈ దీవులకు మొదటి యూరోపియన్‌తో పరిచయం ఏర్పడింది. స్పానిష్ క్రౌన్ సేవలో ఉన్న పోర్చుగీస్ కెప్టెన్ పెడ్రో ఫెర్నాండెజ్ డి క్వైరోస్ 1606లో రాకహంగా మీద అడుగుపెట్టినప్పుడు దీవులలో మొదటి యూరోపియన్ ల్యాండింగ్ చేసాడు. ఆ ద్వీపాన్ని జెంటే హెర్మోసా (అందమైన ప్రజలు) అని పిలిచాడు.[14]

1773 లో వచ్చిన బ్రిటిషు అన్వేషకుడు నావికా అధికారి కెప్టెన్ జేమ్స్ కుక్ తిరిగి 1777 లో వచ్చారు.[21] దీనితో మనువే ద్వీపానికి హెర్వే ద్వీపం అనే పేరు వచ్చింది. తరువాత హెర్వే అనేపేరు దీవులు మొత్తం దక్షిణ సమూహానికి వర్తింపజేయబడ్డాయి. కుక్ గౌరవార్థం "కుక్ దీవులు" అనే పేరు మొదట 1820లలో ఆడం జోహన్ వాన్ క్రుసెన్‌స్టెర్న్ ప్రచురించిన రష్యన్ నావికా పటంలో కనిపించింది.[15]

1813లో వలసరాజ్యాల బ్రిగ్ ఎండీవర్ (కుక్ ఓడ లాంటిది కాదు) పై మిషనరీగా ఉన్న జాన్ విలియమ్సు రారోటోంగాను మొదటిసారిగా యూరోపియన్లు చూసినట్లు నమోదు చేయబడ్డాడు.[22] యూరోపియన్లు రారోటోంగా మీద మొదటిసారిగా 1814లో కంబర్లాండు ద్వారా ల్యాండింగు చేసినట్లు నమోదు చేయబడింది; నావికులకు, ద్వీపవాసులకు మధ్య గొడవ జరిగి రెండు వైపులా చాలా మంది మరణించారు. [22] 1821లో ఇంగ్లీషు మిషనరీలు వచ్చే వరకు ఈ దీవులలో యూరోపియన్లు పెద్దగా కనిపించలేదు. క్రైస్తవ మతం త్వరగా సంస్కృతిలో స్థిరపడింది. నేడు చాలా మంది ద్వీపవాసులు క్రైస్తవులుగా మారారు.[23]

19వ శతాబ్దంలో అమెరికా, బ్రిటన్, ఆస్ట్రేలియా నుండి తిమింగల వేట ఓడలకు ఈ దీవులు ఒక ప్రసిద్ధ గమ్యస్థానంగా ఉండేవి. వారు కనీసం 1826 నుండి నీరు, ఆహారం, వంటచెరుకు కోసం సందర్శించారు.[24] వారి ఇష్టమైన ద్వీపాలు రారోటొంగా, ఐటుటాకి, మాంగాయా, పెన్రిన్.

1900 అక్టోబరు 7న క్వీన్ మాకేయాకు విలీన ప్రకటనను చదువుతున్న గవర్నరు లార్డు రాన్‌ఫర్లీ

1890లో కుక్ దీవులు యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్‌లో విలీనం అయ్యాయి. ఎందుకంటే ఫ్రాన్స్ ఇప్పటికే తాహితీని కలిగి ఉన్నందున ఈ దీవులను ఆక్రమించుకుంటుందనే బ్రిటిషు నివాసితుల భయం దీనికి ప్రధాన కారణం.[25] 1900 సెప్టెంబర్ 6న ద్వీపవాసుల నాయకులు దీవులను ("సాధ్యమైతే నియు"తో సహా) బ్రిటిషు భూభాగంగా విలీనం చేయాలని కోరుతూ ఒక పిటిషన్‌ను సమర్పించారు.[26][27] 1900 అక్టోబర్ 8 - 9 తేదీలలో రారోటోంగా, ఇతర దీవులను స్వాధీనం చేసుకునేందుకు సంబంధించిన ఏడు పత్రాల మీద వాటి అధిపతులు, ప్రజలు సంతకం చేశారు. తరువాత ఒక బ్రిటిషు ప్రకటన జారీ చేయబడింది. దీనిలో ఈ ఒప్పందాలను ఆమోదించినట్లు, ఆ ద్వీపాలు హర్ బ్రిటానిక్ మెజెస్టి ఆధిపత్యాలలోని భాగాలుగా ప్రకటించబడ్డాయి.[26] అయితే అందులో ఐతుటాకిని చేర్చలేదు. నివాసితులు తమను తాము బ్రిటిషు పౌరులుగా భావించినప్పటికీ ఆ ప్రకటన ద్వారా ద్వీపం అధికారికంగా విలీనం అయ్యే వరకు క్రౌన్ బిరుదు అస్పష్టంగా ఉంది.[28][29] 1901లో యునైటెడ్ కింగ్‌డం 1895 కలోనియల్ బౌండరీస్ యాక్టు ప్రకారం ఆర్డరు ఇన్ కౌన్సిల్ [30] ద్వారా ఈ దీవులు న్యూజిలాండ్ కాలనీ సరిహద్దుల్లో చేర్చబడ్డాయి.[26][31] సరిహద్దు మార్పు 1901 జూన్ 11 నుండి అమల్లోకి వచ్చింది. ఆ సమయం నుండి కుక్ దీవులు న్యూజిలాండ్‌తో అధికారిక సంబంధాన్ని కలిగి ఉన్నాయి.[26]

మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం ప్రారంభమైనప్పుడు కుక్ దీవులు సేవ కోసం పిలుపుకు స్పందించి వెంటనే ఐదు బృందాలను, దాదాపు 500 మంది పురుషులను యుద్ధానికి పంపాయి. యుద్ధం ప్రారంభమైనప్పుడు ద్వీపంలోని యువకులు మావోరీ దళాలను, ఆస్ట్రేలియన్, న్యూజిలాండ్ మౌంటెడు రైఫిల్స్‌ను బలోపేతం చేయడానికి స్వచ్ఛందంగా ముందుకు వచ్చారు. యుద్ధ ప్రయత్నాలకు మద్దతు ఇవ్వడానికి నిధులను సేకరించడానికి దేశభక్తి నిధిని చాలా త్వరగా ఏర్పాటు చేశారు. కుక్ ద్వీపవాసులు డెవాన్‌పోర్ట్‌లోని నారో నెక్ క్యాంపు‌లో శిక్షణ పొందారు. మొదటి నియామకాలు 1915 అక్టోబర్ 13న ఎస్ఎస్ టె అనౌలో బయలుదేరాయి. న్యూజిలాండ్ యూనిట్లను వెస్ట్రన్ ఫ్రంట్‌కు బదిలీ చేయబోతున్న సమయంలో ఓడ ఈజిప్టుకు చేరుకుంది. 1916 సెప్టెంబరులో కుక్ ద్వీపవాసులు, మావోరీ, పకేహా సైనికుల కలయికతో కూడిన పయనీర్ బెటాలియన్, సోమ్, మొదటి యుద్ధం అయిన ఫ్లెర్స్‌ మీద మిత్రరాజ్యాల దాడిలో భారీచర్య తీసుకుంది. ఈ మొదటి శత్రుచర్య వలన దళంలోని ముగ్గురు కుక్ ద్వీపవాసులు మరణించారు. ఐరోపాలోని పరిస్థితులకు అనుగుణంగా వారు ఇబ్బంది పడుతున్నప్పుడు కనీసం పది మంది వ్యాధితో మరణించారు. 2వ, 3వ కుక్ ఐలాండ్ దళాలు సినాయ్-పాలస్తీనా పోరాటంలో భాగంగా ఉన్నాయి. మొదట ఆస్ట్రేలియన్, న్యూజిలాండ్ మౌంటెడ్ రైఫిల్స్‌కు వారి మోస్కార్ స్థావరంలో లాజిస్టికల్ పాత్రలో, తరువాత రాయల్ ఆర్టిలరీకి మందుగుండు సామగ్రి సరఫరాలో ఉన్నాయి. యుద్ధం తర్వాత ఆ పురుషులు న్యూజిలాండ్‌లో ఇన్‌ఫ్లుఎంజా మహమ్మారి వ్యాప్తికి తిరిగి వచ్చారు. దీనితో పాటు యూరోపియన్ వ్యాధులు కూడా పెద్ద సంఖ్యలో బయటపడిన కారణంగా రాబోయే సంవత్సరాల్లో న్యూజిలాండ్‌లో లేదా ఇంటికి తిరిగి వచ్చినప్పుడు చాలా మంది మరణించారు.[32]

