జిబ్రాల్టర్

Gibraltar
Gibraltar
British Overseas Territory
	; Flag ; Coat of arms
	Motto(s): Montis Insignia Calpe (Latin); "Badge of the Rock of Gibraltar"
	Anthem: "God Save the King";
	Song: "Gibraltar Anthem";
	Location of జిబ్రాల్టర్ (dark green) United Kingdom shown in pale green
	Map of Gibraltar
Sovereign state	United Kingdom
Capture from Spain	4 August 1704
Cession to Great Britain	11 April 1713
National Day	10 September 1967
Accession to EEC	1 January 1973
Withdrawal from the EU	31 January 2020
Official languages	English
Spoken languages	English; Spanish; Llanito;
Demonym(s)	Gibraltarian; Llanito (colloquial);
Government	Devolved representative dependency
• Monarch	Charles III
• Governor	Ben Bathurst
• Chief Minister	Fabian Picardo
• Mayor	Carmen Gómez
Legislature	Parliament
Government of the United Kingdom
• Minister	Stephen Doughty
Area
• Total	6.8 కి.మీ2 (2.6 చ. మై.)
• Water (%)	0
Highest elevation	426 మీ (1,398 అ.)
Population
• 2020 estimate	34,003 (220th)
• 2022 census	32,688
• Density	5,000/చ.కి. (12,949.9/చ.మై.)
GDP (PPP)	2013 estimate
• Total	£1.64 billion (not ranked)
• Per capita	£50,941 (not ranked)
GDP (nominal)	2024 estimate
• Total	£2.911 billion
• Per capita	£85,614
HDI (2018)	0.961; very high · 3rd
Currency	Pound sterling; Gibraltar pound (£) (GIP)
Time zone	UTC+01:00 (CET)
• Summer (DST)	UTC+02:00 (CEST)
Driving side	right
Calling code	+350
Postcode	GX11 1AA
ISO 3166 code	GI
Internet TLD	.gi

జిబ్రాల్టర్ ( జిబ్-రాల్-టర్, స్పానిష్: [క్సిబ్రల్‘టర్]) అనేది ఒక బ్రిటిషు ఓవర్సీస్ టెర్రిటరీ ^[5] నగరం^[6], ఇది ఐబీరియన్ ద్వీపకల్పంలో ఉంది. దక్షిణ కొన వద్ద జిబ్రాల్టర్ బేలో మధ్యధరా సముద్రం అట్లాంటిక్ మహాసముద్రంలోకి (జిబ్రాల్టర్ జలసంధి) ప్రవేశించే ప్రదేశానికి సమీపంలో ఉంది.^[7]^[8] దీని వైశాల్యం 6.8 కిమీ2 (2.6 చదరపు మైళ్ళు) ^[3] ఉత్తరాన స్పెయిన్ (కాంపో డి జిబ్రాల్టర్) సరిహద్దులో ఉంది. ఈ ప్రకృతి దృశ్యం జిబ్రాల్టర్ శిల ఆధిపత్యం చేస్తుంది. దాని పాదాల వద్ద జనసాంద్రత కలిగిన పట్టణ ప్రాంతం ఉంది. జిబ్రాల్టర్‌లో దాదాపు 34,003 మంది ప్రజలు నివసిస్తున్నారు. ప్రధానంగా జిబ్రాల్టరియన్లు.^[9]

1160లో అల్మోహాడ్‌లు జిబ్రాల్టర్‌ను శాశ్వత వాచ్‌టవర్‌గా స్థాపించారు. ఇది మధ్య యుగాల చివరిలో నాస్రిడ్‌లు, కాస్టిలియన్లు, మారినిడ్‌ల మధ్య నియంత్రణను మార్చుకుంది. సమీపంలోని అల్జీసిరాస్ సి నాశనం తర్వాత పెద్ద వ్యూహాత్మక పట్టును పొందింది. 1375. ఇది మళ్ళీ 1462లో కాస్టిల్ క్రౌన్‌లో భాగమైంది. 1704లో స్పానిష్ వారసత్వ యుద్ధంలో ఆంగ్లో-డచ్ దళాలు స్పెయిన్ నుండి జిబ్రాల్టర్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. 1713లో ఉట్రెచ్ట్ ఒప్పందం ప్రకారం దీనిని శాశ్వతంగా గ్రేట్ బ్రిటన్‌కు అప్పగించారు. ఇది రాయల్ నేవీకి ఒక ముఖ్యమైన స్థావరంగా మారింది. ముఖ్యంగా నెపోలియన్ యుద్ధాలు, రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో ఇది మధ్యధరా సముద్రం, జిబ్రాల్టర్ జలసంధికి ఇరుకైన ప్రవేశం, నిష్క్రమణను అనుమతిస్తుంది. ప్రపంచంలోని సముద్రమార్గ వాణిజ్యంలో సగం దీని గుండా వెళుతుంది.^[10]^[11]^[12]

స్పెయిన్ ఈ భూభాగం మీద తన హక్కును ప్రకటించుకోవడంతో జిబ్రాల్టర్ సార్వభౌమాధికారం ఆంగ్లో-స్పానిష్ సంబంధాలలో వివాదాస్పద అంశంగా మారింది.^[13]^[14] 1967 ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో స్పానిష్ సార్వభౌమాధికారం, 2002 ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో భాగస్వామ్య సార్వభౌమాధికారం కోసం చేసిన ప్రతిపాదనలను జిబ్రాల్టరియన్లు అధికంగా తిరస్కరించారు.^[15]^[16] అయినప్పటికీ జిబ్రాల్టర్ స్పెయిన్‌తో సన్నిహిత ఆర్థిక సాంస్కృతిక సంబంధాలను కొనసాగిస్తోంది. చాలా మంది జిబ్రాల్టరియన్లు స్పానిష్, లానిటో అని పిలువబడే స్థానిక మాండలికాన్ని మాట్లాడతారు. ^[17]^[18]^[19]

జిబ్రాల్టర్ ఆర్థిక వ్యవస్థ ఆర్థిక సేవలు, ఇ-గేమింగ్, పర్యాటకం, ఓడరేవు మీద ఆధారపడి ఉంది.^[20] ప్రపంచంలోనే అత్యల్ప నిరుద్యోగ రేటు కలిగిన దేశాలలో ఒకటిగా ఉంది. అత్యధిక సంఖ్యలో శ్రామికశక్తి స్పెయిన్‌లో నివసిస్తున్నారు. జిబ్రాల్టేరియన్లు కానివారు ముఖ్యంగా ప్రైవేట్ రంగంలో పనిచేస్తూ ఉన్నారు. బ్రెక్సిట్ నుండి జిబ్రాల్టర్‌కు యూరోపియన్ యూనియన్‌లో సభ్యత్వం లేదు. కానీ జిబ్రాల్టర్, స్పెయిన్ మధ్య సరిహద్దు కదలికలను సులభతరం చేయడానికి స్కెంజెన్ ఒప్పందంలో పాల్గొనడానికి చర్చలు జరుగుతున్నాయి. ^[21] 2023 మార్చి నాటికి, చర్చలు ప్రతిష్టంభనగా కనిపిస్తున్నాయి.^[22]

పేరువెనుక చరిత్ర

ఈ పేరు అరబిక్ నుండి ఉద్భవించింది: جبل طارق, రోమనైజ్డ్: “ జబల్ తారిక్ “. 'తారిక్ పర్వతం' (711లో జిబ్రాల్టర్ జలసంధి ద్వారా ఐబీరియన్ ద్వీపకల్పాన్ని ముస్లింలు ఆక్రమించడం ప్రారంభించిన 8వ శతాబ్దపు ఉత్తర ఆఫ్రికా సైనిక నాయకుడు తారిక్ ఇబ్న్ జియాద్ పేరు మీద ఈ పేరు పెట్టబడింది).^[23]

చరిత్ర

చరిత్రకు పూర్వం

గోర్హామ్ గుహలో దాదాపు 50,000 సంవత్సరాల క్రితం నుండి జిబ్రాల్టర్‌లో నియాండర్తల్ నివాసం ఉన్నట్లు ఆధారాలు కనుగొనబడ్డాయి.^[24] నియాండర్తల్‌ల చివరి విలుప్తత తర్వాత కూడా జిబ్రాల్టర్ గుహలను హోమో సేపియన్లు ఉపయోగించడం కొనసాగించారు. గోర్హామ్ గుహలో మిగిలిపోయిన నిక్షేపాలలో సుమారు 40,000 సంవత్సరాల క్రితం నుండి సుమారు 5,000 సంవత్సరాల క్రితం నాటి రాతి పనిముట్లు పురాతన పొయ్యిలు, జంతువుల ఎముకలు కనుగొనబడ్డాయి.^[25]

జిబ్రాల్టర్ గుహలలో నియోలిథిక్ కాలం నాటి అనేక కుండ ముక్కలు కనుగొనబడ్డాయి. ఎక్కువగా అండలూసియాలోని ఇతర ప్రాంతాలలో ముఖ్యంగా అల్మెరియా పట్టణం చుట్టూ విలక్షణమైన అల్మెరియన్ సంస్కృతికి చెందిన చిహ్నాలు కనిపించాయి. అల్మెరియా సంస్కృతి కారణంగా దీనికి అల్మెరియా అనే పేరు వచ్చింది.^[26] కాంస్య యుగంలో ప్రజలు ఎక్కువగా గుహలలో నివసించడం మానేసిన కారణంగా ఆకాలానికి చెందిన నివాసానికి ఆధారాలు చాలా తక్కువగా ఉన్నాయి.^[27]

పురాతన కాలంలో జిబ్రాల్టర్‌ను మధ్యధరా ప్రజలు మతపరమైన సంకేత ప్రాముఖ్యత కలిగిన ప్రదేశంగా భావించారు. సుమారు కీపూ 950 నుండి అనేక శతాబ్దాలుగా ఫోనీషియన్లు ఇక్కడ ఉన్నారు. స్పష్టంగా గోర్హామ్ గుహను “ జీనియస్ లోసి “ స్థానానికి ఒక పుణ్యక్షేత్రంగా ఉపయోగించారు. ,^[28] వారి తర్వాత కార్తజీనియన్లు, రోమన్లు కూడా దీనిని ఉపయోగించారు. జిబ్రాల్టర్‌ను మోన్స్ కాల్పే అని పిలిచేవారు. బహుశా ఈ పేరు ఫోనీషియన్ మూలానికి చెందినది కావచ్చు.^[16] హెరాకిల్స్ జిబ్రాల్టరు జలసంధిని సృష్టించినట్లు గ్రీకు పురాణం వివరిస్తుంది. మోన్స్ కాల్పేను పురాతన గ్రీకులు, రోమన్లు హెర్క్యులస్ స్తంభాలలో ఒకటిగా పరిగణించారు. పురాతన కాలం నుండి శాశ్వత స్థావరాలు ఉన్నట్లు తెలిపే పురావస్తు ఆధారాలు లేవు. ^[29]వారు నేడు జిబ్రాల్టరు కాంపో (అంతర్భూమి) అని పిలువబడే అఖాతం అగ్రభాగంలో స్థిరపడ్డారు.^[30] క్రీపూ 950 ప్రాంతంలో ^[31] స్థానిక తుర్డెటాని ప్రజల ప్రారంభ స్థావరం ఉన్న ప్రదేశంలో ఫోనీషియన్లు ఆధునిక స్పానిష్ పట్టణం శాన్ రోక్ సమీపంలో ఉన్న కార్టియా పట్టణాన్ని స్థాపించారు.

మద్యయుగం

తరువాత జిబ్రాల్టర్ ప్రాంతం దాదాపు 300 సంవత్సరాలు క్రీ.శ 418 నుండి క్రీ.శ 720) వరకు హిస్పానియాలోని విసిగోతిక్ రాజ్యంలో భాగంగా ఏర్పడింది.^[32]

710లో జరిగిన దాడి తరువాత తారిక్ ఇబ్న్ జియాద్ నేతృత్వంలోని ప్రధానంగా బెర్బర్ సైన్యం 711 ఏప్రిలులో ఉత్తర ఆఫ్రికా నుండి దాటి జిబ్రాల్టర్ సమీపంలో దిగింది (అయినప్పటికీ బేలో లేదా రాక్ వద్ద కాకపోవచ్చు).^[33]^[34] తారిక్ దండయాత్ర ఐబీరియన్ ద్వీపకల్పంలోని ఎక్కువ భాగాన్ని ఇస్లామిక్ ఆక్రమణకు దారితీసింది.^[35]^[36] మోన్స్ కాల్పే పేరును జబల్ తారిక్ (جبل طارق) అని మార్చారు. ఇది "తారిక్ పర్వతం", తరువాత జిబ్రాల్టరు‌గా మారిపోయింది.^[16]^[37]

1160లో అల్మోహద్ సుల్తాన్ అబ్ద్ అల్-ము'మిన్ కోటతో సహా శాశ్వత స్థావరాన్ని నిర్మించాలని ఆదేశించాడు. దీనికి మదీనాత్ అల్-ఫాత్ (విజయ నగరం) అనే పేరు వచ్చింది.^[38] మూరిష్ కోట టవర్ ఆఫ్ హోమేజ్ నేటికీ అలాగే ఉంది.

1274 నుండి ఈ పట్టణం కోసం గ్రెనడా నాస్రిడ్‌లు (1237 - 1374లో), ఫెజ్‌లోని మారినిడ్‌లు (1274 - 1333లో), కాస్టిల్ రాజులు (1309లో) పోరాడి స్వాధీనం చేసుకున్నారు. సుమారు 1375లో నాస్రిడ్ పతనమై అల్జీసిరాస్‌ను విడిచిపెట్టిన తరువాత 1375లో నాస్రిడ్లు మారినిడ్‌లకు దూరంగా జిబ్రాల్టర్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నారు. తరువాత నాస్రిడ్‌లు జిబ్రాల్టర్ (అల్జీసిరాస్ కంటే నాశిరకం అయినప్పటికీ సహజ నౌకాశ్రయం మెరుగైన రక్షణ సామర్థ్యాలను కలిగి ఉంది) జలసంధిలో సైనిక, పట్టణ అవుట్‌పోస్ట్‌గా మొగ్గు చూపారు. అయితే ఈ కాలంలో జిబ్రాల్టర్ పెద్ద జనాభాను చేరుకోలేదు.^[39]

ఆధునికయుగం

1462లో జిబ్రాల్టర్‌ను గ్రెనడా ఎమిరేట్ నుండి మదీనా సిడోనియా 1వ డ్యూక్ జువాన్ అలోన్సో డి గుజ్మాన్ స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.^[40]ఆక్రమణ తర్వాత కాస్టైల్‌కు చెందిన నాలుగవ హెన్రీ జిబ్రాల్టర్ రాజు అనే అదనపు బిరుదును పొందాడు. దీనిని కాంపో లానో డి జిబ్రాల్టర్ కోమార్కాలో భాగంగా స్థాపించాడు.^[41] ఆరు సంవత్సరాల తరువాత జిబ్రాల్టర్‌ను మదీనా సిడోనియా డ్యూక్‌కు స్వీధీనం చేసాడు. ఆయన దానిని రెండు సంవత్సరాలు పట్టణం దండును నిర్వహించడానికి బదులుగా 1474లో కార్డోవా, సెవిల్లె నుండి 4,350 మంది కన్వర్సోస్ (యూదు మతం నుండి మతం మారిన క్రైస్తవులు) బృందానికి విక్రయించాడు. ఆ తర్వాత వారు బహిష్కరించబడ్డారు. వారి స్వస్థలాలకు తిరిగి వెళ్ళడం లేదా స్పెయిన్‌లోని ఇతర ప్రాంతాలకు వెళ్లారు.^[42] 1501లో జిబ్రాల్టర్ స్పానిష్ క్రౌన్‌కు తిరిగి వెళ్ళింది. కాస్టైల్‌కు చెందిన ఇసాబెల్లా I రాయల్ వారెంట్ జారీ చేసి జిబ్రాల్టర్‌ ఇప్పటికీ ఉపయోగిస్తున్న కోట్ ఆఫ్ ఆర్మ్స్‌ను మంజూరు చేసింది.

1540లో జిబ్రాల్టర్‌ను ఒట్టోమన్ అడ్మిరల్ హేరెడ్డిన్ బార్బరోస్సా స్వాధీనం చేసుకుని దోచుకున్నాడు.^[43]^[44] చిన్న పట్టణం మీద జరిగిన దాడి దాదాపు మొత్తం జిబ్రాల్టర్లను తొలగించింది.^[43]

1704లో స్పానిష్ వారసత్వ యుద్ధంలో గ్రాండ్ అలయన్స్‌కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న ఆంగ్లో-డచ్ నౌకాదళం, స్పెయిన్ రాజు కావాలనే తన పోరాటంలో ఆస్ట్రియాకు చెందిన ఆర్చ్‌డ్యూక్ చార్లెస్ తరపున జిబ్రాల్టర్ పట్టణాన్ని స్వాధీనం చేసుకుంది. తదనంతరం జనాభాలో ఎక్కువ మంది పట్టణాన్ని విడిచిపెట్టారు. చాలామంది సమీపంలోనే స్థిరపడ్డారు. ^[45] అలయన్స్ పోరాటం విఫలమైనందున 1713 ఉట్రెచ్టు ఒప్పందం మీద చర్చలు జరిగాయి. ఇది బ్రిటను యుద్ధం నుండి వైదొలగాలని బదులుగా జిబ్రాల్టరు నియంత్రణను బ్రిటన్‌కు అప్పగించాలని తీర్మానించబడింది. 1727 ముట్టడితో మళ్ళీ అమెరికన్ స్వాతంత్ర్య యుద్ధంలో జిబ్రాల్టర్ ముట్టడితో (1779 నుండి 1783 వరకు) స్పానిషు చక్రవర్తులు జిబ్రాల్టరు‌ను తిరిగి పొందడానికి విఫల ప్రయత్నాలు చేశారు.

విధ్వంసక గ్రేట్ ముట్టడి తర్వాత పట్టణం దాదాపు పూర్తిగా పునర్నిర్మించబడింది.^[46] 1784లో మిలన్ నుండి 25 ఏళ్ల వయస్సులో జిబ్రాల్టర్‌కు వచ్చిన గియోవన్నీ మరియా బోస్చెట్టి అక్కడ స్టోన్‌మేసన్ లేదా ఇంజనీర్‌గా ఉన్నారని భావిస్తున్నారు. విక్చువాలింగ్ యార్డు (1812లో పూర్తయింది), అనేక ఇతర భవనాలను నిర్మించాడు. జిబ్రాల్టరు హెరిటేజ్ ట్రస్టు చీఫ్ ఎగ్జిక్యూటివ్ క్లైర్ మోంటాడో వర్ణించిన పాత పట్టణ శైలిని "సైనిక-ఆర్డినెన్స్-శైలి వంపు తలుపులు, ఇటాలియన్ స్టక్కో రిలీఫ్, జెనోయిస్ షట్టర్లు, ఇంగ్లీష్ రీజెన్సీ ఇనుప పని బాల్కనీలు, స్పానిష్ స్టెయిన్డ్ గ్లాసు, జార్జియన్ సాష్, కేస్‌మెంట్ కిటికీలు"గా బోస్చెట్టి నిర్వచించారు.^[46]

నెపోలియన్ యుద్ధాల సమయంలో జిబ్రాల్టర్ రాయల్ నేవీకి కీలకమైన స్థావరంగా మారింది. ట్రఫాల్గర్ యుద్ధానికి (1805 అక్టోబరు 21న) దారితీసిన ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించింది. నాలుగు ఇంపీరియల్ కోటలలో ఒకటిగా (హాలిఫాక్స్, నోవా స్కోటియా, బెర్ముడా, మాల్టాతో పాటు) నియమించబడినది. ^[47] దాని వ్యూహాత్మక స్థానం 1854–1856 నాటి క్రిమియన్ యుద్ధంలో దీనిని కీలక స్థావరంగా మార్చింది. 18వ శతాబ్దంలో, శాంతియుత సైనిక దండు సంఖ్య కనీసం 1,100 నుండి గరిష్టంగా 5,000 వరకు హెచ్చుతగ్గులకు గురైంది. 19వ శతాబ్దపు మొదటి అర్ధభాగంలో 1860లో జనాభా గణనీయంగా పెరిగి 17,000 కంటే ఎక్కువకు చేరుకుంది. బ్రిటన్, మధ్యధరా ప్రాంతం అంతటా ఉన్న ఇటాలియన్, పోర్చుగీసు, మాల్టీసు, యూదు, ఫ్రెంచి ప్రజలు ఈ పట్టణంలో నివాసం ఏర్పరచుకున్నారు.^[48]

సూయజ్ కాలువ తెరవడంతో దాని వ్యూహాత్మక విలువ పెరిగింది. ఎందుకంటే ఇది సూయజ్ తూర్పున యుకె, బ్రిటిషు సామ్రాజ్యం మధ్య సముద్ర మార్గంలో ఉంది. 19వ శతాబ్దం చివరిలో కోటలు, ఓడరేవును మెరుగుపరచడానికి ప్రధాన పెట్టుబడులు పెట్టబడ్డాయి.^[49]

సమకాలీన చరిత్ర

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో జిబ్రాల్టర్‌లోని చాలా మంది పౌరులను ప్రధానంగా లండన్‌కు, మొరాకో, మదీరాలోని కొన్ని ప్రాంతాలకు, జమైకాలోని జిబ్రాల్టర్ క్యాంపు‌కు తరలించారు. ది రాక్‌ను ఒక కోటగా బలోపేతం చేశారు. 1940 జూలై 18న విచీ నావికాదళం మీద బ్రిటిషు బాంబు దాడికి ప్రతీకారంగా విచీ ఫ్రెంచ్ వైమానిక దళం జిబ్రాల్టర్‌పై దాడి చేసింది. మాల్టా ద్వీపం సుదీర్ఘ ముట్టడి సమయంలో దాని సరఫరాలో నావికా స్థావరం, అక్కడ ఉన్న ఓడలు కీలక పాత్ర పోషించాయి. విమాన బలగాలు (ప్రారంభంలో హరికేన్స్, కానీ తరువాత, ముఖ్యంగా యుఎస్ఎన్ విమాన వాహక నౌక వాస్ప్, స్పిట్‌ఫైర్సు నుండి) ఎగరడానికి మాల్టా వైపు తరచుగా "క్లబ్ రన్స్" అని పిలువబడే చిన్న పరుగులతో పాటు కీలకమైన ఆపరేషన్ పెడెస్టల్ కాన్వాయ్‌ను 1942 ఆగస్టులో జిబ్రాల్టరు నుండి నడిపించారు. ఇది జర్మనీ, ఇటాలియన్ దళాల నుండి కేంద్రీకృత వైమానిక దాడుల నేపథ్యంలో ద్వీపానికి కీలకమైన సమయంలో సరఫరా చేసింది. స్పానిష్ నియంత ఫ్రాన్సిస్కో ఫ్రాంకో జర్మన్ సైన్యాన్ని స్పానిషు గడ్డపైకి అనుమతించడానికి ఇష్టపడకపోవడం, ఆపరేషన్ ఫెలిక్స్ అనే సంకేతనామం కలిగిన రాక్‌ను స్వాధీనం చేసుకునే జర్మన్ ప్రణాళికను భగ్నం చేసింది.

1950లలో ఫ్రాంకో జిబ్రాల్టర్‌ మీద స్పెయిన్ సార్వభౌమాధికారాన్ని పునరుద్ధరించాడు. జిబ్రాల్టరు స్పెయిన్ మధ్య కదలికను పరిమితం చేశాడు. 1967 జిబ్రాల్టర్ సార్వభౌమాధికార ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో బ్రిటిషు సార్వభౌమాధికారం కింద ఉండటానికి జిబ్రాల్టరియన్లు అత్యధికంగా ఓటు వేశారు. ఇది 1969లో జిబ్రాల్టర్ రాజ్యాంగ ఉత్తర్వును ఆమోదించడానికి దారితీసింది. దీనికి ప్రతిస్పందనగా స్పెయిన్ జిబ్రాల్టర్‌తో సరిహద్దును పూర్తిగా మూసివేసింది. అన్ని కమ్యూనికేషన్ సంబంధాలను తెంచుకుంది.^[50] స్పెయిన్‌తో సరిహద్దు 1982లో పాక్షికంగా తిరిగి తెరవబడింది. స్పెయిన్ యూరోపియన్ కమ్యూనిటీలో చేరే ముందు 1985లో పూర్తిగా తిరిగి తెరవబడింది.

