Jump to content

గ్వామ్

లంకెలను మార్చు
వికీపీడియా నుండి
Guam
Unincorporated and organized U.S. territory
Flag of Guam
Flag
Official seal of Guam
Seal
Nickname(s): 
"Tånó y Chamoru" (Chamorro) (English: "Land of the Chamorro")
Motto(s): 
"Tånó I' Man Chamoru" (Chamorro)
(English: "Land of the Chamorros")
Anthem: "Stand Ye Guamanians" (regional)

"The Star-Spangled Banner" (official)
Location of Guam
Location of Guam (circled in red)
Sovereign stateUnited States
Before annexationSpanish East Indies
Cession from SpainDecember 10, 1898
CapitalHagåtña
Largest cityDededo
Official languages
Ethnic groups
(2010)[1]
Religion
(2010)[2]
Demonym(s)Guamanian
GovernmentDevolved presidential dependency within a federal republic
• President
Donald Trump (R)
• Governor
Lou Leon Guerrero (D)
Josh Tenorio (D)
LegislatureLegislature of Guam
United States Congress
James Moylan (R)
Area
• Total
210 చ. మై. (540 కి.మీ2)
Highest elevation
1,334 అ. (407 మీ)
Population
• 2021 estimate
168,801[1] (177th)
• Density
299/చ.కి. (774.4/చ.మై.)
GDP (PPP)2016 estimate
• Total
$5.8 billion[1]
• Per capita
$35,600[1]
GDP (nominal)2019 estimate
• Total
$6.3 billion[3]
• Per capita
$37,387
HDI (2017)Increase 0.901
very high
CurrencyUnited States dollar (US$) (USD)
Time zoneUTC+10:00 (ChST)
Date formatmm/dd/yyyy
Driving sideright
Calling code+1-671
USPS abbreviation
GU
ISO 3166 code
Internet TLD.gu

'గ్వామ్ అనేది పశ్చిమ పసిఫికు మహాసముద్రంలోని మైక్రోనేషియా ఉపప్రాంతంలో సంస్థీకృత, ఇన్కార్పొరేటెడు చేయని భూభాగం అయిన ఒక ద్వీపం.[4][5] గ్వామ్ రాజధాని హగాట్నా, అత్యంత జనాభా కలిగిన గ్రామం డెడెడో. యుఎస్ భౌగోళిక కేంద్రం నుండి కొలవబడినట్లుగా ఇది పశ్చిమ బిందువు, యునైటెడు స్టేట్సు భూభాగం. ఓషియానియాలో గువామ్ మరియానా దీవులలో అతిపెద్దది. దక్షిణాన ఉంది. మైక్రోనేషియాలో అతిపెద్ద ద్వీపం. 2022 నాటికి దీని జనాభా 1,68,801. చమోరోలు దాని అతిపెద్ద జాతి సమూహంగా ఉంది. కానీ బహుళజాతి ద్వీపంలో మైనారిటీగా ఉంది. ఈ భూభాగం 540 చకిమీ (1,30,000 ఎకరాలు) విస్తరించి ఉంది. చకిమీ 775 జనాభా సాంద్రతను కలిగి ఉంది.

స్వదేశీ గ్వామానియన్లు చమోర్రో, వీరు మలయి ద్వీపసమూహం, ఫిలిప్పీన్స్, తైవాన్, పాలినేషియా, ఆస్ట్రోనేషియను ప్రజలకు సంబంధించినవారు. కానీ దాని పొరుగువారిలో చాలా మందికి భిన్నంగా చమోర్రో భాష, మైక్రోనేషియను లేదా పాలినేషియను భాషగా వర్గీకరించబడలేదు. బదులుగా పలావును లాగా ఇది బహుశా మలయో-పాలినేషియను భాషా కుటుంబం స్వతంత్ర శాఖగా ఉంటుంది.[6][7] చమోరో ప్రజలు సుమారు 3,500 సంవత్సరాల క్రితం గ్వామ్, మరియానా దీవులలో స్థిరపడ్డారు. పోర్చుగీసు అన్వేషకుడు ఫెర్డినాండు మాగెల్లాను స్పెయిన్ సేవలో ఉన్నప్పుడు, 1521 మార్చి 6న ఈ ద్వీపాన్ని సందర్శించి దానిని క్లెయిం చేసుకున్న మొదటి యూరోపియనుగా గుర్తించబడ్డాడు. 1668లో స్పెయిన్ ద్వారా గువామ్ పూర్తిగా వలసరాజ్యం చేయబడింది. 17వ - 19వ శతాబ్దాల మధ్య, స్పానిషు మనీలా గ్యాలియన్లు కోసం గువామ్ ఒక ముఖ్యమైన స్టాపు ఓవరు‌గా ఉంది. స్పానిషు-అమెరికను యుద్ధం సమయంలో యునైటెడు స్టేట్సు గ్వామ్‌ను స్వాధీనం చేసుకుంది 1898 జూన్ 21న. 1898 పారిసు ఒప్పందం ప్రకారం, స్పెయిన్ 1899 ఏప్రిల్ 11, నుండి అమలులోకి వచ్చేలా గువామ్‌ను అమెరికాకు అప్పగించింది.

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధానికి ముందు పసిఫికు మహాసముద్రంలోని ఐదు అమెరికను అధికార పరిధిలో గువామ్ ఒకటి. మైక్రోనేషియాలోని వేకు ద్వీపం, పాలినేషియాలోని అమెరికను సమోవా, హవాయి, ఫిలిప్పీన్సు‌లతో పాటు. 1941 డిసెంబరు 8 పెర్లు హార్బరు మీద ‌దాడి జరిగిన కొన్ని గంటల తర్వాత జపనీస్ గ్వామ్‌ను స్వాధీనం చేసుకుంది. వారు ద్వీపాన్ని రెండున్నర సంవత్సరాలు వారి ఆక్రమణలో ఉంచుకున్నారు. అమెరికను దళాలు దానిని తిరిగి 1944 జూలై 21న దీనిని స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. అక్కడ ఈ రోజును విముక్తి దినోత్సవంగా జరుపుకుంటారు.[8] 1960ల నుండి గ్వామ్ ఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రధానంగా పర్యాటకం. యు.ఎస్. ద్వారా మద్దతు పొందుతోంది. దీనికి గువామ్ ఒక ప్రధాన వ్యూహాత్మక ఆస్తి.[9] దీనిభవిష్యత్తు రాజకీయ స్థితి ముఖ్యమైన చర్చనీయాంశంగా ఉంది. ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలు యుఎస్. కు బలమైన ప్రాధాన్యతను సూచిస్తున్నాయి.అమెరికను రాష్ట్ర హోదా లభించింది.[10][11]

గ్వామ్ వాస్తవానికి నినాదం "అమెరికా దినోత్సవం ఎక్కడ ప్రారంభమవుతుంది", ఇది అంతర్జాతీయ తేదీ రేఖకి ద్వీపం సామీప్యాన్ని సూచిస్తుంది.[12][13] గువామ్ 17 స్వయం-పరిపాలన భూభాగాలులో ఒకటి, మరియు 1983 నుండి పసిఫిక్ కమ్యూనిటీలో సభ్యుడిగా ఉంది.[14]

చమోరో మాట్లాడేవారు గ్వామ్‌ను ఘుయాహను అని పిలుస్తారు. ఇది 'కలిగి ఉండటం' అనే అర్థం వచ్చే గుయహా అనే పదం నుండి వచ్చింది; 'మా దగ్గర ఉంది' అనే దాని ఇంగ్లీషు వివరణ ద్వీపం జీవించడానికి అవసరమైన ప్రతిదాన్ని అందిస్తుందని సూచిస్తుంది.[15][16]

చరిత్ర

[మార్చు]

ప్రీ-కాంటాక్టు యుగం

[మార్చు]
ఇండో-పసిఫికు దీవులలోకి నియోలిథికు ఆస్ట్రోనేషియను వలసలు చూపించే మ్యాపు

గ్వాం ఇతర ఉత్తర మరియానా దీవులు, రిమోటు ఓషియానియాలో మానవులు స్థిరపడిన మొదటి ద్వీపాలు. ఇది ఆస్ట్రోనేషియను ప్రజల సముద్రాన్ని దాటే సముద్రయానాలలో మొదటిది, పురాతనమైనది, రిమోటు ఓషియానియాలోని మిగిలిన ప్రాంతాలలోని తరువాతి పాలినేషియను స్థావరం నుండి వేరుగా ఉంది. వారు మొదట ఫిలిప్పీన్స్ నుండి బయలుదేరిన వలసదారుల ద్వారా 1500 నుండి 1400 బిసి మధ్యకాలంలో ఇక్కడ స్థిరపడ్డారు. తరువాత క్రీశ మొదటి సహస్రాబ్దిలో కరోలిను దీవుల నుండి రెండవ వలస జరిగింది. మూడవ వలస తరంగం ద్వీపం ఆగ్నేయాసియా నుండి బహుశా ఫిలిప్పీన్సు లేదా తూర్పు ఇండోనేషియా నుండి ప్రయాణించి క్రీశ 900 నాటికి ఇక్కడకు చేరుకోవడం జరిగింది.[17][18]

గ్వామ్, ఉత్తర మరియానా దీవులు ఈ స్థిరనివాసులు చమోరో ప్రజలుగా పరిణామం చెందారు. స్పానిషు దేశస్థులతో మొదటి పరిచయం తర్వాత చారిత్రాత్మకంగా చమోరోలు అని పిలుస్తారు.[19]: 16  పురాతన చమోరో సమాజంలో నాలుగు తరగతులు ఉన్నాయి:చమోరీ (ప్రధానులు), మౌటా(ఉన్నత తరగతి), అచయోటు(మధ్యతరగతి), మనా‘చాంగు(దిగువ తరగతి).[20]: 20–21  మౌటా ప్రజలు తీరప్రాంత గ్రామాలలో ఉన్నారు. అంటే వారు చేపల వేట ప్రదేశాలు వారికి చక్కగా అందుబాటులో ఉంటుంది. మనా‘చాంగు ప్రజలు ద్వీపం అంతర్భాగంలో ఉన్నాయి. మౌటా, మనా‘చాంగు ప్రజలు ఒకరితో ఒకరు అరుదుగా సంభాషించుకునేవారు. తరచుగా అచయోటు ప్రజలను వారు మధ్యవర్తులుగా ఉపయోగించుకుంటారు.[19]: 21 

మకహ్నా " లేదా " కహహ్నా ప్రజలు మాయా శక్తులు కలిగిన షామన్లు, సురుహను "'లేదా "సురుహనా కూడా ఉన్నారు. వారు వివిధ రకాల మొక్కలు, సహజ పదార్థాలను ఔషధాలను తయారు చేసి ఉపయోగించే వైద్యులు. "అని పిలువబడే పురాతన చమోరోల టయోటయో ఆత్మల మీద నమ్మకం ఇప్పటికీ యూరోపియను పూర్వ సంస్కృతి అవశేషంగా కొనసాగుతోంది. సురుహను" లేదా " సురుహనా మాత్రమే " మొక్కలు, ఇతర సహజ పదార్థాలను " నుండి "ఆగ్రహానికి గురికాకుండా సురక్షితంగా సేకరించి ప్రజలను వ్యాధుల నుండి కాపాడగరని నమ్ముతారు. వారి సమాజం మాతృస్వామ్య వంశాల ద్వారా నిర్వహించబడింది.[19]: 21 

చమోరో ప్రజలు అని పిలువబడే మెగాలిథికు క్యాప్డు స్తంభాల స్తంభాలను పెంచారు. వాటి మీద వారు తమ ఇళ్లను నిర్మించారు. లాట్టే స్టోన్సు అనేవి మరియానా దీవులలో మాత్రమే కనిపించే రాతి స్తంభాలు. అవి ప్రీ-కాంటాక్టు చామోరో సమాజంలో ఇటీవలి అభివృద్ధి. లాటు-స్టోను‌ను గడ్డి గుడిసెలు నిర్మించడానికి పునాదిగా ఉపయోగించారు.[19]: 26  లాటు రాళ్ళు అని పిలువబడే సున్నపురాయితో ఆకారంలో ఉన్న ఒక బేస్‌ను కలిగి ఉంటాయి. పైన ఉంచబడిన పెద్ద పగడపు లేదా సున్నపురాయి నుండి తయారు చేయబడిన క్యాపు‌స్టోను లేదా టాసా ఉంటాయి.[19]: 27–28  ఈ రాళ్లకు ఒక మూలం 1925లో రోటాద్వీపంలో కనుగొనబడింది.[19]: 28 

స్పానిషు యుగం

[మార్చు]
లాడ్రోన్స్ దీవులలో, చమోరో ద్వారా, మనీలా గ్యాలియను, స్వాగత కార్యక్రమం, సుమారు 1590 బాక్సరు కోడెక్సు

గువామ్‌కు ప్రయాణించిన మొదటి యూరోపియను పోర్చుగీసు నావికుడు ఫెర్డినాండు మాగెల్లాను, స్పెయిను రాజు కోసం ప్రయాణించాడు. ఆయన 1521 మార్చి 6న తన నౌకాదళం భూగోళాన్ని చుట్తి ప్రయాణించే సమయంలో ఈ ద్వీపాన్ని చూశాడు.[20]: 41–42  మాగెల్లాను సందర్శన ఉన్నప్పటికీ 1565 జనవరి 26 వరకు మిగ్యులు లోపెజు డి లెగాజ్పి ద్వారా గ్వామ్ అధికారికంగా స్పెయిన్ ద్వారా క్లెయిం చేయబడలేదు.[19]: 46  1565 నుండి 1815 వరకు ఫిలిప్పీన్సు‌కు తూర్పున ఉన్న పసిఫికు మహాసముద్రంలో ఉన్న ఏకైక స్పానిషు అవుట్పోస్టులైన గ్వామ్, ఉత్తర మరియానా దీవులు, అకాపుల్కో, మనీలా మధ్య పసిఫికు వాణిజ్య మార్గాన్ని కవర్ చేసిన మనీలా గాలియన్సు కోసం పునఃనిర్మిత స్టాపు‌లను ఏర్పాటు చేస్తున్నాయి.[19]: 51 

మొదటి కాథలికు చర్చిని స్థాపించిన డిగో లూయిసు డి శాన్ విటోర్సు నేతృత్వంలోని ఒక మిషను రాకతో 1668 జూన్ 15న స్పానిషు వలసరాజ్యం ప్రారంభమైంది.[19]: 64  ఈ ద్వీపాలు స్పానిషు ఈస్టు ఇండీసులో భాగంగా ఉన్నాయి. మెక్సికో సిటీలో ఉన్న వైస్రాయల్టీ ఆఫ్ న్యూ స్పెయినులో భాగంగా ఉన్నాయి.[19]: 68  స్పానిషు-చమోర్రో 1683లో చివరి పెద్ద ఎత్తున తిరుగుబాటుతో జెస్యూట్సు మిషను‌తో పెరుగుతున్న ఉద్రిక్తతల కారణంగా 1670లో గువామ్‌ మీద యుద్ధాలు ప్రారంభమయ్యాయి.[19]: 86 

అడపాదడపా యుద్ధం 1671 - 1693 టైఫూను‌లతో పాటు ముఖ్యంగా 1688లో మశూచి మహమ్మారి, చమోరో జనాభాను 50,000 నుండి 10,000కి తగ్గించింది. చివరికి 5,000 కంటే తక్కువకు తగ్గించింది.[19]: 86  19వ శతాబ్దం చివరి వరకు థామసు కావెండిషు ఆలివరు వాన్ నూర్టు, జాన్ ఈటను, విలియం డాంపియరు, వూడ్సు రోజర్సు, వంటి సాహసికులు, జాన్ క్లిప్పర్టను, జార్జి షెల్వోకే, విలియం "బుల్లీ" హేసు సముద్రపు దొంగలు గువామ్‌ మీద దాడి చేశారు. .

1823 నుండి ఈ ద్వీపం తిమింగలాలు కోసం విశ్రాంతి స్థలంగా మారింది.[20]: 145  1848 ఆగస్టు 10న ఈ ద్వీపాన్ని వినాశకరమైన తుఫాను తాకింది. దాని తర్వాత 1849 జనవరి 25న తీవ్రమైన భూకంపం వచ్చింది. దీని ఫలితంగా కరోలిన్ దీవుల నుండి అనేక మంది శరణార్థులు ఇక్కడకు చేరుకున్నారు. ఇక్కడకు వచ్చిన శరణర్ధులు తరువాత కాలంలో సంభవించిన సునామీ బాధితులు అయ్యారు.[20]: 151  ఈ భూకంపం 1993 ఆగస్టు 8న సంభవించిన 8.2 భూకంపం కంటే చాలా శక్తివంతమైనది.[21] 1856లో ఒక మశూచి మహమ్మారి 3,644 మంది గ్వామానియన్లను చంపిన తర్వాత కరోలినియన్లు జపనీయులు మరియానాసు‌లో స్థిరపడటానికి అనుమతించబడ్డారు.[19]: 157 

అమెరికన్ యుగం

[మార్చు]
హగాట్నా 1900 ప్రధాన వీధి.