1948 జనవరి 1న బ్రిటిషు జాతీయత, న్యూజిలాండ్ పౌరసత్వ చట్టం 1949న అమల్లోకి వచ్చినప్పుడు బ్రిటిషు పౌరులుగా ఉన్న కుక్ ద్వీపవాసులు స్వయంచాలకంగా న్యూజిలాండు పౌరసత్వం పొందారు.[33] న్యూజిలాండ్ ప్రభుత్వం వాటికి స్వయం పాలన హోదా ఇవ్వాలని నిర్ణయించే వరకు ఈ దీవులు న్యూజిలాండ్ ఆధారిత భూభాగంగానే ఉన్నాయి. 1965 ఆగస్టు 4న ఒక రాజ్యాంగం ప్రకటించబడింది. ప్రతి సంవత్సరం ఆగస్టులో మొదటి సోమవారం రాజ్యాంగ దినోత్సవంగా జరుపుకుంటారు.[34] కుక్ ఐలాండ్స్ పార్టీకి చెందిన ఆల్బర్టు హెన్రీ మొదటి ప్రీమియర్‌గా ఎన్నికయ్యారు. క్వీన్ రెండవ ఎలిజబెత్ చేత నైట్‌గా సత్కరించబడ్డారు. [23] 1978 వరకు హెన్రీ దేశాన్ని నడిపించాడు. ఆ తర్వాత ఆయన ఓటు రిగ్గింగ్ ఆరోపణలు ఎదుర్కొని రాజీనామా చేశాడు. 1979లో అతని నైట్‌హుడ్ బిరుదు తొలగించబడింది.[23] ఆయన స్థానంలో డెమోక్రటిక్ పార్టీకి చెందిన టామ్ డేవిస్ 1983 మార్చి వరకు ఆ పదవిలో కొనసాగారు.[35]

2017 జూలై 13న కుక్ దీవులు మారే మోవానాను స్థాపించారు. దీనితో ఇది పరిమాణం పరంగా ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద రక్షిత ప్రాంతంగా మారింది.[36]

2019 మార్చి లో కుక్ దీవులు తమ పేరును మార్చుకోవాలని, కెప్టెన్ జేమ్స్ కుక్ ప్రస్తావనను తొలగించి "దాని 'పాలినేషియన్ స్వభావాన్ని' ప్రతిబింబించే శీర్షిక" కు అనుకూలంగా ఉండాలని యోచిస్తున్నట్లు నివేదించబడింది.[17][18] తరువాత 2019 మేలో కుక్ దీవుల డయాస్పోరా నుండి ప్రతిపాదిత పేరు మార్పుకు సరైన స్పందన లభించలేదని నివేదించబడింది. ఒక రాజీ చర్యగా, దీవుల ఆంగ్ల పేరును మార్చకూడదని నిర్ణయించారు. కానీ ప్రస్తుత పేరు స్థానంలో కొత్త కుక్ దీవుల మావోరి పేరును స్వీకరించాలని నిర్ణయించారు. ఇది ఇంగ్లీషు నుండి అనువాదం.[37] 2020 లో కూడా ఈ పేరు మీద చర్చలు కొనసాగాయి.[38]

25 సెప్టెంబరు 2023న యునైటెడ్ స్టేట్స్ కుక్ దీవుల సార్వభౌమత్వాన్ని గుర్తించి దౌత్య సంబంధాలను ఏర్పరచుకుంది.[39]

భౌగోళికం

[మార్చు]
కుక్ దీవుల మ్యాప్

కుక్ దీవులు దక్షిణ పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో, న్యూజిలాండ్‌కు ఈశాన్యంగా, అమెరికన్ సమోవా మరియు ఫ్రెంచ్ పాలినేషియా మధ్య ఉన్నాయి. 2,200,000 కిమీ2 (850,000 చదరపు మైళ్ళు) సముద్రంలో విస్తరించి ఉన్న 15 ప్రధాన ద్వీపాలు ఉన్నాయి, వీటిని రెండు విభిన్న సమూహాలుగా విభజించారు: దక్షిణ కుక్ దీవులు మరియు పగడపు దీవుల ఉత్తర కుక్ దీవులు. [40]

ఈ ద్వీపాలు అగ్నిపర్వత కార్యకలాపాల వల్ల ఏర్పడ్డాయి; ఉత్తర సమూహం పాతది మరియు ఆరు అటాల్‌లను కలిగి ఉంటుంది, ఇవి పగడపు పెరుగుదలతో అగ్రస్థానంలో ఉన్న మునిగిపోయిన అగ్నిపర్వతాలు. వాతావరణం మధ్యస్థం నుండి ఉష్ణమండలం వరకు ఉంటుంది. కుక్ దీవులు 15 ద్వీపాలు మరియు రెండు దిబ్బలను కలిగి ఉన్నాయి. మార్చి నుండి డిసెంబర్ వరకు, కుక్ దీవులు ఉష్ణమండల తుఫానుల మార్గంలో ఉన్నాయి, వాటిలో ముఖ్యమైనవి మార్టిన్ మరియు పెర్సీ తుఫానులు.[41] ఈ దీవుల భూభాగంలో రెండు భూసంబంధ పర్యావరణ ప్రాంతాలు ఉన్నాయి: సెంట్రల్ పాలినేషియన్ ఉష్ణమండల తేమ అడవులు మరియు కుక్ దీవుల ఉష్ణమండల తేమ అడవులు. .[42]


ద్వీపం
గ్రూపు 		ద్వీపం ప్రాంతం
(కిమీ2) 		జనసంఖ్య
గణాంకాలు 2021 		జనసాంధ్రత
కిమీకు2
ఉత్తర కుక్ ద్వీపాలు పెంరిన్ 9.8 230 23.5
ఉత్తర కుక్ ద్వీపాలు రకహంగా 4.1 81 19.8
ఉత్తర కుక్ ద్వీపాలు మనిహికి 5.4 207 38.3
ఉత్తర కుక్ ద్వీపాలు పుకపుకా 1.3 456 350.8
ఉత్తర కుక్ ద్వీపాలు టెమా రీఫ్ (మునిగిపోయింది) 0 0 –
ఉత్తర కుక్ ద్వీపాలు నస్సౌ 1.3 92 70.8
ఉత్తర కుక్ ద్వీపాలు సువారో 0.4 0 –
దక్షిణ కుక్ ద్వీపాలు పాల్మర్స్టన్ 2.1 25 11.9
దక్షిణ కుక్ ద్వీపాలు ఐటుటకి 18.3 1,776 97.0
దక్షిణ కుక్ ద్వీపాలు మనుయే 6.2 0 -
దక్షిణ కుక్ ద్వీపాలు టకుటీ 1 0 -
దక్షిణ కుక్ ద్వీపాలు మిటియారో 22.3 155 7.0
దక్షిణ కుక్ ద్వీపాలు అటియు 26.9 382 14.2
దక్షిణ కుక్ ద్వీపాలు మౌకె 18.4 249 13.5
దక్షిణ కుక్ ద్వీపాలు వి స్లా రీఫ్ (మునిగిపోయింది) 0 0 –
దక్షిణ కుక్ ద్వీపాలు రారోటోగా 67.1 10,863 161.9
దక్షిణ కుక్ ద్వీపాలు మంగైయ 51.8 471 9.1
మొత్తం మొత్తం 236.7 14,987 63.3

