గ్రంథ లిపి

Grantha script
Grantha script
	దస్త్రం:File:Shukla Grantha.svg The word 'Grantha' in modern Grantha typeface
Type	Abugida
Spoken languages	Tamil and Sanskrit
Time period	7th century CE – present (excluding Pallava Grantha)
Parent systems	Egyptian Proto-Sinaitic Phoenician Aramaic Brahmi Tamil-Brahmi Pallava Grantha script; ; ; ; ; ; ;
Child systems	Malayalam; Tigalari; Thirke; Saurashtra; Dhives Akuru
Sister systems	Tamil, Old Mon, Khmer, Cham, Kawi
Unicode range	U+11300–U+1137F
ISO 15924	Gran
	Note: This page may contain IPA phonetic symbols in Unicode.

మూస:Brahmic

గ్రంథ లిపి (గ్రంథ: గ్రంథలిపి; మలయాళం: ഗരണധലിപി, romanized: granthalipi; తమిళం: கரன் எழுத்து, romanized: Granta eḻuttu) అనేది ఒక క్లాసికల్ సౌత్ ఇండియన్ బ్రాహ్మిక్ లిపి, ఇది ముఖ్యంగా తమిళనాడు ,కేరళలో కనుగొనబడింది. పల్లవ లిపి నుండి ఉద్భవించింది.^[1] ఈ లిపి పల్లవ లిపి నుండి ఉద్భవించింది. ఆధునిక మలయాళ లిపి గ్రంథ లిపికి ప్రత్యక్ష వారసురాలు. ఆగ్నేయాసియా ,ఇండోనేషియా లిపులు (థాయ్ ,జావనీస్), అలాగే దక్షిణాసియాలోని టిగలారి ,సింహళ లిపులు ప్రారంభ పల్లవ లిపి ద్వారా గ్రంథ లిపితో ఉద్భవించాయి లేదా దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉన్నాయి.^[2] ఆగ్నేయాసియా ,ఇండోనేషియా లిపులు వరుసగా థాయ్ ,జావానీస్, అలాగే దక్షిణాసియా టిగలారి ,సింహళ లిపులు ప్రారంభ పల్లవ లిపి ద్వారా గ్రంథతో ఉద్భవించాయి లేదా దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉన్నాయి.^[3]^[4]^[5]^[6] పల్లవ లిపి లేదా పల్లవ గ్రంథం క్రీ.శ. 4వ శతాబ్దంలో ఉద్భవించింది ,భారతదేశంలో క్రీ.శ. 7వ శతాబ్దం వరకు ఉపయోగించబడింది.^[7]^[8] ఈ ప్రారంభ గ్రంథ లిపిని సంస్కృత గ్రంథాలు, రాగి పలకలపై శాసనాలు, హిందూ దేవాలయాలు ,మఠాల రాళ్లపై వ్రాయడానికి ఉపయోగించారు..^[9]^[2] ఇది సంస్కృతం ,తమిళ భాషల మిశ్రమమైన శాస్త్రీయ మణిప్రవలానికి కూడా ఉపయోగించబడింది..^[10]దాని నుండి 7వ శతాబ్దం నాటికి మధ్య గ్రంథం ,సుమారు 8వ శతాబ్దం వరకు పరివర్తన గ్రంథం అభివృద్ధి చెందాయి. ఇవి సుమారు 14వ శతాబ్దం వరకూ ఉపయోగంలో ఉన్నాయి. ఆఆధునిక గ్రంథం 14వ శతాబ్దం నుండి ఆధునిక యుగంలో సంస్కృతం ,ద్రావిడ భాషలలో శాస్త్రీయ గ్రంథాలను వ్రాయడానికి ఉపయోగించబడుతోంది..^[9]^[2] దీనిని శ్లోకాలను పఠించడానికి ,సాంప్రదాయ వేద పాఠశాలల్లో కూడా ఉపయోగిస్తారు.^[11]^{[విడమరచి రాయాలి]}

వలసరాజ్యాల యుగంలోని తమిళ స్వచ్ఛమైన ఉద్యమం గ్రంథ లిపిని ఉపయోగం నుండి ప్రక్షాళన చేసి, తమిళ లిపిని ప్రత్యేకంగా ఉపయోగించాలని ప్రయత్నించింది. కైలాసపతి ప్రకారం, ఇది తమిళ జాతీయవాదంలో ఒక భాగం ,ప్రాంతీయ జాతి అహంకారానికి సమానం.