2000ల ప్రారంభంలో బ్రిటన్, స్పెయిన్ జిబ్రాల్టర్‌ మీద సార్వభౌమత్వాన్ని పంచుకునే సంభావ్య ఒప్పందం మీద చర్చలు జరుపుతున్నాయి. జిబ్రాల్టర్ ప్రభుత్వం ఈ ప్రణాళిక మీద ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ నిర్వహించింది. జనాభాలో 99% మంది దానిని తిరస్కరించడానికి ఓటు వేశారు. ^[51]^[52] 2008లో బ్రిటిషు ప్రభుత్వం జిబ్రాల్టర్ల కోరికలను గౌరవించడానికి కట్టుబడి ఉంది.^[53] 2006లో ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో కొత్త రాజ్యాంగ ఉత్తర్వు ఆమోదించబడింది. స్పెయిన్, జిబ్రాల్టర్ యుకె మధ్య 2006లో త్రైపాక్షిక చర్చల ప్రక్రియ ప్రారంభమైంది. కొన్ని పరిమితులను ముగించి వాయు కదలికలు, కస్టమ్స్ విధానాలు, టెలికమ్యూనికేషన్లు, పెన్షన్లు, సాంస్కృతిక మార్పిడి వంటి కొన్ని నిర్దిష్ట రంగాలలో వివాదాలను పరిష్కరించింది^[54]

యూరోపియన్ యూనియన్ సభ్యత్వం మీద బ్రిటిషు ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో 96% (వారిలో జిబార్టియన్లు 84%) ‌ఉండటానికి ఓటు వేశారు. ^[55] ద్వీపకల్పం మీద ఉమ్మడి స్పానిష్-బ్రిటిష్ నియంత్రణ కోసం స్పెయిన్ పిలుపులను పునరుద్ధరించింది;^[56] వీటిని జిబ్రాల్టర్ ముఖ్యమంత్రి తీవ్రంగా తిరస్కరించారు.^[57] అయితే 2018 అక్టోబరు 18న స్పెయిన్, జిబ్రాల్టర్ యుకెతో ఇయు నుండి నిష్క్రమించడం మీద అభ్యంతరాలు వ్యక్తం చేస్తూ యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్‌తో ఒక ఒప్పందానికి వచ్చినట్లు అనిపించింది స్పెయిన్ ప్రధాన మంత్రి పెడ్రో సాంచెజ్ "బ్రెక్సిట్ ఒప్పందాన్ని చేరుకోవడంలో జిబ్రాల్టర్ ఇక మీద సమస్య కాదు" అని అన్నారు.^[58]

జనవరి 31 2020న యుకె యూరోపియన్ యూనియన్ నుండి నిష్క్రమించింది. తత్ఫలితంగా జిబ్రాల్టర్ కూడా అలాగే చేసింది. బ్రెక్సిట్ ఉపసంహరణ ఒప్పందంలోని పరివర్తన దశ నిబంధనల ప్రకారం ఇయుతో జిబ్రాల్టర్ సంబంధం 2020 చివరి వరకు మారలేదు. ఆ తర్వాత దానిని ఇయు-యుకె వాణిజ్యం, సహకార ఒప్పందం ద్వారా భర్తీ చేశారు. 2020 డిసెంబర్ 31న స్పెయిన్‌తో కఠినమైన సరిహద్దును నివారించడానికి జిబ్రాల్టర్ స్కెంజెన్ ప్రాంతంలో పాల్గొనే ఒప్పందం మీద ఇయు, యుకె చర్చలు జరపడానికి యుకె స్పెయిన్ సూత్రప్రాయంగా అంగీకరించాయి.^[21] ఈ ఏర్పాట్లు అమలులోకి రాలేదు.^[21]^[59]^[60]^[61]

2022లో జిబ్రాల్టర్ ప్లాటినం జూబ్లీ సివిక్ ఆనర్స్‌లో భాగంగా నగర హోదా కోసం బిడ్‌ను ప్రారంభించింది. ఈ బిడ్ తిరస్కరించబడింది. కానీ పరిశోధకులు నేషనల్ ఆర్కైవ్స్‌ను పరిశీలించినప్పుడు 1842లో క్వీన్ విక్టోరియా దీనిని ఇప్పటికే నగరంగా గుర్తించిందని కనుగొన్నారు.^[62] ఈ హోదా 2022 ఆగస్టు 29న అమల్లోకి వచ్చింది. ^[62]

పాలన

ప్రస్తుత రాజ్యాంగం ప్రకారం జిబ్రాల్టర్ నాలుగు సంవత్సరాల వరకు ఎన్నికైన పార్లమెంటు ^[63]^[64]^[65] ద్వారా దాదాపు పూర్తి అంతర్గత స్వపరిపాలనను కలిగి ఉంది. ఏకసభ్య పార్లమెంటులో ప్రస్తుతం 17 మంది ఎన్నికైన సభ్యులు ఉన్నారు. స్పీకరు ఎన్నిక కాకుండా పార్లమెంటు తీర్మానం ద్వారా నియమించబడతారు. ^[66] ప్రభుత్వంలో 10 మంది ఎన్నికైన సభ్యులు ఉంటారు. దేశాధినేత బ్రిటిషు చక్రవర్తి కింగ్ మూడవ చార్లెసు తరఫున జిబ్రాల్టర్ ప్రభుత్వానికి గవర్నరు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు. గవర్నరు జిబ్రాల్టర్ పార్లమెంటు సలహా మేరకు రోజువారీ వ్యవహారాలను అమలు చేస్తాడు కానీ రక్షణ, విదేశాంగ విధానం, అంతర్గత భద్రత, సాధారణ సుపరిపాలనకు సంబంధించి బ్రిటిషు ప్రభుత్వానికి బాధ్యత వహిస్తాడు. ఎన్నికైన ప్రభుత్వ అధిపతితో సంప్రదించి చక్రవర్తి తరపున న్యాయపరమైన, ఇతర నియామకాలు జరుగుతాయి.^[67]^[68]^[69]

2011 ఎన్నికలలో జిబ్రాల్టర్ సోషల్ డెమోక్రాట్స్ (జిఎస్‌డి), జిబ్రాల్టర్ సోషలిస్ట్ లేబర్ పార్టీ (జిఎస్ఎల్‌పి)-లిబరల్ పార్టీ ఆఫ్ జిబ్రాల్టర్ (ఎల్‌పిజి) అలయన్స్, ప్రోగ్రెసివ్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ (పిడిపి) పోటీ పడ్డాయి. పిడిపి అనేది 2006లో ఏర్పడిన కొత్త పార్టీ, 2007 ఎన్నికల్లో అభ్యర్థులను నిలబెట్టింది. కానీ ఎవరూ ఎన్నిక కాలేదు. ప్రభుత్వ అధిపతి ముఖ్యమంత్రి (డిసెంబర్ 2011 నాటికి, ఫాబియన్ పికార్డో). అన్ని స్థానిక రాజకీయ పార్టీలు స్వయం నిర్ణయాధికారానికి మద్దతు ఇస్తూ, స్పెయిన్‌కు సార్వభౌమాధికార బదిలీని వ్యతిరేకిస్తాయి. ప్రధాన యుకె ప్రతిపక్ష పార్టీలు కూడా ఈ విధానానికి మద్దతు ఇస్తున్నాయి. జిబ్రాల్టర్ ప్రజల అనుమతి లేకుండా జిబ్రాల్టర్ సార్వభౌమాధికారం గురించి చర్చల్లో పాల్గొనకూడదనేది బ్రిటిషు ప్రభుత్వ విధానం.^[70]

జిబ్రాల్టర్ యూరోపియన్ యూనియన్‌లో భాగంగా ఉంది. ఇది యూరోపియన్ కమ్యూనిటీసు యాక్టు 1972 (యుకె) ద్వారా యూరోపియన్ యూనియన్‌లో చేరింది. ఇది 1972లో యునైటెడ్ కింగ్‌డం ఆధారిత భూభాగంగా అమలులోకి వచ్చింది. ఇది ప్రత్యేక సభ్యదేశ భూభాగాలను కవర్ చేసే యూరోపియన్ కమ్యూనిటీని స్థాపించే ఒప్పందంలోని ఆర్టికల్ 227(4) కింద ఉంది. యూరోపియన్ యూనియన్ కస్టమ్స్ యూనియన్, కామన్ అగ్రికల్చరల్ పాలసీ, స్కెంజెన్ ఏరియా వంటి కొన్ని ప్రాంతాల నుండి మినహాయింపుతో ఉంది. యూరోపియన్ యూనియన్‌లో భాగమైన ఏకైక బ్రిటిషు ఓవర్సీస్ టెరిటరీ ఇది. యూరోపియన్ ఎన్నికలలో ఓటు హక్కు కోసం 2004 నుండి 2019 వరకు 10 సంవత్సరాల పాటు ప్రచారం చేసిన తర్వాత, జిబ్రాల్టర్ ప్రజలు సౌత్ వెస్ట్ ఇంగ్లాండు నియోజకవర్గంలో భాగంగా యూరోపియన్ పార్లమెంట్ ఎన్నికలలో పాల్గొన్నారు. ^[71] 2016 జూన్ 23న జిబ్రాల్టర్ ఇయు ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్‌తో పాటు ఓటు వేశారు; దాని జనాభాలో 96% మంది ఇయు నుండి నిష్క్రమించడానికి ఓటు వేశారు. కానీ మొత్తం యునైటెడ్ కింగ్‌డం ఇయు నుండి నిష్క్రమించడానికి 51.9% మెజారిటీని ఇచ్చింది. ^[72] అయినప్పటికీ స్పానిషు ప్రధాన మంత్రి పెడ్రో సాంచెజ్ 2018 అక్టోబరు 18 న జిబ్రాల్టర్ ప్రోటోకాల్ "పరిష్కరించబడింది" అని మరియు జిబ్రాల్టర్ బ్రిటన్‌తో ఇయు నుండి నిష్క్రమించినప్పుడు స్పెయిన్ ఎటువంటి అభ్యంతరం చెప్పదని ప్రకటించారు.^[73]^[74]

1946లో జాబితా సృష్టించబడినప్పుడు యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్ ద్వారా జిబ్రాల్టర్‌ను స్వయం పాలన లేని భూభాగాల జాబితాలో చేర్చడానికి నామినేట్ చేశారు ^[75] . అప్పటి నుండి జాబితా చేయబడింది.^[76] జిబ్రాల్టర్‌ను ఈ జాబితా నుండి తొలగించడానికి జిబ్రాల్టర్ ప్రభుత్వం చురుకుగా పనిచేసింది. ^[77] 2008లో బ్రిటిషు ప్రభుత్వం జాబితాలో జిబ్రాల్టర్ ఉనికిని అనాచారమని ప్రకటించింది.^[78]

జిబ్రాల్టర్ కామన్వెల్త్ ఆఫ్ నేషన్స్‌లో తనంతట తానుగా సభ్యదేశం కాదు. యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్ ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది కానీ 2004లో కామన్వెల్తు ఫౌండేషన్ అసోసియేట్ సభ్యత్వం పొందింది. జిబ్రాల్టర్ 1958 నుండి కామన్వెల్త్ క్రీడలలో పోటీ పడుతోంది.

		జిబ్రాల్టర్ పార్లమెంటు సభ్యులు
జిబ్రాల్టర్ సోషల్ లేబర్ పార్టీ	7
జిబ్రాల్టర్ సోషల్ డెమొక్రట్స్	8
లిబరల్ పార్టి	2
మొత్తం		17

పౌరసత్వం

బ్రిటిషు జాతీయత చట్టం 1981 ఫలితంగా జిబ్రాల్టర్లు డిఫాల్ట్‌గా బ్రిటిషు ఓవర్సీసు టెరిటరీసు పౌరులుగా చేయబడ్డారు. కానీ చట్టంలోని సెక్షన్ 5 కింద బ్రిటిషు పౌరుడిగా ("తిరస్కరించలేని అర్హత") నమోదు కోసం దరఖాస్తు చేసుకోవచ్చు. తదుపరి బ్రిటిషు ఓవర్సీసు టెరిటరీసు చట్టం 2002 ప్రకారం అన్ని బ్రిటిషు ఓవర్సీసు టెరిటరీసు పౌరులు 2002 మే 21న బ్రిటిషు పౌరులుగా మారారు.

విదేశీవ్యవహారాలు

జిబ్రాల్టర్ సార్వభౌమ రాజ్యం కాదు: దాని అధికారిక అంతర్జాతీయ సంబంధాలు యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్ ప్రభుత్వ బాధ్యత. బ్రెక్సిట్ నుండి ఇది యూరోపియన్ యూనియన్‌లో భాగం కాదు. కానీ ఇయు-యుకె వాణిజ్య, సహకార ఒప్పందంలో భాగస్వామి.

2020 డిసెంబరు 31న స్పెయిన్‌తో కఠినమైన సరిహద్దును నివారించడానికి ^[21] జిబ్రాల్టర్ స్కెంజెన్ ప్రాంతంలో పాల్గొనే ఒప్పందం మీద ఇయు-యుకె చర్చలు జరపడానికి యుకె స్పెయిన్ సూత్రప్రాయంగా అంగీకరించాయి.^[21]^[59] ఏర్పాట్లు అమలులోకి రాలేదు కానీ ఈలోగా సరిహద్దువద్ద జాప్యాలను కనిష్టంగా ఉంచాలని రెండు వైపులా లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి. ^[60]^[79]^[80] 2023 మార్చి నాటికి చర్చలు నిలిచిపోయాయి. స్పెయిన్ తన పోలిసియా నేషనల్ కంట్రోల్ స్కెంజెన్ ప్రాంతంలోకి ప్రవేశించాలని యుకెని యూరోపియన్ యూనియన్ ఏజెన్సీ ఫ్రాంటెక్స్ అధికారులు పని చేయాలని డిమాండు చేసింది. స్కెంజెన్ ప్రాంతానికి అన్ని ఇతర ప్రవేశ పాయింట్లు జాతీయ అధికారులచే నియంత్రించబడతాయి. కొన్ని చోట్ల ఫ్రాంటెక్స్ ద్వారా భర్తీ చేయబడతాయి.^[22]

భౌగోళికం

జిబ్రాల్టర్ యొక్క విస్తరించదగిన, వివరణాత్మక పటం

జిబ్రాల్టర్ భూభాగం వైశాల్యం 6.8 చదరపు కిమీ (2.6 చదరపు మైళ్ళు)^[3] విస్తరించి స్పెయిన్‌తో 1.2 కిమీ (0.75 మైళ్ళు) భూ సరిహద్దును పంచుకుంటుంది. కాడిజ్ ప్రావిన్స్‌లోని మునిసిపాలిటీ అయిన లా లినియా డి లా కాన్సెప్సియన్ పట్టణం సరిహద్దు స్పానిషు వైపున ఉంది. స్పానిషు లోతట్టు ప్రాంతం కాంపో డి జిబ్రాల్టర్ (అక్షరాలా "జిబ్రాల్టర్ గ్రామీణ ప్రాంతం") కోమార్కాను ఏర్పరుస్తుంది. తీరప్రాంతం 12 కిమీ (7.5 మైళ్ళు) పొడవు ఉంటుంది. జిబ్రాల్టర్ రెండు తీరాలు ("సైడ్స్") ఉన్నాయి: తూర్పు వైపు; ఇందులో శాండీ బే కాటలాన్ బే స్థావరాలు ఉన్నాయి; పశ్చిమ వైపు ఇక్కడ ఎక్కువ మంది జనాభా నివసిస్తున్నారు. జిబ్రాల్టర్‌కు పరిపాలనా విభాగాలు లేవు కానీ ఏడు ప్రధాన నివాస ప్రాంతాలుగా విభజించబడింది.

ఉత్తరాన సహజ బావులకే పరిమితం చేయబడిన అతితక్కువ సహజ వనరులు, కొన్ని సహజ మంచినీటి వనరులను కలిగి ఉన్న జిబ్రాల్టర్ ఇటీవల వరకు వర్షపు నీటిని సేకరించడానికి పెద్ద కాంక్రీటు లేదా సహజ రాతి నీటి పరీవాహక ప్రాంతాలను ఉపయోగించింది. బోర్‌హోల్స్ నుండి మంచినీటిని నేడు రెండు డీశాలినేషన్ ప్లాంట్లు సరఫరా చేస్తున్నాయి: రాతి లోపల సొరంగంలో నిర్మించబడిన రివర్స్ ఆస్మాసిస్ ప్లాంటు నార్తు మోల్ వద్ద బహుళ-దశల ఫ్లాష్ డిస్టిలేషన్ ప్లాంటు.^[81]

జిబ్రాల్టర్ భూభాగంలో జురాసిక్ సున్నపురాయితో తయారు చేయబడిన 426 మీటర్ల ఎత్తైన (1,398 అడుగులు) జిబ్రాల్టర్ రాక్ ^[82] , దాని చుట్టూ ఉన్న ఇరుకైన తీరప్రాంత లోతట్టు ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. ఇది అనేక సొరంగ రహదారులను కలిగి ఉంది. వీటిలో ఎక్కువ భాగం ఇప్పటికీ సైన్యం ద్వారా నిర్వహించబడుతున్నాయి. సాధారణ ప్రజలకు మూసివేయబడ్డాయి.

మొరాకో (జలసంధికి అడ్డంగా ఎడమవైపు ఎగువన); స్పెయిన్: అల్జెసిరాస్ (జిబ్రాల్టర్ బే అంతటా ఎగువ మధ్య), లా లినియా (కుడివైపు); జిబ్రాల్టర్ క్రూయిజ్ పోర్ట్ మరియు విమానాశ్రయ రన్‌వే (కుడి ముందుభాగం); రాక్ నుండి

వాతావరణం

జిబ్రాల్టర్ మధ్యధరా వాతావరణం (కొప్పెన్ వాతావరణ వర్గీకరణ సిఎస్ఎ) కలిగి ఉంది.^[83]^[84] తేలికపాటి, వర్షపాత శీతాకాలాలు, వేసవికాలం చాలా వెచ్చగా నుండి వేడిగా, తేమతో ఉంటుంది. కానీ చాలా తక్కువ వర్షపాతం ఉంటుంది. సమీపంలోని అల్జీసిరాస్, టారిఫాల మాదిరిగానే వేసవికాలం గణనీయంగా చల్లగా ఉంటుంది. ఐబీరియన్ ద్వీపకల్పంలోని దక్షిణ తీరంలోని ఇతర నగరాల కంటే వార్షిక ఉష్ణోగ్రత మరింత స్థిరంగా ఉంటుంది. ఎందుకంటే జిబ్రాల్టర్ జలసంధి మీద దాని స్థానం ఉంది. ప్రధానంగా శీతాకాలంలో వర్షం పడుతుంది. వేసవి సాధారణంగా పొడిగా ఉంటుంది. దీని సగటు వార్షిక ఉష్ణోగ్రత 21.7 °సెం (71.1 °ఫా) రోజువారీ గరిష్టంగా, 15.8 °సెం(60.4 °ఫా),రాత్రిపూట కనిష్టంగా ఉంటుంది. అత్యంత శీతల నెల అయిన జనవరిలో అత్యధిక ఉష్ణోగ్రత సగటు 16.3 ° సెం(61.3 °ఫా), రాత్రిపూట కనిష్ట సగటు 11.2 °సెం(52.2 °ఫా), సగటు సముద్ర ఉష్ణోగ్రత 16 °సెం(61 °ఫా) ఉంటుంది. అత్యంత వెచ్చని నెల అయిన ఆగస్టులో, రోజువారీ గరిష్ట ఉష్ణోగ్రత సగటున 28.4 °సెం (83.1 °ఫా), రాత్రిపూట కనిష్ట ఉష్ణోగ్రత సగటున 21.2 °సెం (70.2 °ఫా), సగటు సముద్ర ఉష్ణోగ్రత 22 °సెం(72 °ఫా). ^[85]^[86]

శీతోష్ణస్థితి డేటా - Gibraltar International Airport (GIB) weather station (ICAO indicator:^[a] LXGB, WMO identifier:^[b] 08495), 5m amsl,^[c] 1991−2020 normals (except dewpoints and humidity), 1985–2015 dewpoints and humidity, extremes 1958−present
నెల	జన	ఫిబ్ర	మార్చి	ఏప్రి	మే	జూన్	జూలై	ఆగ	సెప్టెం	అక్టో	నవం	డిసెం	సంవత్సరం
అత్యధిక రికార్డు °C (°F)	24.0 (75.2)	24.1 (75.4)	30.3 (86.5)	32.0 (89.6)	33.2 (91.8)	38.0 (100.4)	40.6 (105.1)	40.2 (104.4)	34.5 (94.1)	33.7 (92.7)	29.6 (85.3)	25.0 (77.0)	40.6 (105.1)
సగటు అధిక °C (°F)	16.3 (61.3)	16.7 (62.1)	18.3 (64.9)	20.0 (68.0)	22.6 (72.7)	25.6 (78.1)	28.1 (82.6)	28.4 (83.1)	25.9 (78.6)	22.5 (72.5)	19.1 (66.4)	17.0 (62.6)	21.7 (71.1)
రోజువారీ సగటు °C (°F)	13.8 (56.8)	14.2 (57.6)	15.6 (60.1)	17.0 (62.6)	19.3 (66.7)	22.1 (71.8)	24.3 (75.7)	24.8 (76.6)	22.8 (73.0)	19.9 (67.8)	16.6 (61.9)	14.7 (58.5)	18.8 (65.8)
సగటు అల్ప °C (°F)	11.2 (52.2)	11.5 (52.7)	12.7 (54.9)	13.9 (57.0)	16.0 (60.8)	18.5 (65.3)	20.5 (68.9)	21.2 (70.2)	19.7 (67.5)	17.3 (63.1)	14.1 (57.4)	12.4 (54.3)	15.8 (60.4)
అత్యల్ప రికార్డు °C (°F)	0.0 (32.0)	0.6 (33.1)	2.0 (35.6)	0.0 (32.0)	9.0 (48.2)	9.0 (48.2)	14.4 (57.9)	13.9 (57.0)	12.3 (54.1)	9.0 (48.2)	5.7 (42.3)	0.8 (33.4)	0.0 (32.0)
సగటు అవపాతం mm (inches)	97.5 (3.84)	93.6 (3.69)	83.4 (3.28)	68.8 (2.71)	26.9 (1.06)	8.5 (0.33)	0.7 (0.03)	1.1 (0.04)	25.6 (1.01)	84.9 (3.34)	99.1 (3.90)	150.7 (5.93)	740.8 (29.16)
సగటు అవపాతపు రోజులు (≥ 1.0 mm)	7.20	6.36	6.64	6.51	3.74	0.94	0.23	0.20	2.66	6.25	7.34	7.94	56.01
సగటు సాపేక్ష ఆర్ద్రత (%)	75	75	74	72	71	70	71	72	76	79	77	77	74
Average dew point °C (°F)	9 (48)	9 (48)	11 (52)	11 (52)	13 (55)	16 (61)	18 (64)	19 (66)	18 (64)	16 (61)	12 (54)	11 (52)	14 (56)
నెలవారీ సరాసరి ఎండ పడే గంటలు	147	143	204	233	289	319	326	309	240	197	135	134	2,676
Source 1: Deutscher Wetterdienst (February, July and August record lows only)^[87]
Source 2: Meteoclimat (normals except dewpoints and humidity)^[88] Source 3: Meteoclimat (records except February, July and August record lows)^[89] Source 4: Time and Date (dew points and humidity)^[90]

వృక్షజాలం - జంతుజాల

ఈ రాతిపై 500 కంటే ఎక్కువ రకాల పుష్పించే మొక్కలు పెరుగుతాయి. ఐరోపాలో జిబ్రాల్టర్ అడవిలో మాత్రమే జిబ్రాల్టర్ కాండీటఫ్ట్ (ఐబెరిస్ జిబ్రాల్టారికా) పెరుగుతుంది. ఈ మొక్క ఉత్తర ఆఫ్రికాకు చెందినది. ఇది అప్పర్ రాక్ ప్రకృతి రిజర్వు చిహ్నం. ఆలివ్ పైన్ చెట్లు రాక్ చుట్టూ పెరిగే వాటిలో సర్వసాధారణం.

రాక్ ఎగువ ప్రాంతంలో ఎక్కువ భాగం ఒక ప్రకృతి రిజర్వు ద్వారా కప్పబడి ఉంది. ఇది జిబ్రాల్టర్ ప్రాంతంలో ప్రసిద్ధిచెందిన బార్బరీ మకాక్‌ల 230 "కోతులు"కు నిలయం. ఇవి వాస్తవానికి కోతులు. ఇవి ఐరోపాలో కనిపించే ఏకైక అడవి కోతులు.^[91] శాస్త్రీయంగా మకాకా సిల్వానస్ అని పిలువబడే ఈ జాతిని ఐయుసిఎన్ రెడ్ లిస్ట్ అంతరించిపోతున్నట్లు జాబితా చేసింది. ఇది ప్రస్తుతం క్షీణిస్తోంది. ప్రపంచ జనాభాలో మూడొంతుల మంది మొరాకోలోని మిడిలు అట్లాసు పర్వతాలలో నివసిస్తున్నారు. ఇటీవలి జన్యు అధ్యయనాలు, చారిత్రక పత్రాలు బ్రిటిషు నియంత్రణకు ముందు రాతి మీద ‌వాటి ఉనికిని సూచిస్తున్నాయి. బహుశా ఇస్లామికు కాలంలో ప్రవేశపెట్టబడి ఉండవచ్చు. లండన్ టవరు వద్ద ఉన్న కాకులను బ్రిటిషు వారితో పోల్చుతూ కాకుల మాదిరిగా బ్రిటిషు వారు కూడా వదిలిపోరు ఒక మూఢనమ్మకం ప్రచారంలో ఉంది. కోతులు ఎప్పుడైనా వెళ్ళిపోతే బ్రిటిషు వారు కూడా వెళ్ళిపోతారు. 1944లో బ్రిటిషు ప్రధాన మంత్రి విన్స్టన్ చర్చిలు కోతుల జనాభా తగ్గుముఖం పడుతుండటం పట్ల చాలా ఆందోళన చెందాడు. ఈ పరిస్థితి మీద ఏదైనా చేయాలని కోరుతూ వలస కార్యదర్శికి సందేశం పంపాడు.^[92]

జిబ్రాల్టర్‌లో కనిపించే ఇతర క్షీరదాలలో కుందేళ్ళు, నక్కలు, గబ్బిలాలు ఉన్నాయి. డాల్ఫిన్లు, జిబ్రాల్టర్ బేలో తిమింగలాలు తరచుగా కనిపిస్తాయి. వలస పక్షులు చాలా సాధారణం కనిపిస్తుంటాయి. జిబ్రాల్టర్ యూరోపియన్ ఖండంలో కనిపించే ఏకైక బార్బరీ పార్ట్రిడ్జ్‌లకు నిలయం.