స్పెయిను రాజ్యంలో భాగంగా దాదాపు నాలుగు శతాబ్దాల తర్వాత, స్పానిషు-అమెరికను యుద్ధంలో స్పెయిను ఓటమి తర్వాత, పారిసు ఒప్పందం 1898 పారిసు ఒప్పందంలో భాగంగా యునైటెడు స్టేట్సు గువామ్‌ను స్వాధీనం చేసుకుంది. 25వ అధ్యక్షుడు విలియం మెకిన్లీ నుండి ఎగ్జిక్యూటివు ఆర్డరు 108-ఎ ద్వారా 1898 డిసెంబరు 23న గువామ్ యునైటెడు స్టేట్సు నేవీ నియంత్రణకు బదిలీ చేయబడింది.[22]

యు.ఎస్. 1899లో కెప్టెన్ రిచర్డ్ పి. లియరీ మొదటి నావికా గవర్నరు‌గా నియమితులవడంతో నేవీ పరిపాలనా నియంత్రణను చేపట్టింది. ఈ యుగం ద్వీపానికి అమెరికను పాలనా నిర్మాణాలు, సాంస్కృతిక ప్రభావాలను ప్రవేశపెట్టింది.[23]

పసిఫిక్లో దాని వ్యూహాత్మక సైనిక స్థానానికి మద్దతుగా గ్వామ్ మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధికి నావికా పరిపాలన ప్రాధాన్యత ఇచ్చింది. హవాయి, ఫిలిప్పీన్సు మధ్య ప్రయాణించే నావికా నౌకలకు సేవలందించడానికి ఒక బొగ్గు కేంద్రం ఏర్పాటు ఒక ముఖ్యమైన ప్రాజెక్టు. అదనంగా ద్వీపం రోడ్లు, పారిశుద్ధ్య వ్యవస్థలు, ప్రజారోగ్య సౌకర్యాలను మెరుగుపరచడానికి ప్రయత్నాలు జరిగాయి. స్థానిక చమోరో జనాభాను అమెరికను సంస్కృతిలోకి చేర్చే లక్ష్యంతో, ఇంగ్లీషును బోధనా మాధ్యమంగా ప్రభుత్వ పాఠశాలలను స్థాపించడంతో సహా విద్యా సంస్కరణలు కూడా ప్రవేశపెట్టబడ్డాయి.[24]

ఈ పరిణామాలు ఉన్నప్పటికీ చమోరో ప్రజలు నావికా పరిపాలనలో గణనీయమైన సవాళ్లను ఎదుర్కొన్నారు. పౌర స్వేచ్ఛలు పరిమితంగా ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ నిర్ణయాలలో స్థానిక జనాభాకు తక్కువ ఇన్పుటు ఉంది. ఈ పరిమితులను గుర్తించి చమోరో నాయకులు 1901 నాటికే అమెరికా పౌరసత్వం, గొప్ప రాజకీయ స్వయంప్రతిపత్తి కోసం పిటిషను వేశారు. అయితే ఈ ప్రయత్నాలు ఈ కాలంలో పెద్దగా విజయవంతం కాలేదు.[24]

చమోరో ప్రతినిధులు పౌరసత్వం, స్వపరిపాలన కోరుతూ ఈ న్యాయవాద ప్రయత్నాలు సంవత్సరాలుగా కొనసాగాయి. ఉదాహరణకు 1936లో ప్రతినిధులు బాల్టాజారు జె. బోర్డల్లో, ఫ్రాన్సిస్కో బి. లియోన్ గెర్రెరో చమోరో పౌరసత్వం కోసం వ్యక్తిగతంగా పిటిషను వేయడానికి వాషింగ్టన్, డి.సి.కి వెళ్లారు. ఈ నిరంతర ప్రయత్నాలు ఉన్నప్పటికీ, ఈ కాలంలో గణనీయమైన రాజకీయ సంస్కరణలు సాధించబడలేదు.[25]

మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం

[మార్చు]

1914 డిసెంబరు 10 ఎస్‌ఎమ్‌ఎస్ కొర్మొరను అనే జర్మనీ సాయుధ వ్యాపారి రైడరు, జపనీయులు వెంబడించిన ఫలితంగా బొగ్గు కొరత కారణంగా యుఎస్ భూభాగంలోని గువామ్‌లోని అప్రా హార్బరు వద్ద ఓడరేవు కోసం వెతకవలసి వచ్చింది.[26][27][28] ఆ సమయంలో తటస్థంగా ఉన్న యునైటెడు స్టేట్సు నిరాకరించింది. కార్మోరను జర్మనీ ఓడరేవును తయారు చేయడానికి తగినంత సదుపాయాలను సరఫరా చేయడానికి, తద్వారా ఓడ, దాని సిబ్బంది 1917 వరకు నిర్బంధించబడ్డారు.[29]

1917 ఏప్రిల్ 7 ఉదయం, యు.ఎస్. కాంగ్రెసు జర్మనీ మీద యుద్ధం ప్రకటించిందని టెలిగ్రాఫు కేబులు ద్వారా గ్వామ్‌కు వార్త చేరుకుంది. నావికాదళ గువామ్ గవర్నరు, రాయి కాంప్బెలు స్మితు , రెండు దేశాల మధ్య యుద్ధ పరిస్థితి ఉందని, సిబ్బంది ఇప్పుడు యునైటెడు స్టేట్సు‌లో జర్మనీ యుద్ధ ఖైదీలు, ఓడను అప్పగించాలని కార్మోరనుకు తెలియజేయడానికి ఇద్దరు అధికారులను పంపారు. ఇంతలో యుఎస్‌ఎస్ సరఫరా నౌక పారిపోయే ప్రయత్నాలను నిరోధించడానికి అప్రా నౌకాశ్రయం ప్రవేశద్వారాన్ని అడ్డుకుంది. ప్రత్యేక పడవలో ఇద్దరు అధికారులతో పాటు ప్రైజు మాస్టరు‌గా నియమించబడిన లెఫ్టినెంట్ డబ్ల్యూ.ఎ. హాల్ నేతృత్వంలోని బార్జి ఉంది. ఆయన గ్వామ్ వద్ద ఉన్న బ్యారకు‌ల నుండి 18 మంది నావికులు, 15 మంది మెరైన్లను ‌ తీసుకువచ్చాడు.[30][31]

కార్మోరను నుండి ఒక లాంచి సామాగ్రితో కూడిన బార్జి‌ను ఒడ్డుకు తీసుకువెళుతున్నట్లు చూసిన హాలు, లాంచు, విల్లు మీద కాల్పులు జరపమని ఆదేశించాడు. ఇంతలో ఇద్దరు అధికారులు కార్మోరనుకు చేరుకుని కెప్టెను అడాల్బర్టు జుక్ష్వెర్డ్టుకి పరిస్థితిని తెలియజేశారు. జుక్ష్వెర్డ్టు తన సిబ్బందిని అప్పగించడానికి అంగీకరించాడు. కానీ ఓడను తిప్పికొట్టడానికి నిరాకరించాడు. కార్మోరనును శత్రు పోరాట యోధుడిగా పరిగణిస్తామని యుఎస్ అధికారులు జుక్ష్వెర్డ్టు‌కు తెలియజేసి, గవర్నరు స్మితు‌కు పరిస్థితిని తెలియజేయడానికి బయలుదేరారు. అమెరికన్లు జర్మన్లకు తెలియకుండానే జర్మన్లు ​​ఓడ, బొగ్గు బంకరు‌లో ఒక పేలుడు పరికరాన్ని స్రవించారు. అమెరికన్లు వెళ్లిన కొన్ని నిమిషాల తర్వాత కార్మోరను మీద జరిగిన పేలుడు నౌకాశ్రయం అంతటా శిథిలాలను విసిరివేసింది. సిబ్బంది ఓడను వదిలివేయడం ప్రారంభించారు. రెండు అమెరికను పడవలు, యుఎస్‌ఎస్ సప్లై వెంటనే జర్మనీ నావికులను నీటి నుండి వెలికితీయడం ప్రారంభించాయి. దాదాపు 370 కార్మోరను సిబ్బందిలో ఏడుగురిని తప్ప మిగతా వారందరినీ రక్షించాయి. ఈ సంఘటన ప్రయోగానికి వ్యతిరేకంగా హెచ్చరిక కాల్పులతో సహా, మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో యునైటెడు స్టేట్సు మొదటి హింసాత్మక చర్యకు, మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో జర్మనీ మీద యుఎస్ చేసిన మొదటి కాల్పులకు, యుఎస్ బంధించిన మొదటి జర్మనీ యుద్ధ ఖైదీలకు, మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో యుఎస్ చేత చర్యలో చంపబడిన మొదటి జర్మన్లకు దారితీసింది.[32] [33]

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం

[మార్చు]
యు.ఎస్. మెరైన్సు జూలై 1944లో హగాట్నా శిథిలాల గుండా నడుస్తున్న దృశ్యం.

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో జపాన్ సామ్రాజ్యం డిసెంబరు 8న పెర్లు హార్బరు మీద ‌దాడి జరిగిన సమయంలోనే గువామ్ యుద్ధం (1941)లో గువామ్‌ను ఆక్రమించింది. జపనీయులు గువామ్ పేరును ఒమియా-జిమా (గ్రేటు ష్రైను ఐలాండు) అని మార్చారు. గువామ్‌ను జపనీసు ఆక్రమణ దాదాపు 31 నెలలు కొనసాగింది. ఈ కాలంలో గువామ్‌లోని స్థానిక ప్రజలను కొట్టడం బలవంతపు శ్రమ, కుటుంబ విభజన, నిర్బంధ శిబిరాలు, ఊచకోతలు, శిరచ్ఛేదం, అత్యాచారాలకు గురి చేశారు.[34][35][36][37]

దాదాపు మూడు సంవత్సరాల ఆక్రమణలో సుమారు 1,100 మంది చమోరోలు చంపబడ్డారని, తరువాత 2004లో యుఎస్ కాంగ్రెస్షనలు కమిటీ సాక్ష్యం ప్రకారం. కొంతమంది చరిత్రకారులు యుద్ధ హింస గ్వామ్‌లోని అప్పటి 20,000 మందిలో 10% మందిని చంపిందని అంచనా వేస్తున్నారు. జనాభా.[37] జూలై 21 నుండి ఆగస్టు 10 వరకు జరిగిన 1944 గువామ్ యుద్ధంలో యునైటెడు స్టేట్సు తిరిగి వచ్చి ద్వీపాన్ని తిరిగి స్వాధీనం చేసుకుంది; జూలై 21 ప్రాదేశిక సెలవుదినంగా మారింది. విముక్తి దినోత్సవం.

యుద్ధానంతరం

[మార్చు]

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత 1950 నాటి గువామ్ ఆర్గానికు చట్టం గువామ్‌ను యునైటెడు స్టేట్సు అంతర్జాతియ వ్యవస్థీకృత భూభాగంగా స్థాపించింది. ఇది ద్వీపం పౌర ప్రభుత్వ నిర్మాణానికి వీలు కల్పించింది. ప్రజలకు యుఎస్ పౌరసత్వాన్ని మంజూరు చేసింది. 1968 వరకు గువామ్ ఎలక్టివు గవర్నరు చట్టం ద్వారా గ్వామ్ గవర్నరు సమాఖ్య పద్ధతిలో నియమితులయ్యారు. ఆ సమయంలో కార్యాలయంలో జరిగిన ఎన్నిక ప్రజాదరణ పొందింది.[38]: 242  గ్వామ్ ఒక యుఎస్ రాష్ట్రం కానందున గ్వామ్‌లో నివసించే యుఎస్ పౌరులు అధ్యక్షుడికి ఓటు వేయడానికి అనుమతించబడరు. వారికి కాంగ్రెసు ప్రతినిధి ఓటు హక్కు లేని సభ్యర్వం ఉంటుంది.[9]

అయితే వారు అధ్యక్ష ప్రాథమిక పోటీలలో పార్టీ ప్రతినిధులకు ఓటు వేస్తారు.[39] 1969లో ఉత్తర మరియానా దీవులతో ఏకీకరణ మీద ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ జరిగింది. తిరస్కరించబడింది.[40] 1970లలో మేరీలీ వాన్ లీరు పెకు ఒక ఇంజనీరింగు ప్రోగ్రాంను ప్రారంభించింది. గ్వామ్ విశ్వవిద్యాలయంని విస్తరించింది. గ్వామ్ కమ్యూనిటీ కళాశాలని స్థాపించింది.[41]: 17  అదే కాలంలో వరల్డు సఫారీ ఆస్ట్రేలియను సాహసికుడు, చిత్రనిర్మాత ఆల్బీ మాంగెల్సు, క్లారాబోర్గులో పసిఫికు గుండా తన ఆరు సంవత్సరాల ప్రయాణంలో గువామ్‌ను సందర్శించారు.

1963లో అధ్యక్షుడు జాన్ ఎఫ్. కెన్నెడీ గువామ్ యొక్క భద్రతా అనుమతిని తొలగించడం పర్యాటక పరిశ్రమ అభివృద్ధికి వీలు కల్పించింది. 1990ల ప్రారంభంలో లీజుల గడువు ముగిసిన తర్వాత ఫిలిప్పీన్సు‌లోని యుఎస్ నావలు బేస్ సుబికు బే, క్లార్కు ఎయిర్ బేసు స్థావరాలను యునైటెడు స్టేట్సు మూసివేసినప్పుడు అక్కడ ఉన్న అనేక దళాలను గువామ్‌కు తరలించారు.

ముఖ్యంగా జపాన్‌ను తీవ్రంగా దెబ్బతీసిన 1997 ఆసియా ఆర్థిక సంక్షోభం గువామ్ పర్యాటక పరిశ్రమను తీవ్రంగా ప్రభావితం చేసింది. 1990లలో సైనిక కోతలు ద్వీపం ఆర్థిక వ్యవస్థను కూడా దెబ్బతీశాయి. 1997లో సూపరు టైఫూన్లు పాకా 2002లో పాంగ్సోనా విధ్వంసం అలాగే సెప్టెంబరు 11 ఉగ్రవాద దాడులు కొరియను ఎయిర్ ఫ్లైటు 801 క్రాషు పర్యాటక రంగం మీద ప్రభావాలు ఆర్థిక పునరుద్ధరణకు మరింత ఆటంకం కలిగించాయి.[42]

భౌగోళిక శాస్త్రం - పర్యావరణం

[మార్చు]
నాసా ఇప్పుడు రద్దు చేయబడిన భూమి పరిశీలన ఉపగ్రహం, భూమి పరిశీలన-1 (ఇఒ-1), డిసెంబరు 2011 ద్వారా సంగ్రహించబడిన అంతరిక్షం నుండి గువామ్ ఛాయాచిత్రం.

గువామ్ 30,17 చ.మై 48.55 చకిమీ 30.17 మైళ్లు (48.55 కిలోమీటర్లు) పొడవు, 4-12 చకిమై, 6-19 చకిమీ 4 నుండి 12 మైళ్లు (6 నుండి 19 కిలోమీటర్లు) వెడల్పు కలిగి ఉంది. దీని వైశాల్యం 212 చకిమై 549 చకిమీ. ఇది యునైటెడు స్టేట్సు‌లో 32వ అతిపెద్ద ద్వీపం. ఇది మరియానా దీవులలో దక్షిణాన ఉన్న అతిపెద్ద ద్వీపం. అలాగే మైక్రోనేషియాలో అతిపెద్దది.[43] గ్వామ్ పాయింటు ఉడాలు అనేది విస్తృత పాయింట్ల జాబితా యునైటెడు స్టేట్సు భౌగోళిక కేంద్రం నుండి కొలిచినట్లుగా, తూర్పు, పశ్చిమ బిందువు దగ్గర ఉంటుంది.[44][45]

గ్వామ్ ఒక భాగమైన మరియానా గొలుసు, పసిఫికు, ఫిలిప్పీను సముద్ర టెక్టోనికు ప్లేటుల ఢీకొనడం ద్వారా సృష్టించబడింది. గ్వామ్ రెండింటి మధ్య ఉన్న సూక్ష్మ మరియానా ప్లేటు మీద ఉంది. గ్వామ్ అనేది మరియానాసు‌కు తూర్పున ఉన్న లోతైన సబ్డక్షను జోన్ అయిన మరియానా ట్రెంచుకి దగ్గరగా ఉన్న భూభాగ ద్రవ్యరాశి. ఈయోసినులో అగ్నిపర్వత విస్ఫోటనాల ద్వారా ద్వీపం స్థావరాలు స్థాపించబడ్డాయి. సుమారు 56 నుండి 33.9 మిలియను సంవత్సరాల క్రితం. గ్వామ్ ఉత్తరం ఈ స్థావరం పగడపు దిబ్బ పొరలతో కప్పబడి, సున్నపురాయిగా మారి, ఆపై టెక్టోనికు కార్యకలాపాల ద్వారా పైకి నెట్టబడి పీఠభూమిని సృష్టించడం వలన ఏర్పడింది.[46]

ద్వీపం కఠినమైన దక్షిణం ఇటీవలి అగ్నిపర్వత కార్యకలాపాల ఫలితంగా ఉంది. గువామ్ దక్షిణ కొన నుండి కోకోసు ద్వీపం తీరప్రాంతంలో ఉన్న అనేక చిన్న ద్వీపాలలో అతిపెద్దది. గువామ్ ఎత్తైన ప్రదేశం సముద్ర మట్టానికి 1,334 అడుగులు (407 మీటర్లు) ఎత్తులో ఉన్న మౌంటు లామ్లాం.[47] దాని స్థావరాన్ని సమీపంలోని ఛాలెంజరు డీపుగా పరిగణిస్తే, మహాసముద్రాలలో అత్యంత లోతైన సర్వే చేయబడిన స్థానం, మౌంటు లామ్లాం ప్రపంచంలోని ఎత్తైన పర్వతం వద్ద ఉంది. 37,820 అడుగులు (11,530 మీ.).[48][49]