చరిత్ర.

సంస్కృతం గ్రంథం అంటే అక్షరాలా 'ముడి'.^[12] ఇది పుస్తకాలకు ఉపయోగించే పదం, ,వాటిని వ్రాయడానికి ఉపయోగించే లిపి. నాట్లు పట్టుకున్న దారం పొడవును ఉపయోగించి చెక్కిన తాటి ఆకులను కట్టే పద్ధతి నుండి ఇది వచ్చింది. 5 వ శతాబ్దం CE నుండి ఆధునిక తమిళ కాలం వరకు దక్షిణ ఆసియా-మాట్లాడే ప్రాంతాలలో సంస్కృతం రాయడానికి గ్రంథం విస్తృతంగా ఉపయోగించబడింది.^[9]^[2] చారిత్రాత్మకంగా మణిప్రవాళం రాయడానికి కూడా గ్రంథ లిపిని ఉపయోగించారు, ఇది మణిప్రవాళం గ్రంథాల వ్యాఖ్యానంలో ఉపయోగించే తమిళం ,సంస్కృతం మిశ్రమం. ఇది చాలా సంక్లిష్టమైన రచనా వ్యవస్థగా అభివృద్ధి చెందింది, తమిళ పదాలను తమిళ లిపిలో ,సంస్కృత పదాలను గ్రంథ లిపిలో వ్రాయవలసి వచ్చింది. 15వ శతాబ్దం నాటికి, ఇది రెండు లిపిలను ఒకే పదంలో ఉపయోగించే స్థాయికి అభివృద్ధి చెందింది - మూలం సంస్కృతం నుండి ఉద్భవించినట్లయితే అది గ్రంథ లిపిలో వ్రాయబడుతుంది, అయితే దానికి జోడించబడిన ఏవైనా తమిళ ప్రత్యయాలు తమిళ లిపిని ఉపయోగించి వ్రాయబడతాయి. మణిప్రవాళం ప్రజాదరణ తగ్గినప్పుడు ఈ రచనా శైలి వాడుకలో లేకుండా పోయింది, కానీ 20వ శతాబ్దం మధ్యకాలం వరకు మణిప్రవాళంలో మొదట వ్రాయబడిన గ్రంథాల ముద్రిత సంచికలలో అదే సంప్రదాయాన్ని ఉపయోగించడం ఆచారంగా ఉంది. ^{[citation needed]}

ఆధునిక కాలంలో, తమిళం మాట్లాడే హిందువులు మతపరమైన సందర్భాలలో తమిళ-గ్రంథ లిపిని ఉపయోగిస్తారు. ఉదాహరణకు, వారు నామకరణ వేడుకలో మొదటిసారి పిల్లల పేరు రాయడానికి, సాంప్రదాయ వివాహ కార్డులలోని సంస్కృత భాగానికి ,ఒక వ్యక్తి యొక్క అంతిమ కర్మల ప్రకటనలకు లిపిని ఉపయోగిస్తారు. రాబోయే సంవత్సరానికి సాంప్రదాయ సూత్రాల సారాంశాలను ముద్రించడానికి కూడా దీనిని అనేక మతపరమైన పంచాంగాలలో ఉపయోగిస్తారు.. ^{[citation needed]}

గ్రంథ లిపిలో 8వ శతాబ్దపు వెల్వికుడి గ్రాంట్ శాసనం (సంస్కృత భాష).

గ్రంథం రకాలు

పల్లవ గ్రంథం

పురాతనమైన, అలంకరించబడిన వచన రకాన్ని కొన్నిసార్లు పల్లవ వచనం అని పిలుస్తారు. దీనిని పల్లవులు భారతదేశంలోని కొన్ని శాసనాలలో 4వ శతాబ్దం CE నుండి 7వ శతాబ్దం CE వరకు ఉపయోగించారు..^[7]^[8] మామల్లపురం తిరుచిరాపల్లి రాక్ కట్ గుహ శాసనాలు ,కైలాసాంత శాసనం ఉదాహరణలు. ^{[citation needed]}

మధ్య గ్రంథం

మధ్య గ్రంథం మొట్టమొదట కురం రాగి పలకలలో కనిపించింది, ఇది సుమారు క్రీ. శ. 675 నాటిది, ,8 వ శతాబ్దం చివరి వరకు ఉపయోగించబడింది.^[9]^[8]