గమనిక: టేబుల్ ఉత్తరం నుండి దక్షిణానికి క్రమంలో ఉంది. 2021 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జనాభా గణాంకాలు.[43]

చిత్రమాలిక

[మార్చు]
  • పుకపుక విహంగ వీక్షణం
    పుకపుక విహంగ వీక్షణం
  • రారోటోంగా సముద్రతీరం
    రారోటోంగా సముద్రతీరం
  • తపుయేటై (ఒక అడుగు ద్వీపం) ఐతుటాకి దక్షిణ భాగంలో
    తపుయేటై (ఒక అడుగు ద్వీపం) ఐతుటాకి దక్షిణ భాగంలో

రాజకీయాలు - విదేశీసంబంధాలు

[మార్చు]
గతంలో హోటల్‌గా ఉన్న కుక్ దీవుల పార్లమెంట్ భవనం
2012 ఆగస్టు 31న అమెరికా విదేశాంగ కార్యదర్శి హిల్లరీ క్లింటన్‌తో మాజీ ప్రధాన మంత్రి హెన్రీ పునా

కుక్ దీవులలో న్యూజిలాండ్‌తో అనుబంధ దేశసంబంధ పార్లమెంటరీ వ్యవస్థతో కూడిన ప్రజాస్వామ్యం ఉంది. కార్యనిర్వాహక అధికారాన్ని ప్రభుత్వం నిర్వహిస్తుంది. ప్రభుత్వ అధిపతిగా ప్రధానమంత్రి ఉంటారు. కుక్ దీవుల ప్రభుత్వం, పార్లమెంటు రెండింటికీ శాసనసభ అధికారం ఉంది. దేశం డి జ్యూర్ ఏకసభ్య సభ అయినప్పటికీ వాస్తవ ఎగువ సభగా పనిచేసే “ అరికి సభ ” రెండవ శాసనసభగా పనిచేస్తుంది.

బహుళ పార్టీ వ్యవస్థ ఉంది. న్యాయవ్యవస్థ కార్యనిర్వాహక మరియు శాసనసభల నుండి స్వతంత్రంగా ఉంటుంది. దేశాధినేత న్యూజిలాండ్ రాజు, ఆయనను కుక్ దీవులలో రాజు ప్రతినిధి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు.[44]

ఈ ద్వీపాలు న్యూజిలాండ్‌తో "స్వేచ్ఛా సంబంధం"లో స్వయం పాలనను కలిగి ఉన్నాయి. కుక్ దీవుల రాజ్యాంగం ప్రకారం న్యూజిలాండ్ కుక్ దీవుల కోసం చట్టాలను ఆమోదించదు. రారోటోంగాకు దాని స్వంత విదేశాంగ సేవ, దౌత్య నెట్‌వర్క్ ఉంది. కుక్ దీవుల జాతీయులకు న్యూజిలాండ్ పౌరులుగా మారే హక్కు ఉంది. న్యూజిలాండ్‌లో ఉన్నప్పుడు న్యూజిలాండ్ ప్రభుత్వ సేవలను పొందవచ్చు. కానీ న్యూజిలాండు పౌరులకు దీనికి విరుద్ధంగా ఉంది; న్యూజిలాండ్ పౌరులకు కుక్ దీవుల జాతీయత ఇవ్వబడదు. అయినప్పటికీ 2018 నాటికి కుక్ దీవులు 52 ఇతర దేశాలతో దాని స్వంత పేరుతో దౌత్య సంబంధాలను కలిగి ఉన్నాయి. కుక్ దీవులు ఐక్యరాజ్యసమితి సభ్యదేశం కాదు కానీ నియుతో పాటు ఐక్యరాజ్యసమితి సెక్రటేరియట్ వారి "పూర్తి ఒప్పంద తయారీ సామర్థ్యాన్ని" గుర్తించింది. [45][46] ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (డబల్యూహెచ్ఒ), యునెస్కో, అంతర్జాతీయ పౌర విమానయాన సంస్థ, అంతర్జాతీయ సముద్ర సంస్థ మరియు యుఎన్ ఆహార, వ్యవసాయ సంస్థ, అన్ని యుఎన్ ప్రత్యేక సంస్థలలో పూర్తి సభ్యత్వం కలిగి ఉంది. ఆసియా, పసిఫిక్ తరఫున ఐక్యరాజ్యసమితి ఆర్థిక - సామాజిక కమిషన్ (యునెస్కో) అసోసియేట్ సభ్యత్వం, అంతర్జాతీయ క్రిమినల్ కోర్టు దేశాల సభ్యత్వం కలిగి ఉంది.

1980 జూన్ 11న కుక్ దీవులు అమెరికన్ సమోవా మధ్య సముద్ర సరిహద్దును పేర్కొంటూ, పెన్రిన్, పుకాపుకా, మనిహికి, రాకహంగాల మీద అమెరికా తన వాదనలను వదులుకుంటూ కుక్ దీవులతో యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఒక ఒప్పందం మీద సంతకం చేసింది.[47] 1990లో కుక్ దీవులు, ఫ్రాన్స్ కుక్ దీవులు, ఫ్రెంచ్ పాలినేషియా మధ్య సరిహద్దును గుర్తించే ఒప్పందం మీద సంతకం చేశాయి.[48] 2012 ఆగస్టు చివరలో అమెరికా విదేశాంగ కార్యదర్శి హిల్లరీ క్లింటన్ ఈ దీవులను సందర్శించారు. 2017లో కుక్ దీవులు అణ్వాయుధాల నిషేధం మీద యుఎన్ ఒప్పందం మీద సంతకం చేశాయి.[49] 2023 సెప్టెంబరు 25 న వాషింగ్టన్ డిసిలో జరిగిన ఒక కార్యక్రమంలో ప్రధాన మంత్రి మార్క్ బ్రౌన్ నాయకత్వంలో కుక్ దీవులు యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఆఫ్ అమెరికాతో దౌత్య సంబంధాలను ఏర్పరచుకున్నాయి.[50]

2024లో కామన్వెల్త్ ఆఫ్ నేషన్స్‌లో పూర్తి సభ్యత్వం కొరకు కుక్ దీవుల ప్రయత్నాలు "కొనసాగుతున్నాయి" కానీ ఇది ఉన్నప్పటికీ సమోవాలో జరిగే 2024 కామన్వెల్త్ ప్రభుత్వాధినేతల సమావేశానికి హాజరు కావడానికి ప్రభుత్వం నుండి ఆహ్వానాన్ని పొందలేకపోయింది.[51]

రక్షణ - పోలీసు

[మార్చు]

కుక్ దీవుల పోలీసు సర్వీస్ దాని స్వంత జలాలను పాలనకు బాధ్యతవహిస్తుంది. పోలీస్ కుక్ దీవుల ప్రభుత్వంతో సంప్రదించి దాని అభ్యర్థన మేరకు న్యూజిలాండ్‌తో రక్షణ బాధ్యతను పంచుకుంటుంది. మొత్తం ఆఫ్‌షోర్ ఇఇజెడ్ దాదాపు 2 మిలియన్ చదరపు కిలోమీటర్లు ఉంటుంది. [52] ఈ పని కోసం రాయల్ న్యూజిలాండ్ నేవీకి చెందిన ఓడలను ఉపయోగించవచ్చు. వాటిలో ప్రొటెక్టర్-క్లాస్ ఆఫ్‌షోర్ పెట్రోల్ ఓడలు కూడా ఉన్నాయి. [53] ఈ నావికా దళాలకు పి-8 పోసిడాన్స్‌తో సహా రాయల్ న్యూజిలాండ్ వైమానిక దళ విమానాలు కూడా మద్దతు ఇవ్వవచ్చు.[54]

