జార్జియా (దేశం)

საქართველო ; Georgia1
	నినాదం; ძალა ერთობაშია; (ఆంగ్లం: ["Strength is in Unity"] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help))
	జాతీయగీతం; თავისუფლება; (ఆంగ్లం: ["Freedom"] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help)) ;
	జార్జియా (దేశము) యొక్క స్థానం
రాజధాని	en:Tbilisi; 41°43′N 44°47′E / 41.717°N 44.783°E
అతి పెద్ద నగరం	రాజధాని
అధికార భాషలు	Georgian2
ప్రజానామము	Georgian
ప్రభుత్వం	Presidential Democratic Republic
Consolidation
జనాభా
జీడీపీ (PPP)	2007 అంచనా
జీడీపీ (nominal)	2007 అంచనా
మా.సూ (హెచ్.డి.ఐ) (2007)	0.755 (medium) (95 వ)
కరెన్సీ	Lari (ლ) (GEL)
కాలాంశం	UTC (UTC+4)
ఇంటర్నెట్ డొమైన్ కోడ్	.ge
కాలింగ్ కోడ్	+995
1	According to article 3.1 of the constitution of Georgia.
2	From CIA World Factbook.
3	Figure includes అబ్‌ఖజియా and en:South Ossetia. Otherwise, the population in 2008 is estimated at 4,382,100.

జార్జియా (జార్జియన్ భాష : საქართველო, సకార్త్‌వెలో, (Sakartvelo)) ఒక ఖండాతీత దేశము. ఇది కాకసస్ ప్రాంతంలో ఉంది. ఆసియా, యూరప్ ఖండముల మధ్యలో ఉంది. అందుకే దీనిని యూరేషియా దేశం అని కూడా అంటారు.^[2]. జార్జియాకు ఉత్తరసరిహద్దులో రష్యా, దక్షిణ సరిహద్దులో టర్కీ, ఆర్మేనియా, ఆగ్నేయ సరిహద్దులో అజర్‌బైజాన్ ఉన్నాయి. రాజధాని నగరం, అతి పెద్ద నగరంగా " త్బిల్సి " నగరం ఉన్నాయి. దేశవైశాల్యం 69,700 చ.కి.మీ. 2017 గణాంకాల ఆధారంగా జనసంఖ్య 3.718 మిలియన్లు. జార్జియా ద్విసభావిధానం, ప్రభుత్వం " రిప్రజెంటివ్ విధానంలో " ఎన్నుకునే సెమీ ప్రెసిడెంషియల్ విధానం కలిగి ఉంది.^[4]

సాంప్రదాయ శకంలో స్థాపించబడిన స్వతంత్ర రాజ్యాలు ఇప్పుడు జార్జియాలో కోలకీస్, ఇబెరియా వంటి ప్రాంతాలుగా మారాయి. క్రీ.పూ. 4 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో జార్జియన్లు క్రైస్తవ మతాన్ని స్వీకరించారు. జార్జియా సమైక్య సామ్రాజ్యం 12 వ, 13 వ శతాబ్దాల ప్రారంభంలో కింగ్ నాలుగవ డేవిడ్, క్వీన్ తామారుల పాలనలో రాజకీయ, ఆర్థిక శక్తి అత్యున్నత స్థాయికి చేరుకున్న తరువాత రాజ్యం క్షీణించింది. చివరికి మంగోలు, ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం, ఇరాన్ తదుపరి రాజవంశాలు వంటి వివిధ ప్రాంతీయ పాలకుల ఆధిపత్యంతో విచ్ఛిన్నమైంది. 18 వ శతాబ్దం చివరిలో కార్టలీ-కాఖేటి తూర్పు జార్జియన్ రాజ్యం రష్యన్ సామ్రాజ్యంతో ఒక సంబంధాన్ని ఏర్పరచుకుంది. ఇది నేరుగా 1801 లో సామ్రాజ్యంలో కలుపుకొని 1810 లో పశ్చిమ సామ్రాజ్యాన్ని ఆక్రమించింది. జార్జియాపై రష్యా పాలన చివరికి వివిధ శాంతి ఒప్పందాల ద్వారా గుర్తించబడింది. 19 వ శతాబ్దంలో ఇరాన్, ఒట్టోమన్లు మిగిలిన జార్జియన్ భూభాగాలు రష్యన్ సామ్రాజ్యాన్ని చుట్టుముట్టడంతో రష్యన్ పాలన ముగింపుకు వచ్చింది. 1917 లో రష్యా విప్లవం తరువాత పౌర యుద్ధంలో జార్జి క్లుప్తంగా ట్రాన్స్కాకాసియన్ సమాఖ్యలో భాగంగా మారింది. తరువాత 1921 లో రెడ్ ఆర్మీ దండయాత్రకు ముందు స్వతంత్ర రిపబ్లిక్గా అవతరించింది. ఇది కార్మికుల, రైతుల సొసైటీల ప్రభుత్వాన్ని స్థాపించింది. సోవియట్ జార్జియా ఒక కొత్త ట్రాన్స్కాకాసియన్ సమాఖ్యలోకి విలీనం చేయబడింది. ఇది 1922 లో సోవియట్ యూనియన్ వ్యవస్థాగత గణతంత్రంగా ఉంది. 1936 లో ట్రాన్స్కాకాసియన్ సమాఖ్య రద్దు చేయబడి జార్జియా యూనియన్ రిపబ్లిక్గా ఉద్భవించింది. గ్రేట్ పేట్రియాటిక్ యుద్ధ సమయంలో 7,00,000 మంది జార్జియన్లు ఎర్ర సైన్యంలో చేరి చమురు క్షేత్రాలను కొరకు పోరాటం చేస్తున్న జర్మనీ ఆక్రమణదారులతో పోరాడారు. 1953 లో సోవియట్ నాయకుడు జోసెఫ్ స్టాలిన్ మరణించిన తరువాత నికితా క్రుష్చెవ్, అతని డి-స్టాలినైజేషన్ సంస్కరణల వ్యాప్తి చెందడంతో 1956 లో సుమారు వంద మంది విద్యార్థులు మరణించారు. అప్పటి నుండి జార్జియా ప్రజల కఠోర అవినీతి ప్రభుత్వానికి సాక్షులుగా మారారు.

1980 ల నాటికి ప్రస్తుతం ఉన్న వ్యవస్థను పూర్తిగా తొలగించేందుకు జార్జియన్లు సిద్ధంగా ఉన్నారు. స్వాతంత్ర్యోద్యమ ఉద్యమం 1991 ఏప్రిల్ ఏప్రిల్‌లో సోవియట్ యూనియన్ నుండి విడిపోవడానికి దారితీసింది. తరువాతి దశాబ్దంలో సోవియట్ దేశాలలో పౌర విభేదాలు, వేర్పాటువాద యుద్ధాలు, ఆర్థిక సంక్షోభం నుండి సోవియట్-అనంతర సమస్యలను ఎదుర్కొన్నది. 2003 లో రక్తరహిత రోజ్ విప్లవం తరువాత జార్జియా అనుకూల పశ్చిమ విదేశాంగ విధానాన్ని గట్టిగా అనుసరించింది. నాటో యూరోపియన్ సమైక్యతను లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. అది వరుస ప్రజాస్వామ్య, ఆర్థిక సంస్కరణలను ప్రవేశపెట్టింది. ఇది మిశ్రమ ఫలితాలను తీసుకువచ్చింది. కానీ ప్రభుత్వ సంస్థలను బలపరిచింది. దేశం పాశ్చాత్య ధోరణి కారణంగా త్వరలో రష్యాతో సంబంధాలు మరింత క్షీణించాయి. 2008 ఆగస్టులో క్లుప్తమైన రష్యా-జార్జియన్ యుద్ధం ప్రస్తుత రష్యాతో జార్జియా ప్రాదేశిక వివాదంతో ముగిసింది.

జార్జియా యునైటెడ్ నేషన్స్, కౌన్సిల్ ఆఫ్ యూరప్, జి.యు.ఎం.ఆర్గనైజేషన్ ఫర్ డెమోక్రసీ అండ్ ఎకనామిక్ డెవలప్మెంట్ సభ్యత్వం కలిగి ఉంది. ఇది రెండు వాస్తవ స్వతంత్ర ప్రాంతాలు (అబ్ఖజియా, సౌత్ ఒసేటియాలను) కలిగి ఉంది. ఇది 2008 రష్యా-జార్జియన్ యుద్ధం తర్వాత పరిమిత అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందింది. ప్రపంచంలోని పలు దేశాలు జార్జియాను రష్యన్ ఆక్రమణ భూభాగం అని భావించాయి.^[5]

పేరు వెనుక చరిత్ర

"జార్జియా" బహుశా జార్జియాస్ - గురుగన్ 11 వ, 12 వ శతాబ్దాలలో సిరియాక్ గుజ్జ్-అన్ / గుజ్జ్-ఐయాన్, అరబిక్ జుర్జాన్ / జుర్జేన్ ద్వారా స్వీకరించబడిన పర్షియన్ పదం నుండి వచ్చింది. చాలా మంది అన్వేషకులు " జాక్వెస్ డీ విట్రి " జార్జియాలోని సెయింట్ జార్జ్ పేరు నుండి జార్జియా అనే పేరు వచ్చిందని భావిస్తున్నారు.^[6] యాత్రీకుడు " జీన్ చార్డియన్ " గ్రీకు యేపియోక్ (" భూకంపం) ") మూలం అని భావిస్తున్నారు. ప్రొఫెసర్ అలెగ్జాండర్ మిక్బెరియేజ్ జోడించిన కథనం ప్రకారం, జార్జియా / జార్జియా పదానికి ఈ శతాబ్దపు పాత వివరణలు పండితులైన కమ్యూనిటీచే తిరస్కరించబడ్డాయి. వీరు పదం మూలంగా పెర్షియన్ పదం గుర్గ్ / గుర్గన్ ("తోడేలు"^[7])మూలమని సూచించారు.^[8] పర్షియన్ పదమైన గూర్గ్ / గురుకున్ తో మొదలయిన ఈ పదము స్లావిక్, వెస్ట్ ఐరోపా భాషలతో సహా అనేక ఇతర భాషలలో తీసుకోబడింది.^[8]^[9] ఈ పదాన్ని సమీపంలోని కాస్పియన్ ప్రాంతీయ పురాతన ఇరానియన్ పునరాగమనం ద్వారా స్థాపించి ఉండవచ్చు. దీనిని గోర్గాన్ ("తోడేళ్ళ భూమి"గా సూచిస్తారు. ^[10]).^[8] 9 వ శతాబ్దం నుండి నమోదు చేయబడిన కార్ట్లీ అనే పదం ప్రధాన కేంద్రం జార్జియన్ ప్రాంతం నుండి తీసుకున్నారు. 13 వ శతాబ్దంనాటికి జార్జియా మొత్తం మధ్యయుగ రాజ్యాన్ని పదంగా వాడుకలో ఉంది. స్థానిక పేరు "సకర్టవెలొ " ("కార్టివెలియన్ల భూమి "). జాతి జ్యోతిషులు ఉపయోగించే స్వీయ-గుర్తింపు కార్టెల్లేవి (జార్జియస్, అనగా "కార్టెల్వియన్స్").మధ్యయుగ జార్జియన్ క్రానికల్స్ కార్టెల్లియన్ల పేరుతో పూర్వీకుడు అయిన కార్తోస్, జపెత్ మనవడుగా భావిస్తున్నారు. ఏదేమైనా ఈ పదం కార్ట్స్ నుండి ఉద్భవించిందని పండితులు అంగీకరిస్తారు. వీరిలో పురాతన కాలంలో పురాతనమైన సమూహంగా ఉద్భవించిన ప్రోటో-జార్జియన్ జాతులలో ఒకటిగా ఉంది.^[8] సకర్ట్వెలో (జార్జియా) అనే పేరు రెండు భాగాలుగా ఉంటుంది. తూర్పు రోమన్ సామ్రాజ్యం మూలాలలో ఇది తెలిసింది. దీని మూలము, కార్ట్వెల్- i (జార్జియన్ - వై ) కోర్టిలీ లేదా ఐబెరియా కేంద్ర మధ్య-తూర్పు జార్జియన్ ప్రాంతము నివాసిని సూచిస్తుంది.^[11] పురాతన గ్రీకులు (స్ట్రాబో, హెరోడోటస్, ప్లాటార్చ్, హోమర్ మొదలైనవి) రోమన్లు (టైటస్ లివియస్, టాసిటస్ మొదలైనవి) మొదట పశ్చిమ జార్జియన్లను కొల్లియన్స్, తూర్పు జార్జియన్లను ఇబెరియన్స్ (ఐబెర్యోయి కొన్ని గ్రీకు మూలాలలో) గా పేర్కొన్నారు.^[12] జార్జియా రాజ్యాంగం అధికారికంగా ఆంగ్ల సంస్కరణలో పేర్కొన్నట్లు దేశం అధికారిక పేరు "జార్జియా"గా ఉంది." ^[13] 1995 రాజ్యాంగం అమల్లోకి రావడానికి ముందు దేశం పేరు " రిపబ్లిక్ ఆఫ్ జార్జియా "

చరిత్ర

చరిత్రకు పూర్వం

ఆధునిక జార్జియో భూభాగంలో పాలియోలితిక్ యుగంలో హోమో ఎరెక్టస్ ప్రజలు నివసించారు. నమోదు చేయబడిన తొలి చరిత్ర ఆధారంగా క్రీ.పూ. 12 వ శతాబ్దంలో ప్రోటో-జార్జియన్ జాతులు నివసించినట్లు కనిపిస్తాయి.^[14] జార్జియాలో వెలికితీయబడిన 8000 సంవత్సరాల నాటి వైన్ జాడీలు జార్జియా పూర్వ చరిత్రకు సాక్ష్యంగా ఉన్నాయి.^[15]^[16] పురావస్తుశాస్త్ర ఆధారాలు, ప్రాచీన మూలాలలోని సూచనలు కూడా క్రీ.పూ. 7 వ శతాబ్ధానికి చెందినవని ఆధునిక మెటలర్జీ, స్వర్ణకారుల పద్ధతులచే ప్రారంభ రాజకీయ, రాజ్య నిర్మాణాల అంశాలను బహిర్గతం చేస్తున్నాయి.^[14] వాస్తవానికి శ్వవేరీ-షోమా సంస్కృతి క్రీ.పూ. 6 వ సహస్రాబ్దిలో ప్రారంభ మెటలర్జీ జర్మనీలో ప్రారంభమైంది.^[17]

పూర్వీకత

పూర్వీక కాలంలో ప్రారంభ జార్జియన్ రాజ్యాల సంఖ్య అధికంగా ఉండేది. వీటిలో పశ్చిమప్రాంతంలో కోల్చిస్, తూర్పుప్రాంతంలో ఇబెరియా ఉండేవి. క్రీస్తుపూర్వం 4 వ శతాబ్దంలో జార్జియా ఒక సమైక్య రాజ్యంగా - ఒక రాజు, ఒక కులీన సోపానక్రమంతో ఉన్న ఆధునిక రాజ్య ప్రారంభానికి ఉదాహరణగా ఉంది.^[18] గ్రీకు పురాణంలో కోల్కిస్ ప్రాంతం అపోలోనియస్ రోడియోస్ పురాణ కథ అర్గోనాటికాలో జాసన్, అర్గోనాట్స్ చేత కోరబడిన గోల్డెన్ ప్లీజ్ స్వస్థలంగా ఉంది. పురాణంలోకి గోల్డెన్ ప్లీజ్ను చేర్చడం వలన నదుల నుండి బంగారు దుమ్మును అదుపు చేయడానికి స్లీస్ ఉపయోగించడం స్థానిక పద్ధతిగా మారిందని భావిస్తున్నారు.^[19] ఎగ్రిసి లేదా లాజియా వంటి స్థానికులకు తెలిసిన కొల్కిస్ ప్రాంతం బైజాంటైన్ సామ్రాజ్యం, సస్సనిడ్ పర్షియా మధ్య యుద్ధభూమిగా ఉంది. క్రీ.పూ 66 లో రోమన్ గణతంత్రం ప్రస్తుత జార్జియాను జయించిన తరువాత ఈ ప్రాంతంలో 700 సంవత్సరాలకు పైగా ఇరాన్-రోమన్ భౌగోళిక-రాజకీయ పోటీ కొనసాగింది.^[20]^[21] సా.శ. మొదటి శతాబ్దాల నుండి జార్జియాలో మిథ్రాస్, అన్యమత నమ్మకాలు, జొరాస్ట్రియనిజం సంస్కృతి సాధన చేయబడ్డాయి.^[22] క్రీ.పూ. 337 లో కింగ్ మూడవ మిరియన్ క్రైస్తవ మతాన్ని రాజ్య మతంగా ప్రకటించింది. కళల అభివృద్ధికి సాహిత్యం ఒక గొప్ప ప్రేరణ ఇచ్చింది. చివరికి సమైక్య జార్జియన్ దేశం స్థాపనలో కీలక పాత్ర పోషించింది.^[23]^[24] జోరాస్ట్రియనిజం నెమ్మదిగా కానీ కచ్చితంగా క్షీణించింది.^[25] క్రీ.పూ. 5 వ శతాబ్దం వరకు ఇబెరియా (తూర్పు జార్జియా) లో స్థాపించబడిన మతం లాగా జొరాస్ట్రియనిజం అక్కడ విస్తృతంగా అభ్యసించబడింది.^[26] తరువాతి కాలంలో 7 వ శతాబ్దం వరకు ప్రస్తుత జార్జియా మీద రోమన్లు, సాసనీయులు ఆధిపత్యం వహించారు.

మద్య యుగం ఆధునిక కాలం

దీర్ఘకాలిక రోమన్-పర్షియన్ యుద్ధాల కూడలి వద్ద ఉన్న ప్రారంభ జార్జియన్ రాజ్యాలు మధ్య యుగం నాటికి వివిధ భూస్వామ్య ప్రాంతాలుగా విడిపోయాయి. ఇది 7 వ శతాబ్దంలో జార్జియన్ ప్రాంతాల్లోకి ప్రవేశించి ముస్లిములు దండయాత్రలు చేసి స్వాధీనం చేసుకోవడానికి అనుకూలంగా మారింది. క్రీ.పూ. 645 లో ముస్లింలు బైబిలును స్వాధీనం చేసుకున్నప్పటికీ స్థానిక పాలకులు ఆధ్వర్యంలో కర్ట్లీ-ఇబెరియా గణనీయమైన స్వాతంత్ర్యాన్ని నిలుపుకుంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}జార్జియా రాణి తామారు మధ్యయుగ జార్జియన్ రాచరికం "స్వర్ణయుగం"నికి చిహ్నంగా నిలిచింది. తన సొంత వారసత్వ హక్కుతో జార్జియాను పాలించిన మొట్టమొదటి మహిళగా ఆమె స్థానం "మెప్ మెపేప" ("కింగ్స్ ఆఫ్ కింగ్స్") అనే పేరుతో ఉద్ఘాటించబడింది.

12 వ శతాబ్దం మొదలు నుండి 13 వ శతాబ్దంలో జార్జియా రాజ్యం అత్యున్నత స్థానానికి చేరుకుంది. నాలుగవ డేవిడ్ (డేవిడ్ ది బిల్డర్, రీస్ 1089-1125 అని పిలవబడే) అతని మనుమరాలు తమర్ (1184-1213) పాలన కాలంలో జార్జియా స్వర్ణయుగం లేదా జార్జియా పునరుజ్జీవనంగా అభివర్ణించబడింది.^[28] ఆరంభకాల జార్జియన్ పశ్చిమ యురేపియన్ విధానాలను కొనసాగిస్తూ సైనిక విజయాలు, భూభాగవిస్తరణ, సాస్కృతిక పునరుద్ధరణ, సాహిత్యాభివృద్ధి, ఫిలాసఫీ, సైన్సు అభివృద్ధి సాధించింది.^[29] జార్జియా స్వర్ణయుగంలో గొప్ప కాథడ్రల్ చర్చీలు, సాహిత్యం " ది నైట్ ఇన్ ది పాంథర్ స్కిన్ " పద్య కావ్యాలు (తరువాత ఇది జాతీయ కావ్యంగా గుర్తించబడింది)వారసత్వంగా మిగిలాయి..^[30]^[31]

డేవిడ్ ఫ్యూడల్ లార్డ్స్ అసంతృప్తిని అణిచివేసాడు. తన అధికారంతో విదేశీ బెదిరింపులను సమర్థవంతంగా ఎదుర్కోవటానికి కేంద్రీకరించాడు. 1121 లో అతను డిడ్గోరి యుద్ధంలో అతిపెద్ద టర్కీ సైన్యాన్ని నిర్దారించి టిబిలిని విడుదల చేసాడు.^[32] ఆధిపత్యం శిఖరాగ్రానికి చేరుకున్న సమయంలో సామ్రాజ్యం ప్రభావం నేటి దక్షిణ ఉక్రెయిన్, ఉత్తర పర్షియా ప్రావిన్సులకు పవిత్ర భూమిగా గ్రీసులో మతపరమైన ఆస్తులను కొనసాగించింది.^{[ఆధారం చూపాలి]} జార్జియా మొదటి మహిళా పాలకురాలు తామర్ 29 ఏళ్ల పాలన జార్జియన్ చరిత్రలో అత్యంత విజయవంతమైనదిగా పరిగణించబడుతుంది.^[33] తామారుకి "రాజుల రాజు" అనే పేరు పెట్టారు (మెపె మెపెట్). ఆమె ప్రతిపక్షాన్ని తటస్థం చేయడంలో విజయం సాధించింది. సెల్జ్యూక్స్, బైజాంటిన్ ప్రత్యర్థి అధికారాల పతనానికి సహాయం అందించిన శక్తివంతమైన విదేశీ విధానంపై దృష్టి సారించింది. ఒక శక్తివంతమైన సైనిక విభాగం మద్దతుతో తామార్ తన పూర్వీకుల విజయాలు కొనసాగించింది. అజర్‌బైజాన్, ఆర్మేనియా, తూర్పు టర్కీ పెద్ద భాగాలను అలాగే ఉత్తర ఇరాన్ ప్రాంతాలను కుపుకుంటూ కాకసస్ ఆధిపత్యం వహించే సామ్రాజ్యాన్ని సమీకరించటానికి సహకరించింది.^[34] 1213 లో తామార్ మరణం తరువాత రెండు దశాబ్దాల్లో మంగోల్ దాడుల కారణంగా సామ్రాజ్యం కుప్పకూలిపోయింది.