పరివర్తన గ్రంథం

పరివర్తన గ్రంథం క్రీ. శ. 8వ లేదా 9వ శతాబ్దం నుండి క్రీ. శ 14వ శతాబ్దం వరకు గుర్తించదగినది. తుళు-మలయాళం లిపి 8వ లేదా 9వ శతాబ్దం CE నాటి పరివర్తన గ్రంథం నుండి ఉద్భవించింది, తరువాత ఇది రెండు విభిన్న లిపులుగా విభజించబడింది-తిగలారి ,మలయాళం.^[9]^[8]

ఆధునిక గ్రంథం

ప్రస్తుత రూపంలో ఉన్న గ్రంథం క్రీ.శ 14వ శతాబ్దం నాటిది. పురాతన ఆధునిక మాన్యుస్క్రిప్ట్ 16వ శతాబ్దం చివరి నాటిది. ఆధునిక యుగం గ్రంథ గ్రంథాలలో రెండు రకాలు కనిపిస్తాయి: హిందువులు ఉపయోగించే 'బ్రాహ్మనిక్ ' లేదా చదరపు రూపం ,జైనులు ఉపయోగించే 'జైన్' లేదా గుండ్రని రూపం.^[9]^[8]

ఆధునిక గ్రంథం

గ్రంథ లిపి కాలక్రమేణా అభివృద్ధి చెందింది ,ఆధునిక తమిళ లిపితో సారూప్యతలను పంచుకుంటుంది.^[3]

హల్లులు

ఇతర బ్రాహ్మిక లిపిలలో వలె గ్రంథ హల్లు సంకేతాలు స్వాభావిక అచ్చు కలిగి ఉంటాయి, సాధారణంగా/a/ అనుగుణంగా ఉంటాయి, కాబట్టి, ఉదాహరణకు, ⟨⟩ అక్షరం/ka/ ఉచ్ఛరిస్తారు.

Consonants
మూస:Script/Grantha ka	మూస:Script/Grantha kha	మూస:Script/Grantha ga	మూస:Script/Grantha gha	మూస:Script/Grantha ṅa				మూస:Script/Grantha ha
మూస:Script/Grantha ca	మూస:Script/Grantha cha	మూస:Script/Grantha ja	మూస:Script/Grantha jha	మూస:Script/Grantha ña	మూస:Script/Grantha ya		మూస:Script/Grantha śa
మూస:Script/Grantha ṭa	మూస:Script/Grantha ṭha	మూస:Script/Grantha ḍa	మూస:Script/Grantha ḍha	మూస:Script/Grantha ṇa	మూస:Script/Grantha ra	మూస:Script/Grantha ḷa	మూస:Script/Grantha ṣa
మూస:Script/Grantha ta	మూస:Script/Grantha tha	మూస:Script/Grantha da	మూస:Script/Grantha dha	మూస:Script/Grantha na	మూస:Script/Grantha la		మూస:Script/Grantha sa
మూస:Script/Grantha pa	మూస:Script/Grantha pha	మూస:Script/Grantha ba	మూస:Script/Grantha bha	మూస:Script/Grantha ma	మూస:Script/Grantha va

హల్లు సమూహాలు

హల్లు సమూహాలను సూచించడానికి గ్రంథకు రెండు మార్గాలు ఉన్నాయి. కొన్నిసార్లు, సమూహంలోని హల్లులు బంధాలను ఏర్పరుస్తాయి.

Consonant cluster ligatures
మూస:Script/Grantha kṣa	మూస:Script/Grantha kta	మూస:Script/Grantha ṅga	మూస:Script/Grantha jña	మూస:Script/Grantha ñca	మూస:Script/Grantha ñja	మూస:Script/Grantha ttha	మూస:Script/Grantha tra
మూస:Script/Grantha tva	మూస:Script/Grantha ddha	మూస:Script/Grantha dva	మూస:Script/Grantha nta	మూస:Script/Grantha ntva	మూస:Script/Grantha ntha	మూస:Script/Grantha nda	మూస:Script/Grantha ndha
మూస:Script/Grantha nna	మూస:Script/Grantha nn	మూస:Script/Grantha nva	మూస:Script/Grantha śca	మూస:Script/Grantha śra	మూస:Script/Grantha ṣṭa	మూస:Script/Grantha hma