అయితే ఈ దళాలు పరిమాణంలో పరిమితంగా ఉంటాయి. 2023 లో ప్రభుత్వం ప్రాంతీయ సవాళ్లను ఎదుర్కొనేందుకు "సరిపోయే స్థితిలో లేవు" అని వర్ణించింది.[55] తదనంతరం న్యూజిలాండ్ ప్రకటించిన "రక్షణ విధానం, వ్యూహ ప్రకటన" భద్రతా వాతావరణాన్ని రూపొందించడం, "ముఖ్యంగా పసిఫిక్‌లో భద్రతకు మద్దతు ఇవ్వడం మీద దృష్టి పెట్టడం" మెరుగైన శ్రద్ధను పొందుతుందని పేర్కొంది.[56]కుక్ దీవుల పోలీసు దళం కుక్ దీవుల పోలీసు సేవ. పోలీస్ సర్వీస్ మారిటైం వింగ్ దేశం ఇఇజెడ్ మీద సార్వభౌమాధికారం ఉంటుంది. ఈ నౌకల్లో 1989 మేలో పసిఫిక్-క్లాస్ పెట్రోల్ బోట్, సిఐపిపిబి టె కుకుపా ప్రారంభించబడింది. దీనిని 2015లో తిరిగి అమర్చారు.[57] 2022లో దానిని సేవ నుండి ఉపసంహరించారు. తరువాత మరింత సామర్థ్యం, పరిమాణంలో పెద్దదైన గార్డియన్-క్లాస్ పెట్రోల్ బోట్, సిఐపిపిబి టే ఖుకుపా II ద్వారా భర్తీ చేశారు.[58] కుక్ దీవులకు దాని స్వంత కస్టమ్స్ నిబంధనలు ఉన్నాయి.[59]

మానవ హక్కులు

[మార్చు]

గతంలో కుక్ దీవులలో పురుష స్వలింగ సంపర్కం చట్టవిరుద్ధంగా ఉండేది. దీనికి గరిష్టంగా ఏడు సంవత్సరాల జైలు శిక్ష విధించబడేది; అయితే ఆ చట్టం ఎప్పుడూ అమలు కాలేదు.[60] 2023లో స్వలింగ సంపర్కాన్ని చట్టబద్ధం చేసే చట్టం ఆమోదించబడింది.[61]

పాలనా విభాగాలు

[మార్చు]

పుకాపుకా (పుకాపుకా కూడా పాలనలో ఉన్న సువారో ద్వీపంలో ఒకే ఒక సంరక్షకుడు నివసిస్తున్నాడు. ఇది ఈ సందర్భంలో జనావాస ద్వీపాలతో లెక్కించబడదు) ద్వారా పాలించబడే నసావు మినహా, జనావాస ద్వీపాలన్నింటిలోనూ (2004 వరకు సవరణలతో కూడిన ఔటర్ ఐలాండ్స్ లోకల్ గవర్నమెంట్ యాక్ట్ 1987 పామర్స్టన్ ఐలాండ్ లోకల్ గవర్నమెంట్ యాక్ట్ 1993) ద్వీప మండళ్ళు ఉన్నాయి. ప్రతి మండలికి ఒక మేయరు నాయకత్వం వహిస్తారు.

కుక్ దీవుల దీవుల స్థానం
ఔటర్ దీవులలో పది ద్వీప మండలులు
[ఐతుటాకి (జనావాసాలు లేని మనూయేతో సహా)
అటియు (జనావాసాలు లేని టకుటియాతో సహా)
మాంగైయా
మనిహికి
మౌకె
మిటియారో
పామర్స్టన్
పామర్స్టన్
పుకపుక (నస్సావు మరియు సువారోతో సహా)
రకహంగా
రారోటోంగా మాజీ మూడు వకా కౌన్సిల్స్
రారోటోంగాలోని ఐదు జిల్లాలు, 54 సాంప్రదాయ టాపెరేలుగా ఉపవిభజన చేయబడ్డాయి

1997లో స్థాపించబడిన రారోటోంగా మూడు వాకా కౌన్సిల్‌లు (రారోటోంగా స్థానిక ప్రభుత్వ చట్టం 1997), దీనికి మేయర్లు నాయకత్వం వహిస్తారు. [62]చాలా వివాదాలు ఉన్నప్పటికీ 2008 ఫిబ్రవరిలో రద్దు చేయబడ్డాయి.[63][64]

రారోటోంగా మీద మూడు మాజీ వకా కౌన్సిల్‌లు
పుయికురా అరోరంగి
తకితుము మాటవేరా, న్గతంగియా, తకితుము
టె-ఆ-ఓ-టోంగా (కుక్ దీవుల రాజధాని అవరువాకు సమానం)


గ్రామ కమిటీలు అట్టడుగు స్థాయిలో ఉంటాయి. పుకపుకా పాలించే నస్సావులో ఒక ద్వీప కమిటీ (నస్సావు ద్వీప కమిటీ) ఉంది. దాని స్వంత ద్వీపానికి సంబంధించిన విషయాల మీద పుకపుకా ద్వీప మండలికి సలహా ఇస్తాడు.

గణాంకాలు

[మార్చు]

జననాలు - మరణాలు[65]

సంవత్సరం జనసంఖ్య జననాలు మరణాలు సహజాభివృద్ధి జననాల శాతం మరణాల శాతం సహజాభివృద్ధి శాతం
2009 22,600 284 72 212 12.6 3.2 9.4
2010 23,700 286 92 194 12.1 3.9 8.2
2011 14,974 262 72 190 13.6 3.7 9.8
2012 19,500 259 104 155 13.3 5.3 7.9
2013 18,600 256 115 141 13.8 6.2 7.6
2014 18,600 204 113 91 11.0 6.1 4.9
2015 18,400 205 102 103 11.0 5.5 5.5
2016 17,434 242 87 155 12.5 4.5 8
2017 19,500 222 93 129 11.4 4.8 6.6
2018 18,600 232 121 111 12.5 6.5 6
2019 20,200 225 105 120 11.1 5.2 5.9
2020

మతం

[మార్చు]

కుక్ దీవులలో చర్చి దేశం నుండి వేరుగా ఉంటుంది. జనాభాలో ఎక్కువ మంది క్రైస్తవులు. [66] మతపరమైన పంపిణీ ఈ క్రింది విధంగా ఉంది:

అవరువా, రారోటొంగాలో చర్చి

వివిధ ప్రొటెస్టంటు సమూహాలు 62.8% విశ్వాసులను కలిగి ఉన్నాయి. అత్యధికంగా అనుసరించే వర్గంగా కుక్ ఐలాండ్స్ క్రిస్టియన్ చర్చి 49.1%తో ఉంది. ఇతర ప్రొటెస్టంట్ క్రైస్తవ సమూహాలలో సెవెంత్-డే అడ్వెంటిస్ట్ 7.9%, అసెంబ్లీస్ ఆఫ్ గాడ్ 3.7%, అపోస్టోలిక్ చర్చి 2.1% ఉన్నాయి. ప్రధాన ప్రొటెస్టంట్ కాని సమూహం కాథలిక్కులు జనాభాలో 17% మంది ఉన్నారు. చర్చ్ ఆఫ్ జీసస్ క్రైస్ట్ ఆఫ్ లేటర్-డే సెయింట్స్ 4.4% వాటా కలిగి ఉంది. "ఏదీ లేదు" లేదా "పేర్కొనబడని" స్థానికులు జనాభాలో 15.6% మంది ఉన్నారు. కుక్ దీవులలో, చర్చి దేశం నుండి వేరుగా ఉంటుంది. జనాభాలో ఎక్కువ మంది క్రైస్తవులున్నారు.[66]

ఆర్ధికరంగం

[మార్చు]

ఆర్థిక వ్యవస్థను భౌగోళికస్థితి బలంగా ప్రభావితం చేస్తుంది. ఇది భౌగోళికస్థితి కారణంగా విదేశీమార్కెట్ల నుండి వేరుచేయబడింది. కొంతవరకు అవరమైనంతగా మౌలిక సదుపాయాలు లేవు; దీనికి సముద్రగర్భంలోని ముఖ్యమైన ఖనిజాలు మినహా ప్రధాన సహజ వనరులు లేవు. పరిమిత తయారీరంగ వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. ప్రకృతి వైపరీత్యాల కారణంగా మధ్యస్తంగా బాధపడుతోంది.[67] పర్యాటకం జిడిపిలో దాదాపు 67.5% వాటా కలిగిన ఆర్థిక పునాదిని అందిస్తుంది. అదనంగా ఆర్థిక వ్యవస్థకు విదేశీ సహాయం మద్దతు ఇస్తుంది. సహాయం ఎక్కువగా న్యూజిలాండ్ నుండి వస్తుంది. చైనా విదేశీ సహాయాన్ని కూడా అందించింది. దీని ఫలితంగా ఇతర ప్రాజెక్టులతో పాటు పోలీస్ ప్రధాన కార్యాలయ భవనం కూడా నిర్మించబడింది. కుక్ దీవులు దాని వ్యవసాయం, మైనింగు, ఫిషింగు రంగాలను వివిధ విజయాలతో విస్తరిస్తున్నాయి.