1226 లో ఖ్యుర్వరెజ్మియన్ నాయకుడు జలాల్ అడ్వెన్ టిబిలిసిని స్వాధీనం చేసుకుని నాశనం చేసిన తరువాత జార్జియా రాజ్యం పునరుద్ధరణ తిరిగి ప్రారంభించబడింది.^[35] దేశంలో మునుపటి బలం క్రైస్తవ సంస్కృతిని పునరుద్ధరించడానికి రెండవ డెమిట్రియస్ (జార్జియా) కుమారుడు ఐదవ జార్జి (జార్జియా) దేశం నుండి మంగోలులను బహిష్కరించారు.^{[ఆధారం చూపాలి]} సమైక్య జార్జియా రాజ్యానికి ఐదవ జార్జ్ చివరి గొప్ప రాజుగా గుర్తించబడ్డాడు. అతని మరణం తరువాత వివిధ స్థానిక పాలకులు సెంట్రల్ జార్జియన్ పాలన నుండి వారి స్వాతంత్ర్యం కోసం పోరాడారు. 15 వ శతాబ్దంలో రాజ్యం మొత్తం విచ్ఛిన్నం అయింది. టామెర్లేన్ చేసిన అనేక విపత్కర దండయాత్రల ద్వారా జార్జియా బలహీనపడింది. దండయాత్రలు కొనసాగడంతో పునరుద్ధరణకు తగిన సమయం లభించలేదు. నల్లజాతీయులు, తెల్ల టుకోమోన్లు నిరంతరం దక్షిణ ప్రాంతాలపై దాడి చేశారు. ఫలితంగా జార్జియా రాజ్యం 1466 నాటికి అస్థిరత నెలకొన్నది. ఇది మూడు స్వతంత్ర రాజ్యాలు, ఐదు సెమీ స్వతంత్ర రాజ్యాలుగా విభజించబడింది. తరువాత పొరుగున ఉన్న పెద్ద సామ్రాజ్యాలు బలహీనపడిన దేశం అంతర్గత భూభాగాలను దోచుకున్నాయి. 16 వ శతాబ్దంలో 18 వ శతాబ్దం చివరి వరకు సఫావిద్ ఇరాన్ ( ఇరాన్ అఫ్షార్రిద్, కజార్ రాజవంశాలు), ఒట్టోమన్ టర్కీ తూర్పు, పశ్చిమ ప్రాంతాలుగా ఉన్న జార్జియాభూభాగాలను వరుసగా స్వాధీనం చేసుకున్నాయి.^{[ఆధారం చూపాలి]}

వివిధ సందర్భాలలో పాక్షికంగా స్వయంప్రతిపత్తమైన వ్యవస్థీకృత రాజ్యాలలో కొనసాగిన తిరుగుబాట్లను పాలకులు ఎదుర్కొన్నారు. తరువాతి ఇరాన్, ఒట్టోమన్ దండయాత్రలు స్థానిక రాజ్యాలను, ప్రాంతాలను మరింత బలహీనపరిచాయి. ఎడతెగని యుద్ధాలు, బహిష్కరణల ఫలితంగా జార్జియా జనాభా 18 వ శతాబ్దం చివరనాటికి 2,50,000 మందికి తగ్గిపోయింది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

కర్ట్‌లీ కాఖేటి ప్రాంతాలతో కూడిన తూర్పు జార్జియా (జార్జియా పెద్ద భాగం) పొరుగున ఉన్న ప్రత్యర్థిదేశాలైన ఒట్టోమన్ టర్కీతో కుదుర్చుకున్న అమాసియా శాంతి ఒప్పందం తరువాత 1555 నుండి ఇరానియన్ ఆధీనం అయింది. 1747 లో నాదర్ షా మరణంతో రెండు రాజ్యాలు ఇరాన్ నియంత్రణ నుండి విడిపోయాయి. 1762 లో శక్తివంతమైన రాజు రెండవ హెరాక్లియస్ (ఎరేకిల్) ఆధ్వర్యంలో ఒక " పర్సనల్ యూనియన్ " ద్వారా తిరిగి సంఘటితం అయ్యాయి. ఇరాన్ స్థానాలలో ప్రాముఖ్యతను పెంచుకున్న ఎరేకిల్ 1744 లో తనకు తన విశ్వసనీయమైన సేవ అందించిన నార్డెర్‌ కర్ట్‌లీకిరీటం బహుకరించాడు.^[36] తరువాతి కాలంలో అయితే ఎరేకిల్ తూర్పు జార్జియాను స్థిరీకరించి ఇరానియన్ జాండ్ కాలంలో స్వయంప్రతిపత్తికి హామీ ఇచ్చాడు.

1783 లో రష్యా, తూర్పు జార్జియన్ రాజ్యం కార్టిలీ-కాఖేటి జార్జివ్స్క్ ఒప్పందంపై సంతకం చేసాయి. తరువాత జార్జియా పర్షియా ఆధారపడింది. తరువాత రష్యా ప్రొటెక్ట్రేట్‌గా మారింది. ఇది జార్జియా ప్రాదేశిక సమగ్రతకు హామీనిచ్చింది. జార్జియాలో బగ్రూరిసి వంశ పాలన సాగింది. బదులుగా రష్యాకు విదేశాంగ వ్యవహారాల ప్రత్యేక అధికారం ఇచ్చింది.^[37]

జార్జియాను కాపాడటానికి ఈ నిబద్ధత ఉన్నప్పటికీ 1795 లో క్వాజర్ రాజవంశం పాలనలో ఇరానియన్లు ఆక్రమించినప్పుడు రష్యా సహాయం పడలేదు. జార్జియాపై ఇరానియన్ ఆధిపత్యాన్ని పునరుద్ఘాటించేందుకు సింహాసనానికి కొత్త వారసుడు నివాసులను ఊచకోత చేసి తొలగించి టిబిసిని స్వాధీనం చేసుకుని జార్జియాను ఇరాన్ వశం చేసాడు.^[38] 1796 లో కజార్ ఇరాన్‌కు వ్యతిరేకంగా ఒక శిక్షాత్మక ప్రచారం జరిగినప్పటికీ ఈ కాలాన్ని 1801 లో రష్యా జార్జివ్స్క్ ఒప్పందం ఉల్లంఘన, తూర్పు జార్జియాను స్వాధీనం చేసుకుని తరువాత రాజ బాగ్తీరియా రాజవంశం రద్దు చేసి తరువాత అలాగే జార్జియన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చి అధికారం రద్దు చేయబడింది. ప్యోటర్ బాగ్ట్రేషన్ " హౌస్ ఆఫ్ బాగ్రేషియన్ రద్దు చేసి తరువాత రష్యన్ సైన్యంలో చేరి, నెపోలియన్ యుద్ధాల్లో ప్రముఖ జనరల్గా అభివృద్ధి చెందింది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

రష్యా సాంరాజ్యంలో జార్జియా

1800 1801 డిసెంబరు డిసెంబరు 22 న 12వ జార్జియన్ (జార్జియా) ఆరోపణల ప్రకారం రష్యాకు చెందిన త్సర్ మొదటి పాల్ రష్యా సామ్రాజ్యం జార్జియా (కార్టిలీ-కాకేటి) సంతకం చేశారు. ఇది 1801 జనవరి 8 జనవరి 8 న ఒక శాసనం ద్వారా ఖరారు చేయబడింది.^[39]^[40] 1801 సెప్టెంబరు 12 న త్సర్ మొదటి అలెగ్జాండర్ చేత నిర్ధారించబడింది.^[41]^[42] రాజవంశం నుండి బగ్రిటిసి రాజ కుటుంబాన్ని బహిష్కరించారు.^[43])సెయింట్ పీటర్స్‌బర్గ్ లోని జార్జియన్ రాయబారి రష్యన్ వైస్-ఛాన్సలర్ ప్రిన్స్ కురకిన్‌కు సమర్పించిన నిరసన నోట్‌కు ప్రతిస్పందించారు.^[44] 1801 మేలో జనరల్ కార్ల్ హెన్రిచ్ వాన్ నోర్రింగ్ పర్యవేక్షణలో ఇంపీరియల్ రష్యా తూర్పు జార్జియాలో జనరల్ ఇవాన్ పెట్రోవిచ్ లాజారెవ్ నేతృత్వంలోని ప్రభుత్వానికి బదిలీ చేసింది.^[45] 1802 ఏప్రిల్ 12 వరకు సియోని కేథడ్రాల్ వద్ద ఉన్న ఉన్నతవర్గాన్ని సమావేశపరిచింది, ఇంపీరియల్ క్రౌన్ రష్యాపై ప్రమాణస్వీకారం చేయాల్సిందిగా జార్జియన్ ప్రభువులు డిక్రీని అంగీకరించలేదు. విభేదిస్తున్నవారు తాత్కాలికంగా అరెస్టు చేశారు. ^[46]

1805 వేసవికాలంలో జాగబ్ వద్ద ఉన్న అజర్ని నదిపై రష్యన్ దళాలు ఇరాన్-పర్షియన్ యుద్ధం (1804-1813) సమయంలో ఇరానియన్ సైన్యాన్ని ఓడించి అధికారికంగా ఇంపీరియల్ భూభాగాల్లో భాగంగా ఉన్నాయని ప్రకటించి టిబిసిని కాపాడింది. తూర్పు జార్జియాపై రష్యన్ ఆధిక్యం తరువాత ఇరాన్‌తో 1813 లో గులిస్తాన్ ఒప్పందంతో ధ్రువీకరించబడింది.^[47] తూర్పు జార్జియాను స్వాధీనం చేసుకున్న తరువాత పశ్చిమ జార్జియన్ సామ్రాజ్యం (కింగ్డం ఆఫ్ ఇమెరెటి) త్సర్ మొదటి అలెగ్జాండర్‌ విలీనం చేసుకున్నాడు. చివరి ఇమేరియన్ రాజు, చివరి జార్జియన్ బరాగ్రిషియన్ పాలకుడు రెండవ సొలోమోను 1815 లో రష్యాకు వ్యతిరేకంగా ప్రజలను ర్యాలీ చేయడానికి తరువాత వ్యతిరేకంగా విదేశీ మద్దతు కొరకు చేసిన ప్రయత్నం ఫలించలేదు.^[48] 1803 నుండి 1878 వరకూ, ఒట్టోమన్ టర్కీకి వ్యతిరేకంగా అనేక రష్యన్ యుద్ధాల ఫలితంగా జార్జియా గతంలో కోల్పోయిన భూభాగాలు - అజ్జా వంటివి - స్వాధీనం చేసుకుని సామ్రాజ్యంలో చేర్చబడ్డాయి. 1829 లో గురియా రాజ్యం రద్దు చేయబడి సామ్రాజ్యంలో విలీనం చేయబడింది. శ్వేతాని 1858 లో క్రమంగా విలీనం చేయబడింది. 1803 నుంచి రష్యన్ రక్షణ పొందినప్పటికీ, 1867 వరకు మింగ్రెలియా విలీనం చేయబడ లేదు. ^[49]

స్వతంత్ర ప్రకటన

1917 నాటి రష్యన్ విప్లవం తరువాత నికోలాయ్ తాత్కాలిక అధ్యక్షుడిగా " చ్చీజీజ్ ట్రాన్స్కోకాసియన్ డెమొక్రటిక్ ఫెడరేటివ్ రిపబ్లిక్ " స్థాపించబడింది. ఈ సమాఖ్యలో మూడు దేశాలు ఉన్నాయి: జార్జియా, ఆర్మేనియా, అజర్‌బైజాన్. కూలిపోతున్న రష్యా సామ్రాజ్యంలోని కాకేసియన్ భూభాగాల్లోకి ఒట్టోమన్లు ప్రవేశించారు. తరువాత 1918 మే 26 న జార్జియా స్వాతంత్ర్యాన్ని ప్రకటించింది." మెన్సేవిక్ జార్జియా సోషల్ డెమోక్రాటిక్ " పార్టీ పార్లమెంటరీ ఎన్నికలను గెలుచుకుంది. నాయకుడు " నోయి జోర్డానియా " ప్రధాన మంత్రి అయ్యాడు. సోవియట్ స్వాధీనంలో ఉన్నప్పటికీ 1930 లలో " నోయి జర్డినియా "ను జార్జియా గవర్నమెంట్ చట్టబద్దమైన అధిపతిగా ఫ్రాన్స్, యు.కె., బెల్జియం, పోలండ్ దేశాలు గుర్తించాయి.^[50]

జార్జియన్ ప్రావిన్సుల ప్రాంతాల్లో ఎక్కువగా ఆర్మేనియన్లు నివసిస్తుండడంతో 1918 లో సంభవించిన జార్జియన్-అర్మేనియన్ యుద్ధం బ్రిటీష్ జోక్యం కారణంగా ముగిసింది. 1918-1919లో జార్జియా జనరల్ " జార్జి మజ్నియాజ్ " స్వతంత్ర జార్జియాలో సంభవించిన నల్ల సముద్ర తీరప్రాంత దావా మోయిసేవ్, డెనికిన్ నేతృత్వంలో వైట్ ఆర్మీకి వ్యతిరేకంగా దాడి చేయడానికి దారి తీసింది.^[51] దేశం స్వాతంత్ర్యం దీర్ఘకాలం కొనసాగలేదు. 1918-1920 మధ్యకాలం జార్జియా బ్రిటీష్ రక్షణలో ఉంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

Nikolay Chkheidze, Russian, Transcaucasian and Georgian politician

Nikolay Chkheidze, Russian, Transcaucasian and Georgian politician
Noe Zhordania, first prime minister of Georgia
General Mazniashvili
Claimed or proposed boundaries of Georgia superimposed on its modern borders

సోవియట్ యూనియన్‌లో జార్జియా

1921 ఫిబ్రవరిలో రష్యన్ అంతర్యుద్ధంలో (సివిల్ వార్లో) ఎర్ర సైన్యం జార్జియాకు చేరుకుని స్థానిక బోల్షివిక్ల అధికారంలోకి తీసుకువచ్చింది. యుద్ధంలో జార్జియన్ సైన్యం ఓడిపోయిన తరువాత సోషల్ డెమొక్రాటిక్ ప్రభుత్వం ఆ దేశం నుండి వెలుపలకు పోయింది. 1921 ఫిబ్రవరి 25 న ఎర్ర సైన్యం ట్బిల్సిలో ప్రవేశించి ఫిలిప్ మఖారేజ్‌ను తాత్కాలిక దేశాధికారిగా చేసి కార్మికులు, రైతులు సోవియెట్లను తీసుకువచ్చి ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసింది. 1921 లో జార్జియా ట్రాన్సుకాసియన్ సోషలిస్టు ఫెడరేటివ్ సోవియట్ రిపబ్లిక్‌లో ఆర్మేనియా, అజర్బైజాన్లతో పాటు 1922 లో సోవియట్ యూనియన్ వ్యవస్థాపక సభ్యదేశంగా అవతరించింది.

జార్జియాలో బోల్షెవికన్ల నుండి గణనీయమైన వ్యతిరేకత ఎదురైంది. ఇది సామాజికంగా వెనుకబడిన వర్గంగా గుర్తించబడింది. 1924 ఆగస్టున తిరుగుబాటు ముగిసింది. తిరుగుబాటు వేగంగా ముగింపుకు రావడంతో సోవియట్ పాలన స్థిరపడింది.^[52] యుఎస్ఎస్ఆర్ జార్జియా మొదటి ఐదేళ్ళ ప్రణాళిక వరకు వస్త్రాలకు, వస్తువులకు ప్రధాన కేంద్రంగా అవతరించింది. 1936 లో టి.ఎస్.ర్ఫ్.ఎస్.ఆర్ రద్దు చేయబడింది. జార్జియా యూనియన్ రిపబ్లిక్గా ఉద్భవించింది: జార్జియన్ సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్.

గోరి లోని బెసరియోనిస్ డిజు జుగాషాలో జన్మించిన జార్జియా స్థానిక జాతికి చెందిన జోసెఫ్ స్టాలిన్ స్థానిక బోల్షివికన్లలో ప్రముఖుడుగా ఉన్నాడు. స్టాలిన్ 1922 ఏప్రిల్ 3 నుండి 1953 మార్చి 5 న మరణించే వరకు సోవియట్ యూనియన్‌లో అత్యున్నత స్థానానంలో కొనసాగాడు.^{[ఆధారం చూపాలి]}

1941 జూన్‌లో జర్మనీ సోవియట్ యూనియన్ కాకేసియన్ చమురు క్షేత్రాలు, ఆయుధ కర్మాగారాలను అకస్మాత్తుగా ఆక్రమించింది. అయినప్పటికీ వారు జార్జియా వైపుకు ఎన్నటికీ రాలేదు. 7,00,000 మంది జార్జియన్లు ఎర్ర సైన్యంలో చేరి పోరాడారు. వారు ఆక్రమణదారులను తిప్పికొట్టడానికి బెర్లిన్ వైపుగా ముందుకు వెళ్ళారు. వారిలో సుమారు 3,50,000 మంది మృతి చెందారు.

స్టాలిన్ మరణం తరువాత నికితా క్రుష్చెవ్ సోవియట్ యూనియన్ నాయకుడై డి-స్టాలినిజేషన్ విధానాన్ని అమలు చేశాడు. జార్జియా దీనిని బహిరంగంగా, హింసాత్మకంగా వ్యతిరేకించింది. 1956 లో క్రుష్చెవ్ స్టాలిన్‌ మీద బహిరంగంగా ప్రదర్శించిన నిరసన దాదాపు 100 మంది విద్యార్థుల మరణానికి దారితీసింది.

సోవియట్ కాలంలో మిగిలిన సమయములో జార్జియా ఆర్థికవ్యవస్థ వృద్ధి చెందుతూ గణనీయమైన అభివృద్ధిని సాధించటం కొనసాగింది. అయినప్పటికీ ప్రజల నుండి కఠోర అవినీతిని, ప్రైవేటీకరణను ఎక్కువగా ప్రదర్శించింది. 1986 లో పెరెస్ట్ర్రోకా ప్రారంభంలో జార్జియా కమ్యునిస్ట్ నాయకత్వం చాలామంది జార్జియన్ల కమ్యూనిజానికి మార్చడంలో విఫలం అయింది. ఫలితంగా అప్పటికే ఉన్న సోవియట్ వ్యవస్థ నుండి విచ్ఛిన్నం సంభవించగలదని ఉందని నిర్ధారించింది.

స్వతంత్ర స్థాపన తరువాత జార్జియా

1991 మార్చి 31 జార్జియా ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తరువాత 1991 ఏప్రిల్ 9 న సోవియట్ యూనియన్ కూలిపోవడానికి కొంతకాలం ముందు సుప్రీం కౌన్సిల్ ఆఫ్ జార్జియా స్వతంత్రాన్ని ప్రకటించింది.^[53] 1991 మే 26 న స్వతంత్ర జార్జియా మొదటి అధ్యక్షుడిగా " గంసఖూర్డియా " ఎన్నికయ్యాడు. గంసఖుర్డియా జార్జియన్ జాతీయవాదాన్ని పెంచి సోవియట్ యూనియన్లో స్వతంత్రంగా ఉన్న అట్లాంటాగా వర్గీకరించబడిన అబ్ఖజియా, సౌత్ ఒసేటియా వంటి ప్రాంతాలపై ట్బిలిసి అధికారాన్ని నొక్కి చెప్తూ ప్రతిజ్ఞ చేసాడు.^{[ఆధారం చూపాలి]}

అతను త్వరలో 1991 డిసెంబరు 22 న నుండి 1992 జనవరి 6 వరకు జరిగిన బ్లడీ తిరుగుబాటు ద్వారా తొలగించబడ్డాడు. ఈ తిరుగుబాటుకు నేషనల్ గార్డ్స్, "మెకెడ్రియోని" ("అశ్వికుడు") అనే పారామిలిటరీ ప్రేరణ కలిగించింది. దేశం 1995 లో మొదలైన అస్థిరత దాదాపు 1995 వరకు కొనసాగింది. ఎడ్వర్డ్ షెవార్డ్నాడా (1985 నుండి 1991 వరకు సోవియెట్ విదేశాంగ శాఖ మంత్రి) 1992 లో జార్జియాకు చేరుకుని తిరుగుబాటు నాయకులు - తెంబాజ్ కిటోవని, జాబా ఐసాలియన్‌తో చేరి "ది స్టేట్ కౌన్సిల్" అనే ఒక ట్రియుంవిరాటేకు నాయకత్వం వహించాడు.^{[ఆధారం చూపాలి]}

జార్జియా, అబ్ఖజియా దక్షిణ ఒసేటియాలోని రెండు ప్రాంతాల్లోని వివాదాల కారణంగా స్థానిక వేర్పాటువాదులు, అధిక సంఖ్యలో ఉన్న జార్జియన్ జనాభా మధ్య తీవ్రమైన హింసాత్మక జాతి యుద్ధాలకు దారితీసింది. రష్యా నుండి జార్జియా, అబ్ఖజియా, దక్షిణ ఒసేటియా మద్దతుతో వాస్తవికంగా స్వాతంత్ర్యం సాధించింది. జార్జియా వివాదాస్పద భూభాగాల చిన్న ప్రాంతాల్లో మాత్రమే నియంత్రణను కొనసాగించింది. 1995 లో షెవార్డ్నాజే అధికారికంగా జార్జియా అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యారు.^{[ఆధారం చూపాలి]}

అబ్ఖజియాలో యుద్ధం (1992-1993) సమయంలో సుమారుగా 2,30,000 నుండి 2,50,000 మంది జార్జియన్లు ^[54] వెస్ట్రన్ కాకేసియన్ స్వచ్ఛంద సేవకులు (చెచెన్లతో సహా) అబ్జజిక్ నుండి బహిష్కరించబడ్డారు. దాదాపు 23,000 మంది జార్జియన్లు ^[55] దక్షిణ ఒసేటియా నుండి అనేక ఓస్సెటియన్ కుటుంబాలు తమ ఇళ్లను బోర్జోమీ ప్రాంతంలో విడిచిపెట్టి బలవంతంగా పారిపోవడం, రష్యాకు తరలించబడడం సంభవించింది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

2003 లో జార్జియా ప్రతిపక్షం, అంతర్జాతీయ పర్యవేక్షకులు నవంబరు 2 న పార్లమెంటరీ ఎన్నికలు మోసాలచే దుర్వినియోగం చేయబడ్డాయని అభిప్రాయపడ్డారు. ^[56] తరువాత రోవా విప్లవం చేత షెవార్డ్నాడా (2000 లో తిరిగి ఎన్నికయ్యారు). ఈ విప్లవానికి మిచీల్ సాకాష్విలి జురాబ్ జువానియా, నినో బుర్జనద్జె మాజీ సభ్యులూ షెవార్డ్నాజే పాలక పార్టీ నాయకులు నాయకత్వం వహించారు. 2004 లో జార్జియా అధ్యక్షుడిగా మిఖెయిల్ సాకాష్విలి ఎన్నికయ్యారు. ^[57] రోస్ రివల్యూషన్ తరువాత దేశం సైనిక, ఆర్థిక సామర్థ్యాలను బలోపేతం చేయడానికి సంస్కరణల ప్రారంభించబడ్డాయి. 2004 లో ప్రారంభంలో అజరే నైరుతి స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన రిపబ్లిక్‌లో జార్జియన్ అధికారాన్ని పునరుద్ఘాటించేందుకు కొత్త ప్రభుత్వ ప్రయత్నాలు ప్రధాన సంక్షోభానికి దారి తీసింది. అజొరియా విజయం సాకాష్విలి తన ప్రయత్నాలను తీవ్రతరం చేసేందుకు ప్రేరణ కలిగించినప్పటికీ విడిపోయిన సౌత్ ఒసేటియాలో అపజయం పాలైంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