సాధారణంగా వర్ణచిత్రాలు ఉన్నప్పుడల్లా, వాటికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడుతుంది. కన్నడ ,తెలుగు భాషలలో వలె, కనెక్షన్లు లేకపోతే, "స్టాక్డ్" హల్లుల రూపాలు వ్రాయబడతాయి, అక్షరంలో చాలా తక్కువ భాగం మాత్రమే "ప్రత్యక్ష" హల్లుగా ఉంటుంది, మిగిలిన సభ్యులందరూ అచ్చులు లేకుండా ఉంటారు. బాండ్లను స్టాక్‌లలో సభ్యులుగా కూడా ఉపయోగించవచ్చని గమనించండి.

పేర్చబడిన హల్లులు
మూస:Script/Grantha tta \|class="template-letter-box \| మూస:Script/Grantha ttva \|class="template-letter-box \| మూస:Script/Grantha kṣva \|class="template-letter-box \| మూస:Script/Grantha kṣṇa \|class="template-letter-box \| మూస:Script/Grantha gdhva \|class="template-letter-box \| మూస:Script/Grantha stva \|class="template-letter-box \| మూస:Script/Grantha ntsa \|class="template-letter-box \| మూస:Script/Grantha tsna

⟨మూస:Script/Grantha⟩, య అనేది క్లస్టర్‌లో చివరి హల్లు అయినప్పుడు, దానిని య-ఫల ⟨మూస:Script/Grantha⟩ గా వ్రాస్తారు. ఒక క్లస్టర్‌లో నాన్-ఇనీషియల్ ⟨మూస:Script/Grantha⟩,, ra ఉన్నప్పుడు, అది ra-vattu, ⟨మూస:Script/Grantha⟩ అవుతుంది.[ఆధారం కోరబడింది] ఒక క్లస్టర్ ⟨మూస:Script/Grantha⟩, ra తో ప్రారంభమైనప్పుడు, అది reph గా మారుతుంది ,క్లస్టర్ చివరికి మార్చబడుతుంది. ఒక క్లస్టర్‌లో రెఫ్ ,యా-ఫల రెండూ ఉంటే, యా-ఫల చివరిగా వ్రాయబడుతుంది.

|class="template-letter-box |

మూస:Script/Grantha

rkṣa

|class="template-letter-box |

మూస:Script/Grantha

rṇa

|class="template-letter-box |

మూస:Script/Grantha

rma

|class="template-letter-box |

మూస:Script/Grantha

rddha

|class="template-letter-box |

మూస:Script/Grantha

rdvya

⟨ుమెన్నిగా ⟩, ⟨n, ,*రెఫ్* స్వర సమూహాలు.
మూస:Script/Grantha kya \|class="template-letter-box \| మూస:Script/Grantha khya \|class="template-letter-box \| మూస:Script/Grantha kra \|class="template-letter-box \| మూస:Script/Grantha ṅgra \|class="template-letter-box \| మూస:Script/Grantha ṅgrya \|class="template-letter-box \| మూస:Script/Grantha ddhya

అచ్చులు ,అక్షరాలు

గ్రంథంలో ఐదు పొడవైన అచ్చులు, ఐదు చిన్న అచ్చులు, రెండు స్వర హల్లులు, r ,л అచ్చులుగా పరిగణించబడతాయి ,చిన్నవి లేదా పొడవైనవి కావచ్చు, ,రెండు భాగ-అచ్చులు, అనుస్వర ⟨lang⟩ Ω ,విసర్గ, ⟨lng⟩ Ω. స్వతంత్ర అచ్చు అక్షరాలను పద-ప్రారంభ అచ్చులకు ఉపయోగిస్తారు. లేకపోతే, అచ్చులు, గాత్రాలు ,పాక్షిక అచ్చులు హల్లులకు జతచేయబడిన డయాక్రిటిక్స్గా వ్రాయబడతాయి. గ్రంథంలోని ప్రతి హల్లులో ఒక స్వాభావిక అచ్చు ఉంటుంది, కాబట్టి ఉదాహరణకు ⟨⟩ అక్షరం కా అని ఉచ్ఛరిస్తారు. ఒక అచ్చు డయాక్రిటిక్ జోడించడం అచ్చు ధ్వనిని సవరిస్తుంది, కాబట్టి ⟨⟩ ప్లస్ డయాక్రిట్ ⟨⟩, అక్షరం ⟨⟩⟩, కో ఇస్తుంది. అచ్చు లేకపోవడం అనేది విరామా ⟨⟩ తో గుర్తించబడుతుంది, ఉదాహరణకు, ⟨⟩ka ప్లస్ ⟨⟩k ఒక వివిక్త హల్లును సృష్టిస్తుంది.