రాజకీయంగా గువామ్ 19 గ్రామాలుగా విభజించబడింది. జనాభాలో ఎక్కువ మంది ఉత్తరాన పగడపు సున్నపురాయి పీఠభూముల మీద ​​నివసిస్తున్నారు, రాజకీయ, ఆర్థిక కార్యకలాపాలు మధ్య, ఉత్తర ప్రాంతాలలో కేంద్రీకృతమై ఉన్నాయి. దక్షిణాన కఠినమైన భౌగోళికం ఎక్కువగా గ్రామీణ తీర ప్రాంతాలకు స్థిరనివాసం కల్పించడాన్ని పరిమితం చేస్తుంది. పశ్చిమ తీరం వాణిజ్య పవనాలు గాలి, గాలి వాన జాయింటు రీజియను మరియానాసు నిర్వహణలో ఉన్న ద్వీపంలో దాదాపు 29% వాటాను రక్షణ శాఖ ఆధీనంలో ఉంది.[50]

వాతావరణం

[మార్చు]
గువామ్ నేషనలు వైల్డ్‌లైఫు రిఫ్యూజి రిటిడియను పాయింటు వద్ద బీచు

కొప్పెను స్కేలు (కొప్పెను ఆఫ్)లో గ్వామ్‌లో ఉష్ణమండల వర్షారణ్య వాతావరణం ఉంది. మార్చి నెలలో అత్యంత పొడిగా ఉండే నెల దాదాపు ఉష్ణమండల రుతుపవన వాతావరణం (కొప్పెను ఆమ్)గా అర్హత పొందుతుంది. వాతావరణం సాధారణంగా ఏడాది పొడవునా వేడిగా, తేమగా ఉంటుంది, కాలానుగుణ ఉష్ణోగ్రతలో స్వల్ప వ్యత్యాసం ఉంటుంది. గువామ్‌లో ఏడాది పొడవునా సమాన ఉష్ణోగ్రతలు ఉంటాయని అంటారు. వాణిజ్య గాలులు ఏడాది పొడవునా చాలా స్థిరంగా ఉంటాయి. వేసవి నెలల్లో తరచుగా బలహీనమైన పశ్చిమ రుతుపవనాల ప్రభావం ఉంటుంది.

గువామ్‌లో రెండు విభిన్న రుతువులు ఉన్నాయి: తడి, పొడి కాలం. జనవరి నుండి మే వరకు పొడి కాలం ఉంటుంది. జూన్ పరివర్తన కాలం. జూలై నుండి నవంబరు వరకు వర్షాకాలం ఉంటుంది. 1981 - 2010 మధ్య గ్వామ్ సగటు వార్షిక వర్షపాతం 98 అంగుళాలు 2,490 మిల్లీ మీటర్లు.

గ్వామ్ విమానాశ్రయంలో రికార్డు స్థాయిలో అత్యధిక వర్షపాతం నమోదైన నెల 1997 ఆగస్టు 38.49 అంగుళాలు (977.6 మిమీ) 2015 ఫిబ్రవరి 0.15 అంగుళాలు(3.8 మిమీ) తో అత్యంత పొడిగా ఉంది. క్యాలెండరు సంవత్సరం 1976 131.7 అంగుళాలు (3,345.2 మిమీ)తో అత్యంత తడిగా ఉంది. 1998లో 57.88(1,470.2 మిమీ) తో అత్యంత పొడిగా ఉంది. ఒకే రోజులో అత్యధిక వర్షపాతం 1953 అక్టోబరు 15న నమోదైంది. ఆ సమయంలో 15.48 అంగుళాలు(393.2 మిమీ) కురిసింది.

సగటు గరిష్ట ఉష్ణోగ్రత 86 °F or 30 °C. సగటు కనిష్ట ఉష్ణోగ్రత 76 °F (24.4 °C). ఉష్ణోగ్రతలు అరుదుగా 90 °F (32.2 °C) కంటే ఎక్కువగా ఉంటాయి లేదా 70 °F (21.1 °C) కంటే తక్కువగా ఉంటాయి. సాపేక్ష ఆర్ద్రత సాధారణంగా ఏడాది పొడవునా రాత్రిపూట 84 శాతం మించిపోతుంది. కానీ సగటు నెలవారీ తేమ 66 శాతానికి దగ్గరగా ఉంటుంది.[51]

గ్వామ్‌లో ఇప్పటివరకు నమోదైన అత్యధిక ఉష్ణోగ్రత 1971 ఏప్రిల్ 18, 1990 ఏప్రిల్ 1న 96 °F (35.6 °C).[52] 2021 ఫిబ్రవరి 1 న రికార్డు స్థాయిలో 69 °F (21 °C) నమోదైంది.[53] 1973 ఫిబ్రవరి 8న నమోదైన అత్యల్ప ఉష్ణోగ్రత 65°F (18.3°C)గా నమోదైంది.

గ్వామ్ తుఫాను మార్గంలో ఉంది[54]. వర్షాకాలంలో ఈ ద్వీపానికి ఉష్ణమండల తుఫాను‌ల ముప్పు ఉండటం సర్వసాధారణం. ఆగస్టు నుండి నవంబరు వరకు తుఫానుల ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఇక్కడ పశ్చిమ పసిఫికు‌లో తుఫాను‌లు, ఉష్ణమండల తుఫానులు ఎక్కువగా సంభవించే అవకాశం ఉంది. అయితే అవి ఏడాది పొడవునా సంభవించవచ్చు. అమెరికను కాలంలో గువామ్‌ మీద భారీ నష్టాన్ని కలిగించిన తుఫానులలో తుఫాను కరెను (1962),పమేలా (1976), తుఫాను పాకా (1997), పోంగ్సోనా (2002), మావరు (2023) ఉన్నాయి.

1976లో తుఫాను పమేలా తర్వాత చెక్క నిర్మాణాలు ఎక్కువగా కాంక్రీటు నిర్మాణాలతో భర్తీ చేయబడ్డాయి.[55][56] 1980లలో చెక్క యుటిలిటీ స్తంభాలను తుఫాను-నిరోధక కాంక్రీటు, ఉక్కు స్తంభాలతో భర్తీ చేయడం ప్రారంభించారు. స్థానిక ప్రభుత్వం కఠినమైన నిర్మాణ నియమాలను అమలు చేసిన తర్వాత అనేక గృహ, వ్యాపార యజమానులు తమ నిర్మాణాలను టైఫూను షట్టర్లు వ్యవస్థాపించిన రీన్ఫోర్స్డు కాంక్రీటుతో నిర్మించారు.

శీతోష్ణస్థితి డేటా - Guam International Airport (1991–2020 normals, extremes 1945–present)
నెల జన ఫిబ్ర మార్చి ఏప్రి మే జూన్ జూలై ఆగ సెప్టెం అక్టో నవం డిసెం సంవత్సరం
అత్యధిక రికార్డు °F (°C) 94
(34) 		93
(34) 		93
(34) 		96
(36) 		94
(34) 		95
(35) 		95
(35) 		94
(34) 		94
(34) 		93
(34) 		92
(33) 		91
(33) 		96
(36)
సగటు గరిష్ఠ °F (°C) 88.4
(31.3) 		88.5
(31.4) 		89.2
(31.8) 		90.2
(32.3) 		90.8
(32.7) 		91.1
(32.8) 		90.8
(32.7) 		90.6
(32.6) 		90.4
(32.4) 		90.4
(32.4) 		89.9
(32.2) 		88.8
(31.6) 		92.0
(33.3)
సగటు అధిక °F (°C) 85.7
(29.8) 		85.7
(29.8) 		86.7
(30.4) 		87.9
(31.1) 		88.5
(31.4) 		88.5
(31.4) 		87.7
(30.9) 		87.0
(30.6) 		87.0
(30.6) 		87.2
(30.7) 		87.4
(30.8) 		86.6
(30.3) 		87.2
(30.7)
రోజువారీ సగటు °F (°C) 80.3
(26.8) 		80.1
(26.7) 		81.0
(27.2) 		82.3
(27.9) 		83.0
(28.3) 		83.1
(28.4) 		82.2
(27.9) 		81.5
(27.5) 		81.5
(27.5) 		81.7
(27.6) 		82.2
(27.9) 		81.6
(27.6) 		81.7
(27.6)
సగటు అల్ప °F (°C) 75.0
(23.9) 		74.6
(23.7) 		75.4
(24.1) 		76.7
(24.8) 		77.5
(25.3) 		77.7
(25.4) 		76.8
(24.9) 		76.1
(24.5) 		76.0
(24.4) 		76.3
(24.6) 		77.0
(25.0) 		76.5
(24.7) 		76.3
(24.6)
సగటు కనిష్ఠ °F (°C) 71.6
(22.0) 		71.4
(21.9) 		71.9
(22.2) 		73.3
(22.9) 		74.1
(23.4) 		74.6
(23.7) 		73.8
(23.2) 		73.4
(23.0) 		73.3
(22.9) 		73.4
(23.0) 		73.9
(23.3) 		73.3
(22.9) 		70.2
(21.2)
అత్యల్ప రికార్డు °F (°C) 66
(19) 		65
(18) 		66
(19) 		68
(20) 		70
(21) 		70
(21) 		70
(21) 		70
(21) 		70
(21) 		67
(19) 		68
(20) 		68
(20) 		65
(18)
సగటు అవపాతం inches (mm) 5.34
(136) 		4.15
(105) 		2.77
(70) 		3.50
(89) 		4.45
(113) 		6.51
(165) 		12.25
(311) 		17.66
(449) 		15.17
(385) 		12.73
(323) 		8.29
(211) 		5.30
(135) 		98.12
(2,492)
సగటు అవపాతపు రోజులు (≥ 0.01 in) 20.1 18.0 18.3 18.9 19.7 23.2 26.0 25.9 25.1 25.4 23.9 22.7 267.2
సగటు సాపేక్ష ఆర్ద్రత (%) 83.7 81.9 83.1 82.0 82.7 82.7 87.3 88.7 88.8 88.3 86.6 83.0 84.9
నెలవారీ సరాసరి ఎండ పడే గంటలు 176.0 173.7 216.4 214.0 219.9 193.8 156.1 142.2 132.7 132.6 135.0 143.4 2,035.8
Percent possible sunshine 50 53 58 57 56 50 39 37 36 36 39 41 46
Source: NOAA (relative humidity and sun 1961–1990)[57][58][59]

జీవావరణ శాస్త్రం

[మార్చు]
గ్వామ్ సున్నపురాయి అడవిలో హైకింగ్.

గ్వామ్ విభిన్న పర్యావరణ వ్యవస్థలకు నిలయం.[60][61] పగడాలతో సహా దిబ్బలు[62] లోతైన సముద్రాలు, సముద్ర గడ్డి,[63] బీచు స్ట్రాండు, మడ అడవులు,[64] వివిధ సున్నపురాయి అడవి రకాలు ఉన్నాయి [65][66] అగ్నిపర్వత అడవులు, గడ్డి భూములు,[67] రిపారియను వ్యవస్థలు, గుహలు.[68] గ్వామ్ ద్వీపానికి మాత్రమే స్థానికంగా ఉండే దాదాపు 17 జాతుల మొక్కలు ఉన్నాయి. ఇంకా చాలా మరియానా దీవులకు స్థానికంగా ఉండేవి. అనేక స్థానిక కీటకాలను ఇక్కడ ఉన్నట్లు వర్ణించారు.[69][70][71] సుమారు 29 భూమి నత్తలు గ్వామ్ ద్వీపానికి చెందినవిగా జాబితా చేయబడ్డాయి. అయితే వాటిలో చాలా వరకు ఇప్పుడు అంతరించిపోయాయి లేదా అంతరించిపోయాయని భావిస్తున్నారు.[72][73] గ్వామ్ ఒకప్పుడు 14 రకాల భూసంబంధమైన పక్షులుకు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. వాటిలో 7 జాతులు లేదా ఉపజాతుల స్థాయిలో గ్వామ్‌ లో స్థానికంగా ఉండేవి. అయితే 14లో ఒకటి తప్ప మిగిలినవన్నీ ఇప్పుడు అంతరించిపోయిన, నిర్మూలించబడిన లేదా అంతరించిపోతున్న జాతులుగా ఉన్నాయి.[74] గువామ్‌లోని మూడు ప్రదేశాలు (గువామ్ జాతీయ వన్యప్రాణుల ఆశ్రయం, కోకోసు ద్వీపం, మహ్లాకు గుహలు) బర్డ్లైఫు ఇంటర్నేషనలు ద్వారా ముఖ్యమైన పక్షి ప్రాంతాలు (ఐబిఎ) గా గుర్తించబడ్డాయి ఎందుకంటే అవి మైక్రోనేషియను స్టార్లింగ్సు, మరియానా స్విఫ్ట్లెట్సు, మరియానా కాకులు, గ్వామ్ పట్టాలు. కోకోసు ద్వీపంలో జనాభా స్థాపించబడిన తర్వాత అడవిలో అంతరించిపోయిన జాబితా చేయబడిన రెండవ పక్షి జాతిగా గ్వామ్ రైలు నిలిచింది.[75] గ్వామ్ మూడు స్థానిక గబ్బిల జాతులకు నిలయంగా ఉంది: చిన్న మరియానా పండ్ల గబ్బిలం (ప్టెరోపసు టోకుడే), ఇప్పుడు అంతరించిపోయింది; అంతరించిపోతున్న పసిఫికు షీతు-టెయిల్డు బ్యాటు (ఎంబల్లోనురా సెమికాడేటా రోటెన్సిస్); అంతరించిపోతున్న మరియానా ఫ్రూటు బ్యాటు(ప్టెరోపసు మరియాన్నసు మరియాన్నసు).

గోధుమ చెట్టు పాము పరిచయం స్థానిక పక్షి జనాభాను దాదాపుగా నిర్మూలించింది.

గ్వామ్ ద్వీపం సహజ జీవవైవిధ్యంపై ఆక్రమణ జాతుల తీవ్ర ప్రభావాలను చవిచూసింది. గోధుమ చెట్టు పాము ప్రవేశపెట్టిన తర్వాత స్థానిక పక్షి జాతుల స్థానిక విలుప్తత, కొబ్బరి ఖడ్గమృగం బీటిలు కొబ్బరి తాటి చెట్లను నాశనం చేయడం, ప్రవేశపెట్టబడిన ఫెరలు క్షీరదం, ఉభయచరాలు ప్రభావం వీటిలో ఉన్నాయి.

ద్వీపంలో తేమతో కూడిన వాతావరణం ఉన్నప్పటికీ ప్రతి పొడి కాలంలో గువామ్ అటవీ ప్రాంతాలను అడవి మంటలు పీడిస్తాయి. చాలా మంటలు మానవుల వల్ల సంభవిస్తాయి. వీటిలో 80% కాల్పులు వల్ల సంభవిస్తాయి.[76] వేటగాళ్ళు తరచుగా కొత్త పెరుగుదలకు జింకలను ఆకర్షించడానికి మంటలను వేస్తారు. సహజ జీవిత చక్రంలో భాగంగా నిప్పు మీద ఆధారపడే దురాక్రమణ గడ్డి జాతులు క్రమం తప్పకుండా కాలిపోయే అనేక ప్రాంతాలలో పెరుగుతాయి. గతంలో అటవీ ప్రాంతాల స్థానంలో గడ్డి భూములు, "బంజరు భూములు" వచ్చి నేల కోతకు దారితీశాయి.[77]

వర్షాకాలంలో ఫెనా సరస్సులోకి భారీ వర్షాల ద్వారా అవక్షేపం చేరుతుంది. రిజర్వాయరు, ఉగుం నది దక్షిణ గువామ్‌ నీటి నాణ్యత సమస్యలకు దారితీస్తున్నాయి. ద్వీపం చుట్టూ ఉన్న దిబ్బలలోని సముద్ర జీవులను కూడా కోసిన సిల్టు నాశనం చేస్తుంది. స్వచ్ఛంద సేవకులు, అటవీ కార్మికులు (చెట్లు నాటడం) చేసిన నేల స్థిరీకరణ ప్రయత్నాలు సహజ ఆవాసాలను సంరక్షించడంలో పెద్దగా విజయం సాధించలేదు.[78]

గతంలో విస్తృతంగా డ్రెడ్డ్ చేయబడిన టుమోన్ బే ఇప్పుడు సముద్ర సంరక్షణ ప్రాంతంగా ఉంది.