ఈ సంఘటనలు రెండో చెచెన్ యుద్ధంలో జార్జియన్ ప్రమేయంతో కూడిన ఆరోపణలతో పాటు^[58] రష్యాతో ఉన్న సంబంధాలలో తీవ్రమైన క్షీణత సంభవించినప్పటికీ రెండు విభాగాలకు రష్యా బహిరంగ సహాయం, మద్దతు ఇచ్చింది. పెరుగుతున్న క్లిష్ట సంబంధాలు ఉన్నప్పటికీ 2005 మేలో జార్జియా, రష్యా ఒక ద్వైపాక్షిక ఒప్పందానికి ^[59] చేరుకున్నాయి. దీని ద్వారా రష్యన్ సైనిక స్థావరాలు (సోవియట్ యుగానికి చెందినవి) అకాల్కా నుండి ఉపసంహరించబడ్డాయి. 2007 డిసెంబరు^[60] నాటికి సిబ్బంది సామగ్రిని ఉపసంహరించుకున్నాయి. అబ్బామీలోని స్థావరం నుండి వైదొలగడం విఫలమైంది. 1999 ఇస్తాంబుల్ సదస్సులో ఐరోపా ఒప్పందంలో అడాప్టెడ్ సాంప్రదాయ సాయుధ దళాల దత్తత తర్వాత అది ఖాళీ చేయవలసి ఉంది.^[61]

రుస్సో- జార్జియన్ యుద్ధం

2008 ఏప్రిల్‌లో జార్జియా, రష్యా మధ్య ఉద్రిక్తతలు పెరిగిపోయాయి.^[62]^[63]^[64] 2008 ఆగస్టు 1 న జరిగిన ఒక బాంబు పేలుడు జార్జియన్ శాంతి పరిరక్షకులను రవాణా చేస్తున్న కారును లక్ష్యంగా చేసుకుంది. ఈ సంఘటనకు దక్షిణ ఒసేటియన్స్ బాధ్యత వహించారు. ఇది ప్రతీకార యుద్ధాల ప్రారంభానికి కారణమై ఐదుగురు జార్జియన్ సేవకులను గాయపరిచింది. ప్రతిస్పందనగా ^[65] దక్షిణ ఓస్సెటియన్ సైన్యం దాడికి పలువురు గురైయ్యారు.^[66] ఆగస్టు 1 న దక్షిణ ఒసేటియన్ వేర్పాటువాదులు జార్జియన్ గ్రామాల మీద దాడులను ప్రారంభించారు. తరువాత ఈ ఫిరంగి దాడులు జార్జియన్ సేవకులు అప్పుడప్పుడు కాల్పులు జరిపేందుకు కారణమయ్యాయి.^[62]^[66]^[67]^[68]^[69]

2008 ఆగస్టు 7 న 19:00 గంటలకు జార్జియా అధ్యక్షుడు మైఖేల్ సాకాష్విలి ఒక ఏకపక్ష కాల్పుల విరమణ ప్రకటించి శాంతి చర్చలకు పిలుపునిచ్చారు. ^[70] ఏమైనప్పటికీ జార్జియా గ్రామాలకు (దక్షిణ ఒస్సేటియాన్ వివాదంలో ఉన్న ప్రాంతం) వ్యతిరేకంగా విస్తరించిన దాడులను త్వరలోనే జార్జియా దళాల నుండి కాల్పులతో సరిపోలడం జరిగింది,^[71]^[72] తరువాత స్వీయ-ప్రకటిత రిపబ్లిక్ ఆఫ్ సౌత్ రాజధాని దిశలో ఆగస్టు 8 రాత్రి ఉదయం ఒస్సియా (ట్కిన్వాలి) ఆగస్టు 8 ఉదయం దాని కేంద్రం చేరుకుంది.^[73] ఆగస్టు 8 న రష్యా వార్తాపత్రిక కొమ్మేర్సంట్‌ ఒక జార్జియన్ దౌత్యవేత్త ఒక వార్తాపత్రికతో మాట్లాడుతూ జార్జియన్ పౌరులను హతమార్చడాన్ని జార్జియా సహించరాదని నిరూపించాలని టికిన్వాలిని నియంత్రించడం ద్వారా టిబిఐని కోరింది.^[74] రష్యన్ సైనిక నిపుణుడు పావెల్ ఫెలెన్హౌర్ ప్రకారం జర్మనీ స్పందనను ప్రేరేపించే ఉద్దేశంతో ఓస్సిటియ ప్రొవొకేషన్ లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. ఇది ముందటి రష్యా సైనిక దండయాత్రకు సాకుగా ఉండటానికి అవసరమైనది.^[75] జార్జియన్ గూఢచార ప్రకారం,^[76] అనేక రష్యన్ మీడియా నివేదికలు, సాధారణ (కాని శాంతి పరిరక్షక) రష్యన్ సైన్యం విభాగాలు ఇప్పటికే జార్జి సైనిక చర్యకు ముందు రోకీ టన్నెల్ ద్వారా సౌత్ ఓస్సెటియా భూభాగానికి వెళ్లాయి.^[77]

2016 నాటికి రష్యాలోని రష్యన్ సైనిక స్థావరాలు రష్యా "దక్షిణ ఒస్సేటియాకు వ్యతిరేకఆక్రమణ"గా అభివర్ణించింది,,^[78] 2008 ఆగస్టు 8 న "శాంతి అమలు" ఆపరేషన్ సాకుతో జార్జియా భారీ-స్థాయి భూమి, గాలి, సముద్ర ఆక్రమణను ప్రారంభించింది.^[68] జార్జియాలోని లక్ష్యాలను వ్యతిరేకంగా రష్యన్ వాయు దాడులు కూడా ప్రారంభించబడ్డాయి.^[79] ఆగస్టు 9 న జపాన్ చేత ఏర్పడిన కోడోరి జార్జ్పై దాడిచేస్తూ అబ్కజ్ దళాలు రెండవ సారి దాడి ప్రారంభించాయి. ^[80] ఆగస్టు 10 నాటికి రష్యా సైన్యం త్స్కింవలిని స్వాధీనం చేసుకుంది.^[79] రష్యన్ దళాలు జార్జి నగరాలైన జుగ్డిడి, ^[81] సెనేకి ^[82] పొట్టి ^[83], గోరి (కాల్పుల విరమణ ఒప్పందాన్ని చర్చించిన తరువాత చివరిది) లను ఆక్రమించుకున్నాయి.^[84] జార్జియన్ తీరాన్ని రష్యన్ నల్ల సముద్రం ఫ్లీట్ ముట్టడి చేసింది.^[68]

దక్షిణ ఒసేటియాలో దక్షిణ ఒసేటియన్లు జార్జియన్లపై జాతి నిర్మూలనకు జరిగిన ప్రచారం నిర్వహించారు^[85] యుద్ధం ముగిసిన తర్వాత తుకిన్వాల్ చుట్టూ ఉన్న జార్జియన్ గ్రామాలన్నీ నాశనమయ్యాయి.^[86] ఈ యుద్ధం 1,92,000 మందిని,^[87] స్థానభ్రంశం చెందేలా చేసింది. అయినప్పటికీ అనేకమంది యుద్ధానంతరం వారి ఇళ్లలోకి తిరిగి రాగలిగారు. ఒక సంవత్సరం తర్వాత సుమారు 30,000 జాతీయులు స్థానభ్రంశంగా జీవిస్తున్నారు.^[88] కొమ్మేర్సంట్ లో ప్రచురించబడిన ఒక ఇంటర్వ్యూలో, దక్షిణ జార్జియాస్ తిరిగి రావాలని అనుమతించనని దక్షిణ ఒస్సేటియా నేత ఎడ్వర్డ్ కోకోటీ చెప్పారు.^[89]^[90]

ఫ్రాన్స్ అధ్యక్షుడు నికోలస్ సర్కోజీ 2008 ఆగస్టు 12 న కాల్పుల విరమణ ఒప్పందంలో చర్చలు జరిపారు.^[91] ఆగస్టు 17 న రష్యా అధ్యక్షుడు డిమిత్రి మెద్వెదేవ్ తరువాతి రోజున రష్యా దళాలను జార్జియా నుండి ఉపసంహరించుకోవాలని ప్రకటించారు.^[92] రష్యా ఆగస్టు 26 న అబ్ఖజియా, దక్షిణ ఒసేటియాలను ప్రత్యేక రిపబ్లిక్స్‌గా గుర్తించింది.^[93] రష్యా గుర్తింపుకు ప్రతిస్పందనగా జార్జియన్ ప్రభుత్వం రష్యాతో దౌత్య సంబంధాలు ఏర్పరచుకుంది. ^[94] రష్యా దళాలు అక్టోబరు 8 న అబ్ఖజియా, దక్షిణ ఒసేటియా సరిహద్దు ప్రాంతాలైన బఫర్ ప్రాంతాన్ని విడిచిపెట్టి, జార్జియాలోని యూరోపియన్ యూనియన్ పర్యవేక్షణ మిషన్ బఫర్ ప్రాంతాల్లోకి పంపబడింది.^[95] యుద్ధం నుండి జార్జియా, అబ్ఖజియా, దక్షిణ ఒసేటియాలు రష్యన్ ఆక్రమిత జార్జియన్ భూభాగాలుగా ఉన్నాయని పేర్కొంది.^[96]^[97]

భౌగోళికం, వాతావరణం

జార్జియా దక్షిణ కాకస్ ^[98]^[99] 41 ° - 44 ° ఉత్తర అక్షాంశం, పొడవు 40 ° - 47 ° తూర్పురేఖాంశంలో ఉంది. వైశాల్యం 67,900 చ.కి.మీ. (26,216 చ.మై.) ఉంది. ఇది చాలా పర్వతమయ ప్రాంతంగా ఉంటుంది. లిఖి పర్వతశ్రేణి దేశాన్ని తూర్పు, పశ్చిమ ప్రాంతాలుగా విభజిస్తుంది.^[100] చారిత్రాత్మకంగా జార్జియా పశ్చిమ ప్రాంతం కొల్కిస్‌గా తూర్పు పీఠభూమి ఇబెరియా అని పిలువబడుతుంది. సంక్లిష్ట భౌగోళిక నేపథ్యంలోని పర్వతాలు జార్జియాలోని మిగిలిన ప్రాంతాల నుండి ఉత్తర ప్రాంతం స్వనేటిని ఒంటరిని చేసాయి. ^{[ఆధారం చూపాలి]}

జార్జియా ఉత్తర సరిహద్దులో గ్రేటర్ కోకాస్ పర్వతశ్రేణి ఉంది.^[100] పర్వత శ్రేణుల ద్వారా రష్యన్ భూభాగంలోకి ప్రధాన రహదారులు ఉన్నాయి. షికార్ కార్తిలీ, ఉత్తర ఒసేటియా, డారియల్ జార్జ్ (జార్జి ప్రాంతంలో ఖీవి ప్రాంతంలో) మధ్య రోకీ టన్నెల్ ద్వారా రష్యా చేరుకోవచ్చు. 2008 రష్యా-జార్జియన్ యుద్ధంలో రష్యన్ సైన్యానికి రోకీ టన్నెల్ చాలా ముఖ్యమైనది. ఎందుకంటే కాకసస్ పర్వతాల ద్వారా పయనించే ప్రత్యక్ష మార్గం ఇది మాత్రమే. ఈ దేశం దక్షిణ భాగంలో ఉన్న లెసెర్ కాకాస్స పర్వతాలు దక్షిణ సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి.^[100] సముద్ర మట్టానికి 5,000 మీటర్లు (16,404 అడుగులు) ఎత్తులో ఉన్న ఎత్తైన శిఖరాలు ఉన్న చిన్న కాసస్ పర్వతాల కంటే గ్రేటర్ కోకాస్ పర్వత శ్రేణి ఎత్తైనదిగా ఉంటుంది.

జార్జియాలో ఉన్న ఎత్తైన పర్వతం షఖర పర్వతం 5,068 మీటర్లు (16,627 అడుగులు) జంగా పర్వతం (దజంగి-టౌ) సముద్ర మట్టానికి 5,059 మీ (16,598 అడుగులు) ఎత్తులో రెండవదిగా గుర్తించబడుతుంది. ఇతర ప్రముఖ శిఖరాలు మౌంట్ కేజ్బెక్ 5,047 మీ (16,558 అడుగులు) షాటో రుస్తావేలి 4,860 మీ (15,945 అడుగులు). తెట్నుల్డి 4,858 మీ (15,938 అడుగులు). మౌంట్ ఉషబా 4,700 మీ (15,420 అడుగులు), అలైమా 4,547 మీ (14,918 అడుగులు).^[100] పైన పేర్కొన్న శిఖరాలలో కేవలం కేజ్బెక్ మాత్రమే అగ్నిపర్వత మూలం కలిగి ఉంది. కజెక్, శఖరా (ఈ ప్రాంతం ప్రధాన కాసస్ రేంజ్ వెంట సుమారుగా 200 కి.మీ. దూరం) మధ్య ప్రాంతంలో అనేక హిమానీనదాలు ఆధిపత్యం వహిస్తున్నాయి. ప్రస్తుతం కాకసస్‌లో ఉన్న 2,100 హిమానీనదాలో సుమారు 30% జార్జియాలోనే ఉన్నాయి.^{[ఆధారం చూపాలి]}

దక్షిణ జార్జియా పర్వత (పర్వత) ప్రాంతాలను లిఖి పర్వతశ్రేణి గ్రీస్ కారగోస్ పర్వత శ్రేణికి అనుసంధానం చేయటానికి లెసెర్ కాసస్ పర్వతాలు అనే పదం తరచూ ఉపయోగిస్తారు.^[100] ఈ ప్రాంతం రెండు ప్రత్యేక ఉప విభాగాలుగా విభజించబడుతుంది. లెసెర్ కాసస్ పర్వతాలు గ్రేటర్ కాకస్ పర్వతశ్రేణికి సమాంతరంగా ఉంటాయి. రెండవది సదరన్ జార్జియా వోల్కనిక్ ఉన్నతభూభాగం ఇది లెసెర్ కాసస్ పర్వతాలకు అంటుకుని దక్షిణంగా ఉంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

అనుసంధానించబడిన వివిధ పర్వత శ్రేణులు (ఎక్కువగా అగ్నిపర్వత సంతతికి చెందినవి) 3,400 మీటర్లు (11,155 అడుగులు) ఎత్తుకు మించని పీఠభూములు ఉంటాయి. ఈ ప్రాంతంలో జావాఖెటి అగ్నిపర్వత పీఠభూమి, సరస్సులు, టాటాట్సురి, పారవని, మినరల్ వాటర్, వేడి నీటి బుగ్గలు ఉన్నాయి. జార్జియాలో రెండు ప్రధాన నదులు రియోని, మత్కరి ఉన్నాయి. సదరన్ జార్జియా అగ్నిపర్వత ఉన్నతభూభాగం అధిక సేమిక్ చర్య కలిగిన అస్థిర భూగర్భ ప్రాంతంగా ఉంది. జార్జియాలోని ఈప్రాంతంలో అత్యంత ముఖ్యమైన భూకంపాలు నమోదు చేయబడ్డాయి.^{[ఆధారం చూపాలి]}

క్రూబెర గుహ ప్రపంచంలోని అత్యంత లోతైన గుహగా గుర్తించబడుతుంది. అరబ్రికా మాసిఫ్‌లో అబ్ఖజియాలో గగ్రా పర్వతశ్రేణి ఉంది. 2001 లో ఒక రష్యన్-ఉక్రేనియన్ జట్టు 1,710 మీటర్ల (5,610 అడుగులు) గుహలో ప్రపంచ లోతు రికార్డును నెలకొల్పాడు. 2004 లో ఒక ఉక్రైనియన్ బృందం స్పెలోలజీ చరిత్రలో మొదటిసారిగా 2,000 మీటర్ల (6,562 అడుగులు) మార్కును అధిగమించినప్పుడు మూడు దగ్గరి దాడుల్లో చొచ్చుకెళ్లింది. 2005 అక్టోబరులో సి.ఎ.వి.ఇ.ఎక్స్ బృందం గుర్తించబడని భాగం కనుగొనబడింది. ఇది గుహ లోతును మరింత పెంచింది. ఈ యాత్ర గుహ లోతు 2,140 మీటర్ల (7,021 అడుగులు) వద్ద ధ్రువీకరించింది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

నైసర్గికం

దేశం సరిహద్దులలోని ప్రకృతి దృశ్యం వైవిధ్యంగా ఉంటుంది. పశ్చిమ జార్జియా నైసర్గికంగా తక్కువ-భూభాగంలో మార్ష్-అడవులు, చిత్తడి నేలలు, శాశ్వతమైన మంచు, హిమానీనదాల వరకు సమశీతోష్ణ వర్షారణ్యాలు ఉన్నాయి. తూర్పు భాగం కూడా మైదానాలతో కూడిన విభాగాన్ని కలిగి ఉంటుంది. జార్జియా భూభాగంలో 40% అడవులు ఉన్నాయి. అయితే ఆల్పైన్ / సబ్పాప్పిన్ జోన్ సుమారు 10% భూమిని కలిగి ఉంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

గత 100 సంవత్సరాల్లో పశ్చిమ జార్జియా దిగువ ప్రాంతాలలో పట్టణీకరణ వ్యవసాయ అభివృద్ధి కారణంగా సహజ ఆవాస ప్రాంతం చాలా వరకు అదృశ్యమయ్యింది. కోలకీస్ మైదానాలలో జాతీయ ఉద్యానవనాలు, రిజర్వులు (ఉదా. లేక్ పాలిస్తోమి ప్రాంతం)మినహా ఆటవీప్రాంతాలు కనుమరుగయ్యయి. ప్రస్తుతం అటవీప్రాంతం తక్కువగా ఉన్న ప్రాంతాలలో ఒకటిగా ఉంది. ప్రస్తుతం అటవీప్రాంతం దిగువప్రాంతాలలోని ప్రధానంగా పర్వతప్రాంతం ఉంది. పశ్చిమ జార్జియా అడవులు ప్రధానంగా సముద్ర మట్టానికి 600 మీటర్లు (1,969 అడుగులు) కంటే తక్కువగా ఉండి ఆకురాల్చే చెట్లను కలిగి ఉంటాయి. ఓక్, హార్న్బీమ్, బీచ్, ఎల్మ్, ఆష్, చెస్ట్‌నట్ వంటి జాతులు ఉంటాయి. బాక్స్ వంటి ఎవర్‌గ్రీన్ జాతులు కూడా అనేక ప్రాంతాల్లో కనిపిస్తాయి. ప్రపంచంలోని 4000 ఎత్తైన మొక్కలలో 1000 జాతులు ఈ దేశంలోనే ఉన్నాయి.^[101]

అజారియాలోని మెస్ఖెటి శ్రేణి, పశ్చిమ-కేంద్ర వాలుప్రాంతాలలో అలాగే సమేగ్రెల్‌లో, అబ్జియాలో అనేక ప్రదేశాలలో సమశీతోష్ణ వర్షాలు ఉన్నాయి. సముద్ర మట్టానికి 600-1000 మీటర్లు (1,969-3,281 అడుగులు) మధ్య, ఆకురాల్చే అడవులు వెడ్ల్పైన-ఆకు, శంఖాకార వృక్ష జాతులు మొక్కల ఉంటాయి. ఈ ప్రాంతంలో ప్రధానంగా బీచ్, స్ప్రూస్, ఫిర్ అడవులు ఉంటాయి. 1,500-1,800 మీటర్లు (4,921-5,906 అడుగులు) శంఖాకార అరణ్యంగా మారుతుంది. ఈ వృక్ష శ్రేణి సాధారణంగా దాదాపు 1,800 మీటర్లు (5,906 అడుగులు) వద్ద ముగుసి ఆల్పైన్ జోన్ ఆరంభం ఔతుంది. ఇది అనేక ప్రాంతాల్లో సముద్ర మట్టానికి 3,000 మీటర్లు (9,843 అడుగులు) ఎత్తులో విస్తరించింది. శాశ్వత మంచు, హిమానీనదం మండలం 3,000 మీటర్ల కన్నా పైభాగంలో ఉంటుంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

తూర్పు జార్జియా భూభాగం (లిఖి రేంజ్ యొక్క తూర్పు ప్రాంతాన్ని సూచించడం) పశ్చిమాన చాలా భిన్నంగా ఉంటుంది. అయితే పశ్చిమంలో కోల్చిస్ మైదానంలా తూర్పు జార్జియాలోని దాదాపు అన్ని పల్లపు ప్రాంతాలు మత్కరి, అజాజిని వ్యవసాయ ప్రయోజనాల కోసం నది మైదానాలలో అటవీ నిర్మూలన జరిగింది. అంతేకాకుండా ఈ ప్రాంతంలో నెలకొన్న పొడి వాతావరణం కారణంగా కొన్ని దిగువ మైదానాలు (ముఖ్యంగా కార్త్లీ, దక్షిణ-తూర్పు కఖెటిలో) అటవీప్రాంతంగా అభివృద్ధి చెందలేదు.^{[ఆధారం చూపాలి]}

తూర్పు జార్జియా సాధారణంగా పర్వతాలచే వేరు చేయబడిన అనేక లోయలు, గోర్జెస్ ఉన్నాయి. పశ్చిమ జార్జియాకు భిన్నంగా ఈ ప్రాంతం దాదాపు 85% అడవులు ఆకురాల్చే అరణ్యాలుగా ఉన్నాయి. శంఖాకార అడవులు బోర్జోమి జార్జ్, తీవ్రమైన పశ్చిమ ప్రాంతాలలో మాత్రమే ఆధిపత్యం చేస్తాయి. ఆకురాల్చే జాతులలో చెట్లు, బీచ్, ఓక్, హార్న్బీం ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి. ఇతర ఆకురాల్చే జాతులు మాపుల్, ఆస్పెన్, యాష్, హాజెల్ నట్ వంటి అనేక రకాలు ఉన్నాయి. ఎగువ అలాజిని నది లోయలో అడవులు ఉన్నాయి.^{[ఆధారం చూపాలి]}