1991లో జిబ్రాల్టర్ ఎంఇపి గ్రాహం వాట్సన్ “ దురాక్రమణ మొక్కల జాతులు “ పట్టణ అభివృద్ధి, పర్యాటకం, జిబ్రాల్టర్ స్వంత మొక్కలతో పాటు పక్షులు గబ్బిల జాతులకు కూడా ముప్పు కలిగిస్తున్నాయని పరిరక్షకుల భయాలను హైలైట్ చేశాడు.^[93]

పర్యావరణం

2016 మేలో ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ నివేదిక ప్రకారం బ్రిటిషు భూభాగంలో అత్యధికంగా జిబ్రాల్టర్ గాలి నాణ్యతను కలిగి ఉంది. ఈ నివేదిక గాలిలోని పిఎం10, పిఎమ్2.5 కాలుష్య కారకాల మీద దృష్టి సారించింది.^[94]

ఆర్ధికం

జిబ్రాల్టర్ ఆర్థిక వ్యవస్థ నాలుగు ప్రధాన రంగాలచే ఆధిపత్యం చెలాయిస్తుంది: ఆర్థిక సేవలు, ఆన్‌లైన్ జూదం, షిప్పింగు, పర్యాటకం వీటిలో సందర్శకులకు సుంకం లేని రిటైలు అమ్మకాలు ఉన్నాయి. ^[95] బ్రిటిషు సైన్యం సాంప్రదాయకంగా జిబ్రాల్టర్ ఆర్థిక వ్యవస్థను ఆధిపత్యం చేసింది. నావల్ డాక్‌యార్డ్ ఆర్థిక కార్యకలాపాలలో ఎక్కువ భాగాన్ని అందిస్తుంది. అయితే ఇది గత 20 సంవత్సరాలుగా తగ్గింది. స్థానిక ఆర్థిక వ్యవస్థలో 7% మాత్రమే ఉంటుందని అంచనా వేయబడింది. 1984లో ఇది 60 శాతానికి పైగా ఉంది. ఈ భూభాగంలో ఒక చిన్న తయారీ రంగం కూడా ఉంది. ఇది ఆర్థిక వ్యవస్థలో రెండు శాతం కంటే కొంచెం తక్కువ.

జిబ్రాల్టర్ కార్మిక మార్కెట్టు దాదాపు ముప్పై వేల మంది కార్మికులను నియమించింది; 80% ప్రైవేటు రంగంలో, 20% ప్రభుత్వ రంగంలో. నిరుద్యోగ శతం చాలా తక్కువగా ఉంది. దాదాపు ఒక శాతం.

శ్రమశక్తిలో సగానికి పైగా (53%) స్పెయిన్‌లో నివసిస్తున్నారు. లేదా జిబ్రాల్టేరియన్లు కానివారు. జిబ్రాల్టర్ ప్రభుత్వ గణాంకాల ప్రకారం మొత్తం ఉద్యోగుల ఉద్యోగాలలో దాదాపు 45%, ప్రైవేటు రంగ ఉద్యోగాలలో 58% సరిహద్దు కార్మికులు (సాధారణంగా స్పెయిన్‌లో నివసిస్తున్నప్పటికీ జిబ్రాల్టర్‌లో పనిచేస్తున్న ఉద్యోగులు) కలిగి ఉన్నారు. సరిహద్దు కార్మికులలో దాదాపు 63% మంది స్పానిషు జాతీయులు. ప్రైవేట్ రంగ ఉద్యోగుల ఉద్యోగాలలో సగానికి పైగా (55%) జిబ్రాల్టర్లు లేదా ఇతర బ్రిటిషు జాతీయులు కాని వ్యక్తులు ఉన్నారు. మరోవైపు ప్రభుత్వ రంగంలో ప్రధానంగా జిబ్రాల్టర్లు, ఇతర బ్రిటిషు (90%) మంది ఉద్యోగులు ఉన్నారు.^[96] పర్యవసానంగా బ్రెక్సిటు చర్చల సమయంలో జిబ్రాల్టర్ ముఖ్యమంత్రి ఫాబియన్ పికార్డో ప్రకారం ప్రజలు తమ పని ప్రదేశాలను చేరుకునేలా చేయగలిగేలా అవసరమైన వసతులి లేని సరిహద్దు జిబ్రాల్టర్ శ్రామిక శక్తి దాదాపు సగం ఉద్యోగాలను నేరుగా ప్రమాదంలో పడేస్తుంది.^[97]^[98]

2000ల ప్రారంభంలో అనుకూలమైన కార్పొరేట్ పన్ను పాలనతో నియంత్రిత అధికార పరిధిలో పనిచేయడం ద్వారా ప్రయోజనం పొందడానికి చాలా మంది బుక్‌మేకర్లు, ఆన్‌లైన్ గేమింగ్ ఆపరేటర్లు జిబ్రాల్టర్‌కు వెళ్లారు. జనవరి 2011 నాటికి నాన్-రెసిడెంట్ కంట్రోల్డు కంపెనీలకు ఈ కార్పొరేట్ పన్ను విధానాన్ని దశలవారీగా తొలగించి 10% అనుకూలమైన స్థిర కార్పొరేటు పన్ను రేటుతో భర్తీ చేశారు.^[99]

పర్యాటకం కూడా ఒక ముఖ్యమైన పరిశ్రమగా ఉంది. జిబ్రాల్టర్ క్రూయిజ్ షిప్‌లకు ప్రసిద్ధ ఓడరేవు, స్పెయిన్‌లోని రిసార్టు‌ల నుండి పగటిపూట సందర్శకులను ఆకర్షిస్తుంది. ది రాక్ ఒక ప్రసిద్ధ పర్యాటక ఆకర్షణగా ఉంది. ముఖ్యంగా స్పెయిన్ దక్షిణ తీరంలోని బ్రిటిషు పర్యాటకులు, నివాసితులను ఇది ఆకర్షిస్తుంది. ఇది ఒక ప్రసిద్ధ షాపింగు గమ్యస్థానం, అన్ని వస్తువులు, సేవలు విఎటి రహితంగా ఉంటాయి. కానీ జిబ్రాల్టర్ పన్నులకు లోబడి ఉండవచ్చు. మోరిసన్స్, మార్క్స్ & స్పెన్సర్, మదర్‌కేర్‌తో సహా అనేక పెద్ద బ్రిటిషు హై స్ట్రీటు చైన్‌లు జిబ్రాల్టర్‌లో శాఖలు లేదా ఫ్రాంచైజీలను కలిగి ఉన్నాయి. టామీ హిల్‌ఫిగర్, సన్‌గ్లాస్ హట్ వంటి అంతర్జాతీయ రిటైలర్‌ల శాఖలు, ఫ్రాంచైజీలు కూడా జిబ్రాల్టర్‌లో ఉన్నాయి. అలాగే స్పానిషు దుస్తుల కంపెనీ మాంగో కూడా ఉంది.

అనేక బ్రిటిషు, అంతర్జాతీయ బ్యాంకులు జిబ్రాల్టర్‌లో కార్యకలాపాలను కలిగి ఉన్నాయి. 1855లో జిబ్రాల్టర్‌లో కార్యకలాపాలు ప్రారంభించిన బాంకో గల్లియానోను 1987లో జిస్కే కొనుగోలు చేయడం ఆధారంగా జైస్కే బ్యాంక్ దేశంలోని అత్యంత పురాతన బ్యాంకుగా పేర్కొంది. బార్క్లేస్ పూర్వీకుడైన ఆంగ్లో-ఈజిప్షియన్ బ్యాంకు 1888లో ప్రవేశించింది. క్రెడిటు ఫోనిసియర్ (ఇప్పుడు క్రెడిట్ అగ్రికోల్) 1920లో ప్రవేశించింది.

మొత్తం ఉపాధిలో దాదాపు 2% ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న కొంత తయారీ కార్యకలాపాలు ఉన్నాయి. ఒక కంపెనీ (బస్సాడోన్ ఆటోమోటివ్ గ్రూప్) అంబులెన్స్‌లు, ఇతర ప్రాజెక్టు వాహనాలను స్థానికంగా ఎస్‌యువి వాహనాల నుండి ఐక్యరాజ్యసమితి, ఇతర ఏజెన్సీలకు సరఫరా చేస్తుంది. దాని కార్యకలాపాల పరిధిలో దాదాపు 320 మంది సిబ్బందిని నియమిస్తుంది.^[100]

1967లో జిబ్రాల్టర్ కంపెనీల (పన్ను, రాయితీలు) ఆర్డినెన్స్ (ఇప్పుడు ఒక చట్టం)ను అమలు చేసింది. ఇది అంతర్జాతీయ వ్యాపారం కోసం ప్రత్యేక పన్ను చికిత్సను అందించింది.^[101] ప్రైవేట్ బ్యాంకింగు, క్యాప్టివ్ ఇన్సూరెన్సు నిర్వహణ వంటి వృత్తిపరమైన సేవల పెరుగుదలకు దారితీసిన అంశాలలో ఇది ఒకటి. జిబ్రాల్టర్ ఆర్థిక కేంద్రంగా అనేక ఆకర్షణీయమైన లక్షణాలను కలిగి ఉంది. వాటిలో ఉమ్మడి న్యాయ చట్ట వ్యవస్థ, ఆర్థిక సేవలలో ఇయు సింగిల్ మార్కెట్టు‌కు ప్రాప్యత ఉన్నాయి. జిబ్రాల్టర్‌ను ఉన్నత తరగతి అధికార పరిధిగా పరిగణిస్తారు. యుకె,యుఎస్ ఎ, జర్మనీల మాదిరిగానే అదే హోదాను పంచుకునే దాని అధిక నియంత్రణ కలిగిన ఆర్థిక ఇ-గేమింగ్ రంగాల కారణంగా ఆర్గనైజేషన్ ఫర్ ఎకనామిక్ కో-ఆపరేషన్ అండ్ డెవలప్‌మెంట్ (ఒఇసిడి) ద్వారా "వైట్ లిస్ట్"లో జాబితా చేయబడింది.^[102] ఇది పన్ను విషయాల మీద సమాచార మార్పిడితో సహా అంతర్జాతీయంగా సహకారాన్ని కలిగి ఉంది.^[102]జిబ్రాల్టర్ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ 2014లో స్థాపించబడింది.

2018 జనవరిలో జిబ్రాల్టర్ డిస్ట్రిబ్యూటెడ్ లెడ్జర్ టెక్నాలజీ కోసం ఒక నియంత్రణా చట్రాన్ని ప్రవేశపెట్టింది. "నవల వ్యాపార కార్యకలాపాలు, ఉత్పత్తులు, వ్యాపార నమూనాల విషయంలో... మరింత సరళమైన, అనుకూల విధానాన్ని" అనుసరించే లక్ష్యంతో.^[103]^[104] 1989లో ఒక ఆర్డినెన్స్ ద్వారా స్థాపించబడిన (ఇప్పుడు ఒక చట్టం) 1991లో అమలులోకి వచ్చిన ఫైనాన్షియల్ సర్వీసెస్ కమిషన్ (ఎఫ్ ఎస్ సి)^[105] ఆర్థిక రంగాన్ని నియంత్రిస్తుంది. ^[106] 1997లో ఆర్థిక రంగ అభివృద్ధిని సులభతరం చేయడానికి వాణిజ్య, పరిశ్రమల శాఖ దాని జిబ్రాల్టర్ ఫైనాన్సు సెంటర్ (జిఎఫ్ సి) విభాగాన్ని స్థాపించింది. 2012 నాటికి జిబ్రాల్టర్ 1,000 జనాభాకు 0.103 బిగ్ ఫోర్ అకౌంటింగ్ సంస్థ కార్యాలయాలను కలిగి ఉంది. ఇది బ్రిటిషు వర్జిన్ దీవుల తర్వాత ప్రపంచంలో రెండవ అత్యధికం. 1,000 మందికి 0.6 బ్యాంకులు ఇది ప్రపంచంలో తలసరిలో ఐదవ స్థానంలో ఉంది.^[107] 2017 నాటికి రాబోయే బ్రెక్సిట్ తర్వాత ఇయు సింగిల్ మార్కెట్టు‌కు యాక్సెస్ కొనసాగించడం మీద చాలా ముఖ్యమైన అనిశ్చితి ఉంది.^[108]

జిబ్రాల్టర్ కరెన్సీ జిబ్రాల్టర్ పౌండ్ దీనిని 1934 కరెన్సీ నోట్సు చట్టం నిబంధనల ప్రకారం జిబ్రాల్టర్ ప్రభుత్వం జారీ చేసింది. ఈ నోట్లు జిబ్రాల్టర్‌లో బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇంగ్లాండ్ బ్యాంక్ నోట్లతో పాటు చట్టబద్ధమైనవి.^[109]^[110] కరెన్సీ బోర్డు అమరికలో ఈ నోట్లు స్టెర్లింగు నిల్వలకు వ్యతిరేకంగా జారీ చేయబడతాయి.^[110]^[111]^[112] నిధుల క్లియరింగు, సెటిల్‌మెంట్ స్టెర్లింగ్‌లో నిర్వహించబడతాయి.^[113] చెలామణిలో ఉన్న నాణేలు బ్రిటిషు డినామినేషన్‌లను అనుసరిస్తాయి. కానీ ప్రత్యేక డిజైన్‌లను కలిగి ఉంటాయి. అనధికారికంగా జిబ్రాల్టర్‌లోని చాలా రిటైల్ అవుట్‌లెటు‌లు యూరోను అంగీకరిస్తాయి. అయితే కొన్ని పేఫోన్‌లు, రాయల్ జిబ్రాల్టర్ పోస్టు ఆఫీసు, అన్ని ఇతర ప్రభుత్వ కార్యాలయాలతో పాటు యూరోను అంగీకరిస్తాయి. ^[114]

గణాంకాలు

జిబ్రాల్టర్ ప్రపంచంలోనే అత్యంత జనసాంద్రత కలిగిన ప్రాంతాలలో ఒకటి. 2012లో సాధారణంగా నివసించే జనాభా 32,194.^[115] దాదాపు చ.కిమీ (12,840 చ.మై)కి 4,959 ప్రజలు నివసించారు. స్థలానికి పెరుగుతున్న గిరాకీ ఎక్కువగా భూ పునరుద్ధరణ ద్వారా తీర్చబడుతోంది; తిరిగి పొందిన భూమి భూభాగం మొత్తం వైశాల్యంలో దాదాపు పదోవంతు ఉంటుంది. కానీ దాని జనాభాలో 40% కంటే ఎక్కువ ఇళ్ళు (2012 జనాభా లెక్కలు) ఈ ప్రాంతంలోనే ఉన్నాయి.

జాతి సమూహాలు

2012 జిబ్రాల్టర్ జనాభా లెక్కల ప్రకారం 25,444 మంది (79.0%) "జిబ్రాల్టేరియన్" హోదాకు అర్హులుగా ఉన్నారు. మిగిలిన వారిలో 4249 (13.2%) "ఇతర బ్రిటిషు", 675 (2.1%) స్పానిషు, 522 (1.6%) మొరాకన్, 785 (2.4%) ఇతర ఇయు జాతీయులు ఉన్నారు. 519 మంది (1.6%) ఇతర జాతీయతలకు చెందినవారు.^[116]

జిబ్రాల్టర్‌లో సాధారణంగా నివసించే జనాభా మరియు వ్యక్తులు నివాసి జనాభా లెక్కలు 1981[3] 1991[3] 2001[3] 2012[3] జిబ్రాల్టేరియన్ 74.9% 75.0% 83.2% 79.0% UK మరియు ఇతర బ్రిటిష్ 14.0% 14.3% 9.6% 13.2% మొరాకో 8.1% 6.7% 3.5% 1.6% ఇతర జాతీయతలు (*) 3.1% 4.0% 3.7% 6.2% స్పానిష్ – – 1.19%[117] 2.1% ఇతర EU – – 1.0%[117] 1.6% (*) జిబ్రాల్టేరియన్ యుకె ఇతర బ్రిటిషు, మొరాకో నుండి భిన్నమైన అన్ని జాతీయతలను కలిగి ఉంటుంది.

భాష

జిబ్రాల్టర్ అధికారిక భాష ఇంగ్లీషు. ప్రభుత్వం, పాఠశాలల్లో దీనిని ఉపయోగిస్తుంటారు. చాలా మంది స్థానికులు ద్విభాషలు, స్పానిషు కూడా మాట్లాడతారు. అయితే అక్కడ నివసించే జాతి సమూహాల వైవిధ్యమైన మిశ్రమం కారణంగా రాక్‌లో ఇతర భాషలు కూడా మాట్లాడతారు. మొరాకో సమాజం బెర్బర్, అరబిక్ మాట్లాడుతుంటారు. అలాగే భారతీయ సమాజం హిందీ, సింధీ మాట్లాడుతుంటారు. మాల్టీస్ సంతతికి చెందిన కొన్ని కుటుంబాలు మాల్టీసు మాట్లాడతాయి.^[117]

జిబ్రాల్టర్లు తరచుగా జిబ్రాల్టర్‌కు ప్రత్యేకమైన లానిటో ([ʎaˈnito] అని ఉచ్ఛరిస్తారు)లో సంభాషిస్తారు. ఇది బ్రిటిషు ఇంగ్లీషు, మాల్టీసు, పోర్చుగీసు, జెనోయిస్ ఇటాలియన్, హకేటియా (జుడెయో-స్పానిషు మాండలికం) వంటి భాషల నుండి మూలకాల యొక్క బలమైన మిశ్రమంతో అండలూసియన్ స్పానిష్‌పై ఆధారపడి ఉంటుంది. లానిటో తరచుగా ఇంగ్లీషు, స్పానిష్‌లకు కోడ్-మార్పిడిని కలిగి ఉంటుంది.

జిబ్రాల్టర్‌లో ఆంగ్ల భాష ఎక్కువగా ఆధిపత్యం చెలాయిస్తోంది. యువ తరం పాఠశాలలో స్పానిషు నేర్చుకున్నప్పటికీ లానిటో తక్కువగా మాట్లాడుతుంటారు.^[118]

జిబ్రాల్టేరియన్లు తరచుగా తమనుతాము “ లానిటోలు “ పిలుచుకుంటారు.^[119]

మతం

ప్రాంతాలవారీగా మతపరమైన ప్రజలు^[3]
		Percentage
రోమన్ కాథలిక్కులు	72.1%
చర్చి ఆఫ్ ఇంగ్లాండు	7.7%
నాస్థికులు	7.1%
ఇతర క్రైస్తవులు	3.8%
ముస్లిములు	3.6%
యూదులు	2.4%
హిందువులు	2.0%
ఇతరులు/వెల్లడించని వారు	1.3%

2012 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిబ్రాల్టర్లలో దాదాపు 72.1% మంది రోమన్ కాథలిక్కులు ఉన్నారు. ^[120] అనేది రోమన్ కాథలిక్ డియోసెస్ ఆఫ్ జిబ్రాల్టర్ కేథడ్రల్ చర్చి 16వ శతాబ్దపు సెయింటు మేరీ ది క్రౌన్‌గా ఉండేది. ఇది ఈ భూభాగంలోని పురాతన కాథలిక్ చర్చి కూడా గుర్తించబడుతుంది. ఇతర క్రైస్తవ వర్గాలలో ఇంగ్లాండ్ చర్చి (7.7%), దీని కేథడ్రల్ ఆఫ్ ది హోలీ ట్రినిటీ ఐరోపాలోని ఆంగ్లికన్ బిషప్ ఆఫ్ జిబ్రాల్టర్ కేథడ్రల్; జిబ్రాల్టర్ మెథడిస్ట్ చర్చి,^[121] స్కాట్లాండ్ చర్చి, హౌస్ చర్చి, చరిష్మాటిక్ ఉద్యమాలచే ఎక్కువగా ప్రభావితమైన వివిధ పెంటెకోస్టల్ స్వతంత్ర చర్చిలు, అలాగే ప్లైమౌత్ బ్రెథ్రెన్ సమాజం ఉన్నాయి. ఈ సమ్మేళనాలలో చాలా వరకు జిబ్రాల్టర్ ఎవాంజెలికల్ అలయన్స్ ద్వారా ప్రాతినిధ్యం వహిస్తాయి.

లేటర్-డే సెయింట్స్ జీసస్ క్రైస్ట్ చర్చి, వార్డు, యెహోవాసాక్షుల రెండు సమ్మేళనాలు కూడా ఉన్నాయి;లేటర్-డే సెయింట్స్ జీసస్ క్రైస్ట్ చర్చి, వార్డు, యెహోవాసాక్షుల రెండు సమ్మేళనాలు కూడా ఉన్నాయి.

7.1% మంది తమకు మతం లేదని సలహా ఇచ్చారు.

పరిమాణంలో మూడవ మతం ఇస్లాం (జనాభాలో 3.6%). జిబ్రాల్టర్‌లో స్థిరపడిన హిందూ జనాభా (2%), బహాయి విశ్వాసం సభ్యులు, దీర్ఘకాలంగా స్థిరపడిన యూదు సమాజం కూడా ఉంది, ఇది 763 మంది వ్యక్తులతో, జనాభాలో 2.4% ఉంది. ^[120] జిబ్రాల్టర్‌లో నాలుగు పనిచేస్తున్న ఆర్థడాక్స్ సినగోగ్‌లు, అనేక కోషరు స్థాపనలు ఉన్నాయి.

విద్యావిధానం

జిబ్రాల్టర్‌లో విద్య సాధారణంగా ఇంగ్లీషు మోడల్‌ను అనుసరిస్తుంది. ఇది మూడు అంచెల వ్యవస్థలో పనిచేస్తుంది. జిబ్రాల్టర్‌లోని పాఠశాలలు జాతీయ పాఠ్యాంశాలను బోధించడానికి కీ స్టేజు మాడ్యులరు విధానాన్ని ఉపయోగిస్తాయి. జిబ్రాల్టర్‌లో 15 ప్రభుత్వ పాఠశాలలు, రెండు ప్రైవేట్ పాఠశాలలు, కళాశాల విద్య, జిబ్రాల్టర్ కళాశాల ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు; బేసైడ్ కాంప్రహెన్సివ్ స్కూల్, వెస్ట్‌సైడ్ స్కూల్. ఇవి బాలబాలికలకు విద్యను అందిస్తాయి. ప్రియర్ పార్కు స్కూల్ జిబ్రాల్టర్ ఒక స్వతంత్ర సహ-విద్యా మాధ్యమిక పాఠశాల.^[122]

2015 మార్చి 31న జిబ్రాల్టర్ ప్రభుత్వం జిబ్రాల్టర్ విశ్వవిద్యాలయ చట్టాన్ని స్వీకరించినట్లు ప్రకటించింది. 2015 సెప్టెంబరున జిబ్రాల్టర్ విశ్వవిద్యాలయం ప్రారంభించబడింది.^[123]^[124] గతంలో పూర్తి-సమయం ఉన్నత విద్య కోసం జిబ్రాల్టర్‌లో ఎటువంటి సౌకర్యాలు లేవు. తత్ఫలితంగా జిబ్రాల్టేరియన్ విద్యార్థులు అందరూ డిగ్రీ స్థాయిలో లేదా దానికి సమానమైన కొన్ని నాన్-డిగ్రీ కోర్సులకు కూడా చదువుకున్నారు. .^[125]

ఆరోగ్యసంరక్షణ

అన్ని జిబ్రాల్టేరియన్లు సెయింటు బెర్నార్డ్సు హాస్పిటల్, ప్రాథమిక ఆరోగ్య సంరక్షణ కేంద్రంలోని ప్రభుత్వ వార్డులు, క్లినిక్‌లలో ఆరోగ్య సంరక్షణకు అర్హులు. 30 రోజుల వరకు బస చేసిన తర్వాత చెల్లుబాటు అయ్యే బ్రిటిషు పాస్‌పోర్టు‌ను సమర్పించినట్లయితే మిగతా బ్రిటిషు పౌరులందరూ రాక్‌లో ఉచిత చికిత్సకు అర్హులు ఔతారు. జిబ్రాల్టర్ విద్యార్థులు, పెన్షనర్లు, వికలాంగులకు దంత చికిత్స, సూచించిన మందులు ఉచితం.^[126]

1987 ^[127] మెడికల్ (జిబ్రాల్టర్ హెల్త్ అథారిటీ) చట్టం కింద స్థాపించబడిన జిబ్రాల్టర్ హెల్త్ అథారిటీ, జిబ్రాల్టర్ గ్రూప్ ప్రాక్టీస్ మెడికల్ స్కీమ్ ద్వారా నిధులు సమకూరుస్తుంది. ఇది సుమారు 900 మందిని నియమించింది. సంవత్సరానికి 37,000 ఎ&ఇ హాజరులు, 40,000 ఔట్ పేషెంట్ అపాయింట్‌మెంట్‌లు 90,000 జిపి సందర్శనలను నిర్వహిస్తుంది. విజిటింగు కన్సల్టెంట్లు, యుకె స్పానిషు ఆసుపత్రులలో కొంత ప్రత్యేక సంరక్షణ అందించబడుతుంది. 16 జిపి లను కలిగి ఉన్న ప్రాథమిక సంరక్షణ కేంద్రంలో ఫస్ట్-లైన్ వైద్య, నర్సింగు సేవలు అందించబడతాయి. 2005 లో ప్రారంభించబడిన 210 పడకల పౌర ఆసుపత్రి అయిన సెయింట్ బెర్నార్డ్స్ హాస్పిటల్‌లో మరిన్ని ప్రత్యేక సేవలు అందుబాటులో ఉన్నాయి. ఓషన్ వ్యూస్ ద్వారా మానసిక సంరక్షణ అందించబడుతుంది.

