Jump to content

జీన్-పాల్ సార్త్రే

లంకెలను మార్చు
వికీపీడియా నుండి
జీన్-పాల్ సార్త్రే
సార్త్ర1965లో
జననంఝం పల్ షార్ల్ అయ్మర్డ్ సార్త్ర
(1905-06-21)1905 జూన్ 21
Paris, France
మరణం1980 ఏప్రిల్ 15(1980-04-15) (వయసు: 74)
పారిస్ , ఫ్రాన్స్
యుగం20వ శతాబ్దపు తత్వశాస్త్రము
ప్రాంతంపాశ్చాత్య తత్వశాస్త్రం
తత్వ శాస్త్ర పాఠశాలలుContinental philosophy, existentialism, phenomenology, existential phenomenology,[1] hermeneutics,[1] Western Marxism, anarchism, anarcho-pacifism[2]
ప్రధాన అభిరుచులుMetaphysics, epistemology, ethics, consciousness, self-consciousness, literature, political philosophy, ontology
ప్రసిద్ధ ప్రసిద్ధ ఆలోచనలుBad faith, "existence precedes essence", nothingness, "Hell is other people", situation, transcendence of the ego ("every positional consciousness of an object is a non-positional consciousness of itself"),[3][4] the imaginary, Sartrean terminology
అవార్డులుసాహిత్యం లో నోబెల్ పురస్కారం (1964, declined)
సంతకం
సిమోన్ డి బ్యూవోయిర్ జీన్-పాల్ సార్త్రే, బీజింగ్, 1955

జీన్-పాల్ చార్లెస్ అయ్మర్డ్ సార్త్ర (//ˈsɑːrtrə//, US కూడా/sɑ:rt/[5] (ఝం పల్ షార్ల్ అయ్మర్డ్ సార్త్ర) ఫ్రెంచ్ తత్వవేత్త, నాటక రచయిత, నవలా రచయిత, స్క్రీన్ రైటర్, రాజకీయ కార్యకర్త, జీవితచరిత్రకారుడు, సాహిత్య విమర్శకుడు. ఇతనిని 20వ శతాబ్దపు ఫ్రెంచ్ తత్వశాస్త్రం, మార్క్సిజం లో ప్రముఖ వ్యక్తిగా పరిగణిస్తారు. సార్త్ర తత్వశాస్త్రంలో అస్తిత్వవాదం ( ఫినామెనాలజి) కి సంబంధించి కీలక వ్యక్తులలో ఒకరు. ఆయన రచనలు సామాజిక శాస్త్రం, విమర్శనాత్మక సిద్ధాంతం, వలసవాదానంతర సిద్ధాంతం, సాహిత్య అధ్యయనాలను ప్రభావితం చేశాయి. 1964లో నోబెల్ సాహిత్య బహుమతిని అందుకున్నాడు. అయితే దానిని తిరస్కరించడానికి ప్రయత్నించాడు. తాను ఎప్పుడూ అధికారిక గౌరవాలను తిరస్కరించానని, "ఒక రచయిత తనను తాను ఒక సంస్థగా మార్చుకోకూడదు" అని చెప్పాడు.[6]

సార్త్రకి తోటి అస్తిత్వవాది, తత్వవేత్త, స్త్రీవాది సిమోన్ ద బువా (Simone de Beauvoir) తో బహిరంగ సంబంధం ఉండేది. సార్త్ర, ఇంకా డి. బ్యూవోయిర్ కలిసి సాంస్కృతిక సామాజిక భావనలు, అంచనాలను అవి రూపొందించిన ఆచార వ్యవహారాలను సవాలు చేశారు, వీటిని జీవనశైలిపరంగా, ఆలోచన పరంగా వారు బూర్జువా అని భావించారు. అణచివేత, ఆధ్యాత్మికంగా విధ్వంసక అనుగుణ్యత (మొవే ఫా అంటే అక్షరాలా, 'చెడు విశ్వాసం' ), ఇంకా 'ప్రామాణికమైన' మార్గం' మధ్య సంఘర్షణ సార్త్ర ప్రారంభ రచనలో ప్రధానమైన ఇతివృత్తంగా ఏర్పడింది. ఈ ఇతివృత్తం అతని ప్రధాన తాత్విక రచన 'బీయింగ్ అండ్ నథింగ్నెస్' (L' Âtre et le Néant, 1943) లో పొందుపరచబడింది.[7] సార్త్ర తత్వశాస్త్రానికి పరిచయం, అతని రచన ఎక్సిస్టెన్షియలిజం ఈజ్ ఎ హ్యూమానిజం (L 'existentialisme est un Humanisme, 1946), మొదట ఉపన్యాసంగా సమర్పించబడింది.