Short vowels, vocalics, half vowels, diacritics, and examples with ⟨మూస:Script/Grantha⟩**Page మూస:Script/styles grantha.css has no content.**⟨మూస:Script/Grantha⟩, ka.
మూస:Script/Grantha a	మూస:Script/Grantha i	మూస:Script/Grantha u	మూస:Script/Grantha ṛ	మూస:Script/Grantha ḷ	మూస:Script/Grantha e	మూస:Script/Grantha o	◌ ^{[note 1]}	◌ ^{[note 2]}	◌ ^{[note 2]}
◌ ^{[note 3]}	మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha ṁ	మూస:Script/Grantha ḥ
మూస:Script/Grantha ka	మూస:Script/Grantha ki	మూస:Script/Grantha ku	మూస:Script/Grantha kṛ	మూస:Script/Grantha kḷ	మూస:Script/Grantha ke	మూస:Script/Grantha ko	మూస:Script/Grantha k	మూస:Script/Grantha kaṁ	మూస:Script/Grantha kaḥ

.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}

Long vowels, their diacritics, and examples with ⟨మూస:Script/Grantha⟩**Page మూస:Script/styles grantha.css has no content.**⟨మూస:Script/Grantha⟩, ma.
మూస:Script/Grantha ā	మూస:Script/Grantha ī	మూస:Script/Grantha ū	మూస:Script/Grantha ṝ	మూస:Script/Grantha ḹ	మూస:Script/Grantha ai	మూస:Script/Grantha au
మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha	మూస:Script/Grantha
మూస:Script/Grantha mā	మూస:Script/Grantha mī	మూస:Script/Grantha mū	మూస:Script/Grantha mṝ	మూస:Script/Grantha mḹ	మూస:Script/Grantha mai	మూస:Script/Grantha mau

అచ్చు డయాక్రిటిక్స్ తో హల్లులు ,వీరమ హల్లులు కొన్ని అనుసంధానాలు ఉన్నాయి.

సంఖ్యలు

0 మూస:Script/Grantha \| class="template-letter-box \| 1 మూస:Script/Grantha \| class="template-letter-box \| 2 మూస:Script/Grantha \| class="template-letter-box \| 3 మూస:Script/Grantha \| class="template-letter-box \| 4 మూస:Script/Grantha \| class="template-letter-box \| 5 మూస:Script/Grantha \| class="template-letter-box \| 6 మూస:Script/Grantha \| class="template-letter-box \| 7 మూస:Script/Grantha \| class="template-letter-box \| 8 మూస:Script/Grantha \| class="template-letter-box \| 9 మూస:Script/Grantha

గ్రంథ లిపిలో వ్రాసిన సంస్కృతంలో తాటి ఆకు వ్రాతప్రతి.

తాటి ఆకు మీద ఉన్న గ్రంథ లిపి, సంస్కృత వేద గ్రంథం అయిన సామవేద కాపీ.

నమూనా వచనం

గ్రంథ లిపిలో సంస్కృతం

Page మూస:Script/styles grantha.css has no content.మూస:Script/Grantha^[13]

లాటిన్ లిపి లిప్యంతరీకరణ

Sarvē mānavāḥ svatantrāḥ samutpannāḥ vartantē api ca, gauravadr̥śā adhikāradr̥śā ca samānāḥ ēva vartantē. Ētē sarvē cētanā-tarka-śaktibhyāṁ susampannāḥ santi. Api ca, sarvē´pi bandhutva-bhāvanayā parasparaṁ vyavaharantu.^[14]

తెలుగు

మానవులందరూ స్వేచ్ఛగా, గౌరవంతో సమానంగా, హక్కులతో జన్మించారు. వారికి తర్కం ,మనస్సాక్షి ఉన్నాయి ,ఒకరికొకరు సోదరభావంతో వ్యవహరించాలి. (మానవ హక్కుల సార్వత్రిక ప్రకటన ఆర్టికల్ 1)