2012 నాటికి దాదాపు 27,000 మంది వ్యక్తుల ఆరోగ్యానికి అధికారం బాధ్యత వహించింది. జిహెచ్ఎ సామాజిక సంక్షేమ వ్యవస్థ వారి బ్రిటిషు సహచరులైన నేషనల్ హెల్తు సర్వీస్ మీద దగ్గరగా ఆధారపడి ఉన్నాయి.^[128] 2003 నాటికి ఈ సంస్థ జిబ్రాల్టర్ గ్రూప్ ప్రాక్టీస్ మెడికల్ స్కీమ్ ద్వారా దాదాపు £19 మిలియన్ యూరోలు ($27 మిలియన్లు డలర్లు) సామాజిక బీమా స్టాంపు విరాళాల ద్వారా నిధులు సమకూర్చుకుంది.^[129]

2014 సెప్టెంబరులో ఎగ్టన్ మెడికల్ ఇన్ఫర్మేషన్ సిస్టమ్స్, జిబ్రాల్టర్ ఆరోగ్య సేవ కోసం 10 సంవత్సరాలలో £11.25 మిలియన్ల యూరోల విలువైన కాంట్రాక్టును గెలుచుకుంది. ఇందులో రోగి పరిపాలన వ్యవస్థ, అత్యవసర విభాగం వ్యవస్థ, ఇ-ప్రిస్క్రిప్షన్, ఇతర సాఫ్ట్‌వేర్‌లు ఉన్నాయి. వీటిని అస్క్రైబ్ నుండి 2013 సెప్టెంబరులో కొనుగోలు చేశారు.^[130] సెయింట్ బెర్నార్డ్సు హాస్పిటల్‌లోని ఎ&ఇ యూనిట్ 2015 జూన్ 24 ఎమిస్ సింఫనీని ఉపయోగించి ప్రత్యక్ష ప్రసారం చేయబడింది. ప్రాథమిక, సమాజ సేవలు, తీవ్రమైన ఆసుపత్రి అస్క్రైబ్ కామిస్ రోగి పరిపాలన వ్యవస్థను ఉపయోగించడం ప్రారంభించాలని ప్రణాళిక చేయబడింది.^[131]

2017లో కమ్యూనిటీ మెంటల్ హెల్త్ టీమ్ స్థాపించబడింది. 2018లో జిబ్రాల్టర్ హెల్త్ అథారిటీ స్కూల్ ఆఫ్ హెల్త్ స్టడీస్ మానసిక ఆరోగ్య నర్సులను నియమించడంలో ఇబ్బందులను పరిష్కరించడానికి మానసిక ఆరోగ్య నర్సింగ్ డిగ్రీని ప్రవేశపెట్టింది.^[132]

సంస్కృతి

జిబ్రాల్టర్ సంస్కృతి జిబ్రాల్టర్ ప్రజల విభిన్న మూలాలను ప్రతిబింబిస్తుంది. స్పానిషు (ఎక్కువగా సమీపంలోని అండలూసియా నుండి) బ్రిటిషు ప్రభావాలు ఉన్నప్పటికీ, చాలా మంది జిబ్రాల్టర్ ప్రజల జాతి మూలాలు ఈ జాతులకే పరిమితం కాలేదు. ఇతర జాతులలో జెనోయిస్, మాల్టీస్, పోర్చుగీసు, జర్మనీ ఉన్నాయి. మరికొందరు జిబ్రాల్టర్ నివాసితులు సెఫార్డిక్ మూలానికి చెందిన యూదులు, మొరాకో లేదా భారతీయులు. బ్రిటిషు ప్రభావం బలంగా ఉంది. ఇంగ్లీషు ప్రభుత్వం, వాణిజ్యం, విద్య, మీడియా భాషగా ఉంది.

జిబ్రాల్టర్ మొట్టమొదటి సార్వభౌమాధికార ప్రజాభిప్రాయ సేకరణను ప్రతి సంవత్సరం జిబ్రాల్టర్ జాతీయ దినోత్సవం (సెప్టెంబరు 10)న జరుపుకుంటారు. ఇది ప్రభుత్వ సెలవుదినం ఈ సమయంలో చాలా మంది జిబ్రాల్టర్ ప్రజలు తమ జాతీయ రంగులైన ఎరుపు, తెలుపు రంగులను ధరిస్తారు. 2016 వరకు జిబ్రాల్టర్ ప్రజలను సూచించే 30,000 సారూప్య రంగుల బెలూన్‌లను కూడా విడుదల చేయడం సంప్రదాయం. అయితే వన్యప్రాణులకు ముఖ్యంగా సముద్రానికి ఇది కలిగించే ముప్పు కారణంగా ఈ సంప్రదాయం ఇప్పుడు ముగిసింది.^[133]

జిబ్రాల్టర్ స్వాధీనం చేసుకున్న 300వ వార్షికోత్సవాన్ని 2004లో టెర్సెంటెనరీ డే (ఆగస్టు 4)న జరుపుకున్నారు. జిబ్రాల్టర్‌తో దాని సుదీర్ఘ అనుబంధానికి గుర్తింపుగా కృతజ్ఞతగా రాయల్ నేవీకి జిబ్రాల్టర్ నగర స్వేచ్ఛను, ఎరుపు, తెలుపు, నీలం రంగు దుస్తులు ధరించిన జిబ్రాల్టర్ల మానవ గొలుసును రాక్‌ను చుట్టుముట్టడానికి చేతులు కట్టుకున్నారు. 2012 జూన్ 4న థేమ్స్ డైమండ్ జూబ్లీ పోటీ నుండి ప్రేరణ పొందిన జిబ్రాల్టర్ డైమండ్ జూబ్లీ ఫ్లోటిల్లా, రాణి పాలన అరవై సంవత్సరాలను జరుపుకుంది.^[134]

జిబ్రాల్టర్ బ్రాడ్‌కాస్టింగ్ కార్పొరేషన్ యుహెచ్‌ఎఫ్, విహెచ్ఎఫ్, మీడియం-వేవ్‌ల మీద టెలివిజన్, రేడియో స్టేషన్‌ను నిర్వహిస్తోంది. రేడియో సేవ కూడా ఇంటర్నెట్-స్ట్రీం చేయబడింది. ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు, రోజువారీ వార్తల బులెటిన్ వీడియోలో ప్రసారం చేయబడతాయి. ఇతర స్థానిక రేడియో సేవను బ్రిటిషు ఫోర్సెసు బ్రాడ్‌కాస్టింగు సర్వీసు నిర్వహిస్తుంది. ఇది హెచ్ఎం ఫోర్సెసు‌కు పరిమిత కేబులు టెలివిజన్ నెట్‌వర్క్‌ను కూడా అందిస్తుంది. అతిపెద్ద, అత్యంత తరచుగా ప్రచురించబడే వార్తాపత్రిక జిబ్రాల్టర్ క్రానికల్, ఇది జిబ్రాల్టర్ పురాతన దినపత్రిక. ఇది వారానికి ఆరు రోజులు రోజువారీ ఎడిషన్లతో నిరంతరం ముద్రణలో ఉన్న ప్రపంచంలో రెండవ పురాతన ఆంగ్ల భాషా వార్తాపత్రిక ^[135] . పనోరమా వారపత్రికగా ప్రచురించబడుతుంది. 7 డేస్, ది న్యూ పీపుల్, గిబ్స్‌పోర్టు వారానికొకసారి ప్రచురించబడతాయి.

స్థానిక జిబ్రాల్టరియన్లు కొన్ని ముఖ్యమైన సాహిత్యాన్ని రూపొందించారు. కల్పనలో మొదటిది బహుశా హెక్టరు లికుడి 1929 నవల బార్బరిటా, ఇది స్పానిష్‌ఉలో వ్రాయబడింది.^[136] ఇది ఒక యువ జిబ్రాల్టరియన్ వ్యక్తి స్వీయచరిత్ర సాహసాలను ఎక్కువగా వివరిస్తుంది. 1940లు, 1950లలో లియోపోల్డో సాంగునినెట్టి, ఆల్బర్టు జోసెఫ్ పాట్రన్, ఆల్బర్టో పిజ్జరెల్లో అనేక కవితా సంకలనాలను ప్రచురించారు. 1960లలో ఎలియో క్రజ్ నాటక రచనలు, ఆయన రెండు అత్యంత ప్రశంసలు పొందిన స్పానిషు భాషా నాటకాలు లా లోలా సే వా పా లోండ్రే, కోనీ కాన్ కామా కెమెరా ఎన్ ఎల్ కమెడోర్ ఎక్కువగా ఆధిపత్యం చెలాయించాయి. 1990లలో జిబ్రాల్టేరియన్ మ్యాన్-ఆఫ్-లెటర్స్ మారియో అర్రోయో ప్రొఫైల్స్ (1994) ను ప్రచురించాడు, ఇది ప్రేమ, ఒంటరితనం, మరణం మీద ద్విభాషా ధ్యానాల శ్రేణి. ట్రినో క్రజ్ ద్విభాషా కవయిత్రి మొదట ఇంగ్లీషులో రాశారు. కానీ ఇప్పుడు ప్రధానంగా స్పానిషు‌లో రాస్తున్నారు. ఆమె మాగ్రెబ్ కవిత్వాన్ని కూడా అనువదిస్తుంది.^[137]^[138]^[139] ఇటీవల వ్యాసకర్త మేరీ చియాప్పే రచనలు ఉన్నాయి. ఆమె వ్యాసాల సంపుటి క్యాబేజీస్ అండ్ కింగ్స్ (2006), రాక్ బ్లాక్: టెన్ జిబ్రాల్టేరియన్ స్టోరీస్ (2008), డైరీ ఆఫ్ ఎ విక్టోరియన్ కలోనియల్ (2009) వంటి రచనలు ఉన్నాయి. 19వ శతాబ్దపు జిబ్రాల్టేరియన్ గూఢచారి బ్రెస్సియానో పాత్ర మీద కేంద్రీకృతమై డిటెక్టివ్ పుస్తకాల శ్రేణిని మేరీ చియాప్పే, సామ్ బెనాడీ కూడా ప్రచురించారు.

జిబ్రాల్టర్ నుండి వచ్చిన సంగీతకారులలో రాయల్ కాలేజ్ ఆఫ్ మ్యూజిక్ ఆర్కెస్ట్రాతో వాయించడానికి ఆహ్వానించబడిన మొదటి గిటారిస్ట్ చార్లెస్ రామిరేజ్, ^[140] బ్రీడ్ 77, మెలోన్ డీజిల్, టాక్సీ వంటి విజయవంతమైన రాక్ బ్యాండ్‌లు ఉన్నారు. జిబ్రాల్టేరియన్ బాసిస్ట్ గ్లెన్ డయాని ఐరిషు-బ్రిటిషు న్యూ మెటల్ గ్రూప్ వన్ మినిట్ సైలెన్స్ కోసం వాయించారు. ఆల్బర్ట్ హమ్మండ్ యుకె,యుఎస్ టాప్ 10 హిట్‌లను సాధించాడు. విట్నీ హ్యూస్టన్, టీనా టర్నరు, జూలియో ఇగ్లేసియాస్ వంటి అంతర్జాతీయ కళాకారుల కోసం అనేక పాటలు రాశాడు.^[141]

జిబ్రాల్టేరియన్ వంటకాలు అండలూసియన్ స్పెయిన్ దేశస్థులు, బ్రిటిషు వారి మధ్య ఉన్న సుదీర్ఘ సంబంధం ఫలితంగా అలాగే గత మూడు శతాబ్దాలుగా జిబ్రాల్టర్‌ను తమ నివాసంగా చేసుకున్న అనేక మంది విదేశీయులు కూడా ఉన్నారు. పాక ప్రభావాలలో మాల్టా, జెనీవా, పోర్చుగల్, అండలూసియా, బ్రిటన్ నుండి వచ్చిన వారు ఉన్నారు. ఈ అభిరుచుల సమ్మేళనం జిబ్రాల్టర్‌కు మధ్యధరా, బ్రిటిషు వంటకాల విభిన్న మిశ్రమాన్ని ఇచ్చింది. ఉదాహరణకు క్యాలెంటిటా, చిక్‌పా పిండి, నీరు, ఆలివ్ నూనె, ఉప్పు, మిరియాలతో తయారు చేసిన కాల్చిన బ్రెడ్ లాంటి వంటకం.

సాంస్కృతిక మూలాలు

1804లో పసుపు జ్వరం వ్యాప్తి ప్రధానాంశంగా లెటియా ఎలిజబెత్ లాండన్.^[142] 1836 కవితా "జిబ్రాల్టర్. ప్లేగు సమయంలో దృశ్యం" కవితాసంకలన రచన కొనసాగింది. చార్లెసు బెంట్లీ (అల్జెక్సిరాస్ నుండి జిబ్రాల్టర్) చిత్రలేఖనం చెక్కడం గురించి ప్రధానాంశంగా చేసుకుని ఆమె తదుపరి సంవత్సరం జిబ్రాల్టర్‌ మీద మరో రెండు కవితాసంకలనాలు ప్రచురించింది; "జిబ్రాల్టర్—ఫ్రమ్ ది సీ".^[143] "జిబ్రాల్టర్, ఫ్రమ్ ది క్వీన్ ఆఫ్ స్పెయిన్స్ చైర్".,

^[144] రెండూ మళ్ళీ చార్లెసు బెంట్లీ చిత్రాల చెక్కడం మీద ఉన్నాయి. ఇవన్నీ ఫిషర్సు డ్రాయింగు రూమ్ స్క్రాపు బుక్సులో చూడవచ్చు.

బీరుటు 2015 ఆల్బం నో నో నోలోని మొదటి ట్రాకు‌కు "జిబ్రాల్టర్" అని పేరు పెట్టారు. మ్యూజిక్ వీడియో భూభాగం డిస్టోపియన్ వెర్షన్‌లో సెట్ చేయబడింది.^[145]

మార్క్ ట్వైన్ జిబ్రాల్టర్‌లో ఒక స్టాప్‌ను వివరించాడు. దాని మీద ది ఇన్నోసెంట్సు అబ్రాడ్‌లో వ్యాఖ్యానించాడు. ఇది ఆయన పవిత్ర భూమికి తీర్థయాత్రకు సంబంధించిన కథనం.^[146]

మోలీ బ్లూమ్ స్థానిక జిబ్రాల్టేరియన్ కావడంతో జేమ్స్ జాయిస్ రాసిన యులిస్సెస్ (1922) అంతటా జిబ్రాల్టర్ గురించిన ప్రస్తావనలు కనిపిస్తాయి. స్థానిక కళాకారుడు జాన్ సియర్ల్ ఊహించిన మోలీ బ్లూమ్ శిల్పం అలమెడ గార్డెన్స్‌లో ప్రదర్శించబడింది.^[147]

జాన్ మాస్టర్సు పుస్తకం ది రాక్ అనేది జిబ్రాల్టర్‌లో సెట్ చేయబడిన చిన్న కథల సంకలనం: చరిత్రపూర్వ కాలంలో సెట్ చేయబడిన కథ నుండి రాక్ సంభావ్య భవిష్యత్తును సూచించే కథ వరకు.

రేమండ్ బెన్సన్ జేమ్స్ బాండ్ నవల డబుల్‌షాట్ జిబ్రాల్టర్‌ను బలవంతంగా స్పెయిన్‌కు తిరిగి ఇచ్చే కల్పిత కథాంశంతో వ్యవహరిస్తుంది. క్లైమాక్స్ జిబ్రాల్టర్‌లో జరుగుతుంది.

1782లో వోల్ఫ్‌గ్యాంగు అమేడియసు మొజార్టు జిబ్రాల్టర్ ముట్టడిని జరుపుకోవడానికి బార్డెంగెసాంగు ఔఫ్ జిబ్రాల్టర్: ఓ కాల్పే! అనే పేరుతో వాయిస్, పియానో కోసం ఒక భాగాన్ని కంపోజ్ చేశాడు. డిర్ డోనెర్టు ఆమ్ ఫస్సే.

ది సైలెంట్ ఎనిమీ చిత్రం 1958లో జిబ్రాల్టర్‌లోని లొకేషన్‌లో చిత్రీకరించబడింది. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో లియోనెల్ "బస్టర్" క్రాబ్ జిబ్రాల్టర్‌లో గని, డిస్పోసల్ అధికారిగా పనిచేసినప్పుడు, ఇటాలియన్ నేవీ టెన్త్ లైట్ ఫ్లోటిల్లా ఫ్రాగ్‌మెన్ కీలకమైన షిప్పింగు‌ను ముంచెత్తుతున్నప్పుడు ఆ కాలాన్ని నాటకీయంగా చిత్రీకరించారు.

బీటిల్స్ పాట ది బల్లాడ్ ఆఫ్ జాన్ అండ్ యోకో (1969)లో "స్పెయిన్ సమీపంలోని జిబ్రాల్టర్‌లో మీరు వివాహం చేసుకోవచ్చు" అనే లైన్ ఉంది. ఇది సంగీతకారుడు జాన్ లెన్నాన్ కళాకారుడు యోకో ఒనోతో ఆ ప్రాంతంలో జరిగిన ప్రసిద్ధ వివాహాన్ని సూచిస్తుంది.^[148]

ఓవర్‌వాచ్ గేమ్‌లో "వాచ్‌పాయింట్: జిబ్రాల్టర్" అనే మ్యాప్ ఉంది. ఇది జిబ్రాల్టర్ రాక్‌ మీద సెట్ చేయబడింది.

సియెర్రా లియోన్ (రీమిక్స్) నుండి జే-జెడ్ పాట డైమండ్స్‌ను కలిగి ఉన్న కాన్యే వెస్ట్‌లో "హౌ కుడ్ యు ఫాల్టర్ వెన్ యు ఆర్ ది రాక్ ఆఫ్ జిబ్రాల్టర్?" అనే లైన్ ఉంది.

క్రీడలు

2013లో స్లోవేకియాతో జరిగిన తొలి అధికారిక మ్యాచ్‌లో జిబ్రాల్టర్ జాతీయ ఫుట్‌బాల్ జట్టు పోటీ పడుతోంది.

జిబ్రాల్టర్‌లో ఫుట్‌బాల్ ఒక ప్రసిద్ధ క్రీడగా ఉంది. జిబ్రాల్టర్ ఫుట్‌బాల్ అసోసియేషన్ యుఇఎఫ్‌ఎ పూర్తి సభ్యత్వం కోసం దరఖాస్తు చేసుకుంది. కానీ 2007లో వివాదాస్పద నిర్ణయంలో వారి బిడ్ తిరస్కరించబడింది. ^[149] కోర్ట్ ఆఫ్ ఆర్బిట్రేషన్ ఫర్ స్పోర్టు (సిఎఎస్) ఆర్బిట్రేషను ఫలితంగా జిబ్రాల్టర్‌ 2013 మే 24న యుఇఎఫ్‌ఎలో 54వ సభ్యత్వం నిర్ధారించబడింది. యూరో 2016 అర్హతలలో ఆడింది. ^[150]^[151] వారి మొదటి మ్యాచ్ స్లోవేకియాతో 0–0తో డ్రా అయింది. జిబ్రాల్టర్ జాతీయ జట్టు 2018–19 యుఇఎఫ్‌ఎ నేషన్స్ లీగ్ డిలో అర్మేనియాను ఓడించి 2018 అక్టోబరు 23న యుఇఎఫ్‌ఎ పోటీలో తన మొట్టమొదటి మ్యాచ్‌ను గెలుచుకుంది.^[152]

తర్వాత జిబ్రాల్టర్ ఎఫ్‌ఐఎఫ్‌ఎ సభ్యత్వం కోసం దరఖాస్తు చేసుకుంది. కానీ ఈ బిడ్ కూడా తిరస్కరించబడింది. 2016 మే2న, ఎఫ్‌ఐఎఫ్‌ఎలో పూర్తి-సమయం సభ్యత్వం కావాలనే అభ్యర్థనకు సంబంధించి జిబ్రాల్టర్ ఫుట్‌బాల్ అసోసియేషన్ దాఖలు చేసిన అప్పీల్‌ను సిఎఎస్ సమర్థించింది. జిబ్రాల్టర్ సభ్యత్వ దరఖాస్తును నిరోధించడాన్ని ఆపివేసి, దానిని "ఆలస్యం లేకుండా" అనుమతించాలని సిఎఎస్ ఎఫ్‌ఐఎఫ్‌ఎను ఆదేశించింది.^[153]

రగ్బీ యూనియన్ చాలా ప్రజాదరణ పొందింది. వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న జట్టు క్రీడలలో ఒకటి. జిబ్రాల్టర్ రగ్బీ ఫుట్‌బాల్ యూనియన్ యూరప్ రగ్బీ పాలక సంస్థ సభ్యత్వానికి దరఖాస్తు చేసుకుంది. జిబ్రాల్టర్ రగ్బీ వేరియంటు ట్యాగు రగ్బీకి జన్మస్థలం అని నమ్ముతారు. ^[154]^[d]

సమాచార రంగం

జిబ్రాల్టర్‌లో ఫైబర్ ఆప్టిక్, కాపర్ మౌలిక సదుపాయాల మద్దతు ఉన్న డిజిటల్ టెలిఫోన్ ఎక్స్ఛేంజ్ ఉంది; టెలిఫోన్ ఆపరేటర్ గిబ్టెలికామ్ కూడా జిఎస్‌ఎం నెట్‌వర్క్‌ను నిర్వహిస్తుంది. స్థిర నెట్‌వర్క్‌లో ఇంటర్నెట్ కనెక్టివిటీ అందుబాటులో ఉంది. జిబ్రాల్టర్ ఉన్నత-స్థాయి డొమైన్ కోడ్ .gi.

ఇంటర్నేషనల్ డైరెక్ట్ డయలింగ్ (ఐడిడి) అందించబడింది మరియు జిబ్రాల్టర్‌కు ఇంటర్నేషనల్ టెలికమ్యూనికేషన్ యూనియన్ ద్వారా +350 యాక్సెస్ కోడ్ కేటాయించబడింది. 2007 ఫిబ్రవరి 10 న టెలికాం వివాదం పరిష్కరించబడిన తరువాత నుండి దీనిని స్పెయిన్ అంగీకరించింది.

ప్రజారవాణా

జిబ్రాల్టర్‌లో ప్రధాన రవాణా మార్గం కారు. మోటారు సైకిళ్ళు కూడా బాగా ప్రాచుర్యం పొందాయి. మంచి ఆధునిక బస్సు సేవ ఉంది. యుకె ఇతర బ్రిటిషు భూభాగాల మాదిరిగా కాకుండా కుడివైపున ట్రాఫిక్ డ్రైవ్‌లు, వేగ పరిమితులు కిమీ/గం లో ఉంటాయి. ఎందుకంటే ఈ ప్రాంతం స్పెయిన్‌తో భూ సరిహద్దును పంచుకుంటుంది. స్పెయిన్, ఫ్రాన్స్, ఇంగ్లాండు, స్కాట్లాండ్‌లతో అనుసంధానించే ఇ15 మార్గాన్ని సిఎ-34 ఆటోవియా ఉపయోగించి స్పానిషు వైపు నుండి చేరుకోవచ్చు.