సముద్ర మట్టానికి 1,000 మీటర్లు (3,281 అడుగులు) ఎత్తులో (ముఖ్యంగా తుషీతి, ఖ్వీరేరేటి, ఖేవి ప్రాంతాలలో) పైన్, బిర్చ్ అడవులు ఆధిపత్యంలో ఉన్నాయి. సాధారణంగా తూర్పు జార్జియాలోని అడవులు సముద్ర మట్టానికి 500-2000 మీటర్లు (1,640-6,562 అడుగులు) మధ్య అభివృద్ధి చెందుతున్నాయి. ఆల్పైన్ జోన్ 2,000-2,300 నుండి 3,000-3,500 మీటర్లు (6,562-7,546 నుండి 9,843-11,483 అడుగులు) వరకు విస్తరించాయి. కాహెట్టిలోని అజాజని లోయలో విశాలమైన దిగువ అడవులు ఉన్నాయి. శాశ్వత మంచు, హిమానీనదం మండలం తూర్పు జార్జియాలోని అనేక ప్రాంతాల్లో 3,500 మీటర్ల (11,483 అడుగులు) రేఖకు పైన ఉంటుంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

వాతావరణం

దేశం చిన్న పరిమాణాన్ని పరిగణిస్తే జార్జియా వాతావరణం వైవిధ్యమైనది. రెండు ప్రధాన వాతావరణ మండలాలు ఉన్నాయి. ఇవి దాదాపుగా తూర్పు, పశ్చిమ భాగాలకు అనుగుణంగా ఉంటాయి. జార్జియా వాతావరణాన్ని పర్యవేక్షించడంలో గ్రేటర్ కాకోస్‌గా పర్వత శ్రేణి ఒక ముఖ్య పాత్ర పోషిస్తుంది. ఇది ఉత్తరం నుండి వీచే చల్లని వాయు పీడనం నుండి దేశాన్ని కాపాడుతుంది. దక్షిణ కనుమ నుండి పొడి, వేడి గాలి ద్రవ్యరాశుల ప్రభావం నుండి తక్కువ కాసస్ పర్వతాలు పాక్షికంగా ఈ ప్రాంతాన్ని కాపాడతాయి.^{[ఆధారం చూపాలి]}

పశ్చిమ జార్జియాలో చాలా తేమతో కూడిన ఉపఉష్ణమండల జోన్ ఉత్తర అంచులో 1,000-4,000 మి.మీ. (39.4-157.5 in) వరకు వార్షిక వర్షపాతం ఉంటుంది. వర్షాకాలం శరదృతువు నెలలలో వర్షపాతం ఎక్కువగా ఉండటం వలన వర్షపాతం ఏడాది పొడవునా ఒకే సమయంలో పంపిణీ చేయబడుతుంది. ఈ ప్రాంతం ఎత్తును అనుసరించి వాతావరణం వైవిధ్యంగా ఉంటుంది. పశ్చిమ జార్జియాలోని చాలాదిగువ భూభాగాలు ఏడాది పొడవునా వెచ్చగా ఉంటాయి. పర్వత ప్రాంతాలు (గ్రేటర్, లెస్సరస్ కొకాస్ పర్వతాలతో సహా) చల్లటి తేమతో కూడిన వేసవి, మంచుతో కూడిన శీతాకాలాలు ఉంటాయి. ( మంచు పొర తరచుగా అనేక ప్రాంతాల్లో 2 మీటర్ల మించిపోయింది). అజారియా అనేది కాకసస్ అత్యంత తేమతో కూడినప్రాంతం. ఇక్కడ ఎం.టి. మ్బిండాల వర్షారణ్యం " కోబూలీకి " తూర్పున సంవత్సరానికి సుమారు 4,500 మి.మీ. (177.2 అం) వర్షపాతం నమోదవుతుంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

తూర్పు జార్జియా తేమతో కూడిన ఉపఉష్ణమండల వాతావరణం నుండి ఖండాంతర పరివర్తన వాతావరణాన్ని కలిగి ఉంది. ఈ ప్రాంతం వాతావరణం తూర్పు నుండి కాస్పియన్ వాయువులు, పశ్చిమం నుండి తేమ నల్ల సముద్రం వాయుప్రాంతాలచే ప్రభావితమవుతాయి. నల్ల సముద్రం నుండి తేమ గాలి మాస్ వ్యాప్తి తరచుగా తూర్పు, పశ్చిమ ప్రాంతాలను వేరుచేసే పర్వత శ్రేణులు (లిఖీ, మెస్ఖెటి) ద్వారా నిరోధించబడుతుంది. వార్షిక వర్షపాతం పశ్చిమ జార్జియా కంటే తక్కువగా ఉంటుంది. 400-1,600 మీ.మీ. (15.7-63.0 అం) నుండి ఉంటుంది. ^{[ఆధారం చూపాలి]}

శీతాకాలం, వేసవికాలాలు పొడిగా ఉంటాయి. అయితే వసంతకాలం, శరదృతువు సమయంలో అత్యంత తేలికైన వాతావరణ కాలం ఉంటుంది. తూర్పు జార్జియాలో ఎక్కువ భాగం వేసవికాలాలు (ముఖ్యంగా లోతట్టు ప్రాంతాలలో), చల్లటి చలికాలాలు ఉంటాయి. దేశంలోని పశ్చిమ ప్రాంతాలలో మాదిరిగా తూర్పు జార్జియాలో 1,500 మీటర్ల (4,921 అడుగులు)ఎత్తైన ఎగువభూములు వాతావరణ పరిస్థితులను ప్రభావితం చేస్తుంటాయి. 2,000 మీటర్ల (6,562 అడుగులు) కంటే ఎత్తైన ప్రాంతాలు తరచూ వేసవి నెలలలో కూడా ఫ్రాస్ట్ ను అనుభవిస్తాయి.^{[ఆధారం చూపాలి]}

జీవవైవిధ్యం

అధిక భూభాగ వైవిధ్యం, తక్కువ అక్షాంశం కారణంగా జార్జియాలో సుమారు 5,601 జాతుల జంతువులు ఉన్నాయి. వాటిలో 648 జాతులు వెరీబ్రేట్స్ (ప్రపంచవ్యాప్తంగా 1% కంటే ఎక్కువ జాతులు ఉన్నాయి), వీటిలో చాలా జాతులు అంతరించిపోతున్న జాతులకు (ఎండోమిక్స్) చెందినవి.^[102] జార్జియా అడవులలో బ్రౌన్ ఎలుగుబంట్లు, తోడేళ్ళు, లింక్స్, కాకేసియన్ చిరుతలు ఉన్నాయి. జార్జియా స్థానిక పక్షి కామన్ ఫీసెంట్ (కొల్చియాన్ ఫెసాంట్ అని కూడా పిలుస్తారు) ఇది ప్రపంచంలోని మిగిలిన భాగాలలో ముఖ్యమైన ఆట పక్షిగా విస్తృతంగా పరిచయం చేయబడింది. అకశేరుక జాతుల సంఖ్య చాలా ఎక్కువగా ఉన్నట్లు భావిస్తారు. ఉదాహరణకు జార్జియా సాలీడు చెక్లిస్టులు 501 జాతులు ఉన్నాయి.^[103]

లైకెన్-ఫార్మింగ్ జాతులతో సహా జార్జియాలో సుమారుగా 6,500 జాతుల శిలీంధ్రాలు ఉన్నాయని అంచనా.^[104]^[105] నుండి నమోదు చేయబడ్డాయి. కానీ ఈ సంఖ్య చాలా తక్కువగా ఉంది. జార్జియాలో సంభవించే శిలీంధ్ర జాతుల నిజమైన మొత్తం సంఖ్య ఇప్పటికీ నమోదు చేయబడనప్పటికీ ఇంకా చాలా ఎక్కువగా ఉంటుంది. సాధారణంగా ఆమోదించిన అంచనా ప్రకారంప్రపంచవ్యాప్త అన్ని శిలీంధ్రాలలో కేవలం 7% మాత్రమే ఇప్పటివరకు గుర్తించబడ్డాయని భావిస్తున్నారు.^[106] అందుబాటులో ఉన్న సమాచారం మొత్తం ఇప్పటికీ చాలా చిన్నదిగా ఉన్నప్పటికీ, జార్జియాకు చెందిన శిలీంధ్ర జాతుల సంఖ్యను అంచనా వేయడానికి మొదటి ప్రయత్నం చేయబడింది. జార్జియాలో 2,595 జాతులు తాత్కాలికంగా అంతరించిపోతున్న జాతులుగా గుర్తించబడ్డాయి.^[107] శిలీంధ్రాలతో కలిసి 1,729 రకాల మొక్కలను నమోదు చేశారు.^[105] జార్జియాలో ఉన్న వృక్ష జాతుల నిజమైన సంఖ్య నమోదుచేసిన సంఖ్య కంటే గణనీయమైన స్థాయిలో అధికంగా ఉంటుందని భావిస్తున్నారు.^{[ఆధారం చూపాలి]}

ఆర్ధికం

పురాతన కాలం నుంచి అనేక భూములు, సామ్రాజ్యాలతో వ్యాపారంలో పాల్గొనిందని పురావస్తు పరిశోధన వెల్లడించింది. ఇది నల్ల సముద్రం, తరువాత చారిత్రాత్మక సిల్క్ రోడ్డుపై ఎక్కువగా జరిగింది. కాకసస్ పర్వతాలలో బంగారం, వెండి, రాగి, ఇనుములు త్రవ్వబడ్డాయి. జార్జియాలో వైన్ తయారీ చాలా పురాతన సంప్రదాయంగా ఉంది. ఇది దేశం ఆర్థిక వ్యవస్థ ఒక ప్రధాన శాఖగా ఉంది. దేశం భారీ జల వనరులను కలిగి ఉంది.^[108] దేశం వాతావరణం, స్థలాకృతి కారణంగా జార్జియా ఆధునిక చరిత్ర మొత్తంలో వ్యవసాయం, పర్యాటక రంగం దేశానికి ప్రధాన ఆర్థిక వనరుగా ఉన్నాయి.^[109]

20 వ శతాబ్దంలో జార్జియా ఆర్థిక వ్యవస్థ అధికంగా సోవియెట్ నమూనా ఆర్థిక వ్యవస్థలోనే ఉంది. 1991 లో సోవియట్ యూనియన్ పతనం నుండి జార్జియా ఒక స్వేచ్ఛా మార్కెట్ ఆర్థిక వ్యవస్థకు పరివర్తనకు రూపకల్పన చేస్తూ సంస్కరణను ప్రారంభించింది. మిగిలిన అన్ని సోవియట్ దేశాలతో పోల్చినపుడు సోవియట్ జార్జియా తీవ్ర ఆర్థిక సంక్షోభాలను ఎదుర్కొంది. దక్షిణ ఒసేటియా, అజ్జియాలో అంతర్యుద్ధం, సైనిక విభేదాలు సంక్షోభాన్ని మరింత తీవ్రతరం చేశాయి. వ్యవసాయం, పరిశ్రమల ఉత్పత్తి క్షీణించింది. 1989 నాటికి కంటే 1994 నాటికి స్థూల దేశీయ ఉత్పత్తి క్షీణించింది.^[110] 1995 లో ప్రపంచ బ్యాంకు, అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి జార్జియాకు 206 మిలియన్ డాలర్లు, జర్మనీ డి.ఎం. 50 మిలియన్లను మంజూరు చేయడంతో పశ్చిమ దేశాల నుండి మొట్టమొదటి ఆర్థిక సహాయం అందింది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

21 వ శతాబ్ది ప్రారంభంలో జార్జియా ఆర్థిక వ్యవస్థలో సానుకూల పరిణామాలు కనిపించాయి. 2007 లో జార్జియా అసలు జి.డి.పి. 12% వృద్ధి రేటుతో తూర్పు ఐరోపాలో వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న ఆర్థిక వ్యవస్థల్లో జార్జియా ఒకటిగా ఉంది.^[109] ప్రపంచ బ్యాంకు జార్జియా "ప్రపంచంలోని ప్రథమ ఆర్థిక సంస్కర్త" అని పిలిచేది. ఎందుకంటే ఇది ఒక సంవత్సరంలో వ్యాపారం సులభతరం చేసి 112 వ నుండి 18 వ స్థానానికి మెరుగుపడింది.^[111] దేశంలో నిరుద్యోగ శాతం 12.6% ఉంది. యూరోపియన్ దేశాలతో పోల్చితే చాలా తక్కువ మధ్యస్థ ఆదాయం కలిగి ఉంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

2006 రష్యాకు జార్జియన్ వైన్ దిగుమతులపై నిషేధం విధించింది. జార్జియా అతిపెద్ద వ్యాపార భాగస్వామ్యంలో ఆర్థిక సంబంధాల విరామాన్ని ఐ.ఎం.ఎఫ్. మిషన్ "వెలుపలి షాక్"గా వివరించింది.^[112] అదనంగా రష్యా జార్జియాకు గ్యాస్ ధరను పెంచింది. అదే సమయంలో దేశంలో రష్యా ఆర్థిక ఆంక్షలతో ఏర్పడిన నిరంతర ద్రవ్యోల్బణం నుండి నేషనల్ బ్యాంక్ ఆఫ్ జార్జియా కోలుకుంది.^[113] జార్జియా అధికారులు 2007 లో ఆంక్షల కారణంగా ప్రస్తుత లోటును "పెద్ద ఎత్తున విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడులను ఆహ్వానించడం ద్వారా ఉత్పత్తి చేయబడిన అధిక విదేశీ మారకం ఆదాయాలు", పర్యాటక ఆదాయంలో పెరుగుదలతో భర్తీ చేయవచ్చని అంచనా వేశారు.^[114] అంతర్జాతీయ మార్కెట్ సెక్యూరిటీలలో దేశం బృహత్తర క్రెడిట్ను కూడా నిర్వహిస్తోంది.^[115] జార్జియా గ్లోబల్ ట్రేడింగ్ నెట్వర్క్‌లో మరింత విలీనం అయింది: దాని 2015 దిగుమతులు, ఎగుమతులు వరుసగా జి.డి.పిలో 50% - 21% ఉంటాయి.^[109]

జార్జియా ప్రధాన దిగుమతులలో ఇంధనాలు, వాహనాలు, యంత్రాలు, యంత్ర భాగాలు, ధాన్యం, ఇతర ఆహారాలు, ఔషధాలు ఉన్నాయి. ప్రధాన ఎగుమతులు వాహనాలు, ఫెర్రో-మిశ్రమాలు, ఎరువులు, గింజలు, స్క్రాప్ మెటల్, బంగారం, రాగి ఖనిజాలు ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి.^[109] బాకి-టిబిసి-సెయన్ పైప్లైన్ (బి.టి.సి.), ఒక సమాంతర గ్యాస్ పైపులైను నిర్మించబడింది. దక్షిణాన ఉన్న బకు-టిబిసి-కార్స్ రైల్వే లైన్, బాకూ నుండి త్బిలిసీ మీదుగా సిహాన్ వరకు " ది బాకు- త్బిలిసి-సిహాన్ పైప్‌లైన్ " చమురు పైప్ లైన్, కాకసస్ పైప్లైన్ నిర్మించబడ్డాయి.^[116]

అధికారంలోకి వచ్చినప్పటి నుండి సాకషివ్లి పరిపాలన పన్ను సేకరణను మెరుగుపర్చడానికి ఉద్దేశించిన వరుస సంస్కరణలను సాధించింది. ఇతర విషయాలతోపాటు 2004 లో ఒక ఫ్లాట్ ఆదాయ పన్ను ప్రవేశపెట్టబడింది. ఫలితంగా బడ్జెట్ ఆదాయాలు నాలుగు రెట్లు పెరిగాయి. ఒకప్పుడు ఉన్న పెద్ద బడ్జెట్ లోటు ఇప్పుడు మిగులుగా మారింది.^[109]^[117]^[118]

2001 నాటికి 54% ప్రజలు జాతీయ దారిద్య్ర రేఖకు దిగువన నివసించినప్పటికీ 2006 నాటికి పేదరికం 34% తగ్గింది. 2015 నాటికి ఇది 10.1% చేరుకుంది.^[119] 2015 లో ఒక కుటుంబ సగటు నెలవారీ ఆదాయం 1,022.3 (దాదాపు 426 అమెరికన్ డాలర్లు).^[120] 2015 లెక్కల ప్రకారం జార్జియా నామమాత్రపు జి.డి.పి. 13.98 బిలియన్ల అమెరికన్ డాలర్లు ఉంది.^[121] జార్జియా ఆర్థికవ్యవస్థ ఆదాయాన్ని వ్యవసాయ సేవల నుండి కాకుండా (9.2%) సేవలను (2016 నాటికి జి.డి.పి.లో 68.3% ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది) ఇతర సేవలను పొందుతోంది.^[109]

టెలికమ్యూనికేషన్ల సంబంధించి ప్రపంచ ఆర్థిక వేదిక నెట్వర్క్ రెసిడెన్షియల్ ఇండెక్స్ (ఎన్ఆర్ఐ) లో దేశ సరిహద్దు దేశాలలో జార్జియా దేశం సమాచార, సమాచార సాంకేతిక పరిజ్ఞానాల అభివృద్ధి స్థాయిని నిర్ణయించడానికి సూచికగా ఉంది. జార్జియా 2016 ఎన్.ఆర్.ఐ. ర్యాంకింగ్లో మొత్తం 58 వ స్థానంలో నిలిచింది.^[122] 2015 లో 60 నుండి.^[123]

పర్యాటకం

జార్జియా ఆర్థిక వ్యవస్థలో పర్యాటక రంగం ముఖ్యమైన భాగంగా అభివృద్ధి అయింది. 2016 లో 27,14,773 పర్యాటకులు సుమారు $ 2.16 బిలియన్ల అమెరికన్ డాలర్లు దేశంలోకి తీసుకువచ్చారు.^[124] ప్రభుత్వం ప్రకారం జార్జియాలోని వివిధ వాతావరణ ప్రాంతాల్లో 103 రిసార్టులు ఉన్నాయి. పర్యాటక ఆకర్షణలలో 2,000 మినరల్ జలప్రవాలు, 12,000 చారిత్రిక, సాంస్కృతిక స్మారక కట్టడాలు ఉన్నాయి. వాటిలో నాలుగు యునెస్కొ ప్రపంచ వారసత్వ స్థలాలుగా గుర్తించబడుతున్నాయి (ఖుటసిలోని బగ్రాటి కేథడ్రల, గెలాటీ త్సఖేతరీ, స్వనేటి చారిత్రాత్మక స్మారక చిహ్నాలు).^[125]

రవాణా

జార్జియాలో నేడు రవాణా సౌకర్యాలు రైలు, రోడ్డు, ఫెర్రీ, వాయుమార్గాల ద్వారా అందించబడుతుంది. ఆక్రమిత ప్రాంతాల మినహా రహదారుల మొత్తం పొడవు 20,553 కిలోమీటర్లు, రైలుమార్గాలు - 1,576 కిమీ.^[126] కాకసస్, నల్ల సముద్రం తీరాన ఉన్న జార్జియా దేశం ద్వారా పొరుగున ఉన్న అజర్బైజాన్ పాస్ నుండి ఐరోపాసమాఖ్యకు విద్యుత్తుశక్తి దిగుమతులు జరుగుతున్నాయి. ఇది సాంప్రదాయకంగా యురోపియన్ రష్యా, నియర్ ఈస్ట్, టర్కీల మధ్య ఉన్న ఒక ముఖ్యమైన ఉత్తర-దక్షిణ వాణిజ్య మార్గంలో ఉంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

ఇటీవలి సంవత్సరాలలో జార్జియా రవాణా నెట్వర్కులు ఆధునికీకరణ కొరకు పెద్ద మొత్తంలో డబ్బును పెట్టుబడి పెట్టింది. కొత్త రహదారుల నిర్మాణానికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడింది. అందువలన టిబిలిసి వంటి ప్రధాన నగరాలు వారి రహదారులు నాటకీయంగా అభివృద్ధి చెందాయి. అయినప్పటికీ అంతర నగర మార్గాల నాణ్యత తక్కువగానే ఉంది. ఇప్పటి వరకు మోటార్వే-ప్రామాణిక రహదారి ఒకటి మాత్రమే నిర్మించబడింది ( ఎస్ .1.) ^[127]

జార్జియా రైలు మార్గాలు కాకసస్‌కు ఒక ముఖ్యమైన రవాణా మార్గంగా ఉంది. ఎందుకంటే అవి నల్లసముద్రం, కాస్పియన్ సముద్రాలను కలిపే మార్గంగా ఉంది. ఇటీవలి సంవత్సరాల్లో పొరుగున ఉన్న అజర్బైజాన్ నుండి ఐరోపాసమాఖ్య, ఉక్రెయిన్, టర్కీ దేశాలకు విద్యుత్తుశక్తి ఎగుమతులు అధికరించాయి.^[128] ప్రయాణీకుల సేవలను ప్రభుత్వ యాజమాన్యంలోని రైల్వేలు నిర్వహిస్తున్నాయి. సరుకు రవాణా కార్యకలాపాలు పలు సరుకు లైసెన్స్ ఆపరేటర్ల ద్వారా నిర్వహిస్తారు. 2004 నుండి జార్జియా రైల్వేలు పునరుద్ధరణ, నిర్వాహక పునర్నిర్మాణము రోలింగ్ కార్యక్రమానికి గురవుతున్నాయి. ఇది ప్రయాణీకులకు మరింత సమర్థవంతంగా సౌకర్యవంతమైన సేవలను అందించే లక్ష్యంగా కృషిచేస్తూ ఉంది.^[129] సమీప భవిష్యత్తులో రైల్వేల కోసం ఎజెండాలో ప్రధాన పునర్వ్యవస్థీకరణకు అనుగుణంగా ఉండే ముఖ్యమైన టిబిలిటీ రైల్వే జంక్షన్ సమర్ధవంతమైన అభివృద్ధి భాగంగా ఉంది.^[130] అదనపు ప్రాజెక్టులలో ఆర్థికంగా ముఖ్యమైన కార్స్-టిబిసి-బాకు రైల్వే నిర్మాణం కూడా ఉంది. ఇది 2017 అక్టోబరు 30 న ప్రారంభించబడింది. ఇది ప్రామాణిక గేజ్ రైల్వే ద్వారా కాకసస్‌లో చాలా భాగాలను టర్కీతో కలుపుతుంది.^[131]^[132]

