కేసరబాయి కేర్కర్
కేసర్బాయి కేర్కర్ (జూలై 13, 1892 - సెప్టెంబర్ 16, 1977) జైపూర్-అత్రౌలీ ఘరానాకు చెందిన భారతీయ శాస్త్రీయ గాయని.[1] ఘరానా స్థాపకుడైన ఉస్తాద్ అల్లాదియా ఖాన్ (1855-1946) అనుచరురాలిగా ఉన్న ఆమె పదహారేళ్ల వయస్సు నుండి 20 వ శతాబ్దం ద్వితీయార్ధంలో అత్యంత ప్రసిద్ధ ఖయాల్ గాయకులలో ఒకరిగా మారింది.[2][3][4]
ఈమెకు 1953లో సంగీత నాటక అకాడమీ పురస్కారం, 1969లో పద్మభూషణ్ భారతదేశంలో మూడవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం లభించాయి.[5]
జీవిత చరిత్ర
[మార్చు]ప్రారంభ జీవితం, శిక్షణ
[మార్చు]గోవాలోని ఉత్తర గోవాలోని (అప్పట్లో పోర్చుగీస్ కాలనీ) లోని పోండా తాలూకాకు చెందిన కుటుంబంలో కేరి ("క్వెరిమ్" అని కూడా పిలుస్తారు) అనే చిన్న గ్రామంలో జన్మించిన కెర్కర్ ఎనిమిదేళ్ల వయస్సులో కొల్హాపూర్కు వెళ్లారు, అక్కడ ఆమె అబ్దుల్ కరీం ఖాన్తో ఎనిమిది నెలలు చదువుకుంది. గోవాకు తిరిగి వచ్చిన తరువాత, ఆమె గాయకుడు రామకృష్ణబువా వాజే (1871-1945) లామ్గావ్ సందర్శనల సమయంలో అతని వద్ద చదువుకుంది.[2][6]
ఇంతలో, బ్రిటీష్ రాజ్ ఆధ్వర్యంలోని ముంబై (అప్పటి బొంబాయి) దేశంలో వ్యాపార, వాణిజ్య కేంద్రంగా వేగంగా అభివృద్ధి చెందింది. సంస్థానాల నుండి ఆదరణ తగ్గిపోతున్న ఉత్తర భారతదేశం, మధ్య భారతదేశం నుండి అనేక మంది సంగీతకారులు, గాయకులు నగరానికి వలస రావడం ప్రారంభించారు. 16 ఏళ్ల వయసులో ఆమె కూడా తన తల్లి, మేనమామతో కలిసి ముంబైకి మకాం మార్చింది. స్థానిక వ్యాపారవేత్త సేథ్ విఠల్దాస్ ద్వారకాదాస్ పాటియాలా స్టేట్లో సితార్ వాద్యకారుడు, ఆస్థాన సంగీత విద్వాంసుడు బర్కత్ ఉల్లా ఖాన్ వద్ద ఆమె చదువుకు సహాయం చేశాడు. నగరానికి వచ్చిన సమయంలో రెండేళ్ల పాటు అడపాదడపా ఆమెకు పాఠాలు బోధించాడు. అయినప్పటికీ, ఖాన్, మైసూర్ సంస్థానంలో ఆస్థాన సంగీతకారిణి అయినప్పుడు, ఆమె భాస్కరబువా బఖలే (1869-1922), రామకృష్ణబువా వాజే వద్ద స్వల్పకాలం శిక్షణ పొందింది.[7]
చివరకు 1921లో ప్రారంభమైన జైపూర్-అత్రౌలీ ఘరానా స్థాపకుడు ఉస్తాద్ అల్లాదియా ఖాన్ (1855-1946) కు శిష్యురాలిగా చేరి, తరువాత పదకొండు సంవత్సరాలు అతని వద్ద కఠోర శిక్షణ పొందారు. ఆమె 1930 లో వృత్తిపరంగా పాడటం ప్రారంభించినప్పటికీ, ఆమె 1946 లో మరణించే వరకు ఖాన్ నుండి నేర్చుకోవడం కొనసాగించింది.[6][7]
కెరీర్
[మార్చు]కెర్కర్ చివరికి విస్తృత ఖ్యాతిని సాధించారు, కులీన ప్రేక్షకుల కోసం క్రమం తప్పకుండా ప్రదర్శన ఇచ్చారు. ఆమె తన పని ప్రాతినిధ్యం గురించి చాలా నిర్దిష్టంగా ఉంది, తత్ఫలితంగా హెచ్ఎమ్వి, బ్రాడ్కాస్ట్ లేబుల్స్ కోసం కొన్ని 78 ఆర్పిఎమ్ రికార్డింగ్లను మాత్రమే చేసింది. కాలక్రమేణా, కెర్కర్ తన తరం నిష్ణాత ఖయాల్ గాయనిగా మారింది,, తేలికపాటి శాస్త్రీయ సంగీతాన్ని అరుదుగా పాడింది, తరచుగా మహిళా గాయకులతో సంబంధం కలిగి ఉంటుంది. ప్రజా గాయనిగా ఆమె సాధించిన విజయం, మొగుబాయి కుర్దికర్ (కిశోరి అమోంకర్ తల్లి), హీరాబాయి బరోడేకర్, గంగూబాయి హంగల్ లతో పాటు, తరువాతి తరం మహిళా గాయకులకు, మునుపటి తరాల మహిళలు మెహ్ఫిల్స్ పాడటానికి లేదా ప్రైవేట్ సమావేశాలకు దూరంగా ఉండటానికి మార్గం సుగమం చేసింది.[2]