రహదారి మార్గం

స్పానిషు నియంత ఫ్రాన్సిస్కో ఫ్రాంకో ప్రవేశపెట్టిన రవాణా మీద పరిమితులు 1969లో భూ సరిహద్దును మూసివేసాయి. ఏ విధమైన వాయు లేదా ఫెర్రీ కనెక్షన్‌లను కూడా నిషేధించాయి. 1982లో భూ సరిహద్దును తిరిగి తెరిచారు. జిబ్రాల్టర్, యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్ స్పెయిన్ మధ్య 2006 సెప్టెంబరు 18న కార్డోబాలో సంతకం చేసిన ఒప్పందం ఫలితంగా ^[155] స్పానిషు ప్రభుత్వం దశాబ్దాలుగా స్థానికులను పీడిస్తున్న సరిహద్దు వద్ద సరిహద్దు నియంత్రణలను సడలించడానికి అంగీకరించింది; ప్రతిగా ఫ్రాంకో సరిహద్దును మూసివేసినప్పుడు ఉద్యోగాలు కోల్పోయిన స్పానిషు కార్మికులకు బ్రిటన్ పెరిగిన పెన్షన్లను చెల్లించింది. ^[156] 2007 ఫిబ్రవరిలో టెలికమ్యూనికేషన్ ఆంక్షలు ఎత్తివేయబడ్డాయి. 2006 డిసెంబరులో స్పెయిన్‌తో వైమానిక సంబంధాలు పునరుద్ధరించబడ్డాయి.^[157]^[158]

స్పెయిన్ సరిహద్దును దాటే వాహనదారులు, పాదచారులు అప్పుడప్పుడు చాలా ఆలస్యం అవుతుంటారు.^[159] అరోరా క్రూయిజ్ షిప్ సంఘటన ^[160], స్పానిషు ఫిషింగు నౌక పిరానా నుండి మత్స్యకారులు జిబ్రాల్టర్ జలాల్లో అక్రమంగా చేపలు పట్టినందుకు అరెస్టు చేయబడినప్పుడు. జిబ్రాల్టర్ అధికారులతో సంబంధం ఉన్న వివాదాలు లేదా సంఘటనల సమయంలో స్పెయిన్ అప్పుడప్పుడు సరిహద్దును మూసివేసింది.^[161]

విమాన సేవలు

2017 నాటికి జిబ్రాల్టర్ యుకెలోని లండన్ (హీత్రో, గాట్విక్ & లూటన్), మాంచెస్టరు, బ్రిస్టల్‌లతో మొరాకోలోని కాసాబ్లాంకా, టాంజియర్‌లతో సాధారణ విమాన సంబంధాలను నిర్వహిస్తుంది. ^[162] జిబ్రాల్టర్‌లోని రాయల్ ఎయిరు ఫోర్సు సైనిక విమానాశ్రయం ద్వారా, ఇది ఆ భూభాగం పౌర విమానాశ్రయంగా కూడా పనిచేస్తుంది. ^[163]

జిబి ఎయిర్‌వేస్ చాలా సంవత్సరాలు జిబ్రాల్టర్, లండన్, ఇతర నగరాల మధ్య సేవను నిర్వహించింది. ఈ విమానయాన సంస్థ ప్రారంభంలో "జిబ్రాల్టర్ ఎయిర్‌వేస్" పేరుతో ప్రయాణించింది. 1989లో యుకె వెలుపల ఉన్న నగరాలకు సేవలను ఆశించి, జిబ్రాల్టర్ ఎయిర్‌వేస్ కొత్త పేరు పెట్టడం వల్ల తక్కువ రాజకీయ సమస్యలు వస్తాయనే నమ్మకంతో దాని పేరును జిబి ఎయిర్‌వేస్‌గా మార్చుకుంది. ఫ్రాంచైజీగా, ఎయిర్‌లైన్ పూర్తి బ్రిటిషు ఎయిర్‌వేస్ లివరీలో విమానాలను నడిపింది. 2007లో జిబి ఎయిర్‌వేస్‌ను ఈజీజెట్ కొనుగోలు చేసింది.^[164] ఇది 2008 ఏప్రిలులో బ్రిటిషు ఎయిర్‌వేస్ తమ పేరుతో జిబ్రాల్టర్‌కు విమానాలను తిరిగి ప్రవేశపెట్టినప్పుడు వారి పేరుతో విమానాలను నడపడం ప్రారంభించింది. అప్పటి నుండి ఈజీజెట్ బ్రిస్టల్, మాంచెస్టర్‌లను జోడించింది. 2011 - 2012 మధ్య లివర్‌పూల్‌కు కూడా విమానాలను నడిపింది. అక్టోబర్ 2017లో పరిపాలనలోకి వచ్చే వరకు, మోనార్క్ ఎయిర్‌లైన్స్ యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్, జిబ్రాల్టర్ మధ్య అత్యధిక సంఖ్యలో విమానాలను నడిపింది. జిబ్రాల్టర్ మరియు లూటన్, లండన్ గాట్విక్, బర్మింగ్‌హామ్ మరియు మాంచెస్టర్ మధ్య షెడ్యూల్డ్ సర్వీసులతో. స్పానిష్ జాతీయ విమానయాన సంస్థ ఐబీరియా, మాడ్రిడ్‌కు రోజువారీ సర్వీసును నిర్వహించింది. ఇది డిమాండు లేకపోవడంతో ఆగిపోయింది. 2009 మేలో అండాలస్ లీనియాస్ ఏరియాస్ ఒక స్పానిష్ సర్వీస్‌ను ప్రారంభించింది.^[165] ఇది 2010 మార్చిలో కార్యకలాపాలను కూడా నిలిపివేసింది.^[166] మాల్టాకు వార్షిక రిటర్న్ చార్టరు ఫ్లైట్‌ను మాల్టీస్ జాతీయ విమానయాన సంస్థ ఎయిరు మాల్టా నిర్వహిస్తుంది.

జిబ్రాల్టర్ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం అసాధారణమైనది ఎందుకంటే ఇది నగర కేంద్రానికి సమీపంలో ఉండటం వల్ల విమానాశ్రయ టెర్మినల్ జిబ్రాల్టర్‌లో చాలా వరకు నడిచే దూరంలో ఉంది. అంతేకాకుండా రన్‌వే గతంలో స్పెయిన్‌లోకి ప్రధాన రహదారి అయిన విన్‌స్టన్ చర్చిల్ అవెన్యూను కలుస్తుంది. విమానం ల్యాండ్ అయినప్పుడు లేదా బయలుదేరినప్పుడు కదిలే బారికేడ్‌లు మూసివేయవలసి ఉంటుంది. కొత్త రోడ్లు, సొరంగం, విమానాలు రన్‌వేను ఉపయోగించినప్పుడు రోడ్డు ట్రాఫిక్‌ను ఆపాల్సిన అవసరాన్ని ముగించాయి. కొత్త విమానాశ్రయ టెర్మినల్ భవనాన్ని నిర్మించడంతో పాటు 2009లో పూర్తి చేయాలని మొదట అంచనా వేసిన తేదీతో సమానంగా ఉండేలా ప్రణాళిక చేయబడింది.^[167]^[168] అయితే ఆలస్యం దాని అధికారిక ప్రారంభాన్ని 2023 మార్చి 31 వరకు వాయిదా వేసింది.^[169]^[170] మూడవ చార్లెసు ^[171] ఆమోదంతో ఈ కొత్త రోడ్డు, సొరంగానికి కింగ్స్‌వే అని పేరు పెట్టారు. డెవిల్స్ టవర్ రోడ్‌తో అనుసంధానించే ముందు టెర్మినల్, రన్‌వే తూర్పు అంచు కిందకు వెళుతుంది. రన్‌వే చేరుకోవడానికి ఇప్పుడు రోజువారీ రోడ్డు ట్రాఫిక్‌కు మూసివేయబడింది. అయితే ప్రత్యామ్నాయ సబ్‌వే అందించబడినప్పటికీ అసాధారణమైన నిర్దిష్టమైన లేదా అత్యవసర ఉపయోగంతో పాటు పాదచారులు, సైక్లిస్టులు, మొబిలిటీ స్కూటర్‌లకు ఇప్పటికీ అందుబాటులో ఉంది.^[172]

జిబ్రాల్టర్‌కు అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన ప్రత్యామ్నాయ విమానాశ్రయం స్పెయిన్‌లోని మాలాగా విమానాశ్రయం. తూర్పున దాదాపు 120 కి.మీ (75 మైళ్ళు) దూరంలో ఉంది. ఇది విస్తృత శ్రేణి గమ్యస్థానాలను అందిస్తుంది. జిబ్రాల్టర్‌కు దగ్గరగా ఉన్న జెరెజ్ విమానాశ్రయం తర్వాత రెండవది. అదనంగా బే అంతటా ఉన్న అల్జీసిరాస్ హెలిపోర్టు సియుటాకు షెడ్యూల్డు సేవలను అందిస్తుంది.

నౌకాశ్రయం

జిబ్రాల్టర్ క్రూయిజ్ టెర్మినల్ క్రూయిజ్ షిప్‌ల నుండి పెద్ద సంఖ్యలో సందర్శనలను అందుకుంటుంది. జిబ్రాల్టర్ జలసంధి ప్రపంచంలో అత్యంత రద్దీగా ఉండే షిప్పింగు లేన్‌లలో ఒకటి.

ప్రయాణీకుల మరియు సరుకు రవాణా నౌకలు జిబ్రాల్టర్ నౌకాశ్రయంలో లంగరు వేస్తాయి. అలాగే, ఒక ఫెర్రీ జిబ్రాల్టర్‌ను మొరాకోలోని టాంజియర్‌తో కలుపుతుంది. 1969లో ఫ్రాంకో జిబ్రాల్టర్‌తో సంబంధాలు తెగిపోయినప్పుడు ఆగిపోయిన జిబ్రాల్టర్ మరియు అల్జీసిరాస్ మధ్య ఫెర్రీని డిసెంబర్ 16, 2009న తిరిగి ప్రారంభించారు, దీనికి స్పానిష్ కంపెనీ ట్రాన్స్‌కోమా సేవలు అందిస్తోంది.^[173] నార్త్ మోల్ పశ్చిమ చివరన ఉన్న వాహన రాంప్ ఆర్‌ఒఆర్‌ఒ ఫెర్రీ నుండి వాహనాలను దించుకోవడానికి అనుమతిస్తుంది.^[174]

జిబ్రాల్టర్ నుండి టాంగర్-మెడ్ నౌకాశ్రయానికి వారానికి రెండుసార్లు నడిచే ఎఫ్‌ఆర్‌ఎస్ ద్వారా ఫెర్రీలు మొరాకో రైల్వే వ్యవస్థకు ప్రాప్తిని అందిస్తాయి.

రైలు సేవలు

జిబ్రాల్టర్‌లోని రెండు పూర్వ రైల్వే వ్యవస్థలలో ఏదీ మిగిలి లేదు.

సరిహద్దు స్పానిషు వైపున 1970లలో నిలిపివేయబడిన రైలు విస్తరణ ప్రాజెక్టు నుండి లా లినియా శివార్ల వరకు రైల్వే ట్రాకు విస్తరించి ఉంది. ^[175]^[176] కానీ స్పెయిన్‌లో అత్యంత దగ్గరగా పనిచేసే రైల్వే స్టేషన్ శాన్ రోక్ స్టేషన్ ఉంది. దీనిని లా లినియా నుండి బస్సుల ద్వారా చేరుకోవచ్చు.

నీటి సరఫరా - పారిశుధ్యం

జిబ్రాల్టర్‌లో నీటి సరఫరా, పారిశుధ్యం దాని చరిత్ర అంతటా దాని నివాసితులకు ప్రధాన ఆందోళనలుగా ఉన్నాయి. ద్వీపకల్పంలో నదులు, వాగులు లేదా పెద్ద నీటి వనరులు లేవు. జిబ్రాల్టర్ నీటి సరఫరా గతంలో అక్విడక్ట్, బావులు, వర్షపు నీటిని పట్టుకోవడానికి సిస్టర్న్లు, బారెల్సు, మట్టి కుండల వాడకం ద్వారా అందించబడింది. 18వ - 19వ శతాబ్దాలలో జిబ్రాల్టర్ జనాభా పెరగడంతో, కలరా, పసుపు జ్వరం వంటి ప్రాణాంతక వ్యాధులు వ్యాప్తి చెందడం ప్రారంభించడంతో ఈ సరఫరా సరిపోలేదు. 19వ శతాబ్దం చివరలో ఒక శానిటరీ కమిషన్ పెద్ద మెరుగుదలలను ప్రేరేపించింది. దీని వలన పెద్ద ఎత్తున డీశాలినేషన్, 2.5 మిలియన్ చదరపు అడుగుల (దాదాపు 250,000 మీ2) విస్తీర్ణంలో ఉన్న భారీ నీటి పరీవాహక ప్రాంతాల వాడకం ప్రారంభమైంది. నేడు జిబ్రాల్టర్ తాగునీటి సరఫరా పూర్తిగా డీశాలినేషన్ నుండి వస్తుంది. పారిశుధ్య ప్రయోజనాల కోసం ఉప్పునీటి ప్రత్యేక సరఫరా ఉంది. రెండు సరఫరాలు జిబ్రాల్టర్ రాక్ కింద తవ్విన భారీ భూగర్భ జలాశయాల నుండి సరఫరా చేయబడతాయి.

పోలీసు

రాయల్ జిబ్రాల్టర్ పోలీస్, మెరైన్ సెక్షన్

రాయల్ జిబ్రాల్టర్ పోలీసు (ఆర్‌జిపి), జిబ్రాల్టర్ డిఫెన్స్ పోలీస్ (జిడిపి, హిజ్ మెజెస్టి కస్టమ్స్ (జిబ్రాల్టర్)) జిబ్రాల్టర్ ప్రధాన పౌర చట్ట అమలు సంస్థలుగా ఉన్నాయి. యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్ వెలుపల ఆర్‌జిపి అనేది మాజీ బ్రిటిషు సామ్రాజ్యం పురాతన పోలీసు దళం. ఇది 1829లో లండన్ మెట్రోపాలిటన్ పోలీసులను సృష్టించిన తర్వాత 1830 జూన్ 25న జిబ్రాల్టర్‌ను క్రౌన్ కాలనీగా ప్రకటించినప్పుడు ఏర్పడింది.^[177]

సాధారణంగా జిబ్రాల్టర్ దళం దాని దుస్తులలో బ్రిటిషు పోలీసు నమూనాలను అనుసరిస్తుంది. దానిలో ఎక్కువగా పురుష కానిస్టేబుల్‌లు, సార్జెంట్లు ఫుట్ పెట్రోలింగ్‌లో ఉంటారు. ఇది బ్రిటిషు "బాబీ ఆన్ ది బీట్" తలపాగా. హెల్మెటు సాంప్రదాయకంగా కార్కుతో తయారు చేయబడింది. ఇది ట్యూనిక్‌కు సరిపోయే ఫెల్టు లేదా సెర్జి లాంటి పదార్థంతో బయట కప్పబడి ఉంటుంది. వాహనాలు కూడా సాధారణ యుకె పోలీసు వాహనాలకు దాదాపు సమానంగా కనిపిస్తాయి. కానీ ఎడమ చేతి డ్రైవ్‌గా ఉంటాయి.

1992లో "రాయల్" అనే పూర్వపదం పొందిన ఈ దళంలో 220 మందికి పైగా అధికారులు అనేక యూనిట్లుగా విభజించబడ్డారు. వీటిలో సిఐడి, డ్రగ్ స్క్వాడ్, స్పెషల్ బ్రాంచ్, తుపాకీలు, నేర దృశ్యం ఎగ్జామినర్లు, ట్రాఫిక్, మెరైన్, ఆపరేషన్స్ యూనిట్లు, విభాగాలు ఉన్నాయి.

2015 సెప్టెంబరు 24న జిబ్రాల్టర్ నగర స్వేచ్ఛను ఆర్జిపికి మేయరు అడాల్ఫో కనేపా ప్రదానం చేశారు.

సైన్యం

బ్రిటిష్ భూభాగంగా జిబ్రాల్టర్‌ను రక్షించడం జాతీయ (అంటే బ్రిటిష్) ప్రభుత్వం బాధ్యత, దాని ట్రై-సర్వీసెస్ బ్రిటిష్ ఫోర్సెస్ జిబ్రాల్టర్:

రాయల్ జిబ్రాల్టర్ రెజిమెంటు డెవిల్సు టవరు క్యాంపులో ఉన్న బ్రిటిషు సైన్యం ఒక డిటాచ్‌మెంటు‌తో ఆర్మీ దండును అందిస్తుంది.^[178] 1990లో బ్రిటిషు సైన్యం దానిని శాశ్వత స్థావరంలో ఉంచే వరకు ఈ రెజిమెంటు మొదట పార్టు-టైం రిజర్వు ఫోర్సుగా ఉండేది. ఈ రెజిమెంటు‌లో జిబ్రాల్టర్ నుండి నియమించబడిన పూర్తి సమయం, పార్ట్-టైమ్ సైనికులు అలాగే ఇతర రెజిమెంట్ల నుండి పోస్టు చేయబడిన బ్రిటిషు ఆర్మీ రెగ్యులర్లు ఉన్నారు.

రాయల్ నేవీ రాక్ వద్ద అనేక గస్తీ నౌకలు, క్రాఫ్ట్‌ల స్క్వాడ్రన్‌ను నిర్వహిస్తుంది. బ్రిటిషు జిబ్రాల్టర్ టెరిటోరియలు వాటర్సు (బిజిటిడబల్యూ) భద్రత, సమగ్రతకు స్క్వాడ్రను బాధ్యత వహిస్తుంది. 1704లో ఆర్చ్‌డ్యూకు చార్లెసు (స్పానిష్ సింహాసనానికి వేషధారి) కోసం రాక్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్న సర్ జార్జ్ రూక్ పేరు మీద జిబ్రాల్టర్‌లోని తీర స్థాపనను హెచ్‌ఎంఎస్ రూక్ అని పిలుస్తారు. నావికా వైమానిక స్థావరానికి హెచ్‌ఎంఎస్ కార్మోరాంటు అని పేరు పెట్టారు. జిబ్రాల్టర్ వ్యూహాత్మక స్థానం రాయల్ నేవీ, బ్రిటను మిత్రదేశాలకు ఒక ముఖ్యమైన సౌకర్యాన్ని అందిస్తుంది. బ్రిటిషు, యుఎస్ అణు జలాంతర్గాములు తరచుగా జిబ్రాల్టర్‌లోని జెడ్ బెర్తు‌లను సందర్శిస్తాయి.^[179] జెడ్ బెర్తు అణు జలాంతర్గాములకు కార్యాచరణ లేదా వినోద ప్రయోజనాల కోసం అణుయేతర మరమ్మతుల కోసం సందర్శించే సౌకర్యాన్ని అందిస్తుంది. ఫాక్లాండ్సు యుద్ధం సమయంలో ఫ్రాగ్‌మెన్ (ఆపరేషన్ అల్జెసిరాస్) ఉపయోగించి నౌకాశ్రయంలో బ్రిటిష్ షిప్పింగ్‌పై దాడి చేయాలనే అర్జెంటీనా ప్రణాళిక విఫలమైంది.^[180] ఫాక్లాండ్సు‌ను తిరిగి పొందడానికి బ్రిటన్ పంపిన టాస్క్‌ఫోర్సు‌కు మద్దతు ఇవ్వడంలో నావికా స్థావరం కూడా పాత్ర పోషించింది.

జిబ్రాల్టర్‌లోని రాయల్ ఎయిర్ ఫోర్స్ స్టేషన్ బ్రిటిష్ ఫోర్సెస్ జిబ్రాల్టర్ ప్రధాన కార్యాలయంలో భాగం. విమానాలు ఇకపై ఆర్‌ఎఎఫ్ జిబ్రాల్టర్‌లో శాశ్వతంగా ఉంచబడనప్పటికీ వివిధ రకాల ఆర్ఎఎఫ్ విమానాలు క్రమం తప్పకుండా సందర్శిస్తాయి. ఎయిర్‌ఫీల్డు‌లో మెట్ ఆఫీసు నుండి ఒక విభాగం కూడా ఉంది. జిబ్రాల్టర్ ఎయిరు క్యాడెట్సు ఒక క్రియాశీల స్క్వాడ్రను.^[181]

2007 జనవరిలో ప్రైవేటు కంపెనీ సెర్కో స్థావరానికి సేవలను అందిస్తుందని రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రకటించింది. ఈ ప్రకటన సంబంధిత ట్రేడు యూనియను‌లతో విస్తృతమైన చర్చలకు దారితీసింది.^[182]^[183]

జిబ్రాల్టర్ సిగ్నల్సు ఇంటెలిజెన్సు సేకరణలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది. మధ్యధరా, ఉత్తర ఆఫ్రికాలో యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్ కమ్యూనికేషన్సు సేకరణ, పర్యవేక్షణ నెట్‌వర్కులో కీలకమైన వ్యూహాత్మక భాగంగా పనిచేస్తుంది.^[184]^[185]

చారిత్రాత్మకంగా, జిబ్రాల్టర్ బెర్ముడా, హాలిఫాక్సు, నోవా స్కోటియా, మాల్టాతో పాటు నాలుగు ఇంపీరియలు కోట కాలనీలలో ఒకటి.

సిస్టర్ సిటీస్

సిస్టర్ సిటీస్ ఇంటర్నేషనల్ నియమించిన ప్రకారం జిబ్రాల్టర్‌కు ఒక సోదరి నగరం ఉంది:

రాలిఘ్ యునైటెడ్ స్టేట్సు. ^[186]

స్వాతంత్ర్యం

కింది వ్యక్తులు, సైనిక విభాగాలు మరియు సమూహాలు జిబ్రాల్టర్ నగర స్వేచ్ఛను పొందాయి.^[187]

ప్రముఖులు

గుస్తావో బకారిసాస్: 1962 అక్టోబరు 3.
జేమ్స్ జాన్ జోసెఫ్ గిరాల్డి: 1982 ఆగస్టు 12.
సర్ జాషువా అబ్రహం హసన్: 1996 డిసెంబరు 11.
సర్ రాబర్ట్ పెలిజా: 1998 మే 7.
మోన్సిగ్నోర్ బెర్నార్డ్ పాట్రిక్ డెవ్లిన్: 1999 జూన్ 3.
3వ బారన్ మెర్రివేల్: 18 అక్టోబర్ 2001.
వారింగ్టన్ లార్డ్ హోయల్: 2004 సెప్టెంబరు 9.
నికోలస్ బెథెల్, 4వ బారన్ బెథెల్: 2004 సెప్టెంబరు 9.
మైఖేల్ అన్‌క్రామ్, 13వ మార్క్వెస్ ఆఫ్ లోథియన్: 2011 ఫిబ్రవరి 1.
ఆండ్రూ స్టువర్ట్ మాకిన్లే: 1 ఫిబ్రవరి 2011.
కైయాన్ అల్డోరినో: 2011 సెప్టెంబరు 15.
బ్రాన్‌స్టోన్ లార్డ్ జానర్: 2012 మార్చి 22.
సర్ గ్రాహం వాట్సన్: 2014 సెప్టెంబరు 10.
క్రిస్టియన్ హుక్: 2017 జూన్ 2.
సర్ జోసెఫ్ జాన్ బోసానో: 2019 సెప్టెంబరు 10.
అడాల్ఫో కనేపా: 2021 మే 25. ^[188]

సైనిక విభాగాలు

రాయల్ జిబ్రాల్టర్ రెజిమెంట్: 1971 సెప్టెంబరు 25.
రాయల్ ఇంజనీర్స్ కార్ప్స్: 1972 మార్చి 6.
రాయల్ రెజిమెంట్ ఆఫ్ ఆర్టిలరీ: 29 ఏప్రిల్ 1981.
హెచ్‌ఎంఎస్ కాల్పే, ఆర్‌ఎన్: 1991 ఏప్రిల్ 27.
రాయల్ మెరైన్స్: 1996 అక్టోబరు 28.
రాయల్ నేవీ: 2004 ఆగస్టు 4.
రాయల్ జిబ్రాల్టర్ పోలీస్: 2015 సెప్టెంబరు 26.
1వ బెటాలియన్ ది రాయల్ ఆంగ్లియన్ రెజిమెంట్: 2016 నవంబరు 26. ^[189]
ఆర్‌ఎఎఫ్ జిబ్రాల్టర్: 2018 ఏప్రిల్ 2. ^[190]

సేవాసంస్థలు - సమూహాలు

ది కాంగ్రిగేషన్ ఆఫ్ క్రిస్టియన్ బ్రదర్స్: 1977 జూలై 2.

యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్ పార్లమెంట్‌లో ఆల్ పార్టీ బ్రిటిష్ జిబ్రాల్టర్ గ్రూప్: 1982 అక్టోబరు 23.

ది ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ది బ్లెస్డ్ వర్జిన్ మేరీ: 2005 డిసెంబరు 13.

ది స్కౌట్ అసోసియేషన్ (జిబ్రాల్టర్ బ్రాంచ్): 2008 అక్టోబరు 2.
గర్ల్‌గైడింగ్ జిబ్రాల్టర్: 2010 జూన్ 8.
స్పెషల్ ఒలింపిక్స్ జిబ్రాల్టర్: 2015 అక్టోబరు 24.