జార్జియాలో విమాన, సముద్ర రవాణా అభివృద్ధి చెందుతోంది. ప్రధానంగా వీటిని ప్రయాణికుల సేవకు, సరుకు రవాణా కొరకు వాడుకున్నారు. జార్జియా ప్రస్తుతం నాలుగు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయాలను కలిగి ఉంది. వీటిలో అతిపెద్దది టిబిలిటి ఇంటర్నేషనల్ ఎయిర్పోర్ట్ జార్జియన్ ఎయిర్వేస్కు కేంద్రంగా ఉంది. ఇది అనేక పెద్ద యూరోపియన్ నగరాలను అనుసంధానిస్తూ ఉంది. దేశంలోని ఇతర విమానాశ్రయములు ఎక్కువగా అభివృద్ధి చేయబడలేదు. ట్రాఫిక్ లేకపోవడము ఇందుకు కారణం అయినప్పటికీ చివరికి ఈ సమస్యలను పరిష్కరించటానికి ప్రయత్నాలు జరిగాయి.^[133] జార్జియా నల్ల సముద్ర తీరం వెంట అనేక సముద్రపు ఓడలు ఉన్నాయి. ఇది అతి పెద్దదిగానూ చాలా రద్దీగానూ ఉంది. పోర్ట్ ఆఫ్ ప్యాలెస్; ఈ పట్టణం కూడా సముద్రతీర రిసార్ట్‌గా ఉంది. ఈ నౌకాశ్రయం కాకసస్‌లో ఒక ప్రధాన సరుకుల టెర్మినల్, యూరోప్‌కు విద్యుత్తుశక్తి సరఫరా చేసే విధంగా పొరుగున ఉన్న అజర్బైజాన్ తరచు ఉపయోగించబడుతుంది. షెడ్యూల్డ్, చార్టడ్డ్ ప్రయాణీకుల ఫెర్రీ సేవలు జారియాను బల్గేరియాతో అనుసంధానిస్తుంది.^[134] ఇవి జార్జియాను రోమానియా, టర్కీ, యుక్రెయిన్తో అనుసంధానిస్తున్నాయి.^[135]

గణాంకాలు

చాలా స్థానిక కాకేసియన్ ప్రజలలా జార్జియన్లకు ఐరోపా లేదా ఆసియాలోని ప్రధాన జాతి వర్గాలలో ఏవీ సరిపోవడం లేదు. జార్జియా భాష కార్టెల్వియన్ భాషలలో అత్యంత విస్తృతమైనది. ఇది ఇండో-యూరోపియన్, టర్కిక్ లేదా సెమిటిక్ భాషలను పోలి ఉండదు. ప్రస్తుత జార్జియన్ (కార్టెల్వియన్) దేశంలో ఆదివాసీ ప్రజలైన స్వీయచోటా ప్రజలు నివసించేవారు. అతి ప్రాచీనకాలంలో అనాటోలియా దిశ నుండి దక్షిణ కౌకాసస్ నుండి తరలి వచ్చిన వలసదారులతో జార్జియా ఏర్పడింది.^[136]

జార్జియా ప్రస్తుత జనాభాలో 3,800,804 (2014 జనాభా లెక్కలు) జనాభాలో 86.8% ఉన్నారు.^[138]^{[n 1]} ఇతర జాతి సమూహాలలో అబ్ఖాజియన్లు, అర్మేనియన్లు, అసిరియన్లు, అజర్బైజానీలు, గ్రీకులు, యూదులు, కిస్తీస్, ఒసేటియన్లు, రష్యన్లు, ఉక్రైనియన్లు, యెజిడిలు, ఇతరులు ఉన్నారు.^[138]^{[n 1]} జార్జియా యూదులు ప్రపంచంలోని పురాతన యూదు సమాజాలలో ఒకరు. జర్జియా ఒకప్పుడు ముఖ్యమైన జర్మనీ జాతులకు నిలయంగా ఉంది. కానీ చాలామంది జర్మన్లు రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో బహిష్కరించబడ్డారు.^[139]

1989 జనాభా లెక్కలు ఆధారంగా 3,41,000 జాతి రష్యన్లు ( 6.3%) ^[140] జార్జియాలో 52,000 ఉక్రైనియన్లు, 1,00,000 మంది గ్రీకులు ఉన్నారు.^[141] 1990 నుండి 1.5 మిలియన్ జార్జియన్ జాతీయులు మిగిలిపోయారు.^[141] జార్జియా ప్రజలు కనీసం 1 మిలియన్ వలసదారులు చట్టపరంగా లేదా చట్టవిరుద్ధంగా రష్యాలో నివసిస్తున్నారు.^[142] జార్జియా నికర వలస శాతం -4.54%, విదేశాల్లో నివసించే జార్జియన్ జాతీయులను మినహాయించి. .^{[ఆధారం చూపాలి]} జార్జియా స్వాతంత్ర్యం పాలన కాలంలో జార్జియాలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా వలస వచ్చిన వారు నివసించేవారు. 2014 గణాంకాల ప్రకారం జార్జియాలో రష్యన్లు (51.6%), గ్రీకులు (8.3%), ఉక్రెయినియన్లు (8.11%), జర్మనీయన్లు (4.3%), ఆర్మేనియన్లు (3.8%) దేశాల నుండి వలస వచ్చిన వారు ఉన్నారు.^[143]^{[n 1]}

1990 ల ప్రారంభంలో సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత అబ్ఖాజియా ప్రాంతంలో అబ్ఖాజియా వేర్పాటుదులకు ప్రజలకు మద్య హింసాత్మక వేర్పాటువాద ఘర్షణలు మొదలైయ్యాయి. ఘర్షణల కారణంగా జార్జియాలో నివసించే చాలా మంది ఒస్సిటియన్లు దేశంనుంచి ప్రధానంగా రష్యా లోని ఉత్తర ఒసేటియాకు వెళ్లారు.^[144] మరోవైపు 1993 లో ఘర్షణలు జరిగిన తరువాత 1,50,000 కన్నా ఎక్కువ మంది జార్జియన్లు అబ్ఖాజియాను విడిచిపెట్టారు.^[145] 1944 లో బలవంతంగా తరలించబడ్డ టర్కీ లోని మెస్కేషియన్ భూభాగం 2008 నాటికి జార్జియాకు తిరిగి వచ్చింది.^[146]

అత్యంత అధికంగా విస్తరించిన భాషా సమూహానిక్ చెందిన కార్టెల్లియన్ కుటుంబాలు జార్జియన్, స్వాన్, మింగ్రేలియన్, లాజ్ ఉన్నాయి. ^[147]^[148]^[149]^[150]^[151]^[152]

జార్జియా అధికారిక భాష జార్జియా అబ్ఖాంజియాకు చెందిన స్వయంప్రతిపత్త ప్రాంతంలో అబ్ఖాంజియన్ అధికారిక హోదా కలిగివుంది. ప్రజలలో జార్జియా భాష 87.7% వాడుకలో ఉండగా, 6.% అజర్బైజాన్ 3.9% అర్మేనియన్, 1.2% రష్యన్ భాష, 1% ఇతర భాషలు ప్రాథమిక భాషగా ఉన్నాయి.^[153]^{[n 1]} 2010 లో యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఫెడరల్ ప్రభుత్వం ప్రారంభమైంది. ప్రాథమిక పాఠశాలలో ఆంగ్ల అక్షరాస్యతను ప్రోత్సహించడానికి టీచ్, ఆంగ్లం నేర్చుకోండి జార్జి కార్యక్రమం రూపొందించబడింది. జార్జియాలోని పిల్లలందరూ నాలుగు సంవత్సరాలలో ఇంగ్లీష్ మాట్లాడారు. రెండో భాషగా రష్యా స్థానంలో ఆగ్లం భర్తీ చేస్తారని నిర్ధారించడానికి ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇంగ్లీష్ మాట్లాడేవారిని దిగుమతి చేసుకోవడం ఈ లక్ష్యంగా ఉంది. ^[154]

మతం

దస్త్రం:2014 Tbilisi, Sobór Trójcy Świętej (17).jpg

Holy Trinity Cathedral of Tbilisi or Sameba

ప్రస్తుతం 83.4% జనాభా తూర్పు సంప్రదాయ క్రైస్తవ మతం ఆచరిస్తున్నారు. వీటిలో ఎక్కువ భాగం జాతీయ జార్జియన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చికి కట్టుబడి ఉంది.^[155]^{[n 1]} జార్జియన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చి ప్రపంచంలోనే అత్యంత ప్రాచీన క్రైస్తవ చర్చిలలో ఒకటిగా ఉంది. దీనిని అపోలోలిక్ ఫౌండేషన్ సెయింట్ ఆండ్రూ స్థాపించాడు.^[156] 4 వ శతాబ్దం మొదటి అర్ధభాగంలో కప్పడోసియా సెయింట్ నినో మిషనరీ కృషితర్వాత క్రైస్తవ మతం ఇబెరియా (ప్రస్తుతం కార్తిలీ, లేదా తూర్పు జార్జియా) ప్రభుత్వ మతంగా అవలంబించబడింది.^[157]^[158] ప్రారంభ మధ్య యుగాలలో చర్చి స్వయంప్రతిపత్తి పొందింది. ఇది రష్యన్ ఆధిపత్యంలో రద్దు చేయబడి 1917 లో పునరుద్ధరించబడి 1989 లో కాంస్టాంటినోపుల్‌కు చెందిన క్రైస్తవ మతాధిపతి నియమిచబడ్డాడు.^[159]

జార్జియా రాజ్యాంగం అధికారికంగా " జార్జియా ఆర్థోడాక్స్ చర్చి "కి ప్రత్యేక హోదా ఇచ్చింది. 2002 కంకార్డరేట్‌ గుర్తింపు పొందింది. అయితే మత సంస్థలు ప్రభుత్వం నుండి వేరుగా ఉంటాయి. ప్రతి పౌరునికి మతాచరణ హక్కు ఉంది.^{[ఆధారం చూపాలి]} ^{[n 1]}

Main religions (2014)^[160]

Orthodox Christian (83.4%)

Muslim (10.7%)

Armenian Apostolic (2.9%)

Roman Catholic (0.5%)

Others (2.5%)

2014 జనాభా గణనలో నమోదైన 0.7% మంది తాము ఇతర మతాల అనుచరులుగా ప్రకటించుకున్నారు. ^[155]^{[n 1]} వీరిలో ముస్లింలు (10.7 %), అర్మేనియన్ క్రైస్తవులు (2.9%), రోమన్ కాథలిక్కులు (0.5%) ఉన్నారు. 1.2% మంది తిరస్కరించారు లేదా వారి మతాన్ని ప్రకటించలేదు. 0.5 % మంది ఏ మతాన్ని ప్రకటించలేదు.^[155]

ఇస్లాం మతానికి. అజర్బైజానీ షియా ముస్లింలు (ఆగ్నేయంలో) సున్నీ ముస్లింలు, అడ్జరాలో సంప్రదాయ జార్జియన్ సున్నీ ముస్లింలు, టర్కీ సరిహద్దులో సున్నీ మస్ఖేటియన్ తుర్కులు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నారు. అబ్ఖజియాలో ముస్లిం జనాభాలో సున్నీ ముస్లింలు అధికంగా ఉన్నారు. పునరుద్ధరించబడిన అబ్ఖజియా విశ్వాసకులు ఉన్నారు. ఒట్టోమన్ యుగం నుండి జార్జియాలో స్థిరపడిన గ్రీకు ముస్లింలు (పోంటిక్ గ్రీకు మూలం), ఆర్మేనియన్ ముస్లింల చిన్న కమ్యూనిటీలు తూర్పు అనటోలియాలో స్థిరపడి ప్రస్తుతం టర్కిష్ ఇస్లాంకు మారుతున్నాయి. జార్జియాలో స్థిరపడిన లాలా ముస్తఫా పాషా కాకేసియన్ ప్రచారం తరువాత 1578 నుండి నివసిస్తున్న ఒట్టోమన్ జార్జియా యూదుల సమాజ చరిత్రను క్రీ.పూ. 6 వ శతాబ్దానికి చెందినదిగా గుర్తించారు. ఇజ్రాయెల్‌కు అధిక స్థాయి వలసల కారణంగా వారి సంఖ్య గత దశాబ్దాలలో క్షీణించింది.^[161]

జార్జియాలో సుదీర్ఘ చరిత్ర కలిగిన మతసామరస్యాన్ని ^[162] నిర్లక్ష్యం చేసిన ఆర్థడాక్స్ పూజారి బాసిల్ ఎంకలావిషీ అనుచరులు యెహోవాసాక్షుల వంటి మతపరమైన వివక్షత, హింసాకాండల కారణంగా దేశంలో హింసాత్మక సంఘటనలు జరిగాయి.^[163] సాంప్రదాయ మత సంస్థలతో పాటు జార్జియా సమాజంలో లౌకిక, నాస్థిక విభాగాలను (0.5% ) కలిగి ఉంది.^[164] అలాగే గణనీయసంఖ్యలో ఉన్న మతపరంగా అనుబంధిత వ్యక్తులను వారి విశ్వాసాన్ని పాటించని స్థితిలో ఉంచింది.^[165]

జార్జియన్ ప్రధాన జనాభాగా ఉన్న ఆర్థడాక్స్ క్రైస్తవులు, వేర్వేరు విశ్వాసాలతో ఉన్న ప్రజలకు మద్య కొన్ని చిన్న వివక్షలు ఉన్నాయి. ఇతర మతాలు దేశంలో చాలా సహనంతో ఉన్నాయి. ఉదాహరణకు టిబిలిసి లెస్లిజెడ్ స్ట్రీట్లో ఒక చర్చి, మసీదు పక్కన సినాగోగమ్ ఉన్నాయి.

విద్య

జార్జియా విద్యా వ్యవస్థ 2004 నుండి చేసిన సంస్కరణలు వివాదాస్పదం అయినప్పటికీ ఆధునికీకరణ చేయబడి ఉంది.^[166]^[167] జార్జియాలో 6-14 ఏళ్ల వయస్సులో ఉన్న పిల్లలకు విద్య తప్పనిసరి. పాఠశాల వ్యవస్థ ప్రాథమిక (ఆరు సంవత్సరాల వయస్సు 6-12), బేసిక్ (మూడు సంవత్సరాల వయస్సు 12-15) సెకండరీ (మూడు సంవత్సరాల వయస్సు స్థాయి 15-18) లేదా ప్రత్యామ్నాయంగా వృత్తి అధ్యయనాలు (రెండు సంవత్సరాలు ) అని మూడు స్థాయిలలో ఉంటుంది. ఉన్నత పాఠశాల సర్టిఫికేట్ ఉన్న విద్యార్థులు ఉన్నత విద్యకు అర్హత కలిగి ఉంటారు. యూనిఫైడ్ నేషనల్ ఎగ్జామినేషన్లలో ఉత్తీర్ణులు అయ్యే విద్యార్థులు మాత్రమే రాష్ట్ర-గుర్తింపు పొందిన ఉన్నత విద్యాసంస్థ నమోదు చేసుకోవడానికి అర్హత ఉంటుంది. పరీక్షల ఫలితాలు స్కోర్ల ర్యాంకింగ్ ఆధారంగా ఉంటాయి.^[168]

ఈ సంస్థలు చాలా వరకు మూడు స్థాయి అధ్యయనాలను అందిస్తాయి: ఒక బ్యాచులర్ ప్రోగ్రామ్ (మూడు నుండి నాలుగు సంవత్సరాలు); ఒక మాస్టర్ ప్రోగ్రామ్ (రెండు సంవత్సరాల), ఒక డాక్టోరల్ ప్రోగ్రామ్ (మూడు సంవత్సరాల). మూడు నుండి ఆరు సంవత్సరాల వరకు కొనసాగిన ఒక-స్థాయి ఉన్నత విద్యను సూచించే సర్టిఫైడ్ స్పెషలిస్ట్ ప్రోగ్రామ్ కూడా ఉంది.^[169]^[170] 2016 నాటికి 75 ఉన్నత విద్యాసంస్థలు జార్జియా విద్య, సైన్స్ మంత్రిత్వశాఖచే గుర్తింపు పొందాయి.^[171] 2012-2014 కాలం నాటికి స్థూల ప్రాథమిక నమోదు నిష్పత్తి 117 స్వీడన్ తరువాత ఐరోపాలో రెండవ స్థానంలో ఉంది.^[172]

జార్జియా విద్యా వ్యవస్థ ప్రధాన ధమనిగా మారింది. ప్రత్యేకించి 1918 లో మొదటి జార్జియన్ రిపబ్లిక్ సృష్టి ఆధునిక జార్జియన్-భాష విద్యాసంస్థల స్థాపనకు అనుమతించింది. జార్జియాలో ఉన్నత విద్య అనేక ప్రధాన విద్యాసంస్థ ముఖ్యంగా టిబిలిటి స్టేట్ మెడికల్ విశ్వవిద్యాలయం 1918 లో టిబిలిసి మెడికల్ ఇన్స్టిట్యూట్గా స్థాపించబడింది. 1918 లో స్థాపించబడిన టిబియు విశ్వవిద్యాలయం, పురాతన విశ్వవిద్యాలయం కాకసస్ ప్రాంతంలో ఉంది.^[173] 35,000 కు పైగా విద్యార్థుల నమోదుతో టి.ఎస్.యు. అధ్యాపకులు, సిబ్బంది సంఖ్య (సహకారులు) సుమారు 5,000 మంది ఉన్నారు. జార్జియా ప్రధాన, అతిపెద్ద సాంకేతిక విశ్వవిద్యాలయం జార్జియన్ టెక్నికల్ విశ్వవిద్యాలయం^[174] అలాగే ది యూనివర్శిటీ ఆఫ్ జార్జియా (టిబిసి),^[175] కాకసస్ విశ్వవిద్యాలయం,^[176] ఉచిత విశ్వవిద్యాలయం టిబిలిసి^[177] కూడా టిబిలిలో ఉన్నాయి.

సంస్కృతి

జార్జియన్ సంస్కృతి వేలాది సంవత్సరాలుగా ఉన్న ఇబెరియన్, కోల్చియన్ నాగరికతల పునాదుల నుండి అభివృద్ధి చెందింది.^[178] 11 వ శతాబ్దంలో పునరుజ్జీవనం తరువాతి స్వర్ణ యుగంలో సాంస్కృతిక సాహిత్యం, కళలు, తత్వశాస్త్రం, వాస్తుశిల్పం, విజ్ఞాన శాస్త్రం అభివృద్ధి చేస్తూ జార్జియన్ సంస్కృతి వికసించింది.^[179] జార్జియన్ సంస్కృతిని సాంప్రదాయ గ్రీసు, రోమన్ సామ్రాజ్యం, బైజాంటైన్ సామ్రాజ్యం, వివిధ ఇరానియన్ సామ్రాజ్యాల (ముఖ్యంగా అకేమెనిడ్, పార్టియన్, సాస్సానియన్, సఫావిద్, కజార్ సామ్రాజ్యాలు) ప్రభావితం చేసాయి.^[180]^[181]^[182]^[183] తరువాత 19 వ శతాబ్దం నుండి రష్యన్ సామ్రాజ్యంచే ప్రభావితం అయింది.

19 వ శతాబ్దంలో సుదీర్ఘకాలం సంక్షోభం తర్వాత జార్జియా భాషా కవి షాటో రస్తావేలి రచనలు, సాంప్రదాయిక జార్జియన్ సాహిత్యం పునరుద్ధరించబడ్డాయి. ఆధునిక కాలంలో రోమాంటిజం, నవలా రచయిత గ్రిగోల్ ఆర్బెల్లియానీ, నికోలజ్ బరాటాష్విలి, ఇలియా చావ్వాడ్జె, అకాకి త్సేరెతెలి, వజ-పహవెలా,^[184] క్రీ.పూ. 3 వ శతాబ్దం ఇబెరియా రాజు కింగ్ మొదటి ఫరనవాజ్ సంప్రదాయాలను అనుసరించి రూపొందించిన లిపిమూలాల ఆధారంగా జార్జియా భాష మూడు లిపులలో వ్రాయబడింది.^[185]^[186]

జార్జియా జానపద సాంప్రదాయిక సంగీతం, నృత్యాలు, థియేటర్, సినిమా, కళలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. 20 వ శతాబ్దంలో నికో పిరోస్మానీ, లాడో గుడియాషా, ఎలేనే అఖిల్లేలియానీ వంటి చిత్రకారులు ప్రసిద్ధి చెందారు. జార్జ్ బాలన్చైన్, వఖ్తాంగ్ చౌకియాని, నినో అననీయాషి ప్రముఖ బ్యాలెట్ కొరియోగ్రాఫర్లుగా ప్రాబల్యత సాధించారు. గాలక్షన్ టాబిడ్, లాడో అసిటినీ, ముక్రాన్ మచ్యువరిని వంటి కవులు ప్రఖ్యాతి గడించారు. రాబర్ట్ స్టురావా, తెంజిజ్ అబులబా, గియోర్జి డానెలియా, ఓటర్ ఐసాలియన్ నాటక, చలనచిత్ర దర్శకులుగా ఖ్యాతి గడించారు.^[184]

నిర్మాణ కళ, కళలు

Old Tbilisi – Architecture in Georgia is in many ways a fusion of European and Asian.