1953లో సంగీత నాటక అకాడమీ, భారత జాతీయ సంగీత, నృత్య, నాటక అకాడమీ, అభ్యాస కళాకారులకు ఇచ్చే అత్యున్నత భారతీయ గుర్తింపుగా కెర్కర్ కు లభించింది. దీని తరువాత 1969 లో భారత ప్రభుత్వం పద్మభూషణ్ పురస్కారాన్ని ప్రదానం చేసింది, అదే సంవత్సరంలో భారత రాష్ట్రమైన మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఆమెకు "రాజ్య గాయక" బిరుదును ప్రదానం చేసింది. భారతీయ నోబెల్ బహుమతి గ్రహీత రవీంద్రనాథ్ ఠాగూర్ (1861-1941) కెర్కర్ గానం అంటే చాలా ఇష్టమని చెబుతారు. ఆమె గౌరవ బిరుదు "సురశ్రీ" (లేదా "సురశ్రీ") అంటే అక్షరాలా "స్వరాలపై ప్రావీణ్యం ఉన్నవాడు" (భారతీయ శాస్త్రీయ సంగీతంలో "స్వరాలు" అని అర్థం, శ్రీ అని అర్థం, ఇది ఈ సందర్భంలో ప్రభువు లేదా గురువుగా ఉపయోగించే గౌరవప్రదమైన బిరుదు),, 1948 లో కలకత్తాకు చెందిన సంగీత ప్రవీణ్ సంగితనుర్గి సజ్జన్ సమన్ సమితి ఆమెకు ప్రదానం చేసింది. ఆమె 1963-64 లో ప్రజా గానం నుండి పదవీ విరమణ చేశారు.[6]
ఆమె పూర్వీకుల గ్రామమైన కేరీలో, సురశ్రీ కేసర్బాయి కేర్కర్ హైస్కూల్ ఇప్పుడు కెర్కర్ మునుపటి రెండవ ఇంటి స్థలాన్ని ఆక్రమించింది,, ఆమె జన్మించిన ఇల్లు ఇప్పటికీ ఒక కిలోమీటరు కంటే తక్కువ దూరంలో ఉంది. గోవాలోని కాలా అకాడమీ ప్రతి నవంబర్ లో సురశ్రీ కేసర్ బాయి కేర్కర్ స్మృతి సంగీత సమరోహ అనే మ్యూజిక్ ఫెస్టివల్ ను నిర్వహిస్తుంది.[8] ఆమె పేరు మీద సంగీత స్కాలర్షిప్ను కేసర్బాయి కేర్కర్ స్కాలర్షిప్ ఫండ్ ద్వారా నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ ది పెర్ఫార్మింగ్ ఆర్ట్స్ (ఎన్సిపిఎ) ముంబై విశ్వవిద్యాలయ విద్యార్థికి ఏటా అందిస్తుంది.[6] తన గురువు వలె కాకుండా, కెర్కర్ బోధనను ఇష్టపడలేదు, అందువలన ఒకే ఒక శిష్యుడు ధోండుతాయ్ కులకర్ణికి మాత్రమే బోధించారు, అతను గతంలో అల్లాదియా ఖాన్ కుమారుడు యు.టి.భుర్జీ ఖాన్, అల్లాదియా ఖాన్ మనుమడు యు.టి.అజీజుద్దీన్ ఖాన్ నుండి నేర్చుకున్నారు.[9][10]
రికార్డింగ్‌లు
[మార్చు]- సంగీత నాటక అకాడమీ నుండి క్లాసికల్ వోకల్ సిడి(2008)
- గోల్డెన్ మైల్‌స్టోన్స్ (2003)
- సిడి లో వింటేజ్ 78 ఆర్ఎంపి రికార్డింగ్
- అండర్‌స్కోర్ రికార్డ్స్ సైట్ నుండి లివింగ్ మ్యూజిక్ ఆఫ్ ది పాస్ట్ సిడి Archived 2021-12-01 at the Wayback Machine
- బైఠక్ సిరీస్ - ప్రత్యక్ష కచేరీ రికార్డింగ్‌లు సంగీత కేంద్రం ప్రచురించిన 4 సిడిల సెట్
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Babanarāva Haḷadaṇakara (1 January 2001). Aesthetics of Agra and Jaipur Traditions. Popular Prakashan. pp. 33–. ISBN 978-81-7154-685-5.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Bruno Nettl; Alison Arnold (2000). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Taylor & Francis. pp. 413–. ISBN 978-0-8240-4946-1.
- ↑ Vinayak Purohit (1988). Arts of Transitional India Twentieth Century. Popular Prakashan. p. 908. ISBN 978-0-86132-138-4.
- ↑ Surashri Kesarbai Kerkar Archived 11 మే 2021 at the Wayback Machine. Retrieved on 2009-12-27
- ↑ "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original (PDF) on 15 October 2015. Retrieved 21 July 2015.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 J. Clement Vaz (1997). Profiles of Eminent Goans, Past and Present. Concept Publishing Company. pp. 78–79. ISBN 978-81-7022-619-2.
- ↑ 7.0 7.1 "Kesarbai Kerkar". Underscore Records. Retrieved 2014-09-13.
- ↑ "Surashree Kesarbai Kerkar Smriti Sangeet Samaroha". Kala Academy Goa. Retrieved 2014-09-13.
- ↑ Namita Devidayal (2 Jun 2014). "Dhondutai Kulkarni: A life steeped in simplicity, soaked in music". The Times of India. Retrieved 2014-09-12.
- ↑ Jeffrey Michael Grimes (2008). The Geography of Hindustani Music: The Influence of Region and Regionalism on the North Indian Classical Tradition. pp. 144–. ISBN 978-1-109-00342-0.