మూలాలు

↑ "National Symbols". Gibraltar.gov.gi. Archived from the original on 13 నవంబరు 2014. Retrieved 21 జూన్ 2013.
↑ "Investiture of Ms Carmen Gomez GMD as Gibraltar's Mayor – 342/2023" (in ఇంగ్లీష్). 30 మే 2023. Retrieved 12 జూన్ 2023.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 ^3.4 ^3.5 ^3.6 "Gibraltar – Key Indicators". Gibraltar.gov.gi. 2024. Retrieved 10 జూలై 2024.
↑ [1] Archived 9 ఆగస్టు 2021 at the Wayback Machine Rankings – Human Development Index (HDI)
↑ "Fourth Committee Hears Petitioners from Non-Self-Governing Territories, Including French Polynesia, New Caledonia, Gibraltar". United Nations. 2016. Archived from the original on 20 నవంబరు 2021. Retrieved 20 నవంబరు 2021.
↑ "Better late than never: Gibraltar 'becomes' city after 180-year delay". The Guardian. 28 ఆగస్టు 2022. Archived from the original on 28 ఆగస్టు 2022. Retrieved 28 ఆగస్టు 2022.
↑ Dictionary.com: Gibraltar Archived 4 మార్చి 2016 at the Wayback Machine
↑ The Free Dictionary: Gibraltar Archived 26 ఏప్రిల్ 2021 at the Wayback Machine
↑ Statistics Office (2009). "Abstract of Statistics 2009" (PDF). Statistics Office of the Government of Gibraltar. p. 2. Archived from the original (PDF) on 22 డిసెంబరు 2014. Retrieved 12 నవంబరు 2010. "The civilian population includes Gibraltarian residents, other British residents (including the wives and families of UK-based servicemen, but not the servicemen themselves) and non-British residents. Visitors and transients are not included."
In 2009, this broke down into 23,907 native-born citizens, 3,129 UK British citizens and 2,395 others, making a total population of 29,431. On census night, there were 31,623 people present in Gibraltar.
↑ "Brexit makes Gibraltar even more important to the UK". British Foreign Policy Group. 24 నవంబరు 2016. Archived from the original on 3 ఏప్రిల్ 2017. Retrieved 2 ఏప్రిల్ 2017.
↑ "Gibraltar: what is at stake?". Telegraph. 21 జూలై 2009. Archived from the original on 10 జనవరి 2022. Retrieved 2 ఏప్రిల్ 2017.
↑ "Inside the rock: Gibraltar's strategic and military importance is complemented by financial and gaming leadership". City AM. 12 నవంబరు 2015. Archived from the original on 3 ఏప్రిల్ 2017. Retrieved 2 ఏప్రిల్ 2017.
↑ (in Spanish) Informe sobre la cuestión de Gibraltar, Spanish Foreign Ministry. Archived 25 మార్చి 2010 at the Wayback Machine
↑ "History and Legal Aspects of the Dispute". The Ministry of Foreign Affairs, European Union and Cooperation. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2018. Retrieved 23 జూలై 2018.
↑ Daly, Emma (8 నవంబరు 2002). "Gibraltar Votes to Remain British". The Washington Post. Retrieved 28 జనవరి 2019.
↑ ^16.0 ^16.1 ^16.2 Hills, George (1974). Rock of Contention: A history of Gibraltar. London: Robert Hale & Company. p. 13. ISBN 0-7091-4352-4.
↑ David Levey (జనవరి 2008). Language Change and Variation in Gibraltar. John Benjamins Publishing. pp. 1–4. ISBN 978-90-272-1862-9.
↑ "Employment Survey 2022" (PDF). Government of Gibraltar. Retrieved 21 జూలై 2023.
↑ "Govt's stark analysis highlights Brexit border challenge". Gibraltar Chronicle. Retrieved 11 మార్చి 2023.
↑ Ravinesh Kumar, Ronald; Stauvermann, Peter Josef; Pate, Arvind (2015). "Nexus between electricity consumption and economic growth: a study of Gibraltar" (PDF). Economic Change and Restructuring. 48 (2). Springer: 120. doi:10.1007/s10644-014-9156-0. ISSN 1573-9414. S2CID 254472584. Archived from the original (PDF) on 26 మార్చి 2024. Retrieved 14 ఏప్రిల్ 2025.
↑ ^21.0 ^21.1 ^21.2 ^21.3 ^21.4 "Chief Minister's Statement – The New Year's Eve 'In-Principle' Agreement: A Post Brexit Deal for Gibraltar – 946/2020". Government of Gibraltar. Archived from the original on 31 డిసెంబరు 2020. Retrieved 31 డిసెంబరు 2020.
↑ ^22.0 ^22.1 Jopson, Barney; Bounds, Andy; Cameron-Chileshe, Jasmine (24 మార్చి 2023). "Passport rift between UK and Spain leaves Gibraltar in limbo". Financial Times. Retrieved 24 మార్చి 2023.
↑ W. Montgomery Watt; Pierre Cachia (2007). A History of Islamic Spain. Transaction Publishers. p. 8. ISBN 978-0-202-30936-1. Archived from the original on 6 మార్చి 2023. Retrieved 1 ఫిబ్రవరి 2020.
↑ Choi, Charles (2006). "Gibraltar". NBC News. Archived from the original on 9 అక్టోబరు 2013. Retrieved 8 జనవరి 2010.
↑ Finlayson, J. C.; Barton, R. N. E.; Stringer, C. B. (2001). "The Gibraltar Neanderthals and their Extinction". Les Premiers Hommes Modernes de la Peninsule Iberique. Actes du Colloque de la Commission VIII de l'UISPP. Lisbon: Instituto Português de Arqueologia. p. 48. ISBN 978-972-8662-00-4.
↑ Devenish, David (2003). Gibraltar before the British. London: Unpublished proof copy held by the British Library. OCLC 499242153. p. 49
↑ Devenish, p. 55
↑ Padró i Parcerisa, p. 128
↑ Jackson, p. 22.
↑ Hills, p. 19
↑ Shields, p. ix
↑ Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; La Boda, Sharon (1995). International Dictionary of Historic Places: Southern Europe. Fitzroy Dearborn Publishers. p. 170
↑ Hills, p. 30
↑ Jackson, pp. 21–5.
↑ Merini, Mehdi El (14 ఆగస్టు 2024). "Tariq Ibn Ziyad: The Story of the Muslim Conquest of Andalusia". Arab America (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 10 ఏప్రిల్ 2025.
↑ dayhist.com. "The 711 Conquest of Hispania: Tariq ibn Ziyad's Historic Landing at Gi". dayhist.com (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 10 ఏప్రిల్ 2025.
↑ The Editors of Encyclopaedia Britannica. "Ṭāriq ibn Ziyād". Encyclopedia Britannica, 10 Apr. 2024, https://www.britannica.com/biography/Tariq-ibn-Ziyad. Accessed 10 April 2025
↑ Norris, H.T. (1961). "The Early Islamic Settlement in Gibraltar". Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland. 91 (1): 39–51. doi:10.2307/2844467. JSTOR 2844467.
↑ Gómez de Avellaneda Sabio, Carlos (2018). "Gibraltar, causa de la destrucción de Algeciras en el siglo XIV y la verdadera fecha de esta" (PDF). Almoraima. Revista de Estudios Campogibraltareños. 48: 109–110. ISSN 1133-5319.
↑ "The History of Gibraltar and of Its Political Relation to Events in Europe, From the Commencement of the Moorish Dynasty in Spain to the Last Morocco War". Mocavo. Archived from the original on 31 మే 2014. Retrieved 28 ఫిబ్రవరి 2014.
↑ Maurice Harvey (1996). Gibraltar. A History. Spellmount Limited. pp. 50–51. ISBN 1-86227-103-8.
↑ Lamelas Oladán, Diego (1 ఏప్రిల్ 1990). "Asentamiento en Gibraltar en 1474 y expulsión en 1476" (PDF). Almoraima. Revista de Estudios Campogibraltareños (in స్పానిష్) (3 (Suplemento 'La compra de Gibraltar por los conversos andaluces (1474–1476)')). Instituto de Estudios Gibraltareños: 25. Archived from the original (PDF) on 4 మే 2013. Retrieved 7 మార్చి 2013.
↑ ^43.0 ^43.1 Hernandez, Andrea. "The Jewish impact on the social and economic manifestation of the Gibraltarian identity." (2011).
↑ Camps, G. "Gibraltar." Encyclopédie berbère 20 (1998): 3124–3127.
↑ Maurice Harvey (1996). Gibraltar. A History. Spellmount Limited. p. 68. ISBN 1-86227-103-8.
↑ ^46.0 ^46.1 "At an architectural crossroads". The New Statesman. 25 మార్చి 2015. Archived from the original on 26 ఆగస్టు 2019. Retrieved 26 ఆగస్టు 2019.
↑ MacFarlane, Thomas (1891). Within the Empire; An Essay on Imperial Federation. Ottawa: James Hope & Co., Ottawa, Ontario, Canada. p. 29. Besides the Imperial fortress of Malta, Gibraltar, Halifax and Bermuda it has to maintain and arm coaling stations and forts at Siena Leone, St. Helena, Simons Bay (at the Cape of Good Hope), Trincomalee, Jamaica and Port Castries (in the island of Santa Lucia).
↑ Constantine, Stephen (2009). Community and identity. The making of modern Gibraltar since 1704. Manchester University Press. ISBN 978-0-7190-8054-8.
↑ William Godfrey Fothergill Jackson (1990). The Rock of the Gibraltarians: A History of Gibraltar. Gibraltar Books. p. 257. ISBN 978-0-948466-14-4. Retrieved 18 ఏప్రిల్ 2011.
↑ Melissa R. Jordine (2009). The Dispute Over Gibraltar. Infobase Publishing. pp. 112–. ISBN 978-1-4381-2139-0. Archived from the original on 6 మార్చి 2023. Retrieved 9 ఆగస్టు 2020.
↑ "Regions and territories: Gibraltar". British Broadcasting Corporation. 18 జూలై 2007. Archived from the original on 4 జనవరి 2021. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.
↑ Mark Oliver; Sally Bolton; Jon Dennis; Matthew Tempest (4 ఆగస్టు 2004). "Gibraltar". The Guardian. London. Archived from the original on 29 జూలై 2020. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.
↑ Corrected transcript of evidence taken before the Foreign Affairs Select Committee Archived 3 మార్చి 2016 at the Wayback Machine; 28 March 2008; Answer to Question 257 by Jim Murphy: [T]he UK Government will never – "never" is a seldom-used word in politics – enter into an agreement on sovereignty without the agreement of the Government of Gibraltar and their people. In fact, we will never even enter into a process without that agreement. "House of Commons – Foreign Affairs – Minutes of Evidence". publications.parliament.uk. 28 మార్చి 2008. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2017. Retrieved 6 జూన్ 2021.
↑ "World Factbook". CIA. Archived from the original on 12 జూన్ 2021. Retrieved 15 జూన్ 2010.
↑ "EU referendum: Who are the Gibraltar 823?". BBC News (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 25 జూన్ 2016. Retrieved 26 జూన్ 2016.
↑ "Brexit: Spain calls for joint control of Gibraltar". BBC News (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 23 మే 2019. Retrieved 26 జూన్ 2016.
↑ (Reporter), Joe Duggan (12 సెప్టెంబరు 2016). "Chief Minister Fabian Picardo says 'British Means British' at National Day political rally". Gibraltar News Olive Press. Archived from the original on 21 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 20 ఫిబ్రవరి 2017.
↑ "Spain says agreement reached on Gibraltar status in Brexit..." Reuters. 18 అక్టోబరు 2018. Archived from the original on 3 ఏప్రిల్ 2019. Retrieved 3 ఏప్రిల్ 2019.
↑ ^59.0 ^59.1 "Brexit: Gibraltar gets UK-Spain deal to keep open border". BBC News. 31 డిసెంబరు 2020. Archived from the original on 26 ఏప్రిల్ 2021. Retrieved 31 డిసెంబరు 2020.
↑ ^60.0 ^60.1 Ashifa Kassam (2 జనవరి 2021). "Spain says it will have last word on Gibraltar border entries". The Guardian. Archived from the original on 26 ఏప్రిల్ 2021. Retrieved 2 జనవరి 2021.
↑ "Brexit: UK and Spain say Gibraltar to join Schengen in last-minute deal". Deutsche Welle. 1 డిసెంబరు 2020. Archived from the original on 9 జనవరి 2021. Retrieved 8 జనవరి 2021.
↑ ^62.0 ^62.1 "Gibraltar is officially a city – 180 years late". BBC News (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 29 ఆగస్టు 2022. Archived from the original on 29 ఆగస్టు 2022. Retrieved 29 ఆగస్టు 2022.
↑ Parliament.uk Archived 17 అక్టోబరు 2017 at the Wayback Machine, UK House of Commons Foreign Affairs Committee 2007–2008 Report, p. 16
↑ Telegraph.co.uk Archived 18 అక్టోబరు 2017 at the Wayback Machine, David Blair, Gibraltar makes plans for self-government, Daily Telegraph, 28 February 2002 "Gibraltar's parliament approved an ambitious package of constitutional reform yesterday designed to give the colony almost complete self-government."
↑ "Laws of Gibraltar – On-line Service". Gibraltarlaws.gov.gi. Archived from the original on 30 ఆగస్టు 2012. Retrieved 13 మే 2011.
↑ "The Gibraltar Parliament". Gibraltar.gov.gi. Archived from the original on 24 మార్చి 2010. Retrieved 13 మే 2011.
↑ PriceWaterhouseCoopers Archived 15 ఏప్రిల్ 2012 at the Wayback Machine, "About Gibraltar"
↑ Gibraltar.gov.gi, Gibraltar Chief Minister's address at the United Nations Committee of 24 on 5 June 2007: The new Constitution "maximises self Government in all areas of Governance except defence, external affairs and internal security which, under our own Constitution vest in the Governor as a matter of distribution of powers.”
↑ BBC News website Archived 27 జూలై 2008 at the Wayback Machine, Regions and territories: Gibraltar "Gibraltar is self-governing in all areas except defence and foreign policy."
↑ The Committee Office, House of Commons. "Statement by the Minister for Europe". Publications.parliament.uk. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2017. Retrieved 13 మే 2011.
↑ "Gibraltar should join South West for elections to European Parliament". Electoral Commission. 28 ఆగస్టు 2003. Archived from the original on 5 డిసెంబరు 2007. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.
↑ Withnall, Adam (23 జూన్ 2016). "Gibraltar overwhelmingly backs Remain in first result of the night". The Independent. Independent Digital News & Media. Archived from the original on 23 జూన్ 2016. Retrieved 23 జూన్ 2016.
↑ Urra, Susana (18 అక్టోబరు 2018). "At Brussels summit, Spain's PM is hopeful of progress on Gibraltar". Archived from the original on 18 అక్టోబరు 2018. Retrieved 18 అక్టోబరు 2018 – via elpais.com.
↑ "UK, Spain reach Brexit deal over Gibraltar: Spanish PM". www.digitaljournal.com. 18 అక్టోబరు 2018. Archived from the original on 28 మార్చి 2019. Retrieved 18 అక్టోబరు 2018.
↑ "Gibraltar Profile" (PDF). UN. Archived (PDF) from the original on 5 నవంబరు 2016. Retrieved 6 నవంబరు 2016.
↑ "Gibraltar Territorial status" (PDF). United Nations Committee on Decolonization. Archived (PDF) from the original on 13 జూలై 2014. Retrieved 28 జూన్ 2014.
↑ Gibraltar: Time to get off the fence; Second Report of Session 2014–15; HC 461. Great Britain: Parliament: House of Commons: Foreign Affairs Committee. Paragraph 83, p. 46
↑ Parliament.uk Archived 17 అక్టోబరు 2017 at the Wayback Machine, UK House of Commons Foreign Affairs Committee 2007–2008 Report, p. 5
↑ "Gibraltar To Join Schengen Zone: Spanish Foreign Minister". AFP-Agence France Presse. Archived from the original on 12 జనవరి 2021. Retrieved 8 జనవరి 2021 – via barrons.com.
↑ "Brexit: UK and Spain say Gibraltar to join Schengen in last-minute deal". Deutsche Welle. 1 డిసెంబరు 2020. Archived from the original on 9 జనవరి 2021. Retrieved 8 జనవరి 2021.
↑ "Gibraltar Water Supply". AquaGib. Archived from the original on 10 నవంబరు 2007. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.
↑ "Visit Gibraltar – Upper Rock". Archived from the original on 25 జనవరి 2014. Retrieved 9 జనవరి 2014.
↑ CIA Factbook Archived 2 ఏప్రిల్ 2021 at the Wayback Machine – Geographic location
↑ The Maltese Islands Archived 31 మే 2009 at the Wayback Machine, Department of Information – Malta.
↑ "Moyennes 1991/2020 Gibraltar". Baseline climate means (1961–1990) from stations all over the world (in ఫ్రెంచ్). Metéo Climat. Retrieved 8 ఫిబ్రవరి 2022.
↑ "Gibraltar Climate Guide". Archived from the original on 17 మార్చి 2010. Retrieved 5 జూన్ 2009.
↑ "Klimatafel von Gibraltar / Großbritannien" (PDF). Archived (PDF) from the original on 8 ఫిబ్రవరి 2022. Retrieved 8 ఫిబ్రవరి 2022.
↑ "Moyennes 1991/2020 pour Gibraltar". Retrieved 8 ఫిబ్రవరి 2022.
↑ "Station Gibraltar". Retrieved 8 ఫిబ్రవరి 2022.
↑ "Climate & Weather Averages at Gibraltar International Airport weather station". Archived from the original on 8 ఫిబ్రవరి 2022. Retrieved 8 ఫిబ్రవరి 2022.
↑ C. Michael Hogan (2008) Barbary Macaque: Macaca sylvanus, Globaltwitcher.com, ed. Nicklas Stromberg Archived 19 ఏప్రిల్ 2012 at the Wayback Machine
↑ Casciani, Dominic (22 జూలై 2004). "Churchill sends telegram to protect apes". BBC News. Archived from the original on 23 మార్చి 2006. Retrieved 13 మే 2011.
↑ Bruno Waterfield "Whitehall gaffe 'gives Gibraltar's shores to Spain". The Daily Telegraph (London), 7 November 2009
↑ "Ambient (outdoor) air pollution database, by country and city 2016 – Excel format". Retrieved 25 మే 2016.
↑ "Europe. Gibraltar (British Overseas Territory)". Foreign and Commonwealth Office. 21 ఆగస్టు 2012. Archived from the original on 27 సెప్టెంబరు 2012. Retrieved 9 డిసెంబరు 2012.
↑ "Employment Survey 2022" (PDF). Government of Gibraltar. Retrieved 21 జూలై 2023.
↑ "Govt's stark analysis highlights Brexit border challenge". Gibraltar Chronicle. Retrieved 11 మార్చి 2023.
↑ "Answers by HM Government of Gibraltar to Questions by Foreign Affairs Committee following evidence session Tuesday 13 December 2016". UK Parliament, UK House of Lords Foreign Affairs Committee. Retrieved 11 మార్చి 2023.
↑ "Tax Information". Government of Gibraltar. Archived from the original on 28 ఏప్రిల్ 2012. Retrieved 9 మే 2011.
↑ "Government of Gibraltar Announces Important Deal with Major Local Company". gibraltar.gov.gi. 29 జూలై 2020. Archived from the original on 6 మే 2021. Retrieved 29 డిసెంబరు 2020.
↑ "Microsoft Word – 1983-13o.doc" (PDF). Archived from the original (PDF) on 4 మార్చి 2012. Retrieved 26 మార్చి 2013.
↑ ^102.0 ^102.1 Kumar, Ronald Ravinesh; Stauvermann, Peter Josef; Patel, Arvind (మే 2015). "Nexus between electricity consumption and economic growth: a study of Gibraltar". Economic Change and Restructuring (in ఇంగ్లీష్). 48 (2): 119–135. doi:10.1007/s10644-014-9156-0. ISSN 1573-9414. S2CID 254472584.
↑ "GFSC – Gibraltar Financial Services Commission – Distributed Ledger Technology Providers". www.fsc.gi. Archived from the original on 8 అక్టోబరు 2022. Retrieved 5 అక్టోబరు 2022.
↑ "Gibraltar Introduces a Regulatory Framework for Distributed Ledger Technology | Article | Chambers and Partners". chambers.com (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 5 అక్టోబరు 2022. Retrieved 5 అక్టోబరు 2022.
↑ "Financial Services Commission". Fsc.gi. Archived from the original on 11 మే 2011. Retrieved 13 మే 2011.
↑ "Microsoft Word – 2007-03o.doc" (PDF). Archived from the original (PDF) on 19 నవంబరు 2012. Retrieved 26 మార్చి 2013.
↑ Moran Harari, Markus Meinzer and Richard Murphy (October 2012) "Financial Secrecy, Banks and the Big 4 Firms of Accountants" Archived 7 ఏప్రిల్ 2016 at the Wayback Machine Tax Justice Network pp. 21–24
↑ "In Gibraltar, British citizens worry about effects of Brexit". PBS. 2 ఏప్రిల్ 2017. Archived from the original on 3 ఆగస్టు 2017. Retrieved 3 ఆగస్టు 2017.
↑ European Central Bank Monthly Bulletin Archived 14 ఫిబ్రవరి 2012 at the Wayback Machine, April 2006, p. 96
↑ ^110.0 ^110.1 "Currency Notes Act, Section 6" (PDF). Government of Gibraltar. 11 మే 1934. Archived from the original (PDF) on 29 అక్టోబరు 2008. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.
↑ Managing a Global Enterprise, William R. Feist, James A. Heely, Min H. Lu, p. 40
↑ Currency Board Arrangements, Tomás J. T. Baliño, Charles Enoch, International Monetary Fund, page 1
↑ Madge, A; A. Simons (జూన్ 2000). "Gibraltar". Guardian International Currency Corp. Archived from the original on 11 అక్టోబరు 2007. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.
↑ Noble, John; Forsyth, Susan; Hardy, Paula; Hannigan, Des (2005). Andalucía. Lonely Planet. p. 221. ISBN 978-1-74059-676-3.
↑ "Statistics Office, Government of Gibraltar: Abstract of Statistics Report 2011" (PDF). Gibraltar.gov.gi. Archived (PDF) from the original on 17 అక్టోబరు 2017. Retrieved 3 ఆగస్టు 2017.
↑ Census of Gibraltar, 2012
↑ E.G. Archer (11 జనవరి 2013). Gibraltar, Identity and Empire. Routledge. pp. 44–. ISBN 978-1-136-00550-3.
↑ Financial Times. Gibraltar fears loss of identity over Yanito decline. Archived 17 నవంబరు 2022 at the Wayback Machine Retrieved 17 November 2022
↑ Anja Kellermann (2001). A New New English: Language, Politics, and Identity in Gibraltar. BoD – Books on Demand. pp. 9–. ISBN 978-3-8311-2368-1.
↑ ^120.0 ^120.1 "2001 Census" (PDF). Official Government of Gibraltar London website. Archived from the original (PDF) on 29 మార్చి 2019. Retrieved 10 ఏప్రిల్ 2012.
↑ "Gibraltar Methodist Church". The Methodist Church. Archived from the original on 18 జనవరి 2018. Retrieved 30 అక్టోబరు 2007.
↑ Home Archived 28 అక్టోబరు 2017 at the Wayback Machine. Prior Park School Gibraltar. Retrieved on 28 October 2017.
↑ "Minister Licudi announces the adoption of the University of Gibraltar Act – University of Gibraltar". Archived from the original on 12 ఏప్రిల్ 2021. Retrieved 12 ఏప్రిల్ 2021.
↑ "Home – University of Gibraltar courses". Archived from the original on 14 ఏప్రిల్ 2021. Retrieved 12 ఏప్రిల్ 2021.
↑ "Education & Training". Government of Gibraltar. 7 ఏప్రిల్ 2003. Archived from the original on 2 మార్చి 2001. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.
↑ "Gibraltar Health". TravelPuppy. Archived from the original on 10 నవంబరు 2007. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.
↑ "Gibraltar – Health Service". Expat Focus. 2018. Archived from the original on 19 నవంబరు 2018. Retrieved 18 నవంబరు 2018.
↑ Kellermann, Anja (ఏప్రిల్ 2002). A New New English Language, Politics and Identity in Gibraltar. BoD – Books on Demand. p. 39. ISBN 978-3-8311-2368-1. Retrieved 17 ఫిబ్రవరి 2013.
↑ Europe Review. Kogan Page Publishers. 2003. p. 151. ISBN 978-0-7494-4067-1. Retrieved 17 ఫిబ్రవరి 2013.
↑ "Emis rocks EPR contract for Gibraltar". E-Health Insider. 23 సెప్టెంబరు 2014. Archived from the original on 20 అక్టోబరు 2014. Retrieved 13 అక్టోబరు 2014.
↑ "Gibraltar live with first phase of EHR". Digital Health. 24 జూన్ 2015. Archived from the original on 3 జూలై 2015. Retrieved 9 జూలై 2015.
↑ "GHA School of Health invites applicants for Mental Health Nursing degree". Gibraltar Chronicle. 12 మే 2018. Archived from the original on 23 ఆగస్టు 2018. Retrieved 18 నవంబరు 2018.
↑ "Gibraltar ends annual balloon release on environmental grounds". Guardian News and Media Limited or its affiliated companies. The Guardian. ఏప్రిల్ 2016. Archived from the original on 16 జూలై 2016. Retrieved 7 జూలై 2016.
↑ "Be a part of history in the Gibraltar Diamond Jubilee Flotilla". Home and Lifestyle Magazine. 16 మే 2012. Archived from the original on 9 జూలై 2012. Retrieved 17 ఆగస్టు 2012.
↑ "Gibraltar: Fact File". Birmingham UK International Directory – Gibraltar. Archived from the original on 6 మార్చి 2023. Retrieved 31 ఆగస్టు 2007.
↑ Yborra Aznar, José Juan (2004). "La ciudad perdida: Gibraltar en la obra de Héctor Licudi". Eúphoros (in స్పానిష్) (7): 317–26. ISSN 1575-0205. Archived from the original on 11 మే 2011. Retrieved 16 మే 2010.
↑ Yborra Aznar, José Juan. "Espejos y espejismos: la poesía de Trino Cruz". Eúphoros (2002). Universidad Nacional de Educación a Distancia: 23. ISSN 1575-0205.
↑ Luque, Alejandro (8 ఏప్రిల్ 2003). "El gibraltareño Trino Cruz reúne dos décadas de su mejor poesía". El País. Archived from the original on 9 జనవరి 2017. Retrieved 8 జనవరి 2017.
↑ Juan José Téllez (16 జనవరి 2013). Yanitos. Viaje al corazón de Gibraltar (1713–2013). Centro de Estudios Andaluces. pp. 49–. ISBN 978-84-941817-5-7.
↑ Mascarenhas, Alice. "Always a Pleasure to Perform in Gibraltar". Gibraltar Chronicle. Archived from the original on 9 సెప్టెంబరు 2003. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.
↑ "Newsletter No 70" (PDF). Friends of Gibraltar Heritage Society. నవంబరు 2004. Archived from the original (PDF) on 1 డిసెంబరు 2007. Retrieved 30 మార్చి 2015.
↑ Landon, Letitia Elizabeth (1836). "picture". Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1837. Fisher, Son & Co. Archived from the original on 10 డిసెంబరు 2022. Retrieved 10 డిసెంబరు 2022.Landon, Letitia Elizabeth (1836). "poetical illustration". Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1837. Fisher, Son & Co. Archived from the original on 10 డిసెంబరు 2022. Retrieved 10 డిసెంబరు 2022.
↑ Landon, Letitia Elizabeth (1837). "poetical illustration". Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1838. Fisher, Son & Co. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2022. Retrieved 13 డిసెంబరు 2022. Landon, Letitia Elizabeth (1837). "picture". Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1838. Fisher, Son & Co. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2022. Retrieved 13 డిసెంబరు 2022.
↑ Landon, Letitia Elizabeth (1837). "picture". Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1838. Fisher, Son & Co. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2022. Retrieved 13 డిసెంబరు 2022.Landon, Letitia Elizabeth (1837). "poetical illustration". Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1838. Fisher, Son & Co. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2022. Retrieved 13 డిసెంబరు 2022.
↑ "Beirut reveal new song 'Gibraltar' – watch video | NME". NME Music News, Reviews, Videos, Galleries, Tickets and Blogs | NME.COM (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 19 ఆగస్టు 2015. Archived from the original on 14 మే 2021. Retrieved 15 మార్చి 2020.
↑ "The Innocents Abroad--Chapter 7".
↑ "Ulysses: Molly Bloom's Gibraltar". 6 డిసెంబరు 2011.
↑ "Flashback: John Lennon & Yoko Ono Marry". Nights with Alice Cooper (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 25 ఆగస్టు 2023.
↑ "Gibraltar fail to get Uefa place". BBC Sport. 26 జనవరి 2007. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2018. Retrieved 9 జనవరి 2015.
↑ "Gibraltar played in the qualifying program for the 2016 European Championship". ABC News. Archived from the original on 7 మే 2016. Retrieved 28 జూన్ 2020.
↑ "Gibraltar given full Uefa membership at London Congress". BBC Sport. 24 మే 2013. Archived from the original on 18 జనవరి 2016. Retrieved 12 ఫిబ్రవరి 2018.
↑ "Gibraltar win competitive match for first time, beating Armenia 1-0". BBC Sport (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 13 అక్టోబరు 2018. Archived from the original on 14 అక్టోబరు 2018. Retrieved 14 అక్టోబరు 2018.
↑ "CAS Upholds the Appeal Filed by the Gibraltar Football Association Regarding Its Request to Become a Full Member of FIFA" (PDF). Archived (PDF) from the original on 8 మే 2016. Retrieved 4 మే 2016.
↑ Godwin, Terry (1983). The Guinness Book of Rugby Facts & Feats (2nd ed.). Enfield: Guinness Superlatives Ltd. p. 186. ISBN 0-85112-264-7.
↑ "Communiqué of the ministerial meeting of the forum of dialogue on Gibraltar" (PDF). Government of Gibraltar. 18 సెప్టెంబరు 2006. Archived from the original (PDF) on 22 మార్చి 2007. Retrieved 17 అక్టోబరు 2008.
↑ Government of Gibraltar (18 సెప్టెంబరు 2006). "Trilateral Forum. Ministerial Statement on Pensions" (PDF). Archived from the original (PDF) on 25 మార్చి 2009. Retrieved 17 అక్టోబరు 2008.
↑ "Press Release. Airport Agreement" (PDF). Government of Gibraltar. 18 సెప్టెంబరు 2006. Archived from the original (PDF) on 24 నవంబరు 2007. Retrieved 17 అక్టోబరు 2008.
↑ "Spain restores Gibraltar air link". British Broadcasting Corporation. 16 డిసెంబరు 2006. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.
↑ The Committee Office, House of Commons. "Frontier restrictions". Publications.parliament.uk. Archived from the original on 11 మే 2011. Retrieved 13 మే 2011.
↑ Scotsman.com News: Spanish seal border as virus ship docks Archived 28 మార్చి 2007 at the Wayback Machine. Retrieved 16 October 2007
↑ "Fishermen block frontier". Panorama.gi. Archived from the original on 5 ఫిబ్రవరి 2013. Retrieved 13 మే 2011.
↑ Gibraltar International Airport. "Destinations". Archived from the original on 12 జూలై 2017. Retrieved 18 జూలై 2017.
↑ Ministry of Defence (13 మే 2021). "British Forces Gibraltar explained". Voices Of The Armed Forces (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 14 మార్చి 2022. Retrieved 14 మార్చి 2022.
↑ Government of Gibraltar. "Press Release: Government of Gibraltar Reaction to GB Sale" (PDF). Archived from the original (PDF) on 13 నవంబరు 2009. Retrieved 16 అక్టోబరు 2008.
↑ "Regional Andalusia airline begins Gibraltar-Madrid airbridge". MercoPress. Archived from the original on 27 సెప్టెంబరు 2012. Retrieved 9 మార్చి 2010.
↑ "Andalus drops Gibraltar". Panorama.gi. Archived from the original on 5 ఫిబ్రవరి 2013. Retrieved 13 మే 2011.
↑ Government of Gibraltar. "Press Release: New Air Terminal, tunnel under the runway and new road leading to all parts of Gibraltar north of the runway" (PDF). Archived from the original (PDF) on 24 ఫిబ్రవరి 2010. Retrieved 17 అక్టోబరు 2008. and images of the proposals: "Press Release: New Terminal Building" (PDF). Archived from the original (PDF) on 29 అక్టోబరు 2008. Retrieved 17 అక్టోబరు 2008.
↑ "The Chief Minister presented the plans for an ambitious new terminal building for Gibraltar Airport". 7 Days Gibraltar. Archived from the original on 23 అక్టోబరు 2012. Retrieved 21 డిసెంబరు 2007.
↑ "Kingsway Inaugurated – 187/2023". Government of Gibraltar (in ఇంగ్లీష్). 30 మార్చి 2023. Retrieved 24 ఏప్రిల్ 2023.
↑ "Kingsway is now open & operational". Gibraltar Broadcasting Corporation (in ఇంగ్లీష్). 31 మార్చి 2023. Retrieved 24 ఏప్రిల్ 2023.
↑ Peralta, Gabriella (30 మార్చి 2023). "Over 14 years later, Kingsway Tunnel opens". Gibraltar Chronicle (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 24 ఏప్రిల్ 2023. that the airport and tunnel access roads [and the tunnel]...will be known as Kingsway...and that has been approved by His Majesty himself today
↑ "Airport Tunnel to open on 31st March 2023 – 177/2023". Government of Gibraltar (in ఇంగ్లీష్). 28 మార్చి 2023. Retrieved 24 ఏప్రిల్ 2023. The road from the new roundabout at Devil's Tower Road to the East Gate roundabout is approximately 1.2km in length, including approximately 350 metres of covered tunnel.
↑ New ferry 'repairs 40 year gap' says Spanish Diplomat Archived 18 డిసెంబరు 2009 at the Wayback Machine, Gibraltar Chronicle, 17 December 2009
↑ "Gibraltar continues with Brexit contingency plans". PortSEurope. 29 అక్టోబరు 2019. Archived from the original on 11 మే 2021. Retrieved 22 డిసెంబరు 2020.
↑ "La Línea lleva más de ochenta años esperando que pase el primer..." europasur.es. 14 నవంబరు 2010. Archived from the original on 26 ఆగస్టు 2014. Retrieved 26 ఆగస్టు 2014.
↑ Andalusia. "Google Maps coordinates". Google Maps. Archived from the original on 6 మార్చి 2023. Retrieved 16 ఆగస్టు 2013.
↑ Judiciary and Law – Police, Gibraltar Government Website "Judiciary & Law – Police". Archived from the original on 9 అక్టోబరు 2013. Retrieved 5 ఆగస్టు 2013.
↑ "HIVE Location overview – Gibraltar" (PDF). Ministry of Defence. డిసెంబరు 2007. Archived from the original (PDF) on 4 డిసెంబరు 2009. Retrieved 29 జనవరి 2010.
↑ Doug Henderson, Minister of State for the Armed Forces (9 నవంబరు 1998). "Gibraltar". Parliamentary Debates (Hansard). Parliament of the United Kingdom: House of Commons. col. 73.
↑ Giles Tremlett (24 జూలై 2004). "Falklands war almost spread to Gibraltar". The Guardian. London. Archived from the original on 20 జూన్ 2012. Retrieved 9 డిసెంబరు 2012.
↑ "Gibraltar Air Cadets fly over UK". Retrieved 11 ఫిబ్రవరి 2021.^{[permanent dead link]}
↑ "May 30 – Unite Delighted With Pension Harmonisation Agreement At Inter". Your Gibraltar TV (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 10 డిసెంబరు 2024.
↑ "Joint Statement by the Gibraltar Government, and the Trades Unions TGWU/ACTS and GGCA/Prospect" (PDF). 24 మే 2007. Retrieved 10 డిసెంబరు 2024.
↑ "Submarine Cable Map". Submarinecablemap.com. Archived from the original on 30 జూన్ 2016. Retrieved 3 ఆగస్టు 2017.
↑ Richard J. Aldrich, GCHQ: The Uncensored Story of Britain's Most Secret Intelligence Agency. Harper Press, 2010.
↑ Bourada, Lonny (1 డిసెంబరు 2014). "Partner Cities | Sister Cities Gibraltar". SisterCities Gibralt (in ఇంగ్లీష్): 199. doi:10.4000/archeomed.9077. Archived from the original on 14 జనవరి 2023. Retrieved 4 ఆగస్టు 2021.
↑ "Freemen of the City". mayor.gi. Archived from the original on 4 జూలై 2020. Retrieved 3 ఆగస్టు 2020.
↑ "Adolfo Canepa receives the Freedom of the City of Gibraltar at open ceremony at the John Mackintosh Square". www.gbc.gi. 25 మే 2021. Archived from the original on 6 జూన్ 2021. Retrieved 6 జూన్ 2021.
↑ "Freedom of the City for Royal Anglian Regiment". Gibraltar Chronicle. 29 నవంబరు 2016. Archived from the original on 29 సెప్టెంబరు 2020. Retrieved 3 ఆగస్టు 2020.
↑ "Freedom of the City for RAF Gibraltar to mark RAF100". Gibraltar Chronicle. ఏప్రిల్ 2018. Archived from the original on 30 జూన్ 2018.