జార్జియన్ నిర్మాణకళను అనేక నాగరికతలు ప్రభావితం చేసాయి. కోటలు, టవర్లు, కోటలు, చర్చిలు వంటి వివిధ శైలుల నిర్మాణాలు ఉన్నాయి. అప్పర్ స్వనెటి కోటలు, ఖెవ్సురేటిలో షటిలి కోట పట్టణం, మధ్యయుగ జార్జియన్ కోట నిర్మాణాలకు ఉత్తమ ఉదాహరణలుగా ఉన్నాయి. జార్జియాలోని ఇతర నిర్మాణ అంశాలు ట్బిల్సిలో, ఓల్డ్ టౌన్ డిస్ట్రిక్ట్ ప్రాంతాలలో హస్మాన్ శైలిలో నిర్మించిన రుస్టవెలి అవెన్యూ, టిస్కోలో ఉన్న రస్తావేలి అవెన్యూ వంటి నిర్మాణాలు ఉన్నాయి.^{[ఆధారం చూపాలి]}

జార్జియా ఎక్లేసియాస్టిక్ కళ జార్జియన్ క్రిస్టియన్ ఆర్కిటెక్చర్ సంబంధిత అత్యంత ముఖ్యమైన అంశాల్లో ఒకటి. ఇది పురాతన గోళాకార శైలితో సంప్రదాయ గోపురం శైలిని కలిపి, జార్జియా క్రాస్-డోమ్ శైలిగా పిలువబడుతుంది. 9 వ శతాబ్దంలో జార్జియాలో క్రాస్ గోపురం నిర్మాణం జరిగింది; దీనికి ముందు చాలా జార్జియన్ చర్చీలు బాసిలికాగా ఉండేవి. ఎక్లేసియాస్టిక్ కళ ఇతర నిర్మాణాలను జార్జియా వెలుపల చూడవచ్చు: బల్గేరియాలోని బచ్కోవో మొనాస్టరీ (జార్జియా సైనిక కమాండర్ గ్రిగోరి బఘురియీ 1083 లో నిర్మించారు), గ్రీస్లోని ఇర్వొరాన్ మొనాస్టరీ (10 వ శతాబ్దంలో జార్జియన్లచే నిర్మించబడింది) క్రాస్ మొనాస్టరీ జెరూసలేం (9 వ శతాబ్దంలో జార్జియన్లు నిర్మించారు). 19 వ శతాబ్దం చివరలో 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో అత్యంత ప్రసిద్ధి చెందిన జార్జియా కళాకారులలో మొదటి చిత్రకారుడు నికో పిరోస్మాని ఒకరు. ^[187]

మాధ్యమం

జార్జియాలో టెలివిజన్, మ్యాగజైన్లు, వార్తాపత్రికలు ప్రభుత్వ-యాజమాన్యం, లాభాపేక్ష సంస్థలు రెండింటి ద్వారా పనిచేస్తాయి. ఇవి ప్రకటన, చందా, ఇతర అమ్మకపు ఆదాయంపై ఆధారపడతాయి. జార్జియా రాజ్యాంగం వాక్ స్వాతంత్ర్యానికి హామీ ఇస్తుంది. పరివర్తన చెందుతున్న దేశంలో ఉన్న జార్జియన్ మీడియా వ్యవస్థ కూడా పరివర్తనలో ఉంది.^{[ఆధారం చూపాలి]} జార్జియా మాధ్యమం దక్షిణ కాకసస్ మాధ్యమవాతావరణం కంటే స్వతంత్రమైనది,వైవిధ్యభరితంగా ఉంటుంది.^[188] దీర్ఘకాలిక రాజకీయ పరిణామాలు, వర్గబేధాలు మధ్యమరంగాన్ని ప్రభావితం చేసాయి. పబ్లిక్ బ్రాడ్కాస్టర్పై నియంత్రణ కోసం రాజకీయ పోరాటం 2014 లో కూడా మార్గదర్శకం లేకుండానే మిగిలిపోయింది.^[189]

జార్జియన్ కుటుంబాలలో పెద్ద సంఖ్యలో టెలివిజన్, కనీసం ఒక్క రేడియో అయినా ఉంది. జార్జియా అతిపెద్ద మీడియా కంపెనీలు రాజధాని, అతిపెద్ద నగరమైన టిబిలిలో ప్రధాన కార్యాలయం కలిగి ఉన్నాయి.^{[ఆధారం చూపాలి]}

సంగీతం

గాయకులు జార్జియాకు ప్రాచీన సంగీత సాంప్రదాయం ఉంది. పాలీఫోనీ సంగీతం జార్జియాలో ప్రారంభమై అభివృద్ధికి చెందిందని భావించబడుతుంది. జార్జియా పాలీఫోనీ సంగీతంలో మూడు స్వర భాగాలు, కచ్చితమైన ఐదింటిపై ఆధారపడిన ఒక ప్రత్యేక ట్యూనింగ్ వ్యవస్థ, వైరుధ్యాలతో కూడిన ఒక శ్రావ్యమైన నిర్మాణం ఉంటాయి. ^{[ఆధారం చూపాలి]} జార్జియాలో మూడు రకాల పాలీఫోనీ సంగీతశైలులు అభివృద్ధి చెందాయి: స్వెంటిలో సంక్లిష్ట విధానం, కాథెటి ప్రాంతంలో ఒక బాస్ నేపథ్యంలో సంభాషణ, పశ్చిమ జార్జియాలో మూడు భాగాల పాక్షికంగా మెరుగుపర్చిన విధానం.^[190] జార్జియన్ జానపద గీతం "చక్రులో" వోయెగేర్ గోల్డెన్ రికార్డులో చేర్చిన 27 సంగీత కంపోజిషన్లలో ఒకటిగా 1977 ఆగస్టు 27న వాయేజర్ 2 లో అంతరిక్షంలోకి పంపబడింది.^[191]

ఆహారం

జార్జియా వంటకాలు, వైన్ శతాబ్దాలుగా పలు మార్పులకు లోనౌతూ క్రమాభివృద్ధి చెందాయి. ప్రతి శకంలో సంప్రదాయాలను స్వీకరిస్తూ మార్పులకు లోనైయ్యాయి. భోజనాల అసాధారణ సంప్రదాయాల్లో ఒకటి సుప్రా (జార్జియా టేబుల్) ఇది స్నేహితులు, కుటుంబ సభ్యులతో కలిసి సాంఘికంగా భోజనం చేసే మార్గంలా భావించబడింది. సుప్ర నిర్వాహకుడిని తాండా అంటారు. అతను అత్యంత తాత్విక పొగడ్తలను నిర్వర్తిస్తాడు. అది ప్రతిఒక్కరినీ ఆనందించేలా చేస్తుంది. జార్జియా వివిధ చారిత్రిక ప్రాంతాలు వాటి ప్రత్యేకమైన వంటకాలకు ప్రసిద్ధి చెందాయి: ఉదాహరణకు తూర్పు పర్వత జార్జియా, ఖచపూరి ఖింకిలీ (మాంసం కుడుములు), ముఖ్యంగా ఇమేరిటి, సమ్గ్రెలో, అజ్జరా ప్రాంతాలలో ఈ ఆహారాలు మరింత ప్రత్యేత కలిగి ఉనాయి. సాంప్రదాయిక జార్జియన్ వంటకాలకు అదనంగా ఇతర దేశాల ఆహారాలు రష్యా, గ్రీస్, ఇటీవల చైనా నుండి జార్జియాకు వలస వచ్చాయి.^{[ఆధారం చూపాలి]}

క్రీడలు

జార్జియాలో ఫుట్బాల్, బాస్కెట్బాల్, రగ్బీ యూనియన్, కుస్తీ, జూడో, వెయిట్ లిఫ్టింగ్ అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడలుగా ఉన్నాయి. చారిత్రకంగా జార్జియా భౌతిక వ్యాయామవిద్యకు ప్రసిద్ధి చెందింది; పురాతన ఇబెరియా శిక్షణా పద్ధతులను చూసిన తర్వాత రోమన్లను,జార్జియన్ లను భౌతిక వ్యాయాయాలు ఆకర్షించాయి.^[192] చారిత్రాత్మకంగా మల్లయుద్ధం జార్జియా ప్రధాన క్రీడగా ఉంది. కొందరు చరిత్రకారులు గ్రీకు-రోమన్ కుస్తీ శైలిలో అనేక జార్జియా అంశాలు ఉంటాయని భావిస్తారు.^[193]

జార్జియాలో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన కుస్తీ శైలులలో కాఖేటియాన్ శైలి ఒకటి. గతంలో అనేక ఇతర శైలులు విస్తారంగా ఉపయోగించబడ్డాయి. ఉదాహరణకు జార్జియాలోని ఖ్వీరసరీ ప్రాంతంలో రెజ్లింగులో మూడు వేర్వేరు శైలులు ఉన్నాయి. 19 వ శతాబ్దంలో జార్జియాలో ఉన్న ఇతర ప్రముఖ క్రీడలు పోలో, సంప్రదాయక జార్జియన్ ఆట అయిన లేలో, తరువాత స్థానంలో రగ్బీ యూనియన్ వచ్చింది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

జార్జియాలోని కాకేసియన్ ప్రాంతంలో మొదటి రేస్ సర్క్యూట్ ఉంది. 1978 లో నిర్మించిన రష్యా ఇంటర్నేషనల్ మోటారుపార్కు 2012 లో మొత్తం పునర్నిర్మాణం పూర్తిచేసుకుంది.^[194] ఇది 20 మిలియన్ల అమెరికన్ డాలర్ల వ్యయంతో తిరిగి ప్రారంభించబడింది. ఈ ట్రాక్ ఎఫ్.ఐ.ఎ గ్రేడ్ 2 అవసరాలను సంతృప్తిపరుస్తుంది. ప్రస్తుతం లెజెండ్స్ కారు రేసింగ్ సిరీస్, ఫార్ములా ఆల్ఫా పోటీలను నిర్వహిస్తుంది.

జార్జియాలో బాస్కెట్బాల్ ముఖ్యమైన క్రీడల్లో ఒకటిగా ఉంది. జార్జియాలో ఓటర్ కొర్కియా, మిచెల్ కోకియా, జొరాబ్ సకండలిజ్, లెవన్ మోషెవిలీ వంటి కొంతమంది ప్రముఖ సోవియెట్ యూనియన్ జాతీయ జట్టు సభ్యులు ఉన్నారు. 1962 లో డినామో టిబిఐ ప్రతిష్ఠాత్మక యూరో లీగ్ పోటీని గెలుచుకుంది. జార్జియాలో ఎన్.బి.ఎ.లో ఐదుగురు క్రీడాకారులు ఉన్నారు: వ్లాదిమిర్ స్టెపానియా, జేక్ ట్కాలిడల్స్, నికోలస్ స్కిటితిష్, టోర్నికే షెంజెలియా, ప్రస్తుత గోల్డెన్ స్టేట్ వారియర్స్ సెంటర్ జాజా పచూలియా. ప్రముఖ బాస్కెట్ బాల్ క్రీడాకారులు గెరియర్ షెర్మాడిని, యూరోలీగ్ క్రీడాకారులు మనుచుర్ మార్కోవి, విక్టర్ సానికియాజ్ రెండుసార్లు యూరోలీగ్ ఛాంపియన్ సాధించారు. ఇటీవల సంవత్సరాల్లో ఈ క్రీడ దేశంలో ప్రజాదరణ పొందింది. 2011 నుండి జార్జియా జాతీయ బాస్కెట్బాల్ జట్టు చివరి మూడు టోర్నమెంట్లలో యూరోబాస్కెట్కు అర్హత సాధించింది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

ఇవీ చూడండి

జార్జియా గేలరీ

పర్వతాలు, ప్రకృతి
గ్రెమి కోట, చర్చి
అనానూరి కోటి, చర్చి
కాఖేటిలో ప్రఖ్యాత జారియా వైన్‌యార్డులు
తిబ్లిసి
గాగ్రా
సొఖూమి
గుడారి
ఉత్తర జార్జియా
11వ శతాబ్దపు బగ్రాత్ రాజు చర్చి
షిమ్‌గ్వైమ్ ఆరామము
8వ శతాబ్దపు దవిడ్‌గరేజా ఆరామమ సమూహము, కాఖేటి
గ్రెమీ కాఖేటి
సోలి, స్వానేటి
సిగ్‌నాఘి, కాఖేటి