సుమారు 1989 నుండి కుక్ దీవులు ఆస్తి రక్షణ ట్రస్టులు అని పిలవబడే వాటిలో ప్రత్యేకత కలిగిన ప్రదేశంగా మారాయి. దీని ద్వారా పెట్టుబడిదారులు రుణదాతలు, చట్టపరమైన అధికారుల నుండి ఆస్తులను దాచిపెడతారు.[68][69]ది న్యూయార్క్ టైమ్స్ ప్రకారం కుక్స్ "వారి స్వదేశాలలో చట్టపరమైన సమస్యల నుండి విదేశీయుల ఆస్తులను రక్షించడానిక చట్టాలను రూపొందించారు" కలిగి ఉన్నారు. ఇవి అమెరికన్ న్యాయం వ్యవస్థ పొడవైన చేతిని అడ్డుకోవడానికి ప్రత్యేకంగా రూపొందించబడ్డాయి; రుణదాతలు కుక్ దీవులకు ప్రయాణించి కుక్ చట్టం ప్రకారం తమ కేసులను వాదించుకోవాలి. ఇది తరచుగా అధిక ఖర్చుతో కూడుకున్నదై ఉంది. [68] బ్రిటిషు వర్జిన్ దీవులు, కేమన్ దీవులు, స్విట్జర్లాండు వంటి ఇతర విదేశీ అధికార పరిధిలా కాకుండా కుక్స్ "సాధారణంగా విదేశీ కోర్టు ఆదేశాలను విస్మరిస్తారు". బ్యాంకు ఖాతాలు, రియల్ ఎస్టేట్ లేదా పరిశీలన నుండి రక్షించబడిన ఇతర ఆస్తులు (కుక్స్ ట్రస్టుల గురించి పేర్లు లేదా ఏదైనా సమాచారాన్ని వెల్లడించడం చట్టవిరుద్ధం) ద్వీపసమూహంలో భౌతికంగా ఉండాలని కోరుకోరు. [68] కుక్ దీవుల ఆర్థిక వ్యవస్థలో ట్రస్టులు, ట్రస్ట్ ఉద్యోగుల మీద పన్నులు దాదాపు 8% వాటా కలిగి ఉన్నాయి. పర్యాటకం తర్వాత కానీ చేపలు పట్టడం కంటే ముందు ఉన్నాయి.[68]

రుణగ్రహీతలు తమ ఆస్తిని రుణదాతల వ్యాజ్యాల నుండి రక్షించుకోవడానికి అనుమతించే చట్టాన్ని అమలు చేయడం ద్వారా.[68]

2023 నుండి కుక్ ఐలాండ్స్ బ్యాంక్ ఎగ్జిక్యూటివ్ డైరెక్టర్ జెన్నిఫర్ హెన్రీ (నీ మాథెసన్). [70] ఇటీవలి సంవత్సరాలలో కుక్ దీవులు రుణగ్రహీతల స్వర్గధామంగా ఖ్యాతిని పొందాయి.

మౌలిక నిర్మాణాలు

[మార్చు]

కుక్ దీవులలో పదకొండు విమానాశ్రయాలు ఉన్నాయి. వాటిలో ఒక చదునైన రన్‌వే, రారోటోంగా అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయంలో ఉంది. [71] ఐదు ప్రయాణీకుల విమానయాన సంస్థలు సేవలందిస్తున్నాయి.

సంస్కృతి

[మార్చు]

వార్తాపత్రికలు

[మార్చు]
వార్షిక మేవా నుయ్ వేడుకల సందర్భంగా ఫ్లోట్ కవాతు

కుక్ దీవులలోని వార్తాపత్రికలు సాధారణంగా ఆంగ్లంలో ప్రచురితమవుతాయి. కొన్ని కథనాలు కుక్ దీవుల మావోరీలో కూడా ప్రచురితమవుతాయి. [72] 1945 నుండి కుక్ ఐలాండ్సు న్యూస్ ప్రచురించబడుతోంది. అయితే ఇది 1989 వరకు ప్రభుత్వ యాజమాన్యంలో ఉంది.[73] పూర్వపు వార్తాపత్రికలలో 1978 నుండి 1980 వరకు ప్రచురించబడిన టె అకాటౌయిరా కూడా ఉంది.[72]

భాషలు

[మార్చు]

కుక్ దీవుల భాషలలో ఇంగ్లీషు, కుక్ దీవుల మావోరీ (లేదా "రారోటోంగాన్"), పుకపుకాన్ ప్రాధాన్యతవహిస్తూ ఉన్నాయి. కుక్ ఐలాండ్సు మాయోరీ మాండలికాలలో పెన్రిన్; రకహంగ-మనిహికి; అటియు, మిటియారో, మౌకే, న్గాపుటోరు మాండలికం; ఐటుటాకి మాండలికం; మాంగైయన్ మాండలికం ఉన్నాయి. కుక్ దీవుల మావోరీ, దాని మాండలిక వైవిధ్యాలు తాహితీయన్ మరియు న్యూజిలాండ్ మావోరీ రెండింటికీ దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉన్నాయి. పుకపుకాన్ సమోవాన్ భాషతో దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉన్నట్లు భావిస్తారు. ఇంగ్లీషు, కుక్ దీవులు మావోరీలు కుక్ దీవుల అధికారిక భాషలుగా ఉన్నాయి; టె రియో ​​మావోరీ చట్టం ద్వారా. కుక్ ఐలాండ్స్ మావోరీ చట్టపరమైన నిర్వచనంలో పుకపుకాన్‌ని చేర్చుకుంటుంది. [74]

సంగీతం

[మార్చు]
1837లో రారోటోంగాలో యూరోపియన్ మిషనరీలు విగ్రహ దేవతలను స్వాధీనం చేసుకుని నాశనం చేశారు
కుక్ దీవుల క్రైస్తవ చర్చి

కుక్ దీవులలో సంగీతం వైవిధ్యమైనది, క్రైస్తవ పాటలు బాగా ప్రాచుర్యం పొందాయి. కానీ కుక్ దీవులలో మావోరీ, పుకాపుకాన్లలో సాంప్రదాయ నృత్యం, పాటలు ప్రజాదరణ పొందాయి.

కార్వింగు

[మార్చు]

కుక్ దీవులలో చెక్క చెక్కడం ఒక సాధారణ కళారూపం. దక్షిణ సమూహంలోని ద్వీపాల సామీప్యత సజాతీయ శిల్ప శైలిని అభివృద్ధి చేయడానికి సహాయపడింది. కానీ ప్రతి ద్వీపంలో దీనికి ప్రత్యేక పరిణామాలు ఉన్నాయి. రారోతోంగా దాని జాలరుల దేవుళ్ళు, పరివార-దేవతలకు, అతియు దాని చెక్క సీట్లకు, మిటియారో, మౌకే, అతియు గద, స్లాబ్ దేవుళ్ళకు, మాంగైయా దాని ఉత్సవ అడ్జెస్ కు ప్రసిద్ధి చెందింది. చాలావరకు అసలు చెక్క శిల్పాలను తొలి యూరోపియన్ కలెక్టర్లు ఉత్సాహపరిచిఅపటికీ అరువాత అచ్చిన మిషనరీలు పెద్ద సంఖ్యలో తగలబెట్టారు. ప్రస్తుతం న్యూజిలాండ్‌లోని మావోరీలు ఇచ్చిన ఆధ్యాత్మిక, సాంస్కృతిక ప్రాధాన్యతతో చెక్కడం ఇక మీదట ప్రధాన కళారూపం కాదు. అయితే యువతకు వారి వారసత్వం పట్ల ఆసక్తి కలిగించడానికి నిరంతర ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి. వృద్ధ శిల్పుల మార్గదర్శకత్వంలో కొన్ని మంచి పనులు జరుగుతున్నాయి. ముఖ్యంగా అతియుకు చెక్కడం, టపా వంటి స్థానిక ఫైబర్ కళలు రెండింటిలోనూ బలమైన సంప్రదాయం ఉంది. డబుల్-కె డిజైన్ అని పిలవబడే విలక్షణమైన శైలిలో చెక్కబడిన అనేక చక్కటి అడ్జెస్టులౌ మాంగైయా మూలం. మాంగైయా దాని విస్తృతమైన సున్నపురాయి గుహలలో కనిపించే భారీ కాల్సైట్ నుండి చెక్కబడిన ఆహార పౌండర్‌లను కూడా ఉత్పత్తి చేస్తుంది. [75]