ఉల్లేఖన లోపం: "lower-alpha" అనే గ్రూపులో <ref> ట్యాగులు ఉన్నాయి గానీ, దానికి సంబంధించిన <references group="lower-alpha"/> ట్యాగు కనబడలేదు

[1] "National Symbols". Gibraltar.gov.gi. Archived from the original on 13 నవంబరు 2014. Retrieved 21 జూన్ 2013.

[2] "Investiture of Ms Carmen Gomez GMD as Gibraltar's Mayor – 342/2023" (in ఇంగ్లీష్). 30 మే 2023. Retrieved 12 జూన్ 2023.

[gibraltar.gov.gi-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 ^3.4 ^3.5 ^3.6 "Gibraltar – Key Indicators". Gibraltar.gov.gi. 2024. Retrieved 10 జూలై 2024.

[4] [1] Archived 9 ఆగస్టు 2021 at the Wayback Machine Rankings – Human Development Index (HDI)

[5] "Fourth Committee Hears Petitioners from Non-Self-Governing Territories, Including French Polynesia, New Caledonia, Gibraltar". United Nations. 2016. Archived from the original on 20 నవంబరు 2021. Retrieved 20 నవంబరు 2021.

[6] "Better late than never: Gibraltar 'becomes' city after 180-year delay". The Guardian. 28 ఆగస్టు 2022. Archived from the original on 28 ఆగస్టు 2022. Retrieved 28 ఆగస్టు 2022.

[7] Dictionary.com: Gibraltar Archived 4 మార్చి 2016 at the Wayback Machine

[8] The Free Dictionary: Gibraltar Archived 26 ఏప్రిల్ 2021 at the Wayback Machine

[9] Statistics Office (2009). "Abstract of Statistics 2009" (PDF). Statistics Office of the Government of Gibraltar. p. 2. Archived from the original (PDF) on 22 డిసెంబరు 2014. Retrieved 12 నవంబరు 2010. "The civilian population includes Gibraltarian residents, other British residents (including the wives and families of UK-based servicemen, but not the servicemen themselves) and non-British residents. Visitors and transients are not included."
In 2009, this broke down into 23,907 native-born citizens, 3,129 UK British citizens and 2,395 others, making a total population of 29,431. On census night, there were 31,623 people present in Gibraltar.

[10] "Brexit makes Gibraltar even more important to the UK". British Foreign Policy Group. 24 నవంబరు 2016. Archived from the original on 3 ఏప్రిల్ 2017. Retrieved 2 ఏప్రిల్ 2017.

[11] "Gibraltar: what is at stake?". Telegraph. 21 జూలై 2009. Archived from the original on 10 జనవరి 2022. Retrieved 2 ఏప్రిల్ 2017.

[12] "Inside the rock: Gibraltar's strategic and military importance is complemented by financial and gaming leadership". City AM. 12 నవంబరు 2015. Archived from the original on 3 ఏప్రిల్ 2017. Retrieved 2 ఏప్రిల్ 2017.

[Maec-13] (in Spanish) Informe sobre la cuestión de Gibraltar, Spanish Foreign Ministry. Archived 25 మార్చి 2010 at the Wayback Machine

[14] "History and Legal Aspects of the Dispute". The Ministry of Foreign Affairs, European Union and Cooperation. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2018. Retrieved 23 జూలై 2018.

[15] Daly, Emma (8 నవంబరు 2002). "Gibraltar Votes to Remain British". The Washington Post. Retrieved 28 జనవరి 2019.

[Hills-13-16] 16.0 ^16.1 ^16.2 Hills, George (1974). Rock of Contention: A history of Gibraltar. London: Robert Hale & Company. p. 13. ISBN 0-7091-4352-4.

[Levey2008-17] David Levey (జనవరి 2008). Language Change and Variation in Gibraltar. John Benjamins Publishing. pp. 1–4. ISBN 978-90-272-1862-9.

[18] "Employment Survey 2022" (PDF). Government of Gibraltar. Retrieved 21 జూలై 2023.

[19] "Govt's stark analysis highlights Brexit border challenge". Gibraltar Chronicle. Retrieved 11 మార్చి 2023.

[20] Ravinesh Kumar, Ronald; Stauvermann, Peter Josef; Pate, Arvind (2015). "Nexus between electricity consumption and economic growth: a study of Gibraltar" (PDF). Economic Change and Restructuring. 48 (2). Springer: 120. doi:10.1007/s10644-014-9156-0. ISSN 1573-9414. S2CID 254472584. Archived from the original (PDF) on 26 మార్చి 2024. Retrieved 14 ఏప్రిల్ 2025.

[GibStatement-21] 21.0 ^21.1 ^21.2 ^21.3 ^21.4 "Chief Minister's Statement – The New Year's Eve 'In-Principle' Agreement: A Post Brexit Deal for Gibraltar – 946/2020". Government of Gibraltar. Archived from the original on 31 డిసెంబరు 2020. Retrieved 31 డిసెంబరు 2020.

[FT240323-22] 22.0 ^22.1 Jopson, Barney; Bounds, Andy; Cameron-Chileshe, Jasmine (24 మార్చి 2023). "Passport rift between UK and Spain leaves Gibraltar in limbo". Financial Times. Retrieved 24 మార్చి 2023.

[WattCachia2007-23] W. Montgomery Watt; Pierre Cachia (2007). A History of Islamic Spain. Transaction Publishers. p. 8. ISBN 978-0-202-30936-1. Archived from the original on 6 మార్చి 2023. Retrieved 1 ఫిబ్రవరి 2020.

[24] Choi, Charles (2006). "Gibraltar". NBC News. Archived from the original on 9 అక్టోబరు 2013. Retrieved 8 జనవరి 2010.

[25] Finlayson, J. C.; Barton, R. N. E.; Stringer, C. B. (2001). "The Gibraltar Neanderthals and their Extinction". Les Premiers Hommes Modernes de la Peninsule Iberique. Actes du Colloque de la Commission VIII de l'UISPP. Lisbon: Instituto Português de Arqueologia. p. 48. ISBN 978-972-8662-00-4.

[26] Devenish, David (2003). Gibraltar before the British. London: Unpublished proof copy held by the British Library. OCLC 499242153. p. 49

[27] Devenish, p. 55

[28] Padró i Parcerisa, p. 128

[FOOTNOTEJackson22-29] Jackson, p. 22.

[30] Hills, p. 19

[31] Shields, p. ix

[32] Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; La Boda, Sharon (1995). International Dictionary of Historic Places: Southern Europe. Fitzroy Dearborn Publishers. p. 170

[33] Hills, p. 30

[FOOTNOTEJackson21–5-34] Jackson, pp. 21–5.

[35] Merini, Mehdi El (14 ఆగస్టు 2024). "Tariq Ibn Ziyad: The Story of the Muslim Conquest of Andalusia". Arab America (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 10 ఏప్రిల్ 2025.

[36] yhist.com. "The 711 Conquest of Hispania: Tariq ibn Ziyad's Historic Landing at Gi". dayhist.com (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 10 ఏప్రిల్ 2025.

[37] The Editors of Encyclopaedia Britannica. "Ṭāriq ibn Ziyād". Encyclopedia Britannica, 10 Apr. 2024, https://www.britannica.com/biography/Tariq-ibn-Ziyad. Accessed 10 April 2025

[norris-38] Norris, H.T. (1961). "The Early Islamic Settlement in Gibraltar". Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland. 91 (1): 39–51. doi:10.2307/2844467. JSTOR 2844467.

[39] Gómez de Avellaneda Sabio, Carlos (2018). "Gibraltar, causa de la destrucción de Algeciras en el siglo XIV y la verdadera fecha de esta" (PDF). Almoraima. Revista de Estudios Campogibraltareños. 48: 109–110. ISSN 1133-5319.

[40] "The History of Gibraltar and of Its Political Relation to Events in Europe, From the Commencement of the Moorish Dynasty in Spain to the Last Morocco War". Mocavo. Archived from the original on 31 మే 2014. Retrieved 28 ఫిబ్రవరి 2014.

[41] Maurice Harvey (1996). Gibraltar. A History. Spellmount Limited. pp. 50–51. ISBN 1-86227-103-8.

[42] Lamelas Oladán, Diego (1 ఏప్రిల్ 1990). "Asentamiento en Gibraltar en 1474 y expulsión en 1476" (PDF). Almoraima. Revista de Estudios Campogibraltareños (in స్పానిష్) (3 (Suplemento 'La compra de Gibraltar por los conversos andaluces (1474–1476)')). Instituto de Estudios Gibraltareños: 25. Archived from the original (PDF) on 4 మే 2013. Retrieved 7 మార్చి 2013.

[Hernandez-43] 43.0 ^43.1 Hernandez, Andrea. "The Jewish impact on the social and economic manifestation of the Gibraltarian identity." (2011).

[44] Camps, G. "Gibraltar." Encyclopédie berbère 20 (1998): 3124–3127.

[45] Maurice Harvey (1996). Gibraltar. A History. Spellmount Limited. p. 68. ISBN 1-86227-103-8.

[At_an_architectural_crossroads-46] 46.0 ^46.1 "At an architectural crossroads". The New Statesman. 25 మార్చి 2015. Archived from the original on 26 ఆగస్టు 2019. Retrieved 26 ఆగస్టు 2019.

[47] MacFarlane, Thomas (1891). Within the Empire; An Essay on Imperial Federation. Ottawa: James Hope & Co., Ottawa, Ontario, Canada. p. 29. Besides the Imperial fortress of Malta, Gibraltar, Halifax and Bermuda it has to maintain and arm coaling stations and forts at Siena Leone, St. Helena, Simons Bay (at the Cape of Good Hope), Trincomalee, Jamaica and Port Castries (in the island of Santa Lucia).

[48] Constantine, Stephen (2009). Community and identity. The making of modern Gibraltar since 1704. Manchester University Press. ISBN 978-0-7190-8054-8.

[49] William Godfrey Fothergill Jackson (1990). The Rock of the Gibraltarians: A History of Gibraltar. Gibraltar Books. p. 257. ISBN 978-0-948466-14-4. Retrieved 18 ఏప్రిల్ 2011.

[Jordine2009-50] Melissa R. Jordine (2009). The Dispute Over Gibraltar. Infobase Publishing. pp. 112–. ISBN 978-1-4381-2139-0. Archived from the original on 6 మార్చి 2023. Retrieved 9 ఆగస్టు 2020.

[51] "Regions and territories: Gibraltar". British Broadcasting Corporation. 18 జూలై 2007. Archived from the original on 4 జనవరి 2021. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.

[52] Mark Oliver; Sally Bolton; Jon Dennis; Matthew Tempest (4 ఆగస్టు 2004). "Gibraltar". The Guardian. London. Archived from the original on 29 జూలై 2020. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.

[53] Corrected transcript of evidence taken before the Foreign Affairs Select Committee Archived 3 మార్చి 2016 at the Wayback Machine; 28 March 2008; Answer to Question 257 by Jim Murphy: [T]he UK Government will never – "never" is a seldom-used word in politics – enter into an agreement on sovereignty without the agreement of the Government of Gibraltar and their people. In fact, we will never even enter into a process without that agreement. "House of Commons – Foreign Affairs – Minutes of Evidence". publications.parliament.uk. 28 మార్చి 2008. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2017. Retrieved 6 జూన్ 2021.

[54] "World Factbook". CIA. Archived from the original on 12 జూన్ 2021. Retrieved 15 జూన్ 2010.

[55] "EU referendum: Who are the Gibraltar 823?". BBC News (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 25 జూన్ 2016. Retrieved 26 జూన్ 2016.

[56] "Brexit: Spain calls for joint control of Gibraltar". BBC News (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 23 మే 2019. Retrieved 26 జూన్ 2016.

[57] (Reporter), Joe Duggan (12 సెప్టెంబరు 2016). "Chief Minister Fabian Picardo says 'British Means British' at National Day political rally". Gibraltar News Olive Press. Archived from the original on 21 ఫిబ్రవరి 2017. Retrieved 20 ఫిబ్రవరి 2017.

[58] "Spain says agreement reached on Gibraltar status in Brexit..." Reuters. 18 అక్టోబరు 2018. Archived from the original on 3 ఏప్రిల్ 2019. Retrieved 3 ఏప్రిల్ 2019.

[BBC_News-59] 59.0 ^59.1 "Brexit: Gibraltar gets UK-Spain deal to keep open border". BBC News. 31 డిసెంబరు 2020. Archived from the original on 26 ఏప్రిల్ 2021. Retrieved 31 డిసెంబరు 2020.

[Ashifa_Kassam-60] 60.0 ^60.1 Ashifa Kassam (2 జనవరి 2021). "Spain says it will have last word on Gibraltar border entries". The Guardian. Archived from the original on 26 ఏప్రిల్ 2021. Retrieved 2 జనవరి 2021.

[61] "Brexit: UK and Spain say Gibraltar to join Schengen in last-minute deal". Deutsche Welle. 1 డిసెంబరు 2020. Archived from the original on 9 జనవరి 2021. Retrieved 8 జనవరి 2021.

[:0-62] 62.0 ^62.1 "Gibraltar is officially a city – 180 years late". BBC News (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 29 ఆగస్టు 2022. Archived from the original on 29 ఆగస్టు 2022. Retrieved 29 ఆగస్టు 2022.