పాదపీఠికలు

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 "Report for Selected Countries and Subjects".
↑ ^2.0 ^2.1 Georgia Archived 2015-10-16 at the Wayback Machine, from CIA World Factbook ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "cia" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
↑ "Statistics Georgia: Population by region". Archived from the original on 2008-11-18. Retrieved 2008-11-12.
↑ ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; Nakashidze2016 అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
↑ "The Law of Georgia on Occupied Territories (431-IIs)" (PDF). State Ministry for Reintegration. 23 అక్టోబరు 2008. Archived from the original (PDF) on 17 ఏప్రిల్ 2016. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.
↑ Peradze, Gregory. "The Pilgrims' derivation of the name Georgia". Georgica, Autumn, 1937, nos. 4 & 5, 208–209
↑ Hock, Hans Henrich; Zgusta, Ladislav (1997). Historical, Indo-European, and Lexicographical Studies. Walter de Gruyter. p. 211. ISBN 978-3110128840.
↑ ^8.0 ^8.1 ^8.2 ^8.3 Mikaberidze, Alexander (2015). Historical Dictionary of Georgia (2 ed.). Rowman & Littlefield. p. 3. ISBN 978-1442241466.
↑ Boeder, Winfried; Bublitz, Wolfram; von Roncador, Manfred; Vater, Heinz (2002). Philology, typology and language structure. Peter Lang. p. 65. ISBN 978-0820459912. The Russian designation of Georgia (Gruziya) also derives from the Persian gurg.
↑ Rapp Jr., Stephen H. (2014). The Sasanian World through Georgian Eyes: Caucasia and the Iranian Commonwealth in Late Antique Georgian Literature. Ashgate Publishing. p. 21. ISBN 978-1472425522.
↑ Constantine Porphyrogenitus (1967). Gyula Moravcsik (ed.). De Administrando Imperio. translated by R.J.H Jenkins. Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies.
↑ David Braund (1994). A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BC-AD 562. Oxford University Press. pp. 17–18. ISBN 978-0198144731.
↑ "Article 1.3", Constitution of Georgia which reads 'Georgia' shall be the name of the State of Georgia
↑ ^14.0 ^14.1 Phoenix: The Peoples of the Hills: Ancient Ararat and Caucasus by Charles Burney, David Marshall Lang, Phoenix Press; New Ed edition (31 December 2001)
↑ Keys, David (28 December 2003). "Now that's what you call a real vintage: professor unearths 8,000-year-old wine". The Independent.
↑ "Evidence of ancient wine found in Georgia a vintage quaffed some 6,000 years BC". Euronews. 21 May 2015. Archived from the original on 24 మే 2015. Retrieved 24 May 2015.
↑ Thomas Stöllner, Irina Gambaschidze (2014) The Gold Mine of Sakdrisi and Earliest Mining and Metallurgy in the Transcausus and the Kura-Valley System
↑ David Marshall Lang (1997). Lives and Legends of the Georgian Saints (2 ed.). St. Vladimir's Seminary Press. ISBN 978-0913836293.
↑ "Christianity and the Georgian Empire" (early history) Library of Congress, March 1994, webpage:LCweb2-ge0015.
↑ Ronald Grigor Suny. Armenia, Azerbaijan, and Georgia – "Christianity and the Georgian Empire". DIANE Publishing, 1 Apr 1996, p. 158
↑ Mikaberidze, Alexander (2015). Historical Dictionary of Georgia (2 ed.). Rowman & Littlefield. pp. 527–529. ISBN 978-1-4422-4146-6.
↑ "GEORGIA iii. Iranian elements in Georgian art and archeology". Retrieved 22 April 2015.
↑ Cyril Toumanoff (1967). Studies in Christian Caucasian History. Georgetown University Press. pp. 83–84, 377.
↑ Sketches of Georgian Church History by Theodore Edward Dowling
↑ Dr Stephen H Rapp Jr. The Sasanian World through Georgian Eyes: Caucasia and the Iranian Commonwealth in Late Antique Georgian Literature Ashgate Publishing, Ltd., 28 Sep. 2014. ISBN 1472425529 p 160
↑ Ronald Grigor Suny. The Making of the Georgian Nation Indiana University Press, 1994 ISBN 0-253-20915-3 p 22
↑ Eastmond, p. 109.
↑ David Marshall Lang (1976). Modern History of Soviet Georgia. London: Greenwood Press. p. 29. ISBN 978-0837181837.
↑ Ivana Marková; Alex Gillespie, eds. (2011). Trust and Conflict: Representation, Culture and Dialogue. Cultural Dynamics of Social Representation. p. 43. ISBN 978-0415593465.
↑ Howard Aronson; Dodona Kiziria (1999). Georgian Literature and Culture. Slavica. p. 119. ISBN 978-0893572785.
↑ Suny, Ronald Grigor (1996). Armenia, Azerbaijan, and Georgia. DIANE Publishing. p. 184. ISBN 978-0-7881-2813-4. The Knight in the Panther Skin occupies a unique position as the Georgian national epic.
↑ మూస:Ka icon Javakhishvili, Ivane (1982), k'art'veli eris istoria (The History of the Georgian Nation), vol. 2, pp. 184–187. Tbilisi State University Press.
↑ Antony Eastmond (2010). Royal Imagery in Medieval Georgia. Penn State Press. p. 93. ISBN 978-0271016283.
↑ "Imagining history at the crossroads: Persia, Byzantium, and the architects of the written Georgian past, Volume 2 p 652". University of Michigan 1997. Retrieved 25 September 2016.
↑ Rene Grousset, Rene (1991). 'The Empire of the Steppes. Rutgers University Press. p. 260.
↑ Ronald Grigor Suny. "The Making of the Georgian Nation" Indiana University Press, 1994. p 55
↑ Георгиевский трактат [Treaty of Georgievsk] (in రష్యన్). Moscow State University. 24 July 1783. Retrieved 1 February 2015.
↑ "Relations between Tehran and Moscow, 1797–2014". Retrieved 17 May 2015.
↑ Gvosdev (2000), p. 85.
↑ Avalov (1906), p. 186.
↑ Gvosdev (2000), p. 86.
↑ Lang (1957), p. 249.
↑ Giorgi Lomsadze (11 October 2007). "Time for a King for Georgia?". Eurasianet. Retrieved 1 February 2015.
↑ Lang (1957), p. 251.
↑ Lang (1957), p. 247.
↑ Lang (1957), p. 252.
↑ Timothy C. Dowling Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond pp 728 ABC-CLIO, 2 December 2014 ISBN 1598849484
↑ Suny, Ronald Grigor (1994), The Making of the Georgian Nation: 2nd edition, p. 64. Indiana University Press, ISBN 0253209153
↑ Allen F. Chew: An Atlas of Russian History: Eleven Centuries of Changing Borders. Yale University Press, 1970, p. 74.
↑ Stefan Talmon (1998), Recognition of Governments in International Law, p. 289–290. Oxford University Press, ISBN 0-19-826573-5.
↑ Широков, И. В.; Тарасов, А. А. (2010). Наша маленькая Хоста – Исторический очерк (in రష్యన్). Sochi.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
↑ Knight, Amy. Beria: Stalin's First Lieutenant, Princeton University Press, Princeton, New Jersey, p. 237, ISBN 978-0-691-01093-9.
↑ "Government of Georgia:About Georgia". gov.ge. Retrieved 9 August 2016.
↑ "Georgia/Abchasia: Violations of the laws of war and Russia's role in the conflict". Hrw.org. March 1995.
↑ "Russia – The Ingush–Ossetian conflict in the Prigorodnyi region". Human Rights Watch/Helsinki. May 1996.
↑ "EurasiaNet Eurasia Insight – Georgia's Rose Revolution: Momentum and Consolidation". Eurasianet.org. Archived from the original on 5 ఆగస్టు 2009. Retrieved 5 May 2009.
↑ "არჩევნების ისტორია". Tabula. 17 August 2016. Retrieved 2 November 2017.మూస:Ka-icon
↑ Gorshkov, Nikolai (19 September 2002). "Duma prepares for Georgia strike". BBC News. Retrieved 24 July 2009.
↑ "Russia, Georgia strike deal on bases". Civil Georgia, Tbilisi. 30 May 2005. Archived from the original on 13 ఆగస్టు 2008. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.
↑ "Russia Hands Over Batumi Military Base to Georgia". Civil Georgia, Tbilisi. 13 November 2007. Retrieved 24 July 2009.
↑ Russia's retention of Gudauta base – An unfulfilled CFE treaty commitment Archived 2017-02-05 at the Wayback Machine Socor, Vladirmir. The Jamestown Foundation. 22 May 2006
↑ ^62.0 ^62.1 Brian Whitmore (12 September 2008). "Is The Clock Ticking For Saakashvili?'". RFE/RL.
↑ "Russia criticised over Abkhazia". BBC News. 24 April 2008.
↑ "Russia says UN Abkhazian refugee resolution counterproductive". RIA Novosti. 16 May 2008. Archived from the original on 9 అక్టోబరు 2014. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.
↑ "Countdown in the Caucasus: Seven days that brought Russia and Georgia to war". Financial Times. 26 ఆగస్టు 2008. Archived from the original on 20 సెప్టెంబరు 2008. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.
↑ ^66.0 ^66.1 Marc Champion; Andrew Osborn (16 August 2008). "Smoldering Feud, Then War". The Wall Street Journal.
↑ Luke Harding (19 November 2008). "Georgia calls on EU for independent inquiry into war". The Guardian.
↑ ^68.0 ^68.1 ^68.2 Roy Allison (2008). "Russia resurgent? Moscow's campaign to 'coerce Georgia to peace'" (PDF). International Affairs. 84 (6): 1145–1171. doi:10.1111/j.1468-2346.2008.00762.x.
↑ Jean-Rodrigue Paré (13 February 2009). "The Conflict Between Russia and Georgia". Parliament of Canada. Archived from the original on 2 జనవరి 2016. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.
↑ "Saakashvili Appeals for Peace in Televised Address". Civil.Ge. 7 August 2008.
↑ "The Goals Behind Moscow's Proxy Offensive in South Ossetia". The Jamestown Foundation. 8 August 2008. Archived from the original on 26 అక్టోబరు 2014. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.
↑ "Georgian conflict puts U.S. in middle". Chicago Tribune. 9 August 2008. Archived from the original on 2014-10-16. Retrieved 2017-12-28.
↑ Peter Finn (17 August 2008). "A Two-Sided Descent into Full-Scale War". The Washington Post.
↑ Allenova, Olga (8 August 2008). Первая миротворческая война (in Russian). Kommersant.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
↑ Pavel Felgenhauer (14 August 2008). "THE RUSSIAN-GEORGIAN WAR WAS PREPLANNED IN MOSCOW". Archived from the original on 20 ఆగస్టు 2014. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.
↑ Chivers, C.J. (15 September 2008). "Georgia Offers Fresh Evidence on War's Start". The New York Times.
↑ СМИ: российские войска вошли в Южную Осетию еще до начала боевых действий (in రష్యన్). NEWSru.com. 11 September 2008.
↑ "Russian Federation: Legal Aspects of War in Georgia". Library of Congress. Archived from the original on 16 జూలై 2014. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.
↑ ^79.0 ^79.1 Harding, Luke (11 August 2008). "'I got my children out minutes before the bombs fell'". The Guardian.
↑ "Abkhaz separatists strike disputed Georgia gorge". Reuters. 9 August 2008. Archived from the original on 24 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.
↑ "Russia opens new front, drives deeper into Georgia". Associated Press. 11 August 2008. Archived from the original on 14 August 2008.
↑ Schwirtz, Michael; Barnard, Anne; Kramer, Andrew E. (11 August 2008). "Russian Forces Capture Military Base in Georgia". The New York Times.
↑ Kramer, Andrew E.; Barry, Ellen (12 August 2008). "Russia, in Accord With Georgians, Sets Withdrawal". The New York Times.
↑ Steven Lee Myers (13 August 2008). "Bush, Sending Aid, Demands That Moscow Withdraw". The New York Times.
↑ "Report. Volume I" (PDF). Independent International Fact-Finding Mission on the Conflict in Georgia. September 2009. p. 27. Archived from the original (PDF) on 7 October 2009.
↑ "Amnesty International Satellite Images Reveal Damage to South Ossetian Villages After..." Reuters. 9 అక్టోబరు 2008. Archived from the original on 22 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ "Civilians in the line of fire" (PDF). Amnesty International. November 2008.
↑ "Georgia Marks Anniversary of War". BBC News. 7 August 2009.
↑ Эдуард Кокойты: мы там практически выровняли все (in రష్యన్). Kommersant. 15 August 2008.
↑ "Rights Groups Say South Ossetian Militias Burning Georgian Villages". RFE/RL. 30 September 2008.
↑ "Russia Endorses Six-Point Plan". Civil.Ge. 12 August 2008. Archived from the original on 12 ఆగస్టు 2008. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.
↑ Kunkle, Fredrick (18 August 2008). "Bush, European Leaders Urge Quick Withdrawal From Georgia". Washington Post.
↑ "Statement by President of Russia Dmitry Medvedev". The Kremlin. 26 August 2008. Archived from the original on 2 సెప్టెంబరు 2008. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.
↑ "Georgia breaks ties with Russia". BBC News. 29 August 2008.
↑ "Russia hands over control of Georgian buffer zones to EU". RIA Novosti. 9 October 2008. Archived from the original on 12 October 2008.
↑ "Resolution of the Parliament of Georgia on the Occupation of the Georgian Territories by the Russian Federation". 29 August 2008. Archived from the original on 3 September 2008.
↑ "Abkhazia, S.Ossetia Formally Declared Occupied Territory". Civil.Ge. 28 August 2008. Archived from the original on 3 సెప్టెంబరు 2008. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.
↑ 'Caucasus (region and mountains, Eurasia)'. Encyclopædia Britannica, 2010: "Occupying roughly 170,000 చ. మై. (440,000 కి.మీ²), it is divided among Russia, Georgia, Azerbaijan, and Armenia and forms part of the traditional dividing line between Europe and Asia. It is bisected by the Caucasus Mountains; the area north of the Greater Caucasus range is called Ciscaucasia and the region to the south Transcaucasia. Inhabited from ancient times, it was under nominal Persian and Turkish suzerainty until conquered by Russia in the 18th–19th centuries."
↑ "CESWW – Definition of Central Eurasia". Cesww.fas.harvard.edu. Archived from the original on 15 సెప్టెంబరు 2018. Retrieved 9 ఫిబ్రవరి 2018.
↑ ^100.0 ^100.1 ^100.2 ^100.3 ^100.4 "Georgia:Geography". Cac-biodiversity.org. Archived from the original on 11 మే 2011. Retrieved 9 ఫిబ్రవరి 2018.
↑ "Endemic Species of the Caucasus". Endemic-species-caucasus.info. 7 January 2009. Retrieved 5 May 2009.
↑ "Eucariota, Animalia, Chordata". Georgian Biodiversity Database. Institute of Ecology. 2015. Archived from the original on 25 జూన్ 2016. Retrieved 7 June 2016.
↑ "Caucasian Spiders " CHECKLISTS & MAPS". Caucasus-spiders.info. Archived from the original on 28 మార్చి 2009. Retrieved 9 ఫిబ్రవరి 2018.
↑ Nakhutsrishvili, I.G. ["Flora of Spore Producing Plants of Georgia (Summary)"]. 888 pp., Tbilisi, Academy of Science of the Georgian SSR, 1986
↑ ^105.0 ^105.1 "Cybertruffle's Robigalia – Observations of fungi and their associated organisms". cybertruffle.org.uk. Archived from the original on 20 సెప్టెంబరు 2011. Retrieved 27 July 2011.
↑ Kirk, P.M., Cannon, P.F., Minter, D.W. and Stalpers, J. "Dictionary of the Fungi". Edn 10. CABI, 2008
↑ "Fungi of Georgia – potential endemics". cybertruffle.org.uk. Retrieved 27 July 2011.
↑ "U.S. Energy Informationa Administration "World Hydroelectricity Installed Capacity"". Eia.doe.gov. Archived from the original on 23 నవంబరు 2010. Retrieved 13 మార్చి 2018.
↑ ^109.0 ^109.1 ^109.2 ^109.3 ^109.4 ^109.5 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; CIA Factbook Georgia అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
↑ "The World Bank in Georgia 1993–2007" (PDF). World Bank. 2009. Retrieved 14 August 2013.
↑ World Bank Economy Rankings.
↑ IMF Mission Press Statement at the Conclusion of a Staff Visit to Georgia. 1 June 2007.
↑ Central Bank Chief Reports on Inflation Archived 2008-08-13 at Archive-It. Civil Georgia, Tbilisi. 10 May 2007.
↑ Statement by IMF Staff Mission to Georgia, Press Release No. 06/276. 15 December 2006.
↑ "Sweet Georgia. The Financial Times". Search.ft.com. Archived from the original on 9 మార్చి 2008. Retrieved 13 మార్చి 2018.
↑ "South Caucasus Pipleline".
↑ World Bank, World Development Indicators 2008 Archived 18 ఏప్రిల్ 2010 at the Wayback Machine
↑ Frequently Asked Questions: I. Macroeconomic Environment, investingeorgia.org Archived 28 జూన్ 2010 at the Wayback Machine
↑ "Living conditions". GeoStat. Retrieved 26 January 2017.
↑ "Households Income". GeoStat. Retrieved 26 January 2017.
↑ "Gross Domestic Product (GDP)". GeoStat. Retrieved 26 January 2017.
↑ "Networked Readiness Index 2016". World Economic Forum. Archived from the original on 21 డిసెంబరు 2016. Retrieved 21 December 2016.
↑ "Networked Readiness Index 2015". World Economic Forum. Archived from the original on 25 జనవరి 2017. Retrieved 26 January 2017.
↑ "Georgian National Tourism Administration – Researches". Georgian National Tourism Administration. Retrieved 26 January 2017.
↑ Invest in Georgia: Tourism Archived 26 జూన్ 2010 at the Wayback Machine
↑ "Statistical Yearbook of Georgia 2016". National Statistics Office of Georgia. 28 December 2016. p. 195. Retrieved 3 November 2017.
↑ "Roads Department of Georgia". Georoad.ge. Retrieved 10 June 2012.
↑ "Georgian Railway". Railway.ge. Retrieved 10 June 2012.
↑ "Georgian Railway". Railway.ge. Archived from the original on 7 అక్టోబరు 2012. Retrieved 13 మార్చి 2018.
↑ "Georgian Railway". Railway.ge. Retrieved 10 June 2012.
↑ "Georgian Railway". Railway.ge. Retrieved 10 June 2012.
↑ "Baku-Tbilisi-Kars Railway Line Officially Launched". Radio Free Europe/Radio Liberty. 30 October 2017. Retrieved 3 November 2017.
↑ "Kutaisi's airport: Georgia's opportunity". Evolutsia.Net. 18 January 2012. Archived from the original on 29 ఫిబ్రవరి 2012. Retrieved 13 మార్చి 2018.
↑ "Varna – Batumi". Ukrferry. Archived from the original on 2 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 13 మార్చి 2018.
↑ "Schedules". Ukrferry. Retrieved 31 January 2017.
↑ History of Modern Georgia, David Marshal Lang, p 18
↑ "ECMI - European Centre For Minority Issues Georgia". www.ecmicaucasus.org. Archived from the original on 2014-09-04. Retrieved 2018-05-05.
↑ ^138.0 ^138.1 "Total population by regions and ethnicity". Archived from the original on 2016-08-08. Retrieved 2018-05-05.
↑ "Deutsche Kolonisten in Georgien". Einung. Archived from the original on 1 మార్చి 2017. Retrieved 31 January 2017.
↑ Georgia: Ethnic Russians Say, "There’s No Place Like Home" Archived 2018-02-16 at the Wayback Machine. EurasiaNet.org. 30 April 2009.
↑ ^141.0 ^141.1 Ethnic minorities in Georgia (PDF). Federation Internationale des Ligues des Droits de l'Homme.
↑ Georgians deported as row deepens. BBC News. 6 October 2006.
↑ "Immigrants by previous country of residence and usual place of residence". Archived from the original on 2016-08-09. Retrieved 2018-05-05.
↑ Human Rights Watch/Helsinki, Russia: The Ingush–Ossetian Conflict in the Prigorodnyi Region, May 1996.
↑ Statistical Yearbook of Georgia 2005: Population, Table 2.1, p. 33, Department for Statistics, Tbilisi (2005)
↑ World Directory of Minorities and Indigenous Peoples – Uzbekistan: Meskhetian Turks. Minority Rights Group International.
↑ Boeder (2002), p. 3
↑ Boeder (2005), p. 6
↑ Gamkrelidze (1966), p. 69
↑ Fähnrich & Sardzhveladze (2000)
↑ Kajaia (2001)
↑ Klimov (1998b), p. 14
↑ "Population by region, by native languages and fluently speak Georgian language". Archived from the original on 2016-08-08. Retrieved 2018-05-05.
↑ "Georgia Looks to Replace Russian with English". Public Radio International. September 16, 2010.
↑ ^155.0 ^155.1 ^155.2 "Immigrants by previous country of residence and usual place of residence". Archived from the original on 2016-08-09. Retrieved 2018-05-05.
↑ "Patriarchate of Georgia – Official web-site". Patriarchate.ge. Archived from the original on 27 ఏప్రిల్ 2015. Retrieved 5 మే 2018.
↑ Toumanoff, Cyril, "Iberia between Chosroid and Bagratid Rule", in Studies in Christian Caucasian History, Georgetown, 1963, pp. 374–377. Accessible online at "Archived copy". Archived from the original on 2012-02-08. Retrieved 2018-05-05.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
↑ Rapp, Stephen H., Jr (2007). "7 – Georgian Christianity". The Blackwell Companion to Eastern Christianity. John Wiley & Sons. p. 138. ISBN 978-1-4443-3361-9. Retrieved 11 May 2012.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
↑ "მართლმადიდებელი ავტოკეფალური ეკლესიები". საქართველოს საპატრიარქო. Archived from the original on 28 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 27 February 2017.
↑ "2014 General Population Census - Main Results" (PDF). National Statistics Office of Georgia (Geostat). 28 April 2016. Archived from the original (PDF) on 10 అక్టోబరు 2017. Retrieved 7 June 2017.
↑ Jacobs, Dan Norman. Paul, Ellen Frankel. Studies of the Third Wave: Recent Migration of Soviet Jews to the United States VNR AG, 1 January 1981 ISBN 978-0-86531-143-5 pp. 13–14
↑ Spilling, Michael. Georgia (Cultures of the world). 1997
↑ "Memorandum to the U.S. Government on Religious Violence in the Republic of Georgia (Human Rights Watch August 2001)". Hrw.org. Retrieved 5 May 2009.
↑ "საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერის საბოლოო შედეგები". netgazeti.ge. Netgazeti. 28 April 2016. Retrieved 28 April 2016.
↑ Caucasus Analytical Digest No.20, Heinrich Böll Stiftung, 11 October 2010
↑ "Georgia purges education system". 29 July 2005 – via news.bbc.co.uk.
↑ Molly Corso (13 May 2005) Education reform rocks Georgia Archived 2016-07-31 at the Wayback Machine. Eurasianet. United Nations Development Programme. Retrieved on 2 September 2008.
↑ "Centralized university entrance examinations". National assessment and examinations center. Archived from the original on 26 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 31 January 2017.
↑ ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; tempus అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
↑ Education institutions Archived 2018-08-07 at the Wayback Machine. Ministry of Education and Science of Georgia. Retrieved on 2 September 2008.
↑ "Authorized institutions". Ministry of Education and Science of Georgia. Archived from the original on 22 అక్టోబరు 2016. Retrieved 23 October 2016.
↑ "Gross enrollment ratio, primary, both sexes". The World Bank. Retrieved 23 October 2016.
↑ "New Tbilisi.Gov.Ge – თბილისის მერიის ოფიციალური ვებ გვერდი". Tbilisi.gov.ge. Archived from the original on 2012-02-20. Retrieved 2018-05-05.
↑ "Contact". gtu.ge. Retrieved 16 February 2017.
↑ "Contact". ug.edu.ge. Archived from the original on 1 మార్చి 2017. Retrieved 16 February 2017.
↑ "Contact". cu.edu.ge. Archived from the original on 16 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 16 February 2017.
↑ "Contact". freeuni.edu.ge. Archived from the original on 17 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 16 February 2017.
↑ Georgia : in the mountains of poetry 3rd rev. ed., Nasmyth, Peter
↑ Rapp, Stephen H. (2003), Studies In Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts. Peeters Publishers, ISBN 90-429-1318-5
↑ I. Gagoshidze "The Achaemenid influence in Iberia" Boreas 19. (1996)
↑ Yarshater, Ehsan. "Encyclopædia Iranica" Routledge & Keagan Paul, 2001. ISBN 978-0-933273-56-6 pp 464–479
↑ Kennan, Hans Dieter; et al. (2013). Vagabond Life: The Caucasus Journals of George Kennan. University of Washington Press. p. 32. (...) Iranian power and cultural influence dominated eastern Georgia until the coming of the Russians
↑ Willem Floor, Edmund Herzig. Iran and the World in the Safavid Age I.B.Tauris, 15 September 2012 ISBN 1850439303 p 494
↑ ^184.0 ^184.1 Lang David, Georgians
↑ Lang, David Marshall. Georgia. p. 515.మూస:Request quotation
↑ "Georgian Alphabet". 101languages.net. Retrieved 30 October 2012.
↑ "Niko Pirosmani – Short Biographical Information". Niko Pirosmani. Steele Communications. Archived from the original on 28 డిసెంబరు 2016. Retrieved 21 December 2016.
↑ enpi-info.eu Archived 3 మార్చి 2016 at the Wayback Machine
↑ Freedom House, Georgia 2015 Press Freedom report Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine
↑ "Georgian Polyphonic Singing, "Chakrulo"". UNESCO. 2008. Retrieved 17 December 2016.
↑ "The Untold Story of How "Chakrulo" Ended Up in Space". Georgian Journal. 25 September 2014. Archived from the original on 16 ఆగస్టు 2016. Retrieved 21 July 2016.
↑ Romans erected the statue of the Iberian King Pharsman after he demonstrated Georgian training methods during his visit to Rome; Cassius Dio, Roman History, LXIX, 15.3
↑ Williams, Douglas. Georgia in my Heart, 1999.
↑ "Rustavi 2 Broadcasting Company". Rustavi2.com. 29 ఏప్రిల్ 2012. Archived from the original on 1 మే 2013. Retrieved 24 అక్టోబరు 2018.

మూలాలు

Anchabadze, George: History of Georgia: A Short Sketch, Tbilisi 2005 ISBN 99928-71-59-8
Avalov, Zurab: Prisoedinenie Gruzii k Rossii, Montvid, S.-Peterburg 1906
Gvosdev, Nikolas K.: Imperial policies and perspectives towards Georgia: 1760-1819, Macmillan, Basingstoke 2000, ISBN 0-312-22990-9
Lang, David M.: The last years of the Georgian Monarchy: 1658-1832, Columbia University Press, New York 1957
Suny, Ronald Grigor: The Making of the Georgian Nation, (2nd Edition), Bloomington and Indianapolis, 1994, ISBN 0-253-35579-6
Rapp, Stephen H. (2003), Studies In Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts. Peeters Publishers, ISBN 90-429-1318-5

ఇతర పఠనాలు

Bradt Guide: Georgia Tim Burford
Claws of the Crab: Georgia and Armenia in Crisis Stephen Brook
Enough!: The Rose Revolution in the Republic of Georgia 2003 Zurab Karumidze and James V. Wertshtor
Georgia: A Sovereign Country in the Caucasus Roger Rosen
Georgia in Antiquity: A History of Colchis and Transcaucasian Iberia 550 BCE–CE 562 Braund, David, 1994. Clarendon Press, Oxford. ISBN 0-19-814473-3
Georgia: In the Mountains of Poetry Peter Nasmyth
Please Don't Call It Soviet Georgia: A Journey Through a Troubled Paradise Mary Russell
The Georgian Feast: The Vibrant Culture and Savory Food of the Republic of Georgia Darra Goldstein
Lonely Planet World Guide: Georgia, Armenia and Azerbaijan\
Organized Crime and Corruption in Georgia Louise Shelley, Erik Scott, Anthony Latta, eds. Routledge: Oxford.
Stories I Stole Wendell Steavenson

బయటి లింకులు

Government

News and data

Georgian Daily Archived 2008-10-17 at the Wayback Machine, all the latest news from Georgia and related to Georgia
Full information about (country) Georgia (In English, German, Russian and Georgian)
NewsGeorgia Google Translation in to English from the NewsGeorgia (Russian Language) site
After the Revolution - Georgia, 20-minute 2004 online documentary about the country by Journeyman Pictures
Topographic Engineering Center Maps and Earth Sciences Information on Georgia

Other

ఉల్లేఖన లోపం: "n" అనే గ్రూపులో <ref> ట్యాగులు ఉన్నాయి గానీ, దానికి సంబంధించిన <references group="n"/> ట్యాగు కనబడలేదు

[autogenerated1-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 "Report for Selected Countries and Subjects".

[cia-2] 2.0 ^2.1 Georgia Archived 2015-10-16 at the Wayback Machine, from CIA World Factbook ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "cia" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు

[3] "Statistics Georgia: Population by region". Archived from the original on 2008-11-18. Retrieved 2008-11-12.

[Nakashidze2016-4] ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; Nakashidze2016 అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు

[smr-5] "The Law of Georgia on Occupied Territories (431-IIs)" (PDF). State Ministry for Reintegration. 23 అక్టోబరు 2008. Archived from the original (PDF) on 17 ఏప్రిల్ 2016. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.

[6] Peradze, Gregory. "The Pilgrims' derivation of the name Georgia". Georgica, Autumn, 1937, nos. 4 & 5, 208–209

[7] Hock, Hans Henrich; Zgusta, Ladislav (1997). Historical, Indo-European, and Lexicographical Studies. Walter de Gruyter. p. 211. ISBN 978-3110128840.

[Historical_Dictionary_of_Georgia-8] 8.0 ^8.1 ^8.2 ^8.3 Mikaberidze, Alexander (2015). Historical Dictionary of Georgia (2 ed.). Rowman & Littlefield. p. 3. ISBN 978-1442241466.

[9] Boeder, Winfried; Bublitz, Wolfram; von Roncador, Manfred; Vater, Heinz (2002). Philology, typology and language structure. Peter Lang. p. 65. ISBN 978-0820459912. The Russian designation of Georgia (Gruziya) also derives from the Persian gurg.

[10] Rapp Jr., Stephen H. (2014). The Sasanian World through Georgian Eyes: Caucasia and the Iranian Commonwealth in Late Antique Georgian Literature. Ashgate Publishing. p. 21. ISBN 978-1472425522.

[11] Constantine Porphyrogenitus (1967). Gyula Moravcsik (ed.). De Administrando Imperio. translated by R.J.H Jenkins. Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies.

[12] David Braund (1994). A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BC-AD 562. Oxford University Press. pp. 17–18. ISBN 978-0198144731.

[13] "Article 1.3", Constitution of Georgia which reads 'Georgia' shall be the name of the State of Georgia

[PhoenixThe-14] 14.0 ^14.1 Phoenix: The Peoples of the Hills: Ancient Ararat and Caucasus by Charles Burney, David Marshall Lang, Phoenix Press; New Ed edition (31 December 2001)

[independent8k-15] Keys, David (28 December 2003). "Now that's what you call a real vintage: professor unearths 8,000-year-old wine". The Independent.

[16] "Evidence of ancient wine found in Georgia a vintage quaffed some 6,000 years BC". Euronews. 21 May 2015. Archived from the original on 24 మే 2015. Retrieved 24 May 2015.

[saunje.ge-17] Thomas Stöllner, Irina Gambaschidze (2014) The Gold Mine of Sakdrisi and Earliest Mining and Metallurgy in the Transcausus and the Kura-Valley System

[18] David Marshall Lang (1997). Lives and Legends of the Georgian Saints (2 ed.). St. Vladimir's Seminary Press. ISBN 978-0913836293.

[LOCge15-19] "Christianity and the Georgian Empire" (early history) Library of Congress, March 1994, webpage:LCweb2-ge0015.

[Armenia,_Azerbaijan_1996,_p._158-20] Ronald Grigor Suny. Armenia, Azerbaijan, and Georgia – "Christianity and the Georgian Empire". DIANE Publishing, 1 Apr 1996, p. 158

[21] Mikaberidze, Alexander (2015). Historical Dictionary of Georgia (2 ed.). Rowman & Littlefield. pp. 527–529. ISBN 978-1-4422-4146-6.

[22] "GEORGIA iii. Iranian elements in Georgian art and archeology". Retrieved 22 April 2015.

[23] Cyril Toumanoff (1967). Studies in Christian Caucasian History. Georgetown University Press. pp. 83–84, 377.

[24] Sketches of Georgian Church History by Theodore Edward Dowling

[25] Dr Stephen H Rapp Jr. The Sasanian World through Georgian Eyes: Caucasia and the Iranian Commonwealth in Late Antique Georgian Literature Ashgate Publishing, Ltd., 28 Sep. 2014. ISBN 1472425529 p 160

[26] Ronald Grigor Suny. The Making of the Georgian Nation Indiana University Press, 1994 ISBN 0-253-20915-3 p 22

[FOOTNOTEEastmond109-27] Eastmond, p. 109.

[28] David Marshall Lang (1976). Modern History of Soviet Georgia. London: Greenwood Press. p. 29. ISBN 978-0837181837.

[29] Ivana Marková; Alex Gillespie, eds. (2011). Trust and Conflict: Representation, Culture and Dialogue. Cultural Dynamics of Social Representation. p. 43. ISBN 978-0415593465.

[30] Howard Aronson; Dodona Kiziria (1999). Georgian Literature and Culture. Slavica. p. 119. ISBN 978-0893572785.

[31] Suny, Ronald Grigor (1996). Armenia, Azerbaijan, and Georgia. DIANE Publishing. p. 184. ISBN 978-0-7881-2813-4. The Knight in the Panther Skin occupies a unique position as the Georgian national epic.

[javaxisvili-32] మూస:Ka icon Javakhishvili, Ivane (1982), k'art'veli eris istoria (The History of the Georgian Nation), vol. 2, pp. 184–187. Tbilisi State University Press.

[Eastmond-33] Antony Eastmond (2010). Royal Imagery in Medieval Georgia. Penn State Press. p. 93. ISBN 978-0271016283.

[34] "Imagining history at the crossroads: Persia, Byzantium, and the architects of the written Georgian past, Volume 2 p 652". University of Michigan 1997. Retrieved 25 September 2016.

[35] Rene Grousset, Rene (1991). 'The Empire of the Steppes. Rutgers University Press. p. 260.

[36] Ronald Grigor Suny. "The Making of the Georgian Nation" Indiana University Press, 1994. p 55

[37] Георгиевский трактат [Treaty of Georgievsk] (in రష్యన్). Moscow State University. 24 July 1783. Retrieved 1 February 2015.

[38] "Relations between Tehran and Moscow, 1797–2014". Retrieved 17 May 2015.

[39] Gvosdev (2000), p. 85.

[40] Avalov (1906), p. 186.

[41] Gvosdev (2000), p. 86.

[42] Lang (1957), p. 249.

[43] Giorgi Lomsadze (11 October 2007). "Time for a King for Georgia?". Eurasianet. Retrieved 1 February 2015.

[44] Lang (1957), p. 251.

[45] Lang (1957), p. 247.

[46] Lang (1957), p. 252.

[47] Timothy C. Dowling Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond pp 728 ABC-CLIO, 2 December 2014 ISBN 1598849484

[Suny-48] Suny, Ronald Grigor (1994), The Making of the Georgian Nation: 2nd edition, p. 64. Indiana University Press, ISBN 0253209153

[49] Allen F. Chew: An Atlas of Russian History: Eleven Centuries of Changing Borders. Yale University Press, 1970, p. 74.