నేత

[మార్చు]

బయటి ద్వీపాలు చాపలు, బుట్ట సామాను, టోపీల సాంప్రదాయ నేతను ఉత్పత్తి చేస్తాయి. ముఖ్యంగా రిటో టోపీలకు చక్కని ఉదాహరణలుగా ఉన్నాయి. వీటిని మహిళలు చర్చికి వెళ్ళేసమయంలో ధరిస్తారు. అవి కొబ్బరి చెట్టు ముడతలు పడని, పరిపక్వానికి రాని నార‌తో తయారవుతాయి.ఇవి అధిక నాణ్యత కలిగి ఉంటాయి. పనామా టోపీలకు సమానమైన పాలినేషియన్ టోపీలు, వాటికి చాలా విలువ ఉంటుంది. తాహితీ నుండి వచ్చే పాలినేషియన్ సందర్శకులు వీటిని ఆసక్తిగా కోరుకుంటారు. తరచుగా, వాటిని చిన్న ప్యూపు షెల్స్‌తో తయారు చేసిన హ్యాట్‌బ్యాండ్‌లతో అలంకరిస్తారు. వాటిని పెయింట్ చేసి చేతితో కుట్టారు. ఇతర దీవులలో ప్యూపు కనిపించినప్పటికీ వాటిని సేకరించడం, అలంకరణ పనిలో ఉపయోగించడం మాంగైయా ప్రత్యేకతగా మారింది. రిటో నేయడం అనేది ఉత్తర ద్వీపాలు, మణిహికి, రాకహంగా, పెన్రిన్‌ల ప్రత్యేకత.[76]

టివావే

[మార్చు]

కుక్ దీవులలో ఒక ప్రధాన కళారూపం టివావే. ఇది చేతితో తయారు చేసిన ద్వీప దృశ్య ప్యాచ్‌వర్క్ క్విల్ట్‌ల కళ. 19వ శతాబ్దంలో మిషనరీల భార్యలు ప్రవేశపెట్టిన ఈ కళ ఒక సామూహిక కార్యకలాపంగా అభివృద్ధి చెందింది. బహుశా దీని ప్రజాదరణకు ఇది ప్రధాన కారణాలలో ఒకటిగా ఉంది.[77]

సమకాలీన కళాకారులు

[మార్చు]

కుక్ దీవులు అంతర్జాతీయంగా గుర్తింపు పొందిన సమకాలీన కళాకారులను తయారు చేశాయి. ముఖ్యంగా ప్రధాన ద్వీపం రారోటోంగాలో. కళాకారులలో చిత్రకారుడు (ఫోటోగ్రాఫర్) మహిరికి టాంగరోవా, శిల్పులు ఎరుయెరా (టెడ్) నియా (మొదట చిత్ర నిర్మాత), మాస్టర్ కార్వర్ మైక్ టావియోని, చిత్రకారుడు (పాలినేషియన్ టాటూ ఔత్సాహికుడు) ఉపోకో'ఇనా ఇయాన్ జార్జ్, ఐటుటాకియన్-జన్మించిన చిత్రకారుడు టిమ్ మనవరోవా బుకానన్, లోరెట్టా రేనాల్డ్స్, జుడిత్ కుంజ్లే, జోన్ గ్రాగ్, కే జార్జ్ (ఆమె ఫాబ్రిక్ డిజైన్లకు కూడా ప్రసిద్ధి చెందింది), అపి రోంగో, వరు సామ్యూల్ మల్టీ-మీడియా, ఇన్‌స్టాలేషన్, కమ్యూనిటీ-ప్రాజెక్ట్ ఆర్టిస్ట్ అని ఓ'నీల్ ఉన్నారు. వీరందరూ ప్రస్తుతం రారోటోంగా ప్రధాన ద్వీపంలో నివసిస్తున్నారు. అతియువాన్‌కు చెందిన ఆండ్రియా ఐమ్కే టపా, ఇతర వస్త్రాల మాధ్యమంలో పనిచేసే కళాకారిణి. బ్రిటిషు విద్యావేత్త సుసాన్ కుచ్లర్‌తో కలిసి 'తివైవై - ది సోషల్ ఫాబ్రిక్ ఆఫ్ ది కుక్ ఐలాండ్స్' పుస్తకాన్ని కూడా రాశారు. ఈ కళాకారులలో చాలామంది న్యూజిలాండ్‌లోని విశ్వవిద్యాలయ కళా పాఠశాలల్లో చదువుకున్నారు. న్యూజిలాండ్ కళా దృశ్యంతో సన్నిహిత సంబంధాలను ఆస్వాదిస్తున్నారు.[78]

న్యూజిలాండ్‌కు చెందిన కుక్ ఐలాండర్ కళాకారులలో మైఖేల్ టఫరీ, ప్రింట్-మేకర్ డేవిడ్ టీటా, రిచర్డ్ షార్ట్‌ల్యాండ్ కూపర్, నినా ఓబెర్గ్ హంఫ్రీస్, సిల్వియా మార్స్టర్సు, జిమ్ వివియరే ఉన్నారు.

బెర్గ్‌మన్ గ్యాలరీ (గతంలో బిసిఎ గ్యాలరీ) అనేది కుక్ దీవులలోని ప్రధాన వాణిజ్య డీలర్ గ్యాలరీ, ఇది రారోటోంగా ప్రధాన ద్వీపంలో ఉంది. సిల్వియా మార్స్టర్స్, మహిరికి టాంగరోవా, నినా ఒబెర్గ్ హంఫ్రీస్, జోన్ గ్రాగ్, తుంగనే బ్రాడ్‌బెంట్ వంటి కుక్ దీవుల కళాకారులను సూచిస్తుంది. [79] అరోరంగిలోని ఆర్ట్ స్టూడియో గ్యాలరీని ఇయాన్ జార్జి నడిపేవారు. కే జార్జి ఇప్పుడు బెలూగా కేఫ్‌గా మారింది.[80][81] మైక్ టావియోని నిర్వహిస్తున్న గ్యాలరీ టావియోని, వనంగా కూడా ఉన్నాయి.[82] ది కుక్ ఐలాండ్సు నేషనల్ మ్యూజియం కూడా కళను ప్రదర్శిస్తుంది.[83]