[publications.parliament.uk-63] Parliament.uk Archived 17 అక్టోబరు 2017 at the Wayback Machine, UK House of Commons Foreign Affairs Committee 2007–2008 Report, p. 16

[64] Telegraph.co.uk Archived 18 అక్టోబరు 2017 at the Wayback Machine, David Blair, Gibraltar makes plans for self-government, Daily Telegraph, 28 February 2002 "Gibraltar's parliament approved an ambitious package of constitutional reform yesterday designed to give the colony almost complete self-government."

[65] "Laws of Gibraltar – On-line Service". Gibraltarlaws.gov.gi. Archived from the original on 30 ఆగస్టు 2012. Retrieved 13 మే 2011.

[66] "The Gibraltar Parliament". Gibraltar.gov.gi. Archived from the original on 24 మార్చి 2010. Retrieved 13 మే 2011.

[67] PriceWaterhouseCoopers Archived 15 ఏప్రిల్ 2012 at the Wayback Machine, "About Gibraltar"

[68] Gibraltar.gov.gi, Gibraltar Chief Minister's address at the United Nations Committee of 24 on 5 June 2007: The new Constitution "maximises self Government in all areas of Governance except defence, external affairs and internal security which, under our own Constitution vest in the Governor as a matter of distribution of powers.”

[news.bbc.co.uk-69] BBC News website Archived 27 జూలై 2008 at the Wayback Machine, Regions and territories: Gibraltar "Gibraltar is self-governing in all areas except defence and foreign policy."

[70] The Committee Office, House of Commons. "Statement by the Minister for Europe". Publications.parliament.uk. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2017. Retrieved 13 మే 2011.

[71] "Gibraltar should join South West for elections to European Parliament". Electoral Commission. 28 ఆగస్టు 2003. Archived from the original on 5 డిసెంబరు 2007. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.

[72] Withnall, Adam (23 జూన్ 2016). "Gibraltar overwhelmingly backs Remain in first result of the night". The Independent. Independent Digital News & Media. Archived from the original on 23 జూన్ 2016. Retrieved 23 జూన్ 2016.

[73] Urra, Susana (18 అక్టోబరు 2018). "At Brussels summit, Spain's PM is hopeful of progress on Gibraltar". Archived from the original on 18 అక్టోబరు 2018. Retrieved 18 అక్టోబరు 2018 – via elpais.com.

[74] "UK, Spain reach Brexit deal over Gibraltar: Spanish PM". www.digitaljournal.com. 18 అక్టోబరు 2018. Archived from the original on 28 మార్చి 2019. Retrieved 18 అక్టోబరు 2018.

[75] "Gibraltar Profile" (PDF). UN. Archived (PDF) from the original on 5 నవంబరు 2016. Retrieved 6 నవంబరు 2016.

[76] "Gibraltar Territorial status" (PDF). United Nations Committee on Decolonization. Archived (PDF) from the original on 13 జూలై 2014. Retrieved 28 జూన్ 2014.

[77] Gibraltar: Time to get off the fence; Second Report of Session 2014–15; HC 461. Great Britain: Parliament: House of Commons: Foreign Affairs Committee. Paragraph 83, p. 46

[78] Parliament.uk Archived 17 అక్టోబరు 2017 at the Wayback Machine, UK House of Commons Foreign Affairs Committee 2007–2008 Report, p. 5

[79] "Gibraltar To Join Schengen Zone: Spanish Foreign Minister". AFP-Agence France Presse. Archived from the original on 12 జనవరి 2021. Retrieved 8 జనవరి 2021 – via barrons.com.

[80] "Brexit: UK and Spain say Gibraltar to join Schengen in last-minute deal". Deutsche Welle. 1 డిసెంబరు 2020. Archived from the original on 9 జనవరి 2021. Retrieved 8 జనవరి 2021.

[81] "Gibraltar Water Supply". AquaGib. Archived from the original on 10 నవంబరు 2007. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.

[82] "Visit Gibraltar – Upper Rock". Archived from the original on 25 జనవరి 2014. Retrieved 9 జనవరి 2014.

[83] CIA Factbook Archived 2 ఏప్రిల్ 2021 at the Wayback Machine – Geographic location

[84] The Maltese Islands Archived 31 మే 2009 at the Wayback Machine, Department of Information – Malta.

[DWD-85] "Moyennes 1991/2020 Gibraltar". Baseline climate means (1961–1990) from stations all over the world (in ఫ్రెంచ్). Metéo Climat. Retrieved 8 ఫిబ్రవరి 2022.

[weather2travel-86] "Gibraltar Climate Guide". Archived from the original on 17 మార్చి 2010. Retrieved 5 జూన్ 2009.

[90] "Klimatafel von Gibraltar / Großbritannien" (PDF). Archived (PDF) from the original on 8 ఫిబ్రవరి 2022. Retrieved 8 ఫిబ్రవరి 2022.

[91] "Moyennes 1991/2020 pour Gibraltar". Retrieved 8 ఫిబ్రవరి 2022.

[92] "Station Gibraltar". Retrieved 8 ఫిబ్రవరి 2022.

[93] "Climate & Weather Averages at Gibraltar International Airport weather station". Archived from the original on 8 ఫిబ్రవరి 2022. Retrieved 8 ఫిబ్రవరి 2022.

[94] C. Michael Hogan (2008) Barbary Macaque: Macaca sylvanus, Globaltwitcher.com, ed. Nicklas Stromberg Archived 19 ఏప్రిల్ 2012 at the Wayback Machine

[95] Casciani, Dominic (22 జూలై 2004). "Churchill sends telegram to protect apes". BBC News. Archived from the original on 23 మార్చి 2006. Retrieved 13 మే 2011.

[96] Bruno Waterfield "Whitehall gaffe 'gives Gibraltar's shores to Spain". The Daily Telegraph (London), 7 November 2009

[97] "Ambient (outdoor) air pollution database, by country and city 2016 – Excel format". Retrieved 25 మే 2016.

[98] "Europe. Gibraltar (British Overseas Territory)". Foreign and Commonwealth Office. 21 ఆగస్టు 2012. Archived from the original on 27 సెప్టెంబరు 2012. Retrieved 9 డిసెంబరు 2012.

[99] "Employment Survey 2022" (PDF). Government of Gibraltar. Retrieved 21 జూలై 2023.

[100] "Govt's stark analysis highlights Brexit border challenge". Gibraltar Chronicle. Retrieved 11 మార్చి 2023.

[101] "Answers by HM Government of Gibraltar to Questions by Foreign Affairs Committee following evidence session Tuesday 13 December 2016". UK Parliament, UK House of Lords Foreign Affairs Committee. Retrieved 11 మార్చి 2023.

[102] "Tax Information". Government of Gibraltar. Archived from the original on 28 ఏప్రిల్ 2012. Retrieved 9 మే 2011.

[103] "Government of Gibraltar Announces Important Deal with Major Local Company". gibraltar.gov.gi. 29 జూలై 2020. Archived from the original on 6 మే 2021. Retrieved 29 డిసెంబరు 2020.

[104] "Microsoft Word – 1983-13o.doc" (PDF). Archived from the original (PDF) on 4 మార్చి 2012. Retrieved 26 మార్చి 2013.

[Kunar_et_al-105] 102.0 ^102.1 Kumar, Ronald Ravinesh; Stauvermann, Peter Josef; Patel, Arvind (మే 2015). "Nexus between electricity consumption and economic growth: a study of Gibraltar". Economic Change and Restructuring (in ఇంగ్లీష్). 48 (2): 119–135. doi:10.1007/s10644-014-9156-0. ISSN 1573-9414. S2CID 254472584.

[106] "GFSC – Gibraltar Financial Services Commission – Distributed Ledger Technology Providers". www.fsc.gi. Archived from the original on 8 అక్టోబరు 2022. Retrieved 5 అక్టోబరు 2022.

[107] "Gibraltar Introduces a Regulatory Framework for Distributed Ledger Technology | Article | Chambers and Partners". chambers.com (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 5 అక్టోబరు 2022. Retrieved 5 అక్టోబరు 2022.

[108] "Financial Services Commission". Fsc.gi. Archived from the original on 11 మే 2011. Retrieved 13 మే 2011.

[109] "Microsoft Word – 2007-03o.doc" (PDF). Archived from the original (PDF) on 19 నవంబరు 2012. Retrieved 26 మార్చి 2013.

[110] Moran Harari, Markus Meinzer and Richard Murphy (October 2012) "Financial Secrecy, Banks and the Big 4 Firms of Accountants" Archived 7 ఏప్రిల్ 2016 at the Wayback Machine Tax Justice Network pp. 21–24

[111] "In Gibraltar, British citizens worry about effects of Brexit". PBS. 2 ఏప్రిల్ 2017. Archived from the original on 3 ఆగస్టు 2017. Retrieved 3 ఆగస్టు 2017.

[112] European Central Bank Monthly Bulletin Archived 14 ఫిబ్రవరి 2012 at the Wayback Machine, April 2006, p. 96

[currnotesact-113] 110.0 ^110.1 "Currency Notes Act, Section 6" (PDF). Government of Gibraltar. 11 మే 1934. Archived from the original (PDF) on 29 అక్టోబరు 2008. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.

[114] Managing a Global Enterprise, William R. Feist, James A. Heely, Min H. Lu, p. 40

[115] Currency Board Arrangements, Tomás J. T. Baliño, Charles Enoch, International Monetary Fund, page 1

[116] Madge, A; A. Simons (జూన్ 2000). "Gibraltar". Guardian International Currency Corp. Archived from the original on 11 అక్టోబరు 2007. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.

[117] Noble, John; Forsyth, Susan; Hardy, Paula; Hannigan, Des (2005). Andalucía. Lonely Planet. p. 221. ISBN 978-1-74059-676-3.

[118] "Statistics Office, Government of Gibraltar: Abstract of Statistics Report 2011" (PDF). Gibraltar.gov.gi. Archived (PDF) from the original on 17 అక్టోబరు 2017. Retrieved 3 ఆగస్టు 2017.

[119] Census of Gibraltar, 2012

[Archer2013-120] E.G. Archer (11 జనవరి 2013). Gibraltar, Identity and Empire. Routledge. pp. 44–. ISBN 978-1-136-00550-3.

[121] Financial Times. Gibraltar fears loss of identity over Yanito decline. Archived 17 నవంబరు 2022 at the Wayback Machine Retrieved 17 November 2022

[Kellermann2001-122] Anja Kellermann (2001). A New New English: Language, Politics, and Identity in Gibraltar. BoD – Books on Demand. pp. 9–. ISBN 978-3-8311-2368-1.

[auto-123] 120.0 ^120.1 "2001 Census" (PDF). Official Government of Gibraltar London website. Archived from the original (PDF) on 29 మార్చి 2019. Retrieved 10 ఏప్రిల్ 2012.

[124] "Gibraltar Methodist Church". The Methodist Church. Archived from the original on 18 జనవరి 2018. Retrieved 30 అక్టోబరు 2007.

[125] Home Archived 28 అక్టోబరు 2017 at the Wayback Machine. Prior Park School Gibraltar. Retrieved on 28 October 2017.

[126] "Minister Licudi announces the adoption of the University of Gibraltar Act – University of Gibraltar". Archived from the original on 12 ఏప్రిల్ 2021. Retrieved 12 ఏప్రిల్ 2021.

[127] "Home – University of Gibraltar courses". Archived from the original on 14 ఏప్రిల్ 2021. Retrieved 12 ఏప్రిల్ 2021.

[128] "Education & Training". Government of Gibraltar. 7 ఏప్రిల్ 2003. Archived from the original on 2 మార్చి 2001. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.

[129] "Gibraltar Health". TravelPuppy. Archived from the original on 10 నవంబరు 2007. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.

[130] "Gibraltar – Health Service". Expat Focus. 2018. Archived from the original on 19 నవంబరు 2018. Retrieved 18 నవంబరు 2018.

[Kellermann2002-131] Kellermann, Anja (ఏప్రిల్ 2002). A New New English Language, Politics and Identity in Gibraltar. BoD – Books on Demand. p. 39. ISBN 978-3-8311-2368-1. Retrieved 17 ఫిబ్రవరి 2013.

[Europe_Review-132] Europe Review. Kogan Page Publishers. 2003. p. 151. ISBN 978-0-7494-4067-1. Retrieved 17 ఫిబ్రవరి 2013.

[133] "Emis rocks EPR contract for Gibraltar". E-Health Insider. 23 సెప్టెంబరు 2014. Archived from the original on 20 అక్టోబరు 2014. Retrieved 13 అక్టోబరు 2014.

[134] "Gibraltar live with first phase of EHR". Digital Health. 24 జూన్ 2015. Archived from the original on 3 జూలై 2015. Retrieved 9 జూలై 2015.

[135] "GHA School of Health invites applicants for Mental Health Nursing degree". Gibraltar Chronicle. 12 మే 2018. Archived from the original on 23 ఆగస్టు 2018. Retrieved 18 నవంబరు 2018.

[136] "Gibraltar ends annual balloon release on environmental grounds". Guardian News and Media Limited or its affiliated companies. The Guardian. ఏప్రిల్ 2016. Archived from the original on 16 జూలై 2016. Retrieved 7 జూలై 2016.

[137] "Be a part of history in the Gibraltar Diamond Jubilee Flotilla". Home and Lifestyle Magazine. 16 మే 2012. Archived from the original on 9 జూలై 2012. Retrieved 17 ఆగస్టు 2012.

[138] "Gibraltar: Fact File". Birmingham UK International Directory – Gibraltar. Archived from the original on 6 మార్చి 2023. Retrieved 31 ఆగస్టు 2007.

[139] Yborra Aznar, José Juan (2004). "La ciudad perdida: Gibraltar en la obra de Héctor Licudi". Eúphoros (in స్పానిష్) (7): 317–26. ISSN 1575-0205. Archived from the original on 11 మే 2011. Retrieved 16 మే 2010.

[140] Yborra Aznar, José Juan. "Espejos y espejismos: la poesía de Trino Cruz". Eúphoros (2002). Universidad Nacional de Educación a Distancia: 23. ISSN 1575-0205.

[ElPais-141] Luque, Alejandro (8 ఏప్రిల్ 2003). "El gibraltareño Trino Cruz reúne dos décadas de su mejor poesía". El País. Archived from the original on 9 జనవరి 2017. Retrieved 8 జనవరి 2017.

[Téllez2013-142] Juan José Téllez (16 జనవరి 2013). Yanitos. Viaje al corazón de Gibraltar (1713–2013). Centro de Estudios Andaluces. pp. 49–. ISBN 978-84-941817-5-7.

[143] Mascarenhas, Alice. "Always a Pleasure to Perform in Gibraltar". Gibraltar Chronicle. Archived from the original on 9 సెప్టెంబరు 2003. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.

[144] "Newsletter No 70" (PDF). Friends of Gibraltar Heritage Society. నవంబరు 2004. Archived from the original (PDF) on 1 డిసెంబరు 2007. Retrieved 30 మార్చి 2015.

[145] Landon, Letitia Elizabeth (1836). "picture". Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1837. Fisher, Son & Co. Archived from the original on 10 డిసెంబరు 2022. Retrieved 10 డిసెంబరు 2022.Landon, Letitia Elizabeth (1836). "poetical illustration". Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1837. Fisher, Son & Co. Archived from the original on 10 డిసెంబరు 2022. Retrieved 10 డిసెంబరు 2022.

[146] Landon, Letitia Elizabeth (1837). "poetical illustration". Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1838. Fisher, Son & Co. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2022. Retrieved 13 డిసెంబరు 2022. Landon, Letitia Elizabeth (1837). "picture". Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1838. Fisher, Son & Co. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2022. Retrieved 13 డిసెంబరు 2022.

[147] Landon, Letitia Elizabeth (1837). "picture". Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1838. Fisher, Son & Co. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2022. Retrieved 13 డిసెంబరు 2022.Landon, Letitia Elizabeth (1837). "poetical illustration". Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1838. Fisher, Son & Co. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2022. Retrieved 13 డిసెంబరు 2022.

[148] "Beirut reveal new song 'Gibraltar' – watch video | NME". NME Music News, Reviews, Videos, Galleries, Tickets and Blogs | NME.COM (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 19 ఆగస్టు 2015. Archived from the original on 14 మే 2021. Retrieved 15 మార్చి 2020.

[149] "The Innocents Abroad--Chapter 7".

[150] "Ulysses: Molly Bloom's Gibraltar". 6 డిసెంబరు 2011.

[151] "Flashback: John Lennon & Yoko Ono Marry". Nights with Alice Cooper (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 25 ఆగస్టు 2023.

[BBC_Sport-152] "Gibraltar fail to get Uefa place". BBC Sport. 26 జనవరి 2007. Archived from the original on 17 అక్టోబరు 2018. Retrieved 9 జనవరి 2015.

[153] "Gibraltar played in the qualifying program for the 2016 European Championship". ABC News. Archived from the original on 7 మే 2016. Retrieved 28 జూన్ 2020.

[autogenerated1-154] "Gibraltar given full Uefa membership at London Congress". BBC Sport. 24 మే 2013. Archived from the original on 18 జనవరి 2016. Retrieved 12 ఫిబ్రవరి 2018.

[155] "Gibraltar win competitive match for first time, beating Armenia 1-0". BBC Sport (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 13 అక్టోబరు 2018. Archived from the original on 14 అక్టోబరు 2018. Retrieved 14 అక్టోబరు 2018.

[156] "CAS Upholds the Appeal Filed by the Gibraltar Football Association Regarding Its Request to Become a Full Member of FIFA" (PDF). Archived (PDF) from the original on 8 మే 2016. Retrieved 4 మే 2016.

[157] Godwin, Terry (1983). The Guinness Book of Rugby Facts & Feats (2nd ed.). Enfield: Guinness Superlatives Ltd. p. 186. ISBN 0-85112-264-7.

[cordoba-159] "Communiqué of the ministerial meeting of the forum of dialogue on Gibraltar" (PDF). Government of Gibraltar. 18 సెప్టెంబరు 2006. Archived from the original (PDF) on 22 మార్చి 2007. Retrieved 17 అక్టోబరు 2008.

[pensions-160] Government of Gibraltar (18 సెప్టెంబరు 2006). "Trilateral Forum. Ministerial Statement on Pensions" (PDF). Archived from the original (PDF) on 25 మార్చి 2009. Retrieved 17 అక్టోబరు 2008.

[airport-161] "Press Release. Airport Agreement" (PDF). Government of Gibraltar. 18 సెప్టెంబరు 2006. Archived from the original (PDF) on 24 నవంబరు 2007. Retrieved 17 అక్టోబరు 2008.

[162] "Spain restores Gibraltar air link". British Broadcasting Corporation. 16 డిసెంబరు 2006. Retrieved 20 డిసెంబరు 2007.

[163] The Committee Office, House of Commons. "Frontier restrictions". Publications.parliament.uk. Archived from the original on 11 మే 2011. Retrieved 13 మే 2011.

[164] Scotsman.com News: Spanish seal border as virus ship docks Archived 28 మార్చి 2007 at the Wayback Machine. Retrieved 16 October 2007

[165] "Fishermen block frontier". Panorama.gi. Archived from the original on 5 ఫిబ్రవరి 2013. Retrieved 13 మే 2011.

[166] Gibraltar International Airport. "Destinations". Archived from the original on 12 జూలై 2017. Retrieved 18 జూలై 2017.

[167] Ministry of Defence (13 మే 2021). "British Forces Gibraltar explained". Voices Of The Armed Forces (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 14 మార్చి 2022. Retrieved 14 మార్చి 2022.

[168] Government of Gibraltar. "Press Release: Government of Gibraltar Reaction to GB Sale" (PDF). Archived from the original (PDF) on 13 నవంబరు 2009. Retrieved 16 అక్టోబరు 2008.

[169] "Regional Andalusia airline begins Gibraltar-Madrid airbridge". MercoPress. Archived from the original on 27 సెప్టెంబరు 2012. Retrieved 9 మార్చి 2010.

[170] "Andalus drops Gibraltar". Panorama.gi. Archived from the original on 5 ఫిబ్రవరి 2013. Retrieved 13 మే 2011.

[pressnote-171] Government of Gibraltar. "Press Release: New Air Terminal, tunnel under the runway and new road leading to all parts of Gibraltar north of the runway" (PDF). Archived from the original (PDF) on 24 ఫిబ్రవరి 2010. Retrieved 17 అక్టోబరు 2008. and images of the proposals: "Press Release: New Terminal Building" (PDF). Archived from the original (PDF) on 29 అక్టోబరు 2008. Retrieved 17 అక్టోబరు 2008.

[172] "The Chief Minister presented the plans for an ambitious new terminal building for Gibraltar Airport". 7 Days Gibraltar. Archived from the original on 23 అక్టోబరు 2012. Retrieved 21 డిసెంబరు 2007.

[173] "Kingsway Inaugurated – 187/2023". Government of Gibraltar (in ఇంగ్లీష్). 30 మార్చి 2023. Retrieved 24 ఏప్రిల్ 2023.

[174] "Kingsway is now open & operational". Gibraltar Broadcasting Corporation (in ఇంగ్లీష్). 31 మార్చి 2023. Retrieved 24 ఏప్రిల్ 2023.

[175] Peralta, Gabriella (30 మార్చి 2023). "Over 14 years later, Kingsway Tunnel opens". Gibraltar Chronicle (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 24 ఏప్రిల్ 2023. that the airport and tunnel access roads [and the tunnel]...will be known as Kingsway...and that has been approved by His Majesty himself today

[176] "Airport Tunnel to open on 31st March 2023 – 177/2023". Government of Gibraltar (in ఇంగ్లీష్). 28 మార్చి 2023. Retrieved 24 ఏప్రిల్ 2023. The road from the new roundabout at Devil's Tower Road to the East Gate roundabout is approximately 1.2km in length, including approximately 350 metres of covered tunnel.

[177] New ferry 'repairs 40 year gap' says Spanish Diplomat Archived 18 డిసెంబరు 2009 at the Wayback Machine, Gibraltar Chronicle, 17 December 2009

[178] "Gibraltar continues with Brexit contingency plans". PortSEurope. 29 అక్టోబరు 2019. Archived from the original on 11 మే 2021. Retrieved 22 డిసెంబరు 2020.

[179] "La Línea lleva más de ochenta años esperando que pase el primer..." europasur.es. 14 నవంబరు 2010. Archived from the original on 26 ఆగస్టు 2014. Retrieved 26 ఆగస్టు 2014.

[180] Andalusia. "Google Maps coordinates". Google Maps. Archived from the original on 6 మార్చి 2023. Retrieved 16 ఆగస్టు 2013.

[181] Judiciary and Law – Police, Gibraltar Government Website "Judiciary & Law – Police". Archived from the original on 9 అక్టోబరు 2013. Retrieved 5 ఆగస్టు 2013.

[182] "HIVE Location overview – Gibraltar" (PDF). Ministry of Defence. డిసెంబరు 2007. Archived from the original (PDF) on 4 డిసెంబరు 2009. Retrieved 29 జనవరి 2010.

[183] Doug Henderson, Minister of State for the Armed Forces (9 నవంబరు 1998). "Gibraltar". Parliamentary Debates (Hansard). Parliament of the United Kingdom: House of Commons. col. 73.

[184] Giles Tremlett (24 జూలై 2004). "Falklands war almost spread to Gibraltar". The Guardian. London. Archived from the original on 20 జూన్ 2012. Retrieved 9 డిసెంబరు 2012.

[185] "Gibraltar Air Cadets fly over UK". Retrieved 11 ఫిబ్రవరి 2021.^{[permanent dead link]}

[186] "May 30 – Unite Delighted With Pension Harmonisation Agreement At Inter". Your Gibraltar TV (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 10 డిసెంబరు 2024.

[187] "Joint Statement by the Gibraltar Government, and the Trades Unions TGWU/ACTS and GGCA/Prospect" (PDF). 24 మే 2007. Retrieved 10 డిసెంబరు 2024.

[188] "Submarine Cable Map". Submarinecablemap.com. Archived from the original on 30 జూన్ 2016. Retrieved 3 ఆగస్టు 2017.

[189] Richard J. Aldrich, GCHQ: The Uncensored Story of Britain's Most Secret Intelligence Agency. Harper Press, 2010.

[190] Bourada, Lonny (1 డిసెంబరు 2014). "Partner Cities | Sister Cities Gibraltar". SisterCities Gibralt (in ఇంగ్లీష్): 199. doi:10.4000/archeomed.9077. Archived from the original on 14 జనవరి 2023. Retrieved 4 ఆగస్టు 2021.

[191] "Freemen of the City". mayor.gi. Archived from the original on 4 జూలై 2020. Retrieved 3 ఆగస్టు 2020.

[192] "Adolfo Canepa receives the Freedom of the City of Gibraltar at open ceremony at the John Mackintosh Square". www.gbc.gi. 25 మే 2021. Archived from the original on 6 జూన్ 2021. Retrieved 6 జూన్ 2021.

[193] "Freedom of the City for Royal Anglian Regiment". Gibraltar Chronicle. 29 నవంబరు 2016. Archived from the original on 29 సెప్టెంబరు 2020. Retrieved 3 ఆగస్టు 2020.

[194] "Freedom of the City for RAF Gibraltar to mark RAF100". Gibraltar Chronicle. ఏప్రిల్ 2018. Archived from the original on 30 జూన్ 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[a]

[b]

[c]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]