గువామ్ పగడపు దిబ్బల ఆవాసాలను కాలుష్యం కోతకు గురైన సిల్టు, అధిక చేపలు పట్టడం నుండి రక్షించడానికి ప్రయత్నాలు జరిగాయి. దీనివల్ల చేపల జనాభా తగ్గింది. ఇది పర్యావరణ, ఆర్థిక విలువల క్షీణతకు దారితీసింది. ఎందుకంటే గువామ్ ఒక ముఖ్యమైన స్కూబా డైవర్లకు సెలవు ప్రదేశం. ఒక అధ్యయనం ప్రకారం గువామ్ దిబ్బలు సంవత్సరానికి యుఎస్$ 127 మిలియన్ల డాలర్ల విలువైనవి.[79] ఇటీవలి సంవత్సరాలలో వ్యవసాయ శాఖ జల, వన్యప్రాణుల వనరుల విభాగం అనేక కొత్త సముద్ర సంరక్షణ కేంద్రాలను స్థాపించింది. ఇక్కడ జీవశాస్త్రవేత్తలు చేపల జనాభాను పర్యవేక్షిస్తారు.[80] ఇవి పాటి పాయింటు పిటి బాంబు హోల్సు, సాసా బే, అచాంగు రీఫు ఫ్లాటు, టుమోను బే వద్ద ఉన్నాయి.[81] యు.ఎస్.ను స్వీకరించే ముందు హోటలు అతిథులకు మెరుగైన అనుభవాన్ని అందించడానికి హోటలు చైన్లు ట్యూమను బేలోని కొన్ని ప్రాంతాలను ఎన్విర్మెంటలు ప్రొటెక్షను ఏజెన్సీ ప్రమాణాల ప్రకారం తవ్వారు.[82][83] ట్యూమను బే అప్పటి నుండి ఒక సంరక్షణ కేంద్రంగా మార్చబడింది. ఉత్తర గ్వామ్‌లోని ఒక సమాఖ్య గ్వామ్ నేషనలు వైల్డు‌లైఫు రెఫ్యూజు, మరియానా పండ్ల గబ్బిలాల చిన్న కాలనీతో పాటు క్షీణించిన సముద్ర తాబేలు జనాభాను రక్షిస్తుంది.[84]

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధానికి ముందు గ్వామ్‌లో సముద్ర తాబేలు గుడ్ల కోత ఒక సాధారణ సంఘటన. ఆకుపచ్చ సముద్ర తాబేలు (చెలోనియా మైడాసు) ఆగస్టు 1978 కి ముందు గ్వామ్‌లో చట్టబద్ధంగా పండించబడింది. ఆ సమయంలో అది అంతరించిపోతున్న జాతుల చట్టం కింద ముప్పు పొంచి ఉంది. హాక్సు‌బిలు సముద్ర తాబేలు (ఎరెట్మోచెలిసు ఇంబ్రికాటా) 1970 నుండి అంతరించిపోతున్న జాబితాలో ఉంది. గువామ్‌లో సముద్ర తాబేళ్ల రక్షణను నిర్ధారించే ప్రయత్నంలో, వైమానిక సర్వేల సమయంలో సాధారణ వీక్షణలను లెక్కించారు, గూడు స్థలాలను నమోదు చేసి పొదిగిన పిల్లల కోసం పర్యవేక్షిస్తారు.

జనాభా వివరాలు

[మార్చు]

చారిత్రక జనాభా

జనగణన సంఖ్య గమనిక %±
1910 11,806 —
1920 13,275 12.4%
1930 18,509 39.4%
1940 22,290 20.4%
1950 59,498 166.9%
1960 67,044 12.7%
1970 84,996 26.8%
1980 105,979 24.7%
1990 133,152 25.6%
2000 154,805 16.3%
2010 159,358 2.9%
2020 168,485 5.7%

2020 యునైటెడు స్టేట్సు జనాభా లెక్కల ప్రకారం అతిపెద్ద జాతి సమూహం స్థానిక చమోరోలు, వారు జనాభాలో 32.8% ఉన్నారు. ఆసియన్లు, ఫిలిప్పీనోలు, కొరియన్లు, చైనీసు, జపనీయులు సహా, జనాభాలో 35.5% ఉన్నారు. మైక్రోనేషియాలోని ఇతర జాతి సమూహాలు, చుకేస్, పలాయన్లు, పోనొఇయన్లు సహా, 13.2% ఉన్నారు. జనాభాలో 10% బహుళ జాతి, (రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ జాతులు). యూరోపియను అమెరికన్లు జనాభాలో 6.8% ఉన్నారు; 1% ఆఫ్రికను అమెరికన్లు, 3% హిస్పానికు; గ్వామ్‌లో 1,740 మెక్సికన్లు ఉన్నారు. ద్వీపంలో ఇతర హిస్పానికు జాతులు ఉన్నాయి. అంచనా వేసిన జాత్యాంతర వివాహ రేటు 40% కంటే ఎక్కువ.[1]

ఈ ద్వీపం అధికారిక భాషలు ఇంగ్లీషు, చమోరో. దాని పొరుగు భాషలలో చాలా వరకు కాకుండా, చమోరోను మైక్రోనేషియను లేదా పాలినేషియనుగా వర్గీకరించలేదు. బదులుగా, పలావును లాగా, ఇది బహుశా మలయో-పాలినేషియను భాషా కుటుంబం స్వతంత్ర శాఖను కలిగి ఉంటుంది.[6][7] ఫిలిపినో కూడా ద్వీపం అంతటా సాధారణంగా మాట్లాడబడుతుంది. ఇతర పసిఫిక్ మరియు ఆసియా భాషలు కూడా గ్వామ్‌లో మాట్లాడతారు. స్పానిషు, 300 సంవత్సరాలుగా పరిపాలనా భాషగా ఉంది. చమోరో భాషను ప్రభావితం చేసింది.[85]

గ్వామ్ యొక్క ప్రధాన మతం క్రైస్తవ మతం. జనాభాలో మూడొంతుల మంది కాథలికు మతంను అనుసరిస్తున్నారు. మిగిలిన వారిలో ఎక్కువ మంది ప్రొటెస్టంటు చర్చిలకు చెందినవారు. ప్యూ రీసెర్చ్ సెంటరు ప్రకారం, 2010లో గువామ్ మతపరమైన జనాభా ఈ క్రింది విధంగా ఉంది:[86]

  • కాథలిక్కులు: 75%
  • ప్రొటెస్టంటు మతం: 17.7%
  • ఇతర మతాలు: 1.6%
  • జానపద మతాలు: 1.5%
  • ఇతర క్రైస్తవ మతం: 1.4%
  • బౌద్ధమతం: 1.1%
  • తూర్పు ఆర్థోడాక్సీ: <1%
  • హిందూ మతం: <1%
  • ఇస్లాం: <1%
  • యూదు మతం: <1%

2020లో, వాటికన్ జనాభాలో 87.72% మంది కాథలిక్కులు అని, 27 పారిష్‌లలో 54 మంది పూజారులు మరియు 64 మంది సన్యాసినులు ఉన్నారని పేర్కొంది.[87]

సంస్కృతి

[మార్చు]
హగాట్నాలోని గువామ్ మ్యూజియం 2016లో ప్రారంభించబడింది

గువామ్ సంస్కృతి అమెరికను, స్పానిషు, మెక్సికను సంప్రదాయాలతో కలిపి సాంప్రదాయ చమోరో ఆచారాల ప్రతిబింబం.[88] యూరోపియను-సంబంధం తర్వాత చమోరో గ్వామానియను సంస్కృతి అమెరికను, స్పానిషు, ఫిలిపినో, ఇతర మైక్రోనేషియను ద్వీపవాసులు, మెక్సికను సంప్రదాయాల కలయికగా మారింది. స్పానిషు పరిచయం తర్వాత కొన్ని స్వదేశీ పూర్వ-హిస్పానికు ఆచారాలు మిగిలి ఉన్నాయి, కానీ జడ వేయడం, కుండలు ఉన్నాయి. చమోరోలలో భాష, సంస్కృతిని కాపాడుకోవడం మీద ఆసక్తి తిరిగి పుంజుకుంది.[89][90]

హిస్పానికు ప్రభావాలు స్థానిక భాష, సంగీతం, నృత్యం, సముద్ర నావిగేషను, వంటకాలు, చేపలు పట్టడం, ఆటలలో (ఉదాహరణకు బాటు,చొంకా,ఎస్టులెక్సు,బయోగు) పాటలు, ఫ్యాషను.[89][90] ద్వీపం అసలు సమాజం చమోరో స్థానికులు. వారు దాదాపు 4000 సంవత్సరాలుగా గ్వామ్‌లో నివసించారు.[91] వారికి ఇండోనేషియా, ఆగ్నేయాసియా భాషలకు సంబంధించిన వారి స్వంత భాష ఉంది. తరువాత స్పానిషు వారు వారిని చమోరోసు అని పిలిచారు. చమోరి అనే పదం అర్ధం ఏమిటి అంటే "గొప్ప జాతి" అని. వారు ఆ ద్వీపంలో వరిని పండించడం ప్రారంభించారు.[92]

మైక్రోనేషియా మాలు, 2012]లో యువత సాంప్రదాయ నృత్య ప్రదర్శన

చారిత్రాత్మకంగా, గువామ్ స్థానిక ప్రజలు తమ పూర్వీకుల ఎముకలను పూజించారు. వారు తమ ఇళ్లలో పుర్రెలను చిన్న బుట్టల్లో ఉంచుకున్నారు. కొన్ని వస్తువులను పొందాలనుకున్నప్పుడు వాటి ముందు మంత్రాలు చేసేవారు.[93] స్పానిషు పాలనలో (1668–1898) జనాభాలో ఎక్కువ మంది కాథలిక్కులుగా మారారు. ఈస్టరు, క్రిస్మసు వంటి మతపరమైన ఉత్సవాలు విస్తృతంగా వ్యాపించాయి. చాలా మంది చమోరోలు స్పానిషు ఇంటిపేర్లు కలిగి ఉన్నారు. అయితే కొద్దిమంది నివాసితులు స్పెయిను దేశస్థుల నుండి వచ్చినవారు. బదులుగా, స్పానిషు పేర్లు, ఇంటిపేర్లు కాథలిక్కులకు మారిన తర్వాత గ్వామ్‌లో కాటలోగో ఆల్ఫాబెటికో డి అపెల్లిడోసు విధించబడిన తర్వాత సర్వసాధారణమయ్యాయి.[94]

చారిత్రాత్మకంగా గ్వామ్ స్థానిక నివాసుల ఆహారంలో చేపలు, కోడి, బియ్యం, బ్రెడ్ఫ్రూట్, చేమ, యాం, అరటిపండ్లు కొబ్బరికాయలు వివిధ రకాల వంటలలో ఉపయోగించబడతాయి.[95] కాంటాక్టు తర్వాత చమోరో వంటకాలు ఎక్కువగా మొక్కజొన్న మీద ఆధారపడి ఉంటాయి. టోర్టిల్లాలు, తమల్సు, అటోలు, చిలాక్విల్సు ఉన్నాయి. ఇవి మెసోఅమెరికా నుండి ప్రధానంగా మెక్సికో నుండి, ఆసియాతో స్పానిషు వాణిజ్యం నుండి స్పష్టమైన ప్రభావాన్ని చూపుతాయి.

స్పెయిను నుండి వచ్చిన విదేశీ సాంస్కృతిక ప్రభావం కారణంగా ప్రారంభ స్వదేశీ సంస్కృతిలోని చాలా అంశాలు కనుమరుగయ్యాయి. అయితే గత కొన్ని దశాబ్దాలలో మిగిలిన హిస్పానికు పూర్వ సంస్కృతిని సంరక్షించడంలో పునరుజ్జీవనం కనిపించింది. కొంతమంది పండితులు పసిఫికు దీవులలో పర్యటించి, నృత్యం, భాష, పడవ నిర్మాణం వంటి అసలు చమోరో సాంస్కృతిక పద్ధతులు ఎలా ఉండేవో అధ్యయనం చేయడానికి పరిశోధనలు నిర్వహించారు.[96]

క్రీడలు

[మార్చు]
టుమోను వద్ద ఒక అవుట్రిగ్గరు కానో జట్టు

గ్వామ్ అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడగా అమెరికను ఫుట్బాలు , తరువాత వరుసగా బాస్కెట్బాలు, బేస్బాలు. సాకరు, జియు జిట్సు, రగ్బీ కూడా కొంతవరకు ప్రజాదరణ పొందాయి.[97] గ్వామ్ ఈ క్రింది వాటిని ఆతిథ్యం ఇచ్చి నిర్వహించింది:1975, 1999. 2007 పసిఫికు గేమ్సులో గ్వామ్ పతకాల గణనలో 22 దేశాలలో 7వ స్థానంలోనూ 2011 గేమ్సులో 14వ స్థానంలో నిలిచింది.

గువామ్ పురుషుల జాతీయ బాస్కెట్బాలు జట్టు, మహిళల జట్టు, ఓషియానియా ప్రాంతంలో సాంప్రదాయ పవర్హౌసు‌లు, ఆస్ట్రేలియా పురుషుల జాతీయ బాస్కెట్ట్బాలు జట్టు, న్యూజిలాండ్ జాతీయ బాస్కెట్బాలు జట్టు, తర్వాత ఉన్నాయి. 2019 నాటికి పురుషుల జట్టు పసిఫికు గేమ్సు బాస్కెట్బాలు టోర్నమెంటులో ప్రస్తుత ఛాంపియను‌గా ఉంది. గువామ్ బాస్కెట్బాలు ‌అసోసియేషనుతో సహా వివిధ బాస్కెట్బాలు ‌సంస్థలకు గ్వామ్ నిలయంగా ఉంది.[98][99]

గ్వామ్ జాతీయ ఫుట్బాలు జట్టు 1975లో స్థాపించబడింది. 1996లో ఫిఫాలో చేరింది. ఇది ఒకప్పుడు ఫిఫా బలమైన జట్లలో ఒకటిగా పరిగణించబడింది. 2009లో ఫిఫా-నమోదు చేసుకున్న జట్టు మీద వారి మొదటి విజయాన్ని చవిచూసింది. గ్వామ్ మొదటిసారిగా ద్వీపంలో అర్హత ఆటలను నిర్వహించింది 2015 - 2018లో వారి మొదటి ఫిఫా ప్రపంచ కప్ అర్హత విజయాన్ని సాధించింది.[100] గ్వామ్ జాతీయ రగ్బీ యూనియను జట్టు తన మొదటి మ్యాచు‌ను ఆడింది (2005), రగ్బీ ప్రపంచ కప్పుకు ఎప్పుడూ అర్హత సాధించలేదు.

సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనంలో ఒక అంశంగా, స్లింగు పోటీలు కూడా గువామ్‌లో నిర్వహించబడుతున్నాయి. సాంస్కృతిక ప్రాముఖ్యత కలిగిన జాతీయ కాలక్షేపంగా గ్వామానియను జెండా మీద అండాకార ఆకారం స్లింగు రాయిలా ఉంటుంది.[101][102]

ఆర్థిక వ్యవస్థ

[మార్చు]
టుమోను పర్యాటక కేంద్రంలో బీచు‌లు

గ్వామ్ ఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రధానంగా పర్యాటకం, రక్షణ శాఖ సంస్థాపనలు, స్థానికంగా యాజమాన్యంలోని వ్యాపారాల మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. కాంగ్రెసు ప్రత్యేక చట్టంలోని నిబంధనల ప్రకారం స్థానిక పన్ను చెల్లింపుదారులు చెల్లించే సమాఖ్య ఆదాయ పన్నులను అమెరికా ఖజానా కంటే గువామ్ ఖజానా స్వీకరిస్తుంది. వీటిలో గువామ్‌కు కేటాయించిన సైనిక, పౌర సమాఖ్య ఉద్యోగులు కూడా ఉన్నారు.[103]

పర్యాటకం

[మార్చు]

పశ్చిమ పసిఫికు‌లో ఉన్న గువామ్, చాలా కాలంగా పర్యాటకులకు, ముఖ్యంగా జపాన్, దక్షిణ కొరియా నుండి వచ్చే పర్యాటకులకు ఇష్టమైన గమ్యస్థానంగా ఉంది. ఈ ద్వీపం, పర్యాటక కేంద్రం టుమోను, 20 కి పైగా పెద్ద హోటళ్ళు, డ్యూటీ ఫ్రీ షాపర్సు గల్లెరియా, ప్లెజరు ఐలాండు జిల్లా, ఒక ఇండోరు అక్వేరియం, సాండు‌కాజిలు లాస్ వెగాస్-శైలి ప్రదర్శనలు, వివిధ షాపింగు, వినోద వేదికలను కలిగి ఉంది. అదనంగా గువామ్ ఏడు పబ్లికు గోల్ఫు కోర్సులను అందిస్తుంది. ఇవి విభిన్న శ్రేణి సందర్శకులకు సేవలు అందిస్తాయి.[104]

చారిత్రాత్మకంగా గువామ్ సందర్శకులలో జపనీసు పర్యాటకులు గణనీయమైన భాగాన్ని కలిగి ఉన్నారు. 2019లో సుమారు 6,85,000 మంది జపనీసు ప్రయాణికులు ఈ ద్వీపాన్ని సందర్శించారు. అయితే ఈ సంఖ్య 2023లో దాదాపు 1,35,760కి తగ్గింది. ఇది ప్రయాణ విధానాలలో విస్తృత మార్పులు, ప్రపంచ పర్యాటకాన్ని ప్రభావితం చేసే బాహ్య కారకాలను ప్రతిబింబిస్తుంది.[104][105][106] ఇటీవలి సంవత్సరాలలో దక్షిణ కొరియా పర్యాటకులు మరింత ప్రముఖంగా మారారు. ఉదాహరణకు 2024 మే, జూన్‌లలో, దక్షిణ కొరియా సందర్శకులు గ్వామ్ మొత్తం రాకపోకలలో 51% కంటే ఎక్కువ మంది ఉన్నారు. జపనీసు పర్యాటకులు 21% కంటే ఎక్కువ మంది ఉన్నారు. ఇతర ముఖ్యమైన సందర్శకుల సమూహాలలో యునైటెడ్ స్టేట్స్ ప్రధాన భూభాగం, హవాయి, ఫిలిప్పీన్స్, తైవాన్ నుండి ప్రయాణికులు ఉన్నారు.[107]