వన్యజీవితం

[మార్చు]
కుక్ దీవుల జాతీయ పుష్పం టియారే మావోరి
  • కుక్ దీవుల జాతీయ పుష్పం మావోరి తలపాగా కుక్ దీవుల జాతీయ పుష్పం టియారె మావోరి లేదా టియాలె మావోలి (పెన్రిన్, నస్సౌ, పుకపుకా).[84]
  • కుక్ దీవులలో షిప్ ఎలుక[85] కియోర్ టోకా (పాలినేషియన్ ఎలుక) వంటి స్థానికేతర జాతుల సంఖ్య ఎక్కువగా ఉంది.[86] ఎలుకలు దీవులలో పక్షి జాతుల సంఖ్యను నాటకీయంగా తగ్గించాయి.[87]
  • 2007 ఏప్రిల్ లొ 27 కుహ్ల్ లోరికీట్‌లను రిమతారా నుండి అతియుకు తిరిగి పరిచయం చేశారు. శిలాజ, మౌఖిక సంప్రదాయాలు ఈ జాతి గతంలో దక్షిణ సమూహంలోని కనీసం ఐదు దీవులలో ఉండేదని సూచిస్తున్నాయి. కుక్ దీవులలో ఈ జాతి అంతరించిపోవడానికి దాని ఎర్రటి ఈకల కోసం అధిక దోపిడీ చేయడం ప్రధాన కారణంగా ఉంది.[88]
  • ఈ దీవుల చుట్టుపక్కల జలాలు పిప్పరమింట్ ఏంజెల్‌ఫిష్‌కు నిలయం. ఇవి సర్వసాధారణమైనప్పటికీ వాటిని పండించడం కష్టం కాబట్టి ఇవి అత్యంత ఖరీదైన సముద్ర అక్వేరియం చేపలలో ఒకటిగా ఉది. దీని ధర యుఎస్$30,000.[89]

క్రీడలు

[మార్చు]