జీవితచరిత్ర

[మార్చు]

ప్రారంభ జీవితం

[మార్చు]

జీన్-పాల్ సార్త్ర 1905 జూన్ 21న పారిస్ లో ఫ్రెంచ్ నావికాదళ అధికారి జీన్-బాప్టిస్ట్ సార్త్ర (ఝం బాప్టిస్ట్ సార్త్ర), అన్నె-మేరీ (ష్వీట్జర్) లకు ఏకైక సంతానంగా జన్మించాడు.[8] సార్త్రకి రెండు సంవత్సరాల వయస్సులో అతని తండ్రి అనారోగ్యంతో మరణించాడు. అన్నే-మేరీ మెయుడాన్ లోని తన తల్లిదండ్రుల ఇంటికి తిరిగి వెళ్లి, అక్కడ ఆమె తన తండ్రి చార్లెస్ ష్విట్జర్ సహాయంతో సార్త్ర ను పెంచింది, ఆమె సార్త్రకి గణితాన్ని నేర్పించి, చాలా చిన్న వయస్సులోనే శాస్త్రీయ సాహిత్యానికి పరిచయం చేసింది.[9] అతను పన్నెండు సంవత్సరాల వయస్సులో ఉన్నప్పుడు, సార్త్ర తల్లి తిరిగి వివాహం చేసుకుంది, కుటుంబాన్ని 'లా రోచెల్' కు తరలించారు. అక్కడ అతను కొంతవరకు కుడి కన్ను గుడ్డితో (సెన్సరీ ఎక్సోట్రోపియా) సంచరించడం వల్ల తరచుగా బెదిరింపులకు గురయ్యాడు.[10]

విద్య

[మార్చు]

1920లలో యుక్తవయసులో, హెన్రీ బెర్గ్సన్ వ్యాసం 'టైమ్ అండ్ ఫ్రీ విల్ః యాన్ ఎస్సే ఆన్ ది ఇమిడియట్ డేటా ఆఫ్ కాన్షియస్నెస్' చదివిన తరువాత సార్త్రే తత్వశాస్త్రం వైపు ఆకర్షితుడయ్యాడు.[11] అతను పారిస్ లోని ఒక ప్రైవేట్ పాఠశాల "కూర్ హాటేమేర్ హాజరయ్యాడు.[12] అతను మనస్తత్వశాస్త్రం, తత్వశాస్త్రం, తర్కం, సాధారణ తత్వశాస్త్రం, నీతి, సామాజిక శాస్త్రం, భౌతిక శాస్త్రం అధ్యయనం చేసాడు. అలాగే అతని "డిప్లొమ్ డి 'ట్యూడ్స్ సూపర్రియర్స్" (పారిస్ లో ఎకోల్ నార్మలే సూపర్రియూర్ - ENS లో ఒక MA సిద్ధాంత వ్యాసానికి ఇది సమానం) చేసాడు. ఈ ఉన్నత విద్యాసంస్థ అనేక ప్రముఖ ఫ్రెంచ్ మేధావులకు అల్మా మేటర్ గా పరిగణిస్తారు.[13] అతని 1928 MA థీసిస్ "L 'Image dans la vie psychologique: rôle et natural". హెన్రీ డెలాక్రోయిక్స్ పర్యవేక్షించారు. ENS లోఉన్నప్పుడే సార్త్రే రేమండ్ ఆరోన్ తో తన జీవితకాల స్నేహాన్ని ప్రారంభించాడు.[13][14] ప్రతి వారం జరిగే అలెగ్జాండర్ కోజేవ్ సమావేశాలలో సార్త్ర అనేక సంవత్సరాలుగా హాజరు అవడం అనేది అతని తాత్విక అభివృద్ధిపై అత్యంత ప్రభావం చూపింది.[15]