కోవిడ్-19 మహమ్మారి గువామ్ పర్యాటక పరిశ్రమ మీద తీవ్ర ప్రభావాన్ని చూపింది. 2023లో ఈ ద్వీపం సుమారు 6,50,000 సందర్శకుల రాకను నమోదు చేసింది. ఇది 2013 గణాంకాలతో పోలిస్తే 50% తగ్గింది. ఈ సవాళ్లు ఉన్నప్పటికీ, పరిశ్రమ కోలుకునే సంకేతాలను చూపించింది. 2024 ఆర్థిక సంవత్సరంలో (అక్టోబరు-జూలై) గ్వామ్ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయంలో 7,75,000 మంది ప్రయాణికుల రాకపోకలు నమోదయ్యాయి. ఇది పెరుగుదల ధోరణిని సూచిస్తున్నప్పటికీ ఇది 2019 పూర్వ-మహమ్మారి స్థాయిల కంటే తక్కువగా ఉంది.[106]

మైక్రోనేషియా మాల్

పర్యాటక పరిశ్రమ గ్వామ్ ఆర్థిక వ్యవస్థకు మూలస్తంభంగా ఉంది, ఇది 21,000 కంటే ఎక్కువ ఉద్యోగాలను అందిస్తుంది, ఇది ద్వీపం శ్రామిక శక్తిలో మూడింట ఒక వంతు. ద్వీపం ఆకర్షణకు దోహదపడే ప్రధాన ఆకర్షణలలో డ్యూటీ-ఫ్రీ డిజైనరు షాపింగు అవుట్లెట్లు , మైక్రోనేషియా మాల్, గ్వామ్ ప్రీమియరు అవుట్లెట్లు, అగానా షాపింగు సెంటరు, ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద కెమార్టు వంటి అమెరికను-శైలి మాల్‌లు ఉన్నాయి.[108]

బడ్జెటు - నిరుద్యోగం

[మార్చు]

2003లో గువామ్‌లో 14% నిరుద్యోగ రేటు ఉంది. ప్రభుత్వం $314 మిలియన్ల డాలర్ల బడ్జెటు లోటును ఎదుర్కొంది.[109] 2019 నాటికి నిరుద్యోగిత రేటు 6.1%కి తగ్గింది. 2020 సెప్టెంబరు నాటికి నిరుద్యోగిత రేటు మళ్ళీ 17.9%కి పెరిగింది.[110] 2023 జూన్ నాటికి నిరుద్యోగిత రేటు 4.0%కి పడిపోయింది.[111] 2023 సెప్టెంబరులో గ్వామ్‌లో నిరుద్యోగిత రేటు 4.1%, 2023 జూన్ నాటి 4.0% నుండి 0.1 శాతం పాయింట్లు పెరుగుదల ఒక సంవత్సరం క్రితం 2022 సెప్టెంబరు నాటి 4.4% నుండి 0.3 శాతం పాయింట్లు తగ్గుదల జరిగింది.[112]

గువామ్‌కు పసిఫికు వలస

[మార్చు]

యునైటెడు స్టేట్సు, ఫెడరేటెడు స్టేట్సు ఆఫ్ మైక్రోనేషియా, రిపబ్లికు ఆఫ్ ది మార్షలు ఐలాండ్సు, రిపబ్లికు ఆఫ్ పలావు ల మధ్య కాంపాక్ట్సు ఆఫ్ ఫ్రీ అసోసియేషను (సిఒఎస్‌ఎ) ట్రస్టు టెరిటరీ ఆఫ్ ది పసిఫికు ఐలాండ్సు పూర్వ సంస్థలకు యునైటెడు స్టేట్సు‌తో "స్వేచ్ఛా అసోసియేషను" రాజకీయ హోదాను ఇస్తుంది. కాంపాక్టు‌లు సాధారణంగా ఈ ద్వీప దేశాల పౌరులు 50 యునైటెడు స్టేట్సు‌లో, యుఎస్ భూభాగాల్లో నివసించడానికి అనుమతిస్తాయి. ఇతర పసిఫికు దీవుల నుండి చాలా మంది ప్రజలు గువామ్‌కు దాని సామీప్యత, పర్యావరణ, సాంస్కృతిక పరిచయాల కారణంగా ఆకర్షితులయ్యారు.

వలసల కారణంగా ప్రజా సహాయ కార్యక్రమాల వినియోగం పెరిగిన ప్రభావం కారణంగా వలసదారులను స్వీకరించే దేశాలకు సహాయం అందించబడింది. 2003లో సవరించిన సిఒఎస్‌ఎ అమలులోకి వచ్చింది. ఇది గ్వామ్, హవాయి, అమెరికను సమోవా ఉత్తర మరియానా దీవులు లకు ఏటా 30 మిలియన్ల డాలర్లను అందించింది. అలాగే ప్రజా సహాయ కార్యక్రమాల మీద ఇప్పటికే ఖర్చు చేసిన డబ్బును భర్తీ చేయడానికి సమాఖ్య ప్రభుత్వానికి గ్వామ్ రుణంలో 157 మిలియన్ల డాలర్లను మాఫీ చేసింది.[113] 2024లో గ్వామ్ ఇతర యుఎస్ పసిఫికు భూభాగాలతో పాటు స్వేచ్ఛగా అనుబంధించబడిన దేశాలకు సహాయాన్ని పునరుద్ధరించడానికి సిఒఎస్‌ఎ ను మళ్ళీ సవరించారు.[114]

సైనిక స్థావరాలు

[మార్చు]
గువామ్‌లోని యు.ఎస్. మిలిటరీ భూముల మ్యాప్, 2010

జాయింటు రీజియను మరియానాసు ఇన్స్టాలేషను‌ల మీద అధికార పరిధిని నిర్వహిస్తుంది. ఇది సుమారు 39,000 ఎకరాలు[convert: unknown unit] లేదా ద్వీపం మొత్తం భూభాగంలో 29% విస్తరించి ఉంది. వీటిలో ఇవి ఉన్నాయి:

  • యు.ఎస్. నావలు బేసు గ్వామ్, యు.ఎస్. నేవీ (శాంటా రీటా), ఒరోటు ద్వీపకల్పం, అదనపు భూములు అప్రా హార్బరులో ఎక్కువ భాగం అధికార పరిధితో
  • అండర్సను ఎయిర్ ఫోర్సు బేసు, యునైటెడు స్టేట్సు ఎయిర్ ఫోర్సు(యిగో), నార్తు‌వెస్టు ఫీల్డుతో సహా
  • మెరైను కార్ప్సు బేసు క్యాంపు బ్లాజు, యు.ఎస్. మెరైను కార్ప్సు (డెడెడో)
  • ఆర్డ్నెన్సు అనెక్సు, యు.ఎస్. నేవీ – సౌత్ సెంట్రలు హైలాండ్సు (గతంలో నావలు మ్యాగజైను అని పిలుస్తారు)
  • నావలు కంప్యూటరు, టెలికమ్యూనికేషన్సు స్టేషను గ్వామ్, యు.ఎస్. నేవీ (డెడెడో), కొన్నిసార్లు "ఎంసిటిఎస్ ఫైనేగాయను" అని పిలుస్తారు
  • నావలు రేడియో స్టేషను బారిగడ (బారిగడ), తరచుగా "రేడియో బారిగడ" అని పిలుస్తారు
  • జాయింటు రీజియను మరియానాసు ప్రధాన కార్యాలయం (అసాన్), నిమిట్జు హిల్ అనెక్సు వద్ద ఉంది
  • నావలు హాస్పిటలు గ్వాం (అగానా హైట్సు)
  • సౌత్ ఫినేగాయన్ (డెడెడో), ఒక సైనిక గృహ సముదాయం
  • 1992లో మూసివేయబడే వరకు గతంలో మెరైన్ బ్యారక్స్ గ్వామ్ అయిన అండర్సన్ సౌత్ (యిగో),
  • ఫోర్ట్ జువాన్ మునా, గ్వామ్ నేషనలు గార్డు (టమునింగు)

2010లో, యు.ఎస్. సైన్యం గువామ్‌లో కొత్త విమాన వాహక నౌక బెర్త్‌ను నిర్మించి, తరలించాలని ప్రతిపాదించింది జపాన్‌లోని ఒకినావా నుండి 8,600 మంది మెరైను‌లు, వారి మీద ఆధారపడిన 9,000 మంది గువామ్‌కు తరలివెళ్లారు. అవసరమైన నిర్మాణ కార్మికులను కలుపుకుంటే ఈ నిర్మాణం గువామ్ జనాభాను మొత్తం 79,000 పెంచుతుంది. ఇది 2010లో దాని 1,60,000 జనాభా కంటే 49% పెరుగుదల. 2010 ఫిబ్రవరి లేఖలో యునైటెడు స్టేట్స్ ఎన్విరాన్మెంటలు ప్రొటెక్షను ఏజెన్సీ నీటి కొరత మురుగునీటి సమస్యలు, పగడపు దిబ్బల మీద ప్రభావం కారణంగా ఈ ప్రణాళికలను తీవ్రంగా విమర్శించింది.[115] 2022 నాటికి మెరైను కార్ప్సు 2020ల మొదటి అర్ధభాగంలో ద్వీపంలో 5,000 మంది మెరైన్లను ‌ఉంచాలని నిర్ణయించింది. ఇప్పటికే 1,300 మంది స్థావరంలో ఉన్నారు.[116]

ప్రభుత్వం - రాజకీయాలు

[మార్చు]
ప్రస్తుత గవర్నరు లౌ లియోన్ గెరెరో

గువామ్‌ను ప్రజాదరణ పొందిన గవర్నరు, 15 మంది సభ్యుల శాసనసభ పరిపాలిస్తారు. వీరి సభ్యులను సెనేటర్లు అని పిలుస్తారు. దీని న్యాయవ్యవస్థను గువామ్ సుప్రీంకోర్టు పర్యవేక్షిస్తుంది.

గువామ్ జిల్లా కోర్టు అనేది ఈ భూభాగంలోని యునైటెడు స్టేట్సు సమాఖ్య అధికార పరిధికి చెందిన న్యాయస్థానం. గువామ్ ఒక ప్రతినిధి (యునైటెడు స్టేట్సు కాంగ్రెసు)కి ప్రతినిధిని ఎన్నుకుంటుంది, ప్రస్తుతం రిపబ్లికను జేమ్సు మోయ్లాను. ప్రతినిధికి చట్టాన్ని ఆమోదించే తుది ఓటు హక్కు ఉండదు. కానీ కమిటీలో ఓటు వేయవచ్చు. సభలో మాట్లాడే అధికారం లభిస్తుంది.[9]

గువామ్‌లోని యుఎస్ పౌరులు యుఎస్ అధ్యక్ష సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో తమ ఎంపిక కోసం గ్వామ్‌లో ప్రెసిడెన్షియలు స్ట్రా పోలులో ఓటు వేస్తారు. కానీ ఎలక్టోరలు కాలేజిలో గువామ్‌కు ఓట్లు లేనందున ఈ పోలు నిజమైన ప్రభావాన్ని చూపదు. అయితే రిపబ్లికను, డెమోక్రటికు జాతీయ సమావేశాలకు ప్రతినిధులను పంపడంలో గువామ్ జాతీయ అధ్యక్ష పోటీలో ప్రభావాన్ని చూపుతుంది. ఈ ప్రతినిధులను స్థానిక పార్టీ ప్రైమరీ కన్వెన్షన్లు ‌ఎన్నుకుంటాయి.[9]

రాజకీయ స్థితి

[మార్చు]
గ్వామ్ పెద్ద కాంగ్రెసు జిల్లా ప్రతినిధి జేమ్సు మోయ్లాను

1980లు - 1990ల ప్రారంభంలో, ఈ యుఎస్ భూభాగం కామన్వెల్తుగా మారడానికి అనుకూలంగా గణనీయమైన ఉద్యమం జరిగింది, ఇది ప్యూర్టో రికో - ఉత్తర మరియానా దీవులు లాంటి స్వయం పాలన స్థాయిని ఇస్తుంది.[117] 1982 ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో, ఓటర్లు కామన్వెల్తు హోదాను కోరుతూ ఆసక్తిని సూచించారు.[118] అయితే గ్వామ్ ప్రభుత్వం ప్రతిపాదించిన కామన్వెల్తు సంస్కరణను సమాఖ్య ప్రభుత్వం తిరస్కరించింది, ఎందుకంటే అది నిబంధనలు యు.ఎస్. ప్రాదేశిక నిబంధనతో విరుద్ధంగా ఉన్నాయి. రాజ్యాంగం. ఇతర ఉద్యమాలు గ్వామ్‌కు అమెరికా రాష్ట్ర హోదా హవాయి రాష్ట్రంతో యూనియను లేదా ఉత్తర మరియానా దీవులతో ఒకే భూభాగంగా యూనియను లేదా స్వాతంత్ర్యాన్ని సమర్థిస్తాయి.[119]

మొదటి గువామ్ రాజ్యాంగ సమావేశానికి 10వ గువామ్ శాసనసభ నిధులు సమకూర్చింది. 1969 జూన్ 1 నుండి 1970 జూన్ 29 వరకు 43 మంది ఎన్నికైన ప్రతినిధులతో సమావేశమైంది. రెండవ గువామ్ రాజ్యాంగ సమావేశం 1977 జూలై 1న సమావేశమైంది. ఇది ప్రస్తుత సంబంధాన్ని సవరించడానికి బదులుగా యుఎస్‌తో ద్వీపం సంబంధాన్ని పునర్నిర్వచించే గువామ్ కోసం ఒక రాజ్యాంగాన్ని రూపొందించడానికి జరిగింది. ఈ సమావేశం 1977 అక్టోబరు 31 వరకు క్రమానుగతంగా సమావేశమైంది. సమాఖ్య స్థాయిలో ఆమోదించబడినప్పటికీ గువామ్ ప్రజలు 1979 ఆగస్టు లో జరిగిన ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో రాజ్యాంగాన్ని అత్యధికంగా తిరస్కరించారు, 82% మంది దీనిని వ్యతిరేకించారు. 1979 నుండి యుఎస్ కాంగ్రెసు అధికారం ప్రకారం కొత్త సమావేశం జరగలేదు.[120]

డీకోలనైజేషను మీద ఒక కమిషను 1997లో స్థాపించబడింది. అమెరికాతో దాని సంబంధంలో వివిధ రాజకీయ హోదా ఎంపికల గురించి గ్వామ్ ప్రజలకు అవగాహన కల్పించడానికి: రాష్ట్ర హోదా, స్వేచ్ఛా సంఘం, స్వాతంత్ర్యం. 1998 నుండి ద్వీపం వలసరాజ్యాల నిర్మూలన మీద మరొక బంధం లేని ప్రజాభిప్రాయ సేకరణను పరిశీలిస్తోంది. ఈ సమూహం కొన్ని సంవత్సరాలుగా నిద్రాణంగా ఉంది. 2013లో కమిషను ప్రజా విద్యా ప్రచారాన్ని ప్రారంభించడానికి నిధులను కోరడం ప్రారంభించింది. 2016 చివరి వరకు కొన్ని పరిణామాలు మాత్రమే జరిగాయి. 2016 డిసెంబరు ప్రారంభంలో కమిషను వివిధ గ్రామాలలో అమెరికాతో గ్వామ్ సంబంధాల ప్రస్తుత స్థితి, పరిగణించదగిన స్వీయ-నిర్ణయ ఎంపికల గురించి విద్యా సమావేశాల శ్రేణిని షెడ్యూలు చేసింది.[121] కమిషను ప్రస్తుత ఎగ్జిక్యూటివు డైరెక్టరు ఎడ్వర్డు అల్వారెజు, పది మంది సభ్యులు ఉన్నారు. ఈ బృందం స్వాతంత్ర్యం, రాష్ట్ర హోదా మీద స్థాన పత్రాలను విడుదల చేస్తుందని భావిస్తున్నారు కానీ విషయాలు ఇంకా పూర్తి కాలేదు.[119]

ఐక్యరాజ్యసమితి గువామ్, అటువంటి ఇతర భూభాగాలకు ఎక్కువ స్వయం నిర్ణయాధికారాన్ని అనుకూలంగా ఉంది. యుఎస్ కాలనీకరణ. మీద ప్రత్యేక కమిటీ గవర్నరు విద్యా ప్రణాళికను ఆమోదించడానికి అంగీకరించింది. కమిషను 2016 మే నివేదిక ఇలా పేర్కొంది: "గ్వామ్ విశ్వవిద్యాలయం నుండి విద్యావేత్తలతో, [కమిషన్] విద్యా సామగ్రిని రూపొందించడానికి, ఆమోదించడానికి కృషి చేస్తోంది. గవర్నరు కార్యాలయం కమిషను‌తో సన్నిహితంగా సహకరిస్తోంది" ప్రజల కోసం విద్యా సామగ్రిని అభివృద్ధి చేయడంలో.[122]