కుక్ దీవులు 1988 నుండి వేసవి ఒలింపిక్ క్రీడలలో పోటీ పడ్డాయి, కానీ ఎప్పుడూ పతకం గెలవలేదు. [90] కుక్ దీవులలో రగ్బీ లీగ్ జాతీయ మరియు అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడ. [91]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ మూస:Cite CIA World Factbook
  2. ↑ "Census of Population & Dwellings 2016 Results". Ministry of Finance & Economic Management. 2016. Table 2: Social Characteristics – Sheet 2.3. Archived from the original on 12 July 2021. Retrieved 26 December 2019.
  3. ↑ UN the World Today (PDF) and Repertory of Practice of United Nations Organs Supplement No. 8; p. 10 Archived 19 అక్టోబరు 2013 at the Wayback Machine
  4. ↑ 4.0 4.1 "2021 Census of Population and Dwellings". Cook Islands Statistics Office. Section 3 of download. Retrieved 23 September 2023.
  5. ↑ UNCTAD. "UNCTADstat – General Profile: Cook Islands". UNCTADstat (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 9 August 2021.
  6. ↑ Cook Islands Maori dictionary by Jasper Buse & Raututi Taringa, Cook Islands Ministry of Education (1995) p. 200
  7. ↑ "Search result: "Cook Islands"". Cook Islands Languages. Retrieved 11 March 2023.
  8. ↑ Fisheries, Ecosystems and Biodiversity. Sea Around Us
  9. ↑ "Cook Islands". France in New Zealand. 13 March 2014. Archived from the original on 27 June 2015. Retrieved 30 October 2015. Since 2001, the Cook Islands has complete sovereignty in managing their Foreign affairs according to the common declaration of 6 April 2001.
  10. ↑ "Statement of the Forum Chair, Cook Islands PM Mark Brown on the Transition in Leadership at the Pacific Islands Forum Secretariat". forumsec.org. Retrieved 5 June 2024.
  11. ↑ "2018 Census ethnic group summaries – Cook Islands Maori". Statistics New Zealand. Retrieved 22 January 2022.
  12. ↑ "Ancestry 1st response (ANC1P)". Australian Bureau of Statistics. 15 October 2021. Retrieved 24 July 2022.
  13. ↑ "Cook Islands welcome more visitors". Radio New Zealand. February 2019. Archived from the original on 8 September 2019.
  14. ↑ 14.0 14.1 Hooker, Brian (1998). "European discovery of the Cook Islands". Terrae Incognitae. 30 (1): 54–62. doi:10.1179/tin.1998.30.1.54.
  15. ↑ 15.0 15.1 "Cook Islands Government website". Cook-islands.gov.ck. Archived from the original on 26 March 2009. Retrieved 18 November 2011.
  16. ↑ Alphons M.J. Kloosterman (1976). Discoverers Of The Cook Islands And The Names They Gave.
  17. ↑ 17.0 17.1 "Cook Islands to choose new indigenous name and remove any association with British explorer". Daily Telegraph. Archived from the original on 11 January 2022. Retrieved 6 March 2019 – via www.telegraph.co.uk.
  18. ↑ 18.0 18.1 "Cook Islands government backs name change body". Radio New Zealand (in New Zealand English). 5 March 2019. Retrieved 6 March 2019.
  19. ↑ Chikamori, Masashi (1996). "Development of coral reefs and human settlement: Archaeological research in the Northern Cook Islands and Rarotonga". Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association. 15: 45–52. doi:10.7152/bippa.v15i0.11533 (inactive 1 November 2024). Retrieved 21 August 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: DOI inactive as of నవంబరు 2024 (link)
  20. ↑ Kenneth P. Emory (1963). "East Polynesian Relationships: Settlement Pattern and Time Involved as Indicated by Vocabulary Agreements". Journal of the Polynesian Society. 72 (2): 78–100. Archived from the original on 6 October 2022. Retrieved 26 August 2020.
  21. ↑ Thomas, Nicholas (2003). Cook : the extraordinary voyages of Captain James Cook, Walker & Company, ISBN 0802714129, pp. 310–311.
  22. ↑ 22.0 22.1 "History of the Cook Islands". Ck/history. Retrieved 18 November 2011.
  23. ↑ 23.0 23.1 23.2 "Cook Islands profile – Timeline". BBC News (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 9 January 2018. Retrieved 19 February 2021.
  24. ↑ Robert Langdon (ed.) Where the whalers went: an index to the Pacific ports and islands visited by American whalers (and some other ships) in the 19th century, (1984) Canberra, Pacific Manuscripts Bureau, pp. 16, 24.
  25. ↑ Ward, Charles James (20 September 1933). "How Cook Islands Became British". IV(3) Pacific Islands Monthly. Retrieved 27 September 2021.
  26. ↑ 26.0 26.1 26.2 26.3 "Commonwealth and Colonial Law" by Kenneth Roberts-Wray, London, Stevens, 1966. p. 891
  27. ↑ N.Z. Parliamentary p., A3 (1901)
  28. ↑ "Commonwealth and Colonial Law" by Kenneth Roberts-Wray, London, Stevens, 1966. p. 761
  29. ↑ N.Z. Parliamentary Pp., A1 (1900)
  30. ↑ S.R.O. & S.I. Rev. XVI, 862–863
  31. ↑ 58 & 59 V. c. 34.
  32. ↑ "Manava Toa: the Cook Islands in WWI". Auckland Museum. Archived from the original on 13 May 2019. Retrieved 8 June 2021.
  33. ↑ 3. Aliens and citizens – Citizenship – Te Ara Encyclopedia of New Zealand. Teara.govt.nz (4 March 2009). Retrieved 26 December 2012.
  34. ↑ మూస:Cite CIA World Factbook
  35. ↑ Craig, Robert D. (2011). Historical Dictionary of Polynesia (in ఇంగ్లీష్). Rowman & Littlefield. p. 57. ISBN 978-0-8108-6772-7.
  36. ↑ "Cook Islands Marae Moana legislation passed". RNZ. 13 July 2017. Retrieved 27 February 2022.
  37. ↑ "Cook Islands: Backlash over name change leads to compromise traditional name". Pacific Beat with Catherine Graue. ABC News. 23 May 2019. Retrieved 26 November 2019.
  38. ↑ "Renewed calls for the Cook Islands to take on indigenous name". RNZ. 2 July 2020.
  39. ↑ "Statement on the Recognition of the Cook Islands and the Establishment of Diplomatic Relations". The American Presidency Project. 25 September 2023. Retrieved 25 September 2023.
  40. ↑ "Cook Islands Travel Guide" (with description), World Travel Guide, Nexus Media Communications, 2006. Webpage: WTGuide-Cook-Islands Archived 26 అక్టోబరు 2006 at the Wayback Machine.
  41. ↑ "Cook Islands climate: average weather, temperature, precipitation, best time". www.climatestotravel.com. Retrieved 11 August 2020.
  42. ↑ Dinerstein, Eric; Olson, David; Joshi, Anup; Vynne, Carly; Burgess, Neil D.; Wikramanayake, Eric; et al. (2017). "An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm". BioScience. 67 (6): 534–545. doi:10.1093/biosci/bix014. ISSN 0006-3568. PMC 5451287. PMID 28608869.
  43. ↑ "Cook Islands Ministry of Finance and Economic Management, 2021 Census". Archived from the original on 28 August 2017. Retrieved 11 November 2017.
  44. ↑ "Cook Islands System of Government Information". www.paclii.org. Retrieved 1 February 2019.
  45. ↑ "Repertory of Practice" (PDF), Legal.un.org, p. 10, archived from the original (PDF) on 19 October 2013
  46. ↑ "The World today" (PDF), Legal.un.org
  47. ↑ "Treaty Between the United States of America and the Cook Islands on Friendship and Delimitation of the Maritime Boundary Between the United States of America and the Cook Islands (and Exchange of Notes)". Pacific Islands Treaty Series. University of the South Pacific School of Law. Retrieved 18 May 2009.
  48. ↑ "Agreement on Maritime Delimitation Between the Government of the Cook Islands and the Government of the French Republic". Pacific Islands Treaty Series. University of the South Pacific School of Law. Retrieved 4 March 2010.
  49. ↑ "Chapter XXVI: Disarmament – No. 9 Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons". United Nations Treaty Collection. 7 July 2017.
  50. ↑ "On the Establishment of Diplomatic Relations between the United States and the Cook Islands". U.S. Department of State. Retrieved 27 September 2023.
  51. ↑ Mika, Talaia (24 August 2024). "Cook Islands 'not invited' to CHOGM". Cook Islands News. Retrieved 25 August 2024.
  52. ↑ "About Cook Islands". New Zealand – Foreign Affairs and Trade. Retrieved 21 August 2023.
  53. ↑ "Illegal Fishing Targeted" (PDF). Navy Today. December 2021. Retrieved 21 August 2023.
  54. ↑ "More than 20 fishing vessels inspected during New Zealand-led South Pacific fisheries patrol". New Zealand – Ministry for Primary Industries. 11 August 2023. Retrieved 21 August 2023.
  55. ↑ "New Zealand Military 'Not in a Fit State,' Government Says". The Defence Post. 4 August 2023. Retrieved 21 August 2023.
  56. ↑ "Defence Policy and Strategy Statement 2023" (PDF). New Zealand Government. August 2023. Retrieved 21 August 2023.
  57. ↑ "Patrol boat 'born again'". Cook Islands News. 15 May 2015. Retrieved 9 December 2019.
  58. ↑ "Prime Minister Brown to Attend Handover Ceremony for CIPPB Te Kukupa II" (Press release). Ministry of Foreign Affairs and Immigration – Government of the Cook Islands. 9 June 2022. Retrieved 21 August 2023.
  59. ↑ Cook Islands Customs Legislation and Tariffs
  60. ↑ "State Sponsored Homophobia 2016: A world survey of sexual orientation laws: criminalisation, protection and recognition" (PDF). International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association. 17 May 2016. Archived (PDF) from the original on 15 June 2016. Retrieved 19 May 2016.
  61. ↑ "Cook Islands parliament decriminalises homosexuality". RNZ. 15 April 2023. Retrieved 11 June 2023.
  62. ↑ Larmour, Peter and Barcham, Manuhuia. Cook Islands 2004, Transparency International Country Study Report.
  63. ↑ "Rarotonga Local Government (Repeal) Bill To Be Tabled, Cook Islands Government". Cook-islands.gov.ck. Archived from the original on 17 October 2013. Retrieved 17 October 2013.
  64. ↑ Minister asked to answer queries over abolition of Vaka Councils. The Cook Islands Herald, No. 393 (9 February 2008)
  65. ↑ "United Nations Statistics Division – Demographic and Social Statistics". Unstats.un.org. Retrieved 24 December 2022.
  66. ↑ 66.0 66.1 మూస:Cite CIA World Factbook
  67. ↑ Polynesia French Business Law Handbook: Strategic Information and Laws ISBN 1-4387-7081-2 p. 130
  68. ↑ 68.0 68.1 68.2 68.3 68.4 Wayne, Leslie (14 December 2013). "Cook Islands, a Paradise of Untouchable Assets". The New York Times. Archived from the original on 1 January 2022. Retrieved 27 December 2013.
  69. ↑ Rosen, Howard; Donlevy-Rosen, Patricia. "Review of Offshore Jurisdictions: Cook Islands". The Asset Protection News. Archived from the original on 3 February 2014. Retrieved 18 April 2014.
  70. ↑ "BCI names its next Chief Executive Officer". bank of the cook icelands. 30 June 2023. Archived from the original on 24 July 2024. Retrieved 1 February 2025.
  71. ↑ మూస:Cite CIA World Factbook
  72. ↑ 72.0 72.1 Dawrs, Stu. "Research Guides: Pacific Islands Newspapers : Cook Islands". guides.library.manoa.hawaii.edu (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 16 September 2020.
  73. ↑ "Late Cooks PM a Free Press Leader: PFF - Solomon Times Online". SolomonTimes.com (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 16 September 2020.
  74. ↑ "Cook Islands". Ethnologue (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 6 May 2019.
  75. ↑ "Lords of the Dance : Culture of the Cook Islands". Ck. 12 November 2013. Retrieved 31 December 2016.
  76. ↑ "Lords of the Dance : Culture of the Cook Islands". Ck. 12 November 2013. Retrieved 31 December 2016.
  77. ↑ "Tivaevae – Quilts of the Cook Islands". Ck. 15 July 2004. Retrieved 31 December 2016.
  78. ↑ "The Cook Islands Arts Community". Cookislandsarts.com. Archived from the original on 23 April 2016. Retrieved 8 April 2016.
  79. ↑ "Gallery director cautious as global market 'fairly immune so far' ..." Cook Islands News (in ఇంగ్లీష్). 22 February 2023. Retrieved 1 October 2023.
  80. ↑ "Celebrating 30 years of colour". Cook Islands News (in ఇంగ్లీష్). 18 August 2020. Retrieved 1 October 2023.
  81. ↑ "Ian George – Tautai – Guiding Pacific Artstautai – Guiding Pacific Arts". TAUTAI. 20 June 2014. Archived from the original on 24 March 2016. Retrieved 31 December 2016.
  82. ↑ "New Zealand Foreign Minister visits Gallery Tavioni and Vananga". Cook Islands News (in ఇంగ్లీష్). 15 October 2022. Retrieved 1 October 2023.
  83. ↑ "Cook Islands Museum and Library Society | Official Website of the Cook Islands Library & Museum Society". Cook-islands-library-museum.org. 22 December 1964. Retrieved 31 December 2016.
  84. ↑ "Cook Islands Wildlife". Govisitcookislands.com. Archived from the original on 21 December 2007.
  85. ↑ "Cook Islands Biodiversity: Rattus rattus – Ship Rat". Cookislands.bishopmuseum.org. Retrieved 18 November 2011.
  86. ↑ "Cook Islands Biodiversity: Rattus exulans – Pacific Rat". Cookislands.bishopmuseum.org. Retrieved 18 November 2011.
  87. ↑ "Cook Islands Biodiversity: The Status of Cook Islands Birds – 1996". Cookislands.bishopmuseum.org. 24 September 2005. Retrieved 18 November 2011.
  88. ↑ "BirdLife International: Rimatara Lorikeet (Vini kuhlii) at". Birdlife.org. Archived from the original on 3 January 2009. Retrieved 18 November 2011.
  89. ↑ "Centropyge boylei, Peppermint angelfish". www.fishbase.se. Retrieved 3 December 2020.
  90. ↑ "Cook Islands Sports and National Olympic Committee (CISNOC)". ONOC. 20 March 2024. Retrieved 5 April 2024.
  91. ↑ "Cook Islands loses to Papua New Guinea at Rugby League World Cup, but the game means more than the result". ABC News. 26 October 2022. Retrieved 26 October 2022.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=కుక్_దీవులు&oldid=4511982" నుండి వెలికితీశారు