ఇతర దక్షిణ భారత లిపులతో పోలిక

Comparison of some Grantha letters with Malayalam, Sinhalese, and Tamil
Grantha	ka మూస:Script/Grantha	ṅ మూస:Script/Grantha	c మూస:Script/Grantha	ñ మూస:Script/Grantha	ṭ మూస:Script/Grantha	ṇ మూస:Script/Grantha	t మూస:Script/Grantha	n మూస:Script/Grantha	p మూస:Script/Grantha	m మూస:Script/Grantha
Malayalam	ക	ങ	ച	ഞ	ട	ണ	ത	ന	പ	മ
Sinhala	ක	ඞ	ච	ඤ	ට	ණ	ත	න	ප	ම
Tamil	க்	ங்	ச்	ஞ்	ட்	ண்	த்	ந்	ப்	ம்

యూనికోడ్

జూన్ 2014లో యునికోడ్ స్టాండర్డ్కు 7వ వెర్షన్ విడుదలతో గ్రంథ లిపి జోడించబడింది.గ్రంథ కోసం యూనికోడ్ బ్లాక్ U + 11300-U + 1137F:మూస:Unicode chart Grantha

తమిళంతో ఏకీకరణ

గ్రంథ ,తమిళ భాషలను తిరిగి కలపాలని కొందరు ప్రతిపాదించారు అయితే, ఈ ప్రతిపాదన కొంతమందిలో అసంతృప్తిని రేకెత్తించింది. ఇందులో ఉన్న సున్నితత్వాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకుంటే, సంఖ్యలు మినహా రెండు లిపులను ఏకీకృతం చేయకూడదని నిర్ణయించారు.

గమనికలు

↑ Mirza, Amna; Gottardo, Alexandra (2019). "Learning to Read in Their Heritage Language: Hindi-English Speaking Children Reading Two Different Orthographies". Handbook of Literacy in Akshara Orthography (in ఇంగ్లీష్). Springer International Publishing. pp. 329–351. doi:10.1007/978-3-030-05977-4_17. ISBN 978-3-030-05977-4. Retrieved 22 జూలై 2024.
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 Richard Salomon (1998). Indian Epigraphy: A Guide to the Study of Inscriptions in Sanskrit, Prakrit, and the other Indo-Aryan Languages. Oxford University Press. pp. 40–42. ISBN 978-0-19-535666-3. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "salomon1998" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
↑ ^3.0 ^3.1 "Grantha alphabet for Sanskrit". www.omniglot.com. Retrieved 22 జూలై 2024. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "omniglot" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
↑ J. G. de Casparis (1975). Indonesian Palaeography: A History of Writing in Indonesia from the Beginnings to C. A.D. 1500. BRILL Academic. pp. 12–17. ISBN 90-04-04172-9.
↑ Patricia Herbert; Anthony Crothers Milner (1989). South-East Asia: Languages and Literatures : a Select Guide. University of Hawaii Press. pp. 127–129. ISBN 978-0-8248-1267-6.
↑ Pierre-Yves Manguin; A. Mani; Geoff Wade (2011). Early Interactions Between South and Southeast Asia: Reflections on Cross-cultural Exchange. Institute of Southeast Asian Studies. pp. 283–285, 306–309. ISBN 978-981-4311-16-8.
↑ ^7.0 ^7.1 Arlo, Guy (2014). "Early Indic Inscriptions of Southeast Asia". In guy, john (ed.). Lost Kingdoms: Hindu-Buddhist Sculpture of Early South east Asia. Metropolitan Museum of Art. ISBN 9781588395245. Retrieved 22 జూలై 2024. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "griffiths" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
↑ ^8.0 ^8.1 ^8.2 ^8.3 ^8.4 Diringer, David (1948). Alphabet a key to the history of mankind. p. 411. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "diringer" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
↑ ^9.0 ^9.1 ^9.2 ^9.3 ^9.4 ^9.5 "Grantha alphabet (writing system) – Britannica Online Encyclopedia". Britannica.com. Retrieved 11 మార్చి 2012. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "britgrantha" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
↑ Giovanni Ciotti; Hang Lin (2016). Tracing Manuscripts in Time and Space through Paratexts. Walter De Gruyter. pp. 62–63. ISBN 978-3-11-047901-0.
↑ Singh, Upinder (1 జనవరి 2008). A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century (in ఇంగ్లీష్). Pearson Education India. ISBN 9788131711200.
↑ Macdonell, Arthur Anthony (31 డిసెంబరు 1997). A History of Sanskrit Literature (in ఇంగ్లీష్). Motilal Banarsidass Publ. p. 15. ISBN 978-81-208-0035-9. Retrieved 22 జూలై 2024.
↑ "Universal Declaration of Human Rights - Sanskrit (Grantha)". UDHR in XML Project. Retrieved 27 మే 2024.
↑ "Grantha alphabet for Sanskrit". www.omniglot.com. Retrieved 27 మే 2024.