యునైటెడు స్టేట్సు డిపార్టు‌మెంటు ఆఫ్ ది ఇంటీరియరు వలసరాజ్యాల నిర్మూలన విద్య కోసం $3,00,000 గ్రాంటు‌ను ఆమోదించింది, ఎడ్వర్డు అల్వారెజు 2016 మే లో ఐక్యరాజ్యసమితి పసిఫికు ప్రాంతీయ సెమినారు‌లో చెప్పారు. "ఇది [యునైటెడు స్టేట్సు] విధానంలో గువామ్ వంటి స్వయం పాలన లేని ప్రాంతాలకు మార్పును సూచిస్తుందని మేము ఆశిస్తున్నాం. అక్కడ వారు మన భవిష్యత్తు గురించి చర్చలలో పాల్గొనడానికి, నిజమైన స్వయం పాలన వైపు మమ్మల్ని నెట్టడానికి నిజమైన మద్దతును అందించడానికి మరింత ఇష్టపడతారు. స్వీయ-నిర్ణయం."[123]

2020న జూలై 31 గ్వామ్ ప్రభుత్వం ప్రాతినిధ్యం లేని దేశాలు, ప్రజల సంస్థ (యుఎంపిఒ).[124][125]

దాని భవిష్యత్తు రాజకీయ స్థితి అనేది ఒక ముఖ్యమైన చర్చనీయాంశంగా మారింది. ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలు యు.ఎస్. రాష్ట్రంగా మారడానికి బలమైన ప్రాధాన్యతను సూచిస్తున్నాయి.[10][11]

గ్రామాలు

[మార్చు]
హగత్న స్పానిష్-నిర్మిత ఫోర్ట్ శాంటా అగ్యుడా నుండి

యునైటెడ్ స్టేట్స్ జియోలాజికల్ సర్వే ద్వారా గువామ్ మొత్తం ఒక భూభాగం మరియు కౌంటీ సమానమైనదిగా పరిగణించబడుతుంది.[126]

మున్సిపాలిటీలు

[మార్చు]

గువామ్ 19 మునిసిపాలిటీలుగా విభజించబడింది:

  • అగానా హైట్సు
  • అసను-మైనా
  • బార్రిగాడా
  • చెలాను పాగో-ఆర్డాటు
  • డెడెడో
  • హగటు
  • హగట్నా
  • హుమతకు
  • ఇనాలహను
  • మాలెస్సో
  • మంగలావు
  • మోంగు మోంగు-టోటో-మైటు
  • పిటి
  • శాంటా రిటా సుమై
  • సనాజనా
  • టాలోఫోఫో
  • టామునింగు
  • ఇగో
  • యోనా

రవాణా - సమాచార మార్పిడి

[మార్చు]
గువామ్ హైవే 8 రూటు మార్కరు

ద్వీపంలోని చాలా ప్రాంతాలలో అత్యాధునిక మొబైలు ఫోను సేవలు, హై-స్పీడు ఇంటర్నెటు కేబులు లేదా డిఎస్‌ఎల్ ద్వారా విస్తృతంగా అందుబాటులో ఉన్నాయి. 1997లో గువామ్ నార్తు అమెరికను నంబరింగు ప్లాను (ఎన్‌ఎఎన్‌పి)కి జోడించబడింది. దేశ కోడు 671 ఎన్‌ఎఎన్‌పి ఏరియా కోడు 671]]గా మారింది.[127] ఇది కాంటినెంటలు యుఎస్ కు అధిక-ధర అంతర్జాతీయ సుదూర కాల్సు అడ్డంకిని తొలగించింది.

పశ్చిమ యుఎస్, హవాయి, ఆస్ట్రేలియా ఆసియా మధ్య జలాంతర్గామి కమ్యూనికేషను కేబుల్సు కు గువామ్ ఒక ప్రధాన కేంద్రంగా ఉంది. గువామ్ ప్రస్తుతం పన్నెండు జలాంతర్గామి కేబుల్సు‌కు సేవలు అందిస్తోంది, వాటిలో ఎక్కువ భాగం చైనాకు కొనసాగుతున్నాయి. 2012లో స్లేటు ఈ ద్వీపం సముద్రగర్భ కేబుల్సు జంక్షను‌లో ఉండటం వల్ల "అద్భుతమైన బ్యాండ్విడ్తు" ఇంటర్నెటు ధరలు యుఎస్ ప్రధాన భూభాగంతో పోల్చదగినవి అని పేర్కొంది.[128]

1899లో స్థానిక తపాలా స్టాంపులు ఇతర పూర్వ స్పానిషు కాలనీల మాదిరిగానే "గ్వామ్" అని ఎక్కువగా ముద్రించబడ్డాయి. కానీ ఆ తర్వాత కొంతకాలం తర్వాత ఇది నిలిపివేయబడింది, అప్పటి నుండి సాధారణ అమెరికా తపాలా స్టాంపులు ఉపయోగించబడుతున్నాయి. గువామ్ యుఎస్ పోస్టల్ సిస్టమ్‌లో భాగం (పోస్టలు సంక్షిప్తీకరణ: జియు, జిప్ కోడు పరిధి: 96910–96932). యుఎస్ ప్రధాన భూభాగం నుండి గువామ్‌కు పంపే మెయిలు దేశీయంగా పరిగణించబడుతుంది. అదనపు ఛార్జీలు అవసరం లేదు. అయితే ఫెడెక్స్, యుపిఎస్, డిహెచ్‌ఎల్ వంటి ప్రైవేటు షిప్పింగు కంపెనీలు అలా చేయవలసిన బాధ్యత లేదు. వాటిని గ్వామ్‌ను దేశీయంగా పరిగణించవు.

గ్వామ్, రాష్ట్రాల మధ్య ప్రయాణించే మెయిలు వేగం పరిమాణం, సంవత్సరం సమయం ఆధారంగా మారుతుంది. తేలికైన ఫస్టు -క్లాసు వస్తువులు సాధారణంగా ప్రధాన భూభాగానికి లేదా అక్కడి నుండి చేరుకోవడానికి ఒక వారం కంటే తక్కువ సమయం పడుతుంది. పెద్ద ఫస్టు -క్లాసు లేదా ప్రాధాన్యతా వస్తువులు ఒకటి లేదా రెండు వారాలు పట్టవచ్చు. మ్యాగజైన్లు ‌వంటి నాల్గవ తరగతి మెయిల్‌లు హవాయి చేరుకున్న తర్వాత సముద్రం ద్వారా రవాణా చేయబడతాయి. నివాస డెలివరీ ఎక్కువగా అందుబాటులోకి వస్తున్నప్పటికీ చాలా మంది నివాసితులు పోస్టు ఆఫీసు బాక్సు‌లు లేదా ప్రైవేటు మెయిలు బాక్సు‌లను ఉపయోగిస్తారు.

గువామ్ పోర్టు వద్ద నిర్మాణం, 2014

గువామ్ పోర్టు ద్వీపం ప్రజలకు జీవనాధారం ఎందుకంటే చాలా ఉత్పత్తులను వినియోగదారుల కోసం గ్వామ్‌లోకి రవాణా చేయాలి. ఇది హవాయికి చెందిన షిప్పింగు లైను మాట్సను, ఇంకు. వారపు కాల్సు‌ను అందుకుంటుంది, దీని కంటైనరు నౌకలు గ్వామ్‌ను హవాయిలోని హోనోలులు; లాస్ ఏంజిల్స్, కాలిఫోర్నియా; ఓక్లాండ్, కాలిఫోర్నియా; సియాటిల్, వాషింగ్టన్‌లతో కలుపుతాయి. ఈ ఓడరేవు మైక్రోనేషియను ప్రాంతం అంతటా 5,00,000 కంటే ఎక్కువ మంది వినియోగదారులకు ప్రాంతీయ ట్రాన్సు‌షిప్మెంటు హబ్బు కూడా ఉంటుంది. ఈ ఓడరేవు ద్వీపం యుఎస్ డిపార్ట్మెంటు ‌ఆఫ్ డిఫెన్సు ఇన్స్టాలేషను‌లు, ఆండర్సను ఎయిర్ ఫోర్సు బేసు, కమాండరు, నావలు ఫోర్సెసు మరియానాసు, చివరికి థర్డు మెరైను ఎక్స్పెడిషనరీ ఫోర్సు కోసం నియమించబడిన కంటైనర్లకు ‌ షిప్పింగు, రిసీవింగు పాయింటుగా ఉంది.

గువామ్‌కు ఆంటోనియో బి. వోను పాటు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం సేవలు అందిస్తుంది. ఈ ద్వీపం యునైటెడు స్టేట్సు కస్టమ్సు జోన్ వెలుపల ఉంది,[129] కాబట్టి గ్వామ్ దాని స్వంత కస్టమ్సు, క్వారంటైను ఏజెన్సీ, అధికార పరిధిని స్థాపించడానికి, నిర్వహించడానికి బాధ్యత వహిస్తుంది.[130] [131][132][133] అందువలన యు.ఎస్. కస్టమ్సు, బోర్డరు ప్రొటెక్షను ఇమ్మిగ్రేష‌ను మాత్రమే నిర్వహిస్తుంది. కానీ కస్టమ్సు విధులను నిర్వహించదు. గ్వామ్ సమాఖ్య ఇమ్మిగ్రేషను అధికార పరిధిలో ఉన్నందున యునైటెడు స్టేట్సు నుండి నేరుగా వచ్చే ప్రయాణీకులు ఇమ్మిగ్రేష‌ను దాటవేసి నేరుగా గ్వామ్ కస్టమ్సు, క్వారంటైను‌కు వెళతారు.

కొన్ని దేశాలకు గ్వామ్, సిఎన్‌ఎంఐ వీసా మినహాయింపు కార్యక్రమం కారణంగా రాష్ట్రాలకు వెళ్లే విమానాల కోసం గ్వామ్‌లో అర్హత ముందస్తు క్లియరెన్సు తనిఖీ నిర్వహించబడుతుంది. ఉత్తర మరియానా దీవుల నుండి గువామ్‌కు ప్రయాణించడానికి గువామ్‌కు విమానం ఎక్కే ముందు ప్రీ-ఫ్లైటు పాస్పోర్టు , వీసా తనిఖీ నిర్వహిస్తారు. గువామ్ నుండి ఉత్తర మరియానా దీవులకు వెళ్లే విమానాలలో ఇమ్మిగ్రేషను తనిఖీ నిర్వహించబడదు. విదేశీ పాయింటు ద్వారా గువామ్ రాష్ట్రాల మధ్య ప్రయాణించడానికి పాస్పోర్టు ‌అవసరం.

చాలా మంది నివాసితులు వ్యక్తిగతంగా స్వంతం చేసుకున్న వాహనాలను ఉపయోగించి గువామ్‌లో ప్రయాణిస్తారు. గువామ్ రీజినలు ట్రాన్సిటు అథారిటీ స్థిర రూటు బస్సు పారాట్రాన్సిటు సేవలను అందిస్తుంది. కొన్ని వాణిజ్య సంస్థలు పర్యాటకులు తరచుగా వచ్చే ప్రదేశాల మధ్య బస్సులను నడుపుతాయి.

విద్య

[మార్చు]
1933లో నిర్మించబడిన ఉమాటాక్ అవుట్‌డోర్ లైబ్రరీ దక్షిణ గువామ్‌లో మొదటి లైబ్రరీ.

గువామ్ పబ్లికు లైబ్రరీ సిస్టం హగాట్నాలో నీవ్సు ఎం. ఫ్లోర్సు మెమోరియలు లైబ్రరీని, ఐదు బ్రాంచి లైబ్రరీలను నిర్వహిస్తుంది.[134]

గ్వామ్ విద్యా శాఖ మొత్తం గ్వామ్ ద్వీపానికి సేవలు అందిస్తోంది. 2000లో 32,000 మంది విద్యార్థులు గ్వామ్ ప్రభుత్వ పాఠశాలలకు హాజరయ్యారు. వీటిలో 26 ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఎనిమిది మధ్య పాఠశాలలు, ఆరు ఉన్నత పాఠశాలలు, ప్రత్యామ్నాయ పాఠశాలలు ఉన్నాయి. గువామ్ ప్రభుత్వ పాఠశాలలు అధిక డ్రాపౌటు రేట్లు, పేలవమైన పరీక్ష స్కోర్లు వంటి సమస్యలతో ఇబ్బంది పడ్డాయి.[135][136]

సంయుక్త ప్రధాన భూభాగం నుండి 6,000 మైళ్లు (9,700 కి.మీ.) దూరంలో ఉన్న ఒక చిన్న సమాజంగా గ్వామ్ విద్యా వ్యవస్థ ఎల్లప్పుడూ ప్రత్యేకమైన సవాళ్లను ఎదుర్కొంది. ఇందులో సాంప్రదాయ అమెరికను విద్య లేని నేపథ్యాల నుండి వచ్చిన అనేక మంది విద్యార్థులు సహా చాలా వైవిధ్యమైన విద్యార్థి సంఘం ఉంది.[137] 1990ల మధ్యకాలం నుండి గువామ్‌లో ఆర్థిక మాంద్యం పాఠశాలల్లో సమస్యలను మరింత జటిలం చేసింది.[138]

1997 సెప్టెంబరుకి ముందు యు.ఎస్. డిపార్ట్మెంటు ఆఫ్ డిఫెన్సు గువామ్ బోర్డు ఆఫ్ ఎడ్యుకేషను‌తో భాగస్వామ్యం కుదుర్చుకుంది.[139] 1997 సెప్టెంబరులో డిపార్ట్మెంటు ‌ఆఫ్ డిఫెన్సు ఎడ్యుకేషను యాక్టివిటీ (డిఒడిఇఎ) సైనిక సిబ్బంది పిల్లల కోసం దాని స్వంత పాఠశాలలను ప్రారంభించింది.[140] కొంతమంది సమాఖ్య పౌర ఉద్యోగుల పిల్లలకు కూడా సేవలందించే డిఒడిఇఎ పాఠశాలలు 2000లో 2,500 మంది హాజరును కలిగి ఉన్నాయి. డిఒడిఇఎ గ్వామ్ మూడు ప్రాథమిక/మధ్యతరగతి పాఠశాలలు ఒక ఉన్నత పాఠశాలను నిర్వహిస్తోంది.[141]

వెస్ట్రను అసోసియేషను ఆఫ్ స్కూల్సు అండు కాలేజెసు ద్వారా పూర్తిగా గుర్తింపు పొందిన గ్వామ్ విశ్వవిద్యాలయం (యుఒజి), గ్వామ్ కమ్యూనిటీ కాలేజి రెండూ ఉన్నత విద్యలో కోర్సులను అందిస్తున్నాయి.[142] యుఒజి మొత్తం యునైటెడు స్టేట్సు‌లో కేవలం 106 ల్యాండు-గ్రాంటు సంస్థలు ఉన్న ప్రత్యేక సమూహంలో సభ్యుడు. పసిఫికు ఐలాండ్సు విశ్వవిద్యాలయం అనేది ఒక చిన్న క్రైస్తవ లిబరలు ఆర్ట్సు సంస్థ. ఇది ట్రాన్సునేషనలు అసోసియేషను ఆఫ్ క్రిస్టియను కాలేజెసు అండు స్కూల్సు ద్వారా జాతీయంగా గుర్తింపు పొందింది.