[50] Stefan Talmon (1998), Recognition of Governments in International Law, p. 289–290. Oxford University Press, ISBN 0-19-826573-5.

[shirokov-51] Широков, И. В.; Тарасов, А. А. (2010). Наша маленькая Хоста – Исторический очерк (in రష్యన్). Sochi.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)

[52] Knight, Amy. Beria: Stalin's First Lieutenant, Princeton University Press, Princeton, New Jersey, p. 237, ISBN 978-0-691-01093-9.

[GovtofGeorgia-53] "Government of Georgia:About Georgia". gov.ge. Retrieved 9 August 2016.

[hrwreport-54] "Georgia/Abchasia: Violations of the laws of war and Russia's role in the conflict". Hrw.org. March 1995.

[55] "Russia – The Ingush–Ossetian conflict in the Prigorodnyi region". Human Rights Watch/Helsinki. May 1996.

[56] "EurasiaNet Eurasia Insight – Georgia's Rose Revolution: Momentum and Consolidation". Eurasianet.org. Archived from the original on 5 ఆగస్టు 2009. Retrieved 5 May 2009.

[57] "არჩევნების ისტორია". Tabula. 17 August 2016. Retrieved 2 November 2017.మూస:Ka-icon

[58] Gorshkov, Nikolai (19 September 2002). "Duma prepares for Georgia strike". BBC News. Retrieved 24 July 2009.

[59] "Russia, Georgia strike deal on bases". Civil Georgia, Tbilisi. 30 May 2005. Archived from the original on 13 ఆగస్టు 2008. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.

[60] "Russia Hands Over Batumi Military Base to Georgia". Civil Georgia, Tbilisi. 13 November 2007. Retrieved 24 July 2009.

[61] Russia's retention of Gudauta base – An unfulfilled CFE treaty commitment Archived 2017-02-05 at the Wayback Machine Socor, Vladirmir. The Jamestown Foundation. 22 May 2006

[shelling-62] 62.0 ^62.1 Brian Whitmore (12 September 2008). "Is The Clock Ticking For Saakashvili?'". RFE/RL.

[tall_order-63] "Russia criticised over Abkhazia". BBC News. 24 April 2008.

[counterproductive-64] "Russia says UN Abkhazian refugee resolution counterproductive". RIA Novosti. 16 May 2008. Archived from the original on 9 అక్టోబరు 2014. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.

[65] "Countdown in the Caucasus: Seven days that brought Russia and Georgia to war". Financial Times. 26 ఆగస్టు 2008. Archived from the original on 20 సెప్టెంబరు 2008. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.

[feud-66] 66.0 ^66.1 Marc Champion; Andrew Osborn (16 August 2008). "Smoldering Feud, Then War". The Wall Street Journal.

[67] Luke Harding (19 November 2008). "Georgia calls on EU for independent inquiry into war". The Guardian.

[Allison-68] 68.0 ^68.1 ^68.2 Roy Allison (2008). "Russia resurgent? Moscow's campaign to 'coerce Georgia to peace'" (PDF). International Affairs. 84 (6): 1145–1171. doi:10.1111/j.1468-2346.2008.00762.x.

[69] Jean-Rodrigue Paré (13 February 2009). "The Conflict Between Russia and Georgia". Parliament of Canada. Archived from the original on 2 జనవరి 2016. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.

[70] "Saakashvili Appeals for Peace in Televised Address". Civil.Ge. 7 August 2008.

[Jamestown_Goals-71] "The Goals Behind Moscow's Proxy Offensive in South Ossetia". The Jamestown Foundation. 8 August 2008. Archived from the original on 26 అక్టోబరు 2014. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.

[72] "Georgian conflict puts U.S. in middle". Chicago Tribune. 9 August 2008. Archived from the original on 2014-10-16. Retrieved 2017-12-28.

[washingtonpost.com-73] Peter Finn (17 August 2008). "A Two-Sided Descent into Full-Scale War". The Washington Post.

[rmd_source_1-74] Allenova, Olga (8 August 2008). Первая миротворческая война (in Russian). Kommersant.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)

[75] Pavel Felgenhauer (14 August 2008). "THE RUSSIAN-GEORGIAN WAR WAS PREPLANNED IN MOSCOW". Archived from the original on 20 ఆగస్టు 2014. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.

[NYTFreshev-76] Chivers, C.J. (15 September 2008). "Georgia Offers Fresh Evidence on War's Start". The New York Times.

[77] СМИ: российские войска вошли в Южную Осетию еще до начала боевых действий (in రష్యన్). NEWSru.com. 11 September 2008.

[roudik-78] "Russian Federation: Legal Aspects of War in Georgia". Library of Congress. Archived from the original on 16 జూలై 2014. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.

[radar-79] 79.0 ^79.1 Harding, Luke (11 August 2008). "'I got my children out minutes before the bombs fell'". The Guardian.

[80] "Abkhaz separatists strike disputed Georgia gorge". Reuters. 9 August 2008. Archived from the original on 24 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.

[new_front_deeper-81] "Russia opens new front, drives deeper into Georgia". Associated Press. 11 August 2008. Archived from the original on 14 August 2008.

[gori_central-82] Schwirtz, Michael; Barnard, Anne; Kramer, Andrew E. (11 August 2008). "Russian Forces Capture Military Base in Georgia". The New York Times.

[Russia_NYTimes-83] Kramer, Andrew E.; Barry, Ellen (12 August 2008). "Russia, in Accord With Georgians, Sets Withdrawal". The New York Times.

[gori_major-84] Steven Lee Myers (13 August 2008). "Bush, Sending Aid, Demands That Moscow Withdraw". The New York Times.

[Fact-finding-85] "Report. Volume I" (PDF). Independent International Fact-Finding Mission on the Conflict in Georgia. September 2009. p. 27. Archived from the original (PDF) on 7 October 2009.

[Damage-86] "Amnesty International Satellite Images Reveal Damage to South Ossetian Villages After..." Reuters. 9 అక్టోబరు 2008. Archived from the original on 22 ఫిబ్రవరి 2014.

[87] "Civilians in the line of fire" (PDF). Amnesty International. November 2008.

[88] "Georgia Marks Anniversary of War". BBC News. 7 August 2009.

[89] Эдуард Кокойты: мы там практически выровняли все (in రష్యన్). Kommersant. 15 August 2008.

[90] "Rights Groups Say South Ossetian Militias Burning Georgian Villages". RFE/RL. 30 September 2008.

[91] "Russia Endorses Six-Point Plan". Civil.Ge. 12 August 2008. Archived from the original on 12 ఆగస్టు 2008. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.

[http-92] Kunkle, Fredrick (18 August 2008). "Bush, European Leaders Urge Quick Withdrawal From Georgia". Washington Post.

[kremlin-93] "Statement by President of Russia Dmitry Medvedev". The Kremlin. 26 August 2008. Archived from the original on 2 సెప్టెంబరు 2008. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.

[break-94] "Georgia breaks ties with Russia". BBC News. 29 August 2008.

[en.rian-95] "Russia hands over control of Georgian buffer zones to EU". RIA Novosti. 9 October 2008. Archived from the original on 12 October 2008.

[parliament.ge-96] "Resolution of the Parliament of Georgia on the Occupation of the Georgian Territories by the Russian Federation". 29 August 2008. Archived from the original on 3 September 2008.

[97] "Abkhazia, S.Ossetia Formally Declared Occupied Territory". Civil.Ge. 28 August 2008. Archived from the original on 3 సెప్టెంబరు 2008. Retrieved 28 డిసెంబరు 2017.

[98] 'Caucasus (region and mountains, Eurasia)'. Encyclopædia Britannica, 2010: "Occupying roughly 170,000 చ. మై. (440,000 కి.మీ²), it is divided among Russia, Georgia, Azerbaijan, and Armenia and forms part of the traditional dividing line between Europe and Asia. It is bisected by the Caucasus Mountains; the area north of the Greater Caucasus range is called Ciscaucasia and the region to the south Transcaucasia. Inhabited from ancient times, it was under nominal Persian and Turkish suzerainty until conquered by Russia in the 18th–19th centuries."

[99] "CESWW – Definition of Central Eurasia". Cesww.fas.harvard.edu. Archived from the original on 15 సెప్టెంబరు 2018. Retrieved 9 ఫిబ్రవరి 2018.

[Cac-100] 100.0 ^100.1 ^100.2 ^100.3 ^100.4 "Georgia:Geography". Cac-biodiversity.org. Archived from the original on 11 మే 2011. Retrieved 9 ఫిబ్రవరి 2018.

[101] "Endemic Species of the Caucasus". Endemic-species-caucasus.info. 7 January 2009. Retrieved 5 May 2009.

[102] "Eucariota, Animalia, Chordata". Georgian Biodiversity Database. Institute of Ecology. 2015. Archived from the original on 25 జూన్ 2016. Retrieved 7 June 2016.

[Caucasus-spiders.info-103] "Caucasian Spiders " CHECKLISTS & MAPS". Caucasus-spiders.info. Archived from the original on 28 మార్చి 2009. Retrieved 9 ఫిబ్రవరి 2018.

[104] Nakhutsrishvili, I.G. ["Flora of Spore Producing Plants of Georgia (Summary)"]. 888 pp., Tbilisi, Academy of Science of the Georgian SSR, 1986

[cybertruffle1-105] 105.0 ^105.1 "Cybertruffle's Robigalia – Observations of fungi and their associated organisms". cybertruffle.org.uk. Archived from the original on 20 సెప్టెంబరు 2011. Retrieved 27 July 2011.

[106] Kirk, P.M., Cannon, P.F., Minter, D.W. and Stalpers, J. "Dictionary of the Fungi". Edn 10. CABI, 2008

[107] "Fungi of Georgia – potential endemics". cybertruffle.org.uk. Retrieved 27 July 2011.

[108] "U.S. Energy Informationa Administration "World Hydroelectricity Installed Capacity"". Eia.doe.gov. Archived from the original on 23 నవంబరు 2010. Retrieved 13 మార్చి 2018.

[CIA_Factbook_Georgia-109] 109.0 ^109.1 ^109.2 ^109.3 ^109.4 ^109.5 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; CIA Factbook Georgia అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు

[110] "The World Bank in Georgia 1993–2007" (PDF). World Bank. 2009. Retrieved 14 August 2013.

[111] World Bank Economy Rankings.

[112] IMF Mission Press Statement at the Conclusion of a Staff Visit to Georgia. 1 June 2007.

[113] Central Bank Chief Reports on Inflation Archived 2008-08-13 at Archive-It. Civil Georgia, Tbilisi. 10 May 2007.

[114] Statement by IMF Staff Mission to Georgia, Press Release No. 06/276. 15 December 2006.

[115] "Sweet Georgia. The Financial Times". Search.ft.com. Archived from the original on 9 మార్చి 2008. Retrieved 13 మార్చి 2018.

[116] "South Caucasus Pipleline".

[117] World Bank, World Development Indicators 2008 Archived 18 ఏప్రిల్ 2010 at the Wayback Machine

[118] Frequently Asked Questions: I. Macroeconomic Environment, investingeorgia.org Archived 28 జూన్ 2010 at the Wayback Machine

[119] "Living conditions". GeoStat. Retrieved 26 January 2017.

[120] "Households Income". GeoStat. Retrieved 26 January 2017.

[121] "Gross Domestic Product (GDP)". GeoStat. Retrieved 26 January 2017.

[NRI-122] "Networked Readiness Index 2016". World Economic Forum. Archived from the original on 21 డిసెంబరు 2016. Retrieved 21 December 2016.

[123] "Networked Readiness Index 2015". World Economic Forum. Archived from the original on 25 జనవరి 2017. Retrieved 26 January 2017.

[124] "Georgian National Tourism Administration – Researches". Georgian National Tourism Administration. Retrieved 26 January 2017.

[125] Invest in Georgia: Tourism Archived 26 జూన్ 2010 at the Wayback Machine

[126] "Statistical Yearbook of Georgia 2016". National Statistics Office of Georgia. 28 December 2016. p. 195. Retrieved 3 November 2017.

[127] "Roads Department of Georgia". Georoad.ge. Retrieved 10 June 2012.

[128] "Georgian Railway". Railway.ge. Retrieved 10 June 2012.

[129] "Georgian Railway". Railway.ge. Archived from the original on 7 అక్టోబరు 2012. Retrieved 13 మార్చి 2018.

[130] "Georgian Railway". Railway.ge. Retrieved 10 June 2012.

[131] "Georgian Railway". Railway.ge. Retrieved 10 June 2012.

[132] "Baku-Tbilisi-Kars Railway Line Officially Launched". Radio Free Europe/Radio Liberty. 30 October 2017. Retrieved 3 November 2017.

[133] "Kutaisi's airport: Georgia's opportunity". Evolutsia.Net. 18 January 2012. Archived from the original on 29 ఫిబ్రవరి 2012. Retrieved 13 మార్చి 2018.

[134] "Varna – Batumi". Ukrferry. Archived from the original on 2 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 13 మార్చి 2018.

[135] "Schedules". Ukrferry. Retrieved 31 January 2017.

[136] History of Modern Georgia, David Marshal Lang, p 18

[ECMI-137] "ECMI - European Centre For Minority Issues Georgia". www.ecmicaucasus.org. Archived from the original on 2014-09-04. Retrieved 2018-05-05.

[2014_Ethnicity-138] 138.0 ^138.1 "Total population by regions and ethnicity". Archived from the original on 2016-08-08. Retrieved 2018-05-05.

[140] "Deutsche Kolonisten in Georgien". Einung. Archived from the original on 1 మార్చి 2017. Retrieved 31 January 2017.

[141] Georgia: Ethnic Russians Say, "There’s No Place Like Home" Archived 2018-02-16 at the Wayback Machine. EurasiaNet.org. 30 April 2009.

[emigration-142] 141.0 ^141.1 Ethnic minorities in Georgia (PDF). Federation Internationale des Ligues des Droits de l'Homme.

[143] Georgians deported as row deepens. BBC News. 6 October 2006.

[Immigration-144] "Immigrants by previous country of residence and usual place of residence". Archived from the original on 2016-08-09. Retrieved 2018-05-05.

[145] Human Rights Watch/Helsinki, Russia: The Ingush–Ossetian Conflict in the Prigorodnyi Region, May 1996.

[yb2005-146] Statistical Yearbook of Georgia 2005: Population, Table 2.1, p. 33, Department for Statistics, Tbilisi (2005)

[147] World Directory of Minorities and Indigenous Peoples – Uzbekistan: Meskhetian Turks. Minority Rights Group International.

[Boe02-148] Boeder (2002), p. 3

[Boe05-149] Boeder (2005), p. 6

[150] Gamkrelidze (1966), p. 69

[151] Fähnrich & Sardzhveladze (2000)

[152] Kajaia (2001)

[Kli98b-153] Klimov (1998b), p. 14

[2014_Language-154] "Population by region, by native languages and fluently speak Georgian language". Archived from the original on 2016-08-08. Retrieved 2018-05-05.

[pri-155] "Georgia Looks to Replace Russian with English". Public Radio International. September 16, 2010.

[Religion-156] 155.0 ^155.1 ^155.2 "Immigrants by previous country of residence and usual place of residence". Archived from the original on 2016-08-09. Retrieved 2018-05-05.

[157] "Patriarchate of Georgia – Official web-site". Patriarchate.ge. Archived from the original on 27 ఏప్రిల్ 2015. Retrieved 5 మే 2018.

[Toumanoff1963-158] Toumanoff, Cyril, "Iberia between Chosroid and Bagratid Rule", in Studies in Christian Caucasian History, Georgetown, 1963, pp. 374–377. Accessible online at "Archived copy". Archived from the original on 2012-02-08. Retrieved 2018-05-05.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)

[Rapp2007-159] Rapp, Stephen H., Jr (2007). "7 – Georgian Christianity". The Blackwell Companion to Eastern Christianity. John Wiley & Sons. p. 138. ISBN 978-1-4443-3361-9. Retrieved 11 May 2012.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[160] "მართლმადიდებელი ავტოკეფალური ეკლესიები". საქართველოს საპატრიარქო. Archived from the original on 28 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 27 February 2017.

[geostat.ge-161] "2014 General Population Census - Main Results" (PDF). National Statistics Office of Georgia (Geostat). 28 April 2016. Archived from the original (PDF) on 10 అక్టోబరు 2017. Retrieved 7 June 2017.

[162] Jacobs, Dan Norman. Paul, Ellen Frankel. Studies of the Third Wave: Recent Migration of Soviet Jews to the United States VNR AG, 1 January 1981 ISBN 978-0-86531-143-5 pp. 13–14

[163] Spilling, Michael. Georgia (Cultures of the world). 1997

[164] "Memorandum to the U.S. Government on Religious Violence in the Republic of Georgia (Human Rights Watch August 2001)". Hrw.org. Retrieved 5 May 2009.

[Netgazeti-165] "საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერის საბოლოო შედეგები". netgazeti.ge. Netgazeti. 28 April 2016. Retrieved 28 April 2016.

[166] Caucasus Analytical Digest No.20, Heinrich Böll Stiftung, 11 October 2010

[167] "Georgia purges education system". 29 July 2005 – via news.bbc.co.uk.

[168] Molly Corso (13 May 2005) Education reform rocks Georgia Archived 2016-07-31 at the Wayback Machine. Eurasianet. United Nations Development Programme. Retrieved on 2 September 2008.

[169] "Centralized university entrance examinations". National assessment and examinations center. Archived from the original on 26 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 31 January 2017.

[tempus-170] ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; tempus అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు

[171] Education institutions Archived 2018-08-07 at the Wayback Machine. Ministry of Education and Science of Georgia. Retrieved on 2 September 2008.

[172] "Authorized institutions". Ministry of Education and Science of Georgia. Archived from the original on 22 అక్టోబరు 2016. Retrieved 23 October 2016.

[173] "Gross enrollment ratio, primary, both sexes". The World Bank. Retrieved 23 October 2016.

[174] "New Tbilisi.Gov.Ge – თბილისის მერიის ოფიციალური ვებ გვერდი". Tbilisi.gov.ge. Archived from the original on 2012-02-20. Retrieved 2018-05-05.

[175] "Contact". gtu.ge. Retrieved 16 February 2017.

[176] "Contact". ug.edu.ge. Archived from the original on 1 మార్చి 2017. Retrieved 16 February 2017.

[177] "Contact". cu.edu.ge. Archived from the original on 16 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 16 February 2017.

[178] "Contact". freeuni.edu.ge. Archived from the original on 17 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 16 February 2017.

[179] Georgia : in the mountains of poetry 3rd rev. ed., Nasmyth, Peter

[180] Rapp, Stephen H. (2003), Studies In Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts. Peeters Publishers, ISBN 90-429-1318-5

[181] I. Gagoshidze "The Achaemenid influence in Iberia" Boreas 19. (1996)

[182] Yarshater, Ehsan. "Encyclopædia Iranica" Routledge & Keagan Paul, 2001. ISBN 978-0-933273-56-6 pp 464–479

[183] Kennan, Hans Dieter; et al. (2013). Vagabond Life: The Caucasus Journals of George Kennan. University of Washington Press. p. 32. (...) Iranian power and cultural influence dominated eastern Georgia until the coming of the Russians

[184] Willem Floor, Edmund Herzig. Iran and the World in the Safavid Age I.B.Tauris, 15 September 2012 ISBN 1850439303 p 494

[Lang_David,_Georgians-185] 184.0 ^184.1 Lang David, Georgians

[186] Lang, David Marshall. Georgia. p. 515.మూస:Request quotation

[187] "Georgian Alphabet". 101languages.net. Retrieved 30 October 2012.

[188] "Niko Pirosmani – Short Biographical Information". Niko Pirosmani. Steele Communications. Archived from the original on 28 డిసెంబరు 2016. Retrieved 21 December 2016.

[189] -info.eu Archived 3 మార్చి 2016 at the Wayback Machine

[FH-190] Freedom House, Georgia 2015 Press Freedom report Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine

[191] "Georgian Polyphonic Singing, "Chakrulo"". UNESCO. 2008. Retrieved 17 December 2016.

[192] "The Untold Story of How "Chakrulo" Ended Up in Space". Georgian Journal. 25 September 2014. Archived from the original on 16 ఆగస్టు 2016. Retrieved 21 July 2016.

[193] Romans erected the statue of the Iberian King Pharsman after he demonstrated Georgian training methods during his visit to Rome; Cassius Dio, Roman History, LXIX, 15.3

[194] Williams, Douglas. Georgia in my Heart, 1999.

[195] "Rustavi 2 Broadcasting Company". Rustavi2.com. 29 ఏప్రిల్ 2012. Archived from the original on 1 మే 2013. Retrieved 24 అక్టోబరు 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]

[99]

[100]

జార్జియా (దేశం)

విషయాలు

పేరు వెనుక చరిత్ర

చరిత్ర

చరిత్రకు పూర్వం

పూర్వీకత

మద్య యుగం ఆధునిక కాలం

రష్యా సాంరాజ్యంలో జార్జియా

స్వతంత్ర ప్రకటన

సోవియట్ యూనియన్‌లో జార్జియా

స్వతంత్ర స్థాపన తరువాత జార్జియా

రుస్సో- జార్జియన్ యుద్ధం

భౌగోళికం, వాతావరణం

నైసర్గికం

వాతావరణం

జీవవైవిధ్యం

ఆర్ధికం

పర్యాటకం

రవాణా

గణాంకాలు

మతం

విద్య

సంస్కృతి

నిర్మాణ కళ, కళలు

మాధ్యమం

సంగీతం

ఆహారం

క్రీడలు

ఇవీ చూడండి

జార్జియా గేలరీ

పాదపీఠికలు

మూలాలు

ఇతర పఠనాలు

బయటి లింకులు

మార్గదర్శకపు మెనూ

జార్జియా (దేశం)

పేరు వెనుక చరిత్ర

చరిత్ర

చరిత్రకు పూర్వం

పూర్వీకత

మద్య యుగం ఆధునిక కాలం

రష్యా సాంరాజ్యంలో జార్జియా

స్వతంత్ర ప్రకటన

సోవియట్ యూనియన్‌లో జార్జియా

స్వతంత్ర స్థాపన తరువాత జార్జియా

రుస్సో- జార్జియన్ యుద్ధం

భౌగోళికం, వాతావరణం

నైసర్గికం

వాతావరణం

జీవవైవిధ్యం

ఆర్ధికం

పర్యాటకం

రవాణా

గణాంకాలు

మతం

విద్య

సంస్కృతి

నిర్మాణ కళ, కళలు

మాధ్యమం

సంగీతం

ఆహారం

క్రీడలు

ఇవీ చూడండి

జార్జియా గేలరీ

పాదపీఠికలు

మూలాలు

ఇతర పఠనాలు

బయటి లింకులు

మార్గదర్శకపు మెనూ

వెతుకు