ఉల్లేఖన లోపం: "note" అనే గ్రూపులో <ref> ట్యాగులు ఉన్నాయి గానీ, దానికి సంబంధించిన <references group="note"/> ట్యాగు కనబడలేదు

[1] Mirza, Amna; Gottardo, Alexandra (2019). "Learning to Read in Their Heritage Language: Hindi-English Speaking Children Reading Two Different Orthographies". Handbook of Literacy in Akshara Orthography (in ఇంగ్లీష్). Springer International Publishing. pp. 329–351. doi:10.1007/978-3-030-05977-4_17. ISBN 978-3-030-05977-4. Retrieved 22 జూలై 2024.

[salomon1998-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 Richard Salomon (1998). Indian Epigraphy: A Guide to the Study of Inscriptions in Sanskrit, Prakrit, and the other Indo-Aryan Languages. Oxford University Press. pp. 40–42. ISBN 978-0-19-535666-3. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "salomon1998" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు

[omniglot-3] 3.0 ^3.1 "Grantha alphabet for Sanskrit". www.omniglot.com. Retrieved 22 జూలై 2024. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "omniglot" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు

[Casparis1975p12-4] J. G. de Casparis (1975). Indonesian Palaeography: A History of Writing in Indonesia from the Beginnings to C. A.D. 1500. BRILL Academic. pp. 12–17. ISBN 90-04-04172-9.

[HerbertMilner1989-5] Patricia Herbert; Anthony Crothers Milner (1989). South-East Asia: Languages and Literatures : a Select Guide. University of Hawaii Press. pp. 127–129. ISBN 978-0-8248-1267-6.

[6] Pierre-Yves Manguin; A. Mani; Geoff Wade (2011). Early Interactions Between South and Southeast Asia: Reflections on Cross-cultural Exchange. Institute of Southeast Asian Studies. pp. 283–285, 306–309. ISBN 978-981-4311-16-8.

[griffiths-7] 7.0 ^7.1 Arlo, Guy (2014). "Early Indic Inscriptions of Southeast Asia". In guy, john (ed.). Lost Kingdoms: Hindu-Buddhist Sculpture of Early South east Asia. Metropolitan Museum of Art. ISBN 9781588395245. Retrieved 22 జూలై 2024. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "griffiths" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు

[diringer-8] 8.0 ^8.1 ^8.2 ^8.3 ^8.4 Diringer, David (1948). Alphabet a key to the history of mankind. p. 411. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "diringer" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు

[britgrantha-9] 9.0 ^9.1 ^9.2 ^9.3 ^9.4 ^9.5 "Grantha alphabet (writing system) – Britannica Online Encyclopedia". Britannica.com. Retrieved 11 మార్చి 2012. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "britgrantha" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు

[10] Giovanni Ciotti; Hang Lin (2016). Tracing Manuscripts in Time and Space through Paratexts. Walter De Gruyter. pp. 62–63. ISBN 978-3-11-047901-0.

[11] Singh, Upinder (1 జనవరి 2008). A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century (in ఇంగ్లీష్). Pearson Education India. ISBN 9788131711200.

[macdonnell-12] Macdonell, Arthur Anthony (31 డిసెంబరు 1997). A History of Sanskrit Literature (in ఇంగ్లీష్). Motilal Banarsidass Publ. p. 15. ISBN 978-81-208-0035-9. Retrieved 22 జూలై 2024.

[16] "Universal Declaration of Human Rights - Sanskrit (Grantha)". UDHR in XML Project. Retrieved 27 మే 2024.

[17] "Grantha alphabet for Sanskrit". www.omniglot.com. Retrieved 27 మే 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[note 1]

[note 2]

[note 3]

[13]

[14]