ఆరోగ్య సంరక్షణ

[మార్చు]

గువామ్ ప్రభుత్వం ద్వీపం ప్రధాన ఆరోగ్య సంరక్షణ కేంద్రమైన గువామ్ మెమోరియలు హాస్పిటలును టువాంలో నిర్వహిస్తుంది.[143] యు.ఎస్. బోర్డు సర్టిఫైడు వైద్యులు, దంతవైద్యులు అన్ని ప్రత్యేకతలలో ప్రాక్టీసు చేస్తారు. నావలు హాస్పిటలు గ్వామ్. అగానా హైట్సు లోని నావలు హాస్పిటలుకు సైనిక సంఘం క్రియాశీల-విధి సభ్యత్వం ఉంది. ఆధారపడినవారికి సేవలు అందిస్తుంది.[144]

ఈ ద్వీపంలో కేర్జెటు అనే సబ్‌స్క్రైబరు-ఆధారిత ఎయిర్ అంబులెన్సు ఉంది. ఇది గ్వామ్ చుట్టుపక్కల దీవులలో అత్యవసర రోగుల రవాణాను అందిస్తుంది.[145] ఒక ప్రైవేటు ఆసుపత్రి, ది గ్వామ్ రీజినలు మెడికలు సిటీ 2016 ప్రారంభంలో ప్రారంభించబడింది.[146] గ్వామ్‌లో మెడికైడు ఆమోదించబడింది.[147]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 "Australia-Oceania :: Guam (Territory of the US)". The World Factbook. Central Intelligence Agency. Archived from the original on January 26, 2021. Retrieved August 26, 2015.
  2. ↑ "Guam". Archived from the original on September 12, 2017. Retrieved September 12, 2017.
  3. ↑ "Guam | Data". data.worldbank.org. Archived from the original on August 9, 2021. Retrieved August 9, 2021.
  4. ↑ "U.S. భూభాగాలు". DOI ఇన్సులర్ వ్యవహారాల కార్యాలయం. Archived from the original on ఫిబ్రవరి 9, 2007. Retrieved ఫిబ్రవరి 9, 2007.
  5. ↑ "ఇన్సులర్ ప్రాంత రాజకీయ నిర్వచనాలు సంస్థలు". U.S. అంతర్గత వ్యవహారాల విభాగం. Archived from the original on July 21, 2011. Retrieved November 14, 2007. ఇన్సులర్ వ్యవహారాల కార్యాలయం. అక్టోబర్ 31, 2008న పునరుద్ధరించబడింది.
  6. ↑ 6.0 6.1 Blust, Robert (2000). "Chamorro Historical Phonology". Oceanic Linguistics. 39 (1): 83–122. doi:10.1353/ol.2000.0002. ISSN 0029-8115. S2CID 170236058.
  7. ↑ 7.0 7.1 Smith, Alexander D. (2017). "పశ్చిమ మలయో-పాలినేషియన్ సమస్య". doi:10.1353/ol.2017.0021. S2CID 149377092. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Unknown parameter |జర్నల్= ignored (help); Unknown parameter |పేజీలు= ignored (help); Unknown parameter |వాల్యూమ్= ignored (help); Unknown parameter |సంచిక= ignored (help)
  8. ↑ "గ్వామ్ పోలీసులు స్మారక దొంగతనంలో అనుమానితుడిని అరెస్టు చేశారు". Marine Corps Times. Associated Press. July 7, 2007. Archived from the original on May 15, 2011. Retrieved April 5, 2010.
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Rogers, Robert F. (1995). Destiny's Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-1678-0.
  10. ↑ 10.0 10.1 మూస:సైట్ వెబ్
  11. ↑ 11.0 11.1 మూస:సైట్ వెబ్
  12. ↑ Mack, Doug (2017). ది నాట్-క్వైట్ స్టేట్స్ ఆఫ్ అమెరికా: డిస్పాచెస్ ఫ్రమ్ ది టెరిటరీస్ అండ్ అదర్ ఫార్-ఫ్లంగ్ అవుట్‌పోస్ట్స్ ఆఫ్ ది USA. W.W. Norton. p. 114. ISBN 9780393247602.
  13. ↑ Grabowski, John F. (1992). U.S. భూభాగాలు మరియు స్వాధీనాలు (రాష్ట్ర నివేదిక సిరీస్). Chelsea House. p. 39. ISBN 9780791010532.
  14. ↑ "నాన్-స్వయం-పరిపాలన భూభాగాలు – అధికారిక UN. వెబ్‌సైట్". Archived from the original on February 27, 2014. Retrieved November 18, 2019.
  15. ↑ Tamondong, Dionesis (16 ఫిబ్రవరి 2010). "Camacho: పేరు మార్పు గుర్తింపును ధృవీకరిస్తుంది". Pacific Daily News. Retrieved 2010-02-18.[permanent dead link] మూస:డెడ్ లింక్
  16. ↑ Saco, Jose Antonio (1859). కోలెక్సియోన్ డి పేపర్స్ సైంటిఫికోస్, హిస్టోరికోస్, డిపోలిటికోస్ సోబ్ లారీస్ లా ఉంది [క్యూబా ద్వీపంలోని శాస్త్రీయ, చారిత్రక, రాజకీయ మరియు ఇతర పత్రాల సేకరణ] (in స్పానిష్). Vol. 3. Paris: d'Aubusson y Kugelmann. Retrieved 16 అక్టోబర్ 2020- 2020 నవంబర్ 3వ తేదీ. {{cite book}}: |archive-url= requires |archive-date= (help); Check date values in: |access-date= (help); Cite has empty unknown parameter: |1= (help)
  17. ↑ Hung, Hsiao-chun; Carson, Mike T.; Bellwood, Peter; Campos, Fredeliza Z.; Piper, Philip J.; Dizon, Eusebio; Bolunia, Mary Jane Louise A.; Oxenham, Marc; Chi, Zhang. "ది ఫస్ట్ సెటిల్మెంట్ ఆఫ్ రిమోట్ ఓషియానియా: ది ఫిలిప్పీన్స్ టు ది మరియానాస్". doi:10.1017/S0003598X00068393. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Unknown parameter |జర్నల్= ignored (help); Unknown parameter |తేదీ= ignored (help); Unknown parameter |పేజీలు= ignored (help); Unknown parameter |వాల్యూమ్= ignored (help); Unknown parameter |సంచిక= ignored (help)
  18. ↑ Zotomayor, Alexie Villegas. "మానవ చరిత్రలో అతి పొడవైన సముద్ర-దాటుతున్న మరియానాస్‌కు వలసలు జరిగినట్లు పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు చెబుతున్నారు". Archived from the original on అక్టోబర్ 21, 2022. Retrieved అక్టోబర్ 25, 2020. {{cite journal}}: Check date values in: |access-date= and |archive-date= (help); Cite journal requires |journal= (help); Unknown parameter |జర్నల్= ignored (help); Unknown parameter |తేదీ= ignored (help); Unknown parameter |పేజీ= ignored (help)
  19. ↑ 19.00 19.01 19.02 19.03 19.04 19.05 19.06 19.07 19.08 19.09 19.10 19.11 19.12 కారనో, పాల్; సాంచెజ్, పెడ్రో సి. ఎ కంప్లీట్ హిస్టరీ ఆఫ్ గ్వామ్. టోక్యో. OCLC 414965. {{cite book}}: Unknown parameter |ప్రచురణకర్త= ignored (help); Unknown parameter |సంవత్సరం= ignored (help)
  20. ↑ 20.0 20.1 20.2 20.3 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; Carano అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  21. ↑ Driver, Marjorie; బ్రూనల్-పెర్రీ, ఒమైరా. 1800లలో మరియానా దీవులలో కరోలినియన్లు: మైక్రోనేషియన్ ఏరియా రీసెర్చ్ సెంటర్‌లోని స్పానిష్ డాక్యుమెంట్స్ కలెక్షన్ హోల్డింగ్‌ల నుండి ఎంచుకున్న పత్రాలు: ఇంగ్లీష్-స్పానిష్ ఎడిషన్ (ఇంగ్లీష్-స్పానిష్ ఎడిషన్.). హిస్టారిక్ ప్రిజర్వేషన్ విభాగం, కమ్యూనిటీ మరియు సాంస్కృతిక వ్యవహారాల విభాగం, ఉత్తర మరియానా దీవుల కామన్వెల్త్. p. 12. ISBN 1878453211. {{cite book}}: Unknown parameter |తేదీ= ignored (help)
  22. ↑ రోట్మాను, జి. (2004) గ్వామ్ 1941 & 1944: లాస్ అండు రీకాన్క్వెస్టు. ఆక్స్ఫర్డు: ఓస్ప్రే పబ్లిషింగు, ఐఎస్‌బిఎన్
  23. ↑ "Richard P. లియరీ (DD-684)". public1.nhhcaws.local (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2025-03-29.
  24. ↑ 24.0 24.1 "War in the Pacific NHP: Administrative History (Chapter 3)". www.nps.gov. Retrieved 2025-03-29.
  25. ↑ Magazine, Smithsonian; Herman, Doug. "A Brief, 500-సంవత్సరాల గువామ్ చరిత్ర". Smithsonian Magazine (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2025-03-29.
  26. ↑ PacificWrecks.com. "Pacific wrecks". pacificwrecks.com (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2025-03-29.
  27. ↑ "SMS Cormoran II" (PDF).
  28. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  29. ↑ "S.M.S. "కార్మోరన్" నాశనం". U.S. నావల్ ఇన్స్టిట్యూట్ (in ఇంగ్లీష్). 1931-08-01. Retrieved 2025-03-29.
  30. ↑ Conrad, Dennis (March 28, 2017). "యుద్ధం ప్రారంభమైంది: యునైటెడు స్టేట్సు నేవీ, జర్మనీ క్రూయిజరు కార్మోరాను". ది సెక్స్టాంట్. హిస్టరీస్ అండ్ ఆర్కైవ్స్ డివిజన్, నావల్ హిస్టరీ అండ్ హెరిటేజ్ కమాండ్. Archived from the original on మార్చి 19, 2021. Retrieved మార్చి 6, 2021.
  31. ↑ Hoppe, Jon (అక్టోబర్ 1, 2015). "S.M.S. విధ్వంసం. మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో కార్మోరన్ మరియు మొదటి US కాల్పులు". నావల్ హిస్టరీ బ్లాగ్. U.S. నావల్ ఇన్స్టిట్యూట్. Archived from the original on సెప్టెంబర్ 30, 2020. Retrieved మార్చి 6, 2021. {{cite web}}: Check date values in: |date= and |archive-date= (help)
  32. ↑ Robert F. Rogers. డెస్టినీస్ ల్యాండ్‌ఫాల్: ఎ హిస్టరీ ఆఫ్ గ్వామ్. యూనివర్సిటీ ఆఫ్ హవాయి ప్రెస్. pp. 139–. ISBN 978-0-8248-1678-0. {{cite book}}: Unknown parameter |తేదీ= ignored (help)
  33. ↑ Johnson, Tyler (October 17, 2020). "A Rock Springs man fired the first American shot of World War I". Wyo4News. Archived from the original on April 6, 2023. Retrieved March 6, 2021.
  34. ↑ యుద్ధ పునరుద్ధరణ చట్టం: ఆస్ట్రేలియా జాతీయ గ్రంథాలయం యొక్క ఇన్సులర్ మరియు అంతర్జాతీయ వ్యవహారాలపై సబ్‌కమిటీ ముందు విచారణ Archived ఏప్రిల్ 6, 2010 at the Wayback Machine. Catalogue.nla.gov.au (సెప్టెంబర్ 20, 1994). జూన్ 13, 2012న పునరుద్ధరించబడింది.
  35. ↑ "గ్వామ్ వార్ క్లెయిమ్స్ రివ్యూ కమిషన్ నివేదికకు సంబంధించి హౌస్ కమిటీ ఆన్ రిసోర్సెస్ ముందు డేవిడ్ బి. కోహెన్ డిప్యూటీ అసిస్టెంట్ సెక్రటరీ ఫర్ ది ఇంటీరియర్ ఆఫ్ ఇన్సులర్ అఫైర్స్ స్టేట్‌మెంట్|జూలై 21, 2004 Archived 2013-01-20 at the Wayback Machine." ఆఫీస్ ఆఫ్ ఇన్సులర్ అఫైర్స్. సెప్టెంబర్ 19, 2012న పునరుద్ధరించబడింది.
  36. ↑ Higuchi, Wakako. "గువామ్‌లోని చామోరోల కోసం జపనైజేషన్ పాలసీ, 1941–1944" (PDF). 36 (1): 19–35. doi:10.1080/00223340120049424. Archived from the original (PDF) on జనవరి 20, 2013. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Unknown parameter |జర్నల్= ignored (help); Unknown parameter |సంవత్సరం= ignored (help)
  37. ↑ 37.0 37.1 వెర్నర్ గ్రుహ్ల్, ఇంపీరియల్ జపాన్ యొక్క రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం, 1931–1945 Archived జనవరి 1, 2016 at the Wayback Machine, ట్రాన్సాక్షన్ పబ్లిషర్స్, 2007 ISBN 978-0-7658-0352-8
  38. ↑ Rogers, Robert F. (1995). Destiny's Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press.
  39. ↑ Curry, Tom (మే 28, 2008). "నామినేట్ చేయడం, కానీ అధ్యక్షుడికి ఓటు వేయడం లేదు: క్లింటన్-ఒబామా పోరాటం గ్వామ్, అమెరికన్ సమోవా, ప్యూర్టో రికోలను హైలైట్ చేసింది". NBC వార్తలు. Archived from the original on ఆగస్టు 15, 2016. Retrieved ఆగస్టు 19, 2016.
  40. ↑ ఉత్తర మరియానా దీవులు, 9 నవంబర్ 1969: స్థితి Archived ఏప్రిల్ 15, 2021 at the Wayback Machine ప్రత్యక్ష ప్రజాస్వామ్యం (in German)
  41. ↑ Rottman, G. (2004) గ్వామ్ 1941 & 1944: లాస్ అండ్ రీకాన్క్వెస్ట్. ఆక్స్‌ఫర్డ్: ఓస్ప్రే పబ్లిషింగ్, ISBN 978-1-84176-811-3
  42. ↑ మూస:సైట్ బుక్
  43. ↑ "విద్య వనరులు: ప్రాంతీయ సమాచారం, గ్వామ్| PacIOOS". పసిఫిక్ దీవుల సముద్ర పరిశీలన వ్యవస్థ (PacIOOS) (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on March 1, 2021. Retrieved March 16, 2021.
  44. ↑ "యునైటెడ్ స్టేట్స్ యొక్క అత్యంత తీవ్రమైన బిందువులు". WorldAtlas. మే 28, 2018. Archived from the original on ఫిబ్రవరి 25, 2021. Retrieved March 13, 2021.
  45. ↑ "కాంగ్రెస్ రికార్డు - 106వ కాంగ్రెస్, మొదటి సెషన్ - ప్రతినిధుల సభ (వాల్యూమ్ 145, నం. 34) యొక్క ప్రొసీడింగ్స్ మరియు చర్చలు" (PDF). govinfo.gov. p. H982. Archived (PDF) from the original on మే 8, 2021. Retrieved మార్చి 13, 2021. {{cite web}}: Unknown parameter |తేదీ= ignored (help)
  46. ↑ ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; గ్వామ్ అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  47. ↑ "గువామ్ భౌగోళికం". గ్వామ్ అధికారిక సైట్, ఏప్రిల్ 19, 2014. ఏప్రిల్ 19, 2014న "Guam's Geography". Archived from the original on October 27, 1996. Retrieved May 2, 2016. నుండి పొందబడింది.
  48. ↑ McMahon, Mary. "ప్రపంచంలోని ఎత్తైన పర్వతాన్ని శాస్త్రవేత్తలు ఎలా నిర్ణయిస్తారు?". Info Bloom. Archived from the original on మే 20, 2021. Retrieved మార్చి 13, 2021. {{cite web}}: Unknown parameter |తేదీ= ignored (help)
  49. ↑ Fichtl, Marcus (August 31, 2017). "గ్వామ్‌లోని లామ్లామ్ పర్వతం సాంకేతికంగా ప్రపంచంలోనే ఎత్తైన పర్వతం, అయితే దానిలో ఎక్కువ భాగం నీటి అడుగున ఉంది". Stars and Stripes. Archived from the original on November 18, 2020. Retrieved March 13, 2021.
  50. ↑ "గ్వామ్: పసిఫిక్‌లోని US భూభాగం యొక్క చిన్న కానీ ముఖ్యమైన భాగం" (in ఇంగ్లీష్). Voice of America. August 9, 2017. Archived from the original on March 10, 2021.
  51. ↑ "వాతావరణ శాస్త్ర నివేదిక". National Weather Service. February 26, 2014. Archived from the original on మార్చి 7, 2014. Retrieved February 26, 2014.
  52. ↑ ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; Climatological Report అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  53. ↑ Lloyd, Bruce (February 1, 2021). "గువామ్ శనివారం నాడు 71 సంవత్సరాల రికార్డు చలి ఉష్ణోగ్రతను నమోదు చేసింది". Pacific Daily News. Retrieved March 18, 2021.
  54. ↑ "టైఫూన్‌లో జాతీయ వాతావరణ సేవ అంకితమైన సూచన కార్యాలయం Alley". US NOAA NWS. April 27, 2000. Archived from the original on January 7, 2013. Retrieved August 19, 2012.
  55. ↑ "Guam Catastrophe Model". Risk Management Solutions. Archived from the original on February 7, 2011. Retrieved June 16, 2007.
  56. ↑ "Winds". PacificWorlds.com. Archived from the original on August 27, 2007. Retrieved June 16, 2007.
  57. ↑ "NowData - NOAA Online Weather Data". National Oceanic and Atmospheric Administration. Archived from the original on September 6, 2021. Retrieved September 11, 2021.
  58. ↑ "Station: Guam INTL AP, GU GQ". U.S. Climate Normals 2020: U.S. Monthly Climate Normals (1991-2020). National Oceanic and Atmospheric Administration. Archived from the original on September 11, 2021. Retrieved September 11, 2021.
  59. ↑ "WMO Climate Normals for Guam/Marshall Islands, PI 1961–1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. Archived from the original on September 11, 2021. Retrieved September 11, 2021.
  60. ↑ "సహజ పర్యావరణం - గ్వాంపీడియా". www.guampedia.com. Retrieved 2025-01-02.
  61. ↑ Murphy, Shannon (2011-02-13). "పురాతన గ్వామ్ పర్యావరణం - గ్వాంపీడియా". www.guampedia.com (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2025-01-02.
  62. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  63. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  64. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  65. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  66. ↑ మూస:సైట్ జర్నల్
  67. ↑ Pereda, Nathalie (2017-08-04). "దక్షిణ గువామ్‌లోని బ్యాడ్‌ల్యాండ్స్ - గ్వాంపీడియా". www.guampedia.com (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2025-01-02.
  68. ↑ Pereda, Nathalie (2019-10-02). "గ్వామ్ యొక్క అద్భుతమైన గుహలు - గ్వామ్పీడియా". www.guampedia.com (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2025-01-02.
  69. ↑ మూస:సైట్ పుస్తకం
  70. ↑ మూస:సైట్ పుస్తకం
  71. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  72. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  73. ↑ మూస:సైట్ పుస్తకం
  74. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  75. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  76. ↑ "టెరిటరీ ఆఫ్ గ్వామ్ ఫైర్ అసెస్‌మెంట్ జనవరి 2004" (PDF). Archived from the original (PDF) on March 24, 2009. Retrieved March 24, 2009., పేజీలు 6–7, guamforestry.org
  77. ↑ National Park Service. "Fire and Guam". యునైటెడ్ స్టేట్స్ డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ ది ఇంటీరియర్. Archived from the original on December 13, 2007. Retrieved June 16, 2007.
  78. ↑ ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; నేషనల్ పార్క్ సర్వీస్ అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  79. ↑ Brown, Val. "గ్వామ్ దిబ్బలు గువామ్ సంస్కృతి మరియు ఆర్థిక వ్యవస్థకు ముఖ్యమైనవి". పసిఫిక్ డైలీ న్యూస్. Archived from the original on అక్టోబర్ 1, 2021. Retrieved అక్టోబర్ 1, 2021. {{cite news}}: Check date values in: |access-date= and |archive-date= (help); Unknown parameter |కోట్= ignored (help); Unknown parameter |తేదీ= ignored (help); Unknown parameter |పేజీ= ignored (help); Unknown parameter |స్థానం= ignored (help)
  80. ↑ బ్రౌన్, వాలెరీ (2006). "గ్వామ్ సముద్ర సంరక్షణ ప్రాంతాలు". పసిఫిక్ డైలీ న్యూస్. Archived from the original on జనవరి 3, 2013.
  81. ↑ "Sea Life". గ్వామ్ విజిటర్స్ బ్యూరో. Archived from the original on మే 31, 2020. Retrieved మే 20, 2020.
  82. ↑ "Guamలో కలుషితమైన హార్బర్ అవక్షేపాల నిర్వహణ" (PDF). EPA Guam Report. Archived (PDF) from the original on August 8, 2007.
  83. ↑ Packbier, Paul E.R. "ట్యూమన్ బే – ఇంజనీరింగ్ ఎ బెటర్ ఎన్విరాన్‌మెంట్". Directions Magazine; జూన్/జూలై 1996. Archived from the original on జూలై 26, 2011. Retrieved అక్టోబర్ 19, 2011. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)
  84. ↑ Holmes III, Rolston. "మైక్రోనేషియాలో పర్యావరణ నీతి, గత మరియు ప్రస్తుత, భాగం II—గ్వామ్ టుడే: ఇప్పటికీ "అంచుపై ఉంది." వలసరాజ్యాల వారసత్వం మరియు అమెరికన్ ఉనికి". Archived from the original on జూన్ 9, 2007. Retrieved జూన్ 16, 2007. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Unknown parameter |ఇయర్= ignored (help); Unknown parameter |ఇష్యూ= ignored (help); Unknown parameter |జర్నల్= ignored (help); Unknown parameter |వాల్యూమ్= ignored (help)
  85. ↑ "గ్వామ్‌లో ఏ భాషలు మాట్లాడతారు?". DeWitt Guam. November 2021. Archived from the original on December 24, 2022. Retrieved December 24, 2022.
  86. ↑ "గ్వామ్ - మతపరమైన జనాభా: అనుబంధం". ప్యూ-టెంపుల్టన్ గ్లోబల్ రిలిజియస్ ఫ్యూచర్స్ ప్రాజెక్ట్. Archived from the original on జూలై 1, 2020. Retrieved మార్చి 25, 2021.
  87. ↑ "Guam | కాథలిక్కులు & సంస్కృతులు". {{cite web}}: Unknown parameter |వెబ్‌సైట్= ignored (help)
  88. ↑ వుర్చ్ & బాలెండోర్ఫ్ 1994, p. 44.
  89. ↑ 89.0 89.1 Montón-Subías, Sandra; Hernando Gonzalo, Almudena (August 28, 2021). "Modern Colonialism and Cultural Continuity through Material Culture: An Example from Guam and CHAMORU Plaiting". International Journal of Historical Archaeology (in ఇంగ్లీష్). 26 (3): 823–847. doi:10.1007/s10761-021-00626-3. hdl:10230/53171. ISSN 1573-7748. S2CID 239658158.
  90. ↑ 90.0 90.1 మూస:ఉల్లేఖన వెబ్
  91. ↑ కన్నిన్గ్హామ్ & బీటీ 2001, p. 5-6.
  92. ↑ కన్నిన్గ్హామ్ & బీటీ 2001, p. 5.
  93. ↑ సాఫోర్డ్ 1912, p. 11.
  94. ↑ Boquet, Yves (2017). The Philippine Archipelago. Springer Geography. Springer. p. 75. doi:10.1007/978-3-319-51926-5. ISBN 978-3-319-51926-5. S2CID 132890899. Archived from the original on November 7, 2022. Retrieved November 19, 2022.
  95. ↑ సాఫోర్డ్ 1912, pp. 13–14.
  96. ↑ Marsh, Kelly G.; Taitano, Tyrone J. (2015). "Guam". The Contemporary Pacific. 27: 223–232. doi:10.1353/cp.2015.0021. S2CID 258106437.
  97. ↑ రాబర్ట్ బాలజాడియా (January 10, 2014). "GUAM'S FAVORITE PRO TEAMS". Guam Sports Network. Archived from the original on January 20, 2021. Retrieved January 21, 2021.
  98. ↑ "GBA: సీజన్ 3 టైటిల్ కోసం బాంబర్లు MVPని నిలిపివేశారు". మే 30, 2017. Archived from the original on July 17, 2017. Retrieved జూన్ 3, 2017.
  99. ↑ పసిఫిక్ డైలీ న్యూస్ https://eu.guampdn.com/story/sports/pacific-games/2019/07/12/guam-basketball-samoa-pacific-games/1721976001/. Retrieved జనవరి 10, 2021. {{cite news}}: |first= missing |last= (help); Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |టైటిల్= ignored (help); Unknown parameter |తేదీ= ignored (help); Unknown parameter |లాస్ట్= ignored (help)[permanent dead link]మూస:డెడ్ లింక్
  100. ↑ FIFA.com. "2018 FIFA ప్రపంచ కప్ రష్యా - క్వాలిఫైయర్స్ - ఆసియా". FIFA.com. Archived from the original on September 5, 2015. Retrieved September 12, 2015.
  101. ↑ "Slinging.org ఫోరం - గ్వామ్ 2021". Guam స్పోర్ట్స్ నెట్‌వర్క్. డిసెంబర్ 10, 2020. Archived from the original on జనవరి 18, 2021. Retrieved జనవరి 21, 2021. {{cite web}}: Check date values in: |date= (help)
  102. ↑ "Guam మరియు [[:మూస:వ్రాసినట్లుగా]] గ్లోబల్ స్లింగింగ్ కమ్యూనిటీపై సంభావ్య ప్రభావం". Fokai. Archived from the original on మార్చి 23, 2023. Retrieved ఏప్రిల్ 7, 2023. {{cite web}}: URL–wikilink conflict (help)
  103. ↑ లిన్, టామ్ సి.డబ్ల్యు., అమెరికన్లు, ఆల్మోస్ట్ అండ్ ఫర్గాటెన్ Archived 2020-09-21 at the Wayback Machine, 107 కాలిఫోర్నియా లా రివ్యూ (2019)
  104. ↑ 104.0 104.1 "గువామ్ విజిటర్స్ బ్యూరో టూరిస్ట్ స్టాటిస్టిక్స్". Archived from the original on August 27, 2007. Retrieved August 27, 2007.. visitguam.org
  105. ↑ "Japan: 2023లో గ్వామ్‌కు ప్రయాణికుల సంఖ్య | స్టాటిస్టా". Statista (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on August 9, 2024. Retrieved 2025-03-29.
  106. ↑ 106.0 106.1 "Tourism Recovery Plan for Guam" (PDF).
  107. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  108. ↑ జోర్డాన్, మేరీ; సుల్లివన్, కెవిన్. "కెమార్ట్ గ్వామ్‌లో సులభంగా అమ్ముడవుతోంది". Archived from the original on నవంబర్ 14, 2016. Retrieved ఆగస్టు 9, 2017. {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (help); Unknown parameter |తేదీ= ignored (help); Unknown parameter |వార్తాపత్రిక= ignored (help)
  109. ↑ "2004 Guam Yearbook" (PDF). Archived from the original (PDF) on అక్టోబర్ 29, 2005. Retrieved July 19, 2007. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  110. ↑ "Guam BLS". Archived from the original on February 13, 2015. Retrieved February 11, 2021.
  111. ↑ "గ్వామ్‌లో నిరుద్యోగిత పరిస్థితి – బ్యూరో ఆఫ్ లేబర్ స్టాటిస్టిక్స్". Retrieved November 22, 2023.
  112. ↑ "గ్వామ్‌లో నిరుద్యోగిత పరిస్థితి – బ్యూరో ఆఫ్ లేబర్ స్టాటిస్టిక్స్".
  113. ↑ మూస:సైట్ చట్టం
  114. ↑ మూస:సైట్ చట్టం
  115. ↑ McAvoy, Audrey (February 25, 2010). "EPA సైన్యం యొక్క గువామ్ ప్రణాళికను తీవ్రంగా విమర్శించింది". The Boston Globe. Archived from the original on మే 12, 2011. Retrieved December 28, 2010.
  116. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  117. ↑ ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; అమెరికన్లు, దాదాపుగా మర్చిపోయారు అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  118. ↑ మూస:ఉదహరించారు news
  119. ↑ 119.0 119.1 "కమిషన్ ఆన్ డీకాలనైజేషన్ 2014". Guampedia. December 3, 2016. Archived from the original on February 28, 2017. Retrieved February 27, 2017.
  120. ↑ "Guam Constitutional Conventions (ConCon) - Guampedia". www.guampedia.com. August 27, 2013.
  121. ↑ Raymundo, Shawn (December 8, 2016). "కమిషన్ టు లాంచ్ సీరీస్ ఆఫ్ డీకోలనైజేషన్ మీటింగ్స్". Pacific Daily News. Retrieved February 27, 2017.
  122. ↑ "సెక్రటరీ-జనరల్ పసిఫిక్ ప్రాంతీయ సెమినార్ సమావేశాల నాటికి డీకోలనైజేషన్ ఎజెండాను ముందుకు తీసుకెళ్లడానికి కాంక్రీట్ చర్య తీసుకోవాలని కోరారు". United Nations. May 31, 2016. Archived from the original on February 28, 2017. Retrieved February 27, 2017. "డీకోలనైజేషన్ ఎజెండాను ముందుకు తీసుకెళ్లడానికి కాంక్రీట్ చర్యలను గుర్తించడానికి ఈ అవకాశాన్ని ఉపయోగించుకుందాం," అని మిస్టర్ బాన్ అన్నారు... ఐక్యరాజ్యసమితి చార్టర్ మరియు సంబంధిత జనరల్ అసెంబ్లీ తీర్మానాల ప్రకారం, స్వాతంత్ర్యం, ఏకీకరణ లేదా మరొక రాష్ట్రంతో స్వేచ్ఛా అనుబంధం ద్వారా పూర్తి స్థాయి స్వయం పాలనను సాధించవచ్చు. ఈ ఎంపిక స్వయం పాలన లేని ప్రాంతాల ప్రజల స్వేచ్ఛగా వ్యక్తీకరించబడిన సంకల్పం మరియు కోరిక ఫలితంగా ఉండాలి.
  123. ↑ "పసిఫిక్ ప్రాంతీయ సెమినార్ సమావేశాలుగా డీకోలనైజేషన్ ఎజెండాను ముందుకు తీసుకెళ్లడానికి సెక్రటరీ జనరల్ కాంక్రీట్ చర్య తీసుకోవాలని కోరారు". United Nations. మే 31, 2016. Archived from the original on February 28, 2017. Retrieved February 27, 2017.
  124. ↑ "UNPO 5 కొత్త సభ్యులను స్వాగతించింది!". unpo.org. ఆగస్టు 3, 2020. Archived from the original on ఆగస్టు 6, 2020. Retrieved ఆగస్టు 7, 2020.
  125. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  126. ↑ "యునైటెడ్ స్టేట్స్‌లో ఎన్ని కౌంటీలు ఉన్నాయి?". Archived from the original on సెప్టెంబర్ 7, 2018. Retrieved జూలై 7, 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help); Unknown parameter |వెబ్‌సైట్= ignored (help)
  127. ↑ J. N. Deak (ఆగస్టు 5, 1996). "PL-NANP-004" (PDF). నార్త్ అమెరికన్ నంబరింగ్ ప్లాన్ అడ్మినిస్ట్రేషన్. Archived (PDF) from the original on నవంబర్ 26, 2010. Retrieved అక్టోబర్ 12, 2010. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= and |archive-date= (help)
  128. ↑ Calabrese, Michael; Daniel Calarco; Colin Richardson. "అమెరికాలో అత్యంత ఖరీదైన ఇంటర్నెట్". స్లేట్. Archived from the original on డిసెంబర్ 18, 2019. Retrieved జనవరి 6, 2020. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help); Unknown parameter |తేదీ= ignored (help)
  129. ↑ 19 U.S.C. § 1401(h) Archived జూలై 31, 2018 at the Wayback Machine .
  130. ↑ 19 C.F.R. § 7.2(b) (2018) Archived జూలై 31, 2018 at the Wayback Machine .
  131. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  132. ↑ మూస:సైట్ web
  133. ↑ 5 గ్వామ్ కోడ్ ఆన్. § 73126 (2005) Archived ఏప్రిల్ 12, 2019 at the Wayback Machine .
  134. ↑ "గువామ్ పబ్లిక్ లైబ్రరీ సిస్టమ్ – మన పౌరులకు ఒక నివేదిక" (PDF). Archived (PDF) from the original on సెప్టెంబర్ 18, 2017. Retrieved సెప్టెంబర్ 25, 2008. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= and |archive-date= (help)
  135. ↑ "Merrow Report: First to Worst". PBS. Archived from the original on August 10, 2007. Retrieved November 8, 2007.
  136. ↑ "State Comparisones". 1996. Archived from the original on July 13, 2007. Retrieved November 8, 2007.
  137. ↑ Grace, Ted; Teresita Salos. "Guam's Education Marches On". Peabody జర్నల్ ఆఫ్ విద్య. doi:10.1080/01619566609537383. {{cite journal}}: Unknown parameter |పేజీలు= ignored (help); Unknown parameter |సంచిక= ignored (help); Unknown parameter |సంపుటం= ignored (help); Unknown parameter |సంవత్సరం= ignored (help)
  138. ↑ "గ్వామ్ పేరెంటల్ స్కూల్ ఛాయిస్ ప్రోగ్రామ్‌ను స్థాపించడానికి ఒక చర్య". 1999. Archived from the original on December 14, 2007. Retrieved నవంబర్ 8, 2007. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)
  139. ↑ "ఎలుకలు, గువామ్ పాఠశాలలను ఎదుర్కొంటున్న ఇతర సమస్యలు మూస:వెబ్ ఆర్కైవ్." పసిఫికు స్టార్సు అండ్ స్ట్రైప్సు. 1993 అక్టోబరు 3.
  140. ↑ NASA వ్యోమగామి విలియం మెక్‌కూల్ గౌరవార్థం గ్వామ్ స్కూల్ పేరు మార్చబడుతుంది|SpaceRef – మీ స్పేస్ రిఫరెన్స్. SpaceRef (ఆగస్టు 21, 2003). జూన్ 13, 2012న పునరుద్ధరించబడింది.
  141. ↑ "జిల్లా మరియు పాఠశాల సంప్రదింపు సమాచారం". pac.dodea.edu. Archived from the original on May 9, 2006. Retrieved May 10, 2006.
  142. ↑ "Guam పాఠశాల వ్యవస్థలో రాజకీయాలు ట్రంప్స్ పనితీరు". Pacific Islands Report. June 15, 2006. Archived from the original on October 6, 2007. Retrieved June 16, 2007.
  143. ↑ అధికారిక గువామ్ మెమోరియల్ హాస్పిటల్ అథారిటీ వెబ్‌సైట్‌కు స్వాగతం! – టోనిట్ Archived నవంబరు 24, 2009 at the Wayback Machine. Gmha.org. జూన్ 13, 2012న పునరుద్ధరించబడింది.
  144. ↑ US నావల్ హాస్పిటల్ గ్వామ్ Archived జూన్ 17, 2012 at the Wayback Machine. యునైటెడ్ స్టేట్స్ నేవీ
  145. ↑ "Guam's CareJet Program Resumes Service". Air Medical Net. September 10, 2012. Archived from the original on April 5, 2016. Retrieved April 21, 2016.
  146. ↑ Sablan, Jerick (జనవరి 4, 2016). "No. 5: గ్వామ్ రీజినల్ మెడికల్ సిటీ ప్రారంభమైంది". పసిఫిక్ డైలీ న్యూస్. Archived from the original on February 10, 2020. Retrieved ఏప్రిల్ 21, 2016.
  147. ↑ "Guam |Medicad". www.medicaid.gov. Archived from the original on అక్టోబర్ 9, 2021. Retrieved అక్టోబర్ 9, 2021. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= and |archive-date= (help)
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=గ్వామ్&oldid=4586411" నుండి వెలికితీశారు