ఎకోల్ నార్మల్ లో జేరినప్పటి మొదటి నుండి, సార్త్రే అల్లరి వాడుగా ఉన్నాడు, చిలిపి చేష్టలు చేసేవాడు.[16][17] 1927లో, ఇతను జార్జెస్ కాంగుయిల్హెమ్తో కలిసి పాఠశాల రెవ్యూలో గీసిన అతని సైనిక వ్యతిరేక వ్యంగ్య కార్టూన్, ముఖ్యంగా ఆ పాఠశాల అధికారి గుస్టావ్ లాన్సన్ను కలచివేసింది.[18] అదే సంవత్సరంలో, తన సహచరులు నిజాన్, లారౌటిస్, బెయిల్లౌ, హెర్లాండ్లతో కలిసి, చార్లెస్ లిండ్బర్గ్ విజయవంతమైన న్యూయార్క్ సిటీ-పారిస్ విమానాన్ని అనుసరించి అతను ఒక చిలిపి చేష్టను మీడియా వాళ్ళను పిలిచి నిర్వహించాడు. లిండ్బర్గ్ కు ఎకోల్ గౌరవ పట్టా ఇవ్వబోతోంది అని మీడియా కు చెప్పాడు.[19] లే పెటిట్ పారిసియన్ సహా అనేక వార్తాపత్రికలు మే 25న ఈ కార్యక్రమాన్ని ప్రకటించాయి. పాత్రికేయులు, ప్రేక్షకులతో సహా వేలాది మంది, వారు చూస్తున్నది లిండ్బర్గ్ మాదిరిగా కనిపించే ఒక స్టంట్ అని తెలియక వచ్చారు. [18][20][21] ఈ సంఘటన లాన్సన్ రాజీనామా చేయడానికి దారితీసింది.[18]

1929లో ఎకోల్ నార్మల్లో, అతను సిమోన్ డి బ్యూవోయిర్ ను కలుసుకున్నాడు, ఆమె సోర్బొన్నే చదువుకుంది, తరువాత ప్రముఖ తత్వవేత్త, రచయిత, స్త్రీవాది అయింది. ఇద్దరూ విడదీయరాని జీవితకాల సహచరులు, అయ్యారు, వారు శృంగార జీవితాన్ని ప్రారంభించారు.[22][23] మొదటిసారిగా సార్త్రే ఈ "అగ్రెగస్యోమ్" (agrégation) అనే పరీక్షకు హాజరు అయినప్పుడు (ఫ్రెంచ్ ప్రభుత్వ విద్యా వ్యవస్థలో పౌర సేవలకు అత్యంతంగా పోటీపడే ప్రతిష్టాత్మక పరీక్ష.) అతను విఫలమయ్యాడు. అయితే రెండవసారి సార్త్రే మొదటి స్థానాన్ని పొందాడు, బ్యూవోయిర్ రెండవ స్థానంలో నిలిచింది.[24][25]

బోధన

[మార్చు]

1931 నుండి 1945 వరకు, సార్త్రే "లే హావ్రే" (ఉత్తర ఫ్రాన్స్‌లోని నార్మాండీ ప్రాంతంలోని సీన్-మారిటైమ్ విభాగంలో ఒక ప్రధాన ఓడరేవు నగరం) లోని వివిధ ఉన్నత పాఠశాలలో (లైసీలలో) బోధించాడు, 1936-37. లావోన్ (లైసీ ద లావోన్) వద్ద, చివరకు 1937-1939లలో పారిస్ (లైసీ పాశ్చర్) శివార్లలోని ప్రభుత్వ పాఠశాల వద్ద, 1941–1944 లైసీ కాండోర్సెట్ (పారిస్ లోని మాధ్యమిక పాఠశాల) వద్ద పనిచేసాడు.

1932లో, సార్త్రే లూయిస్-ఫెర్డినాండ్ సెలిన్ రచించిన ఓయాజ్ వు బు ద ల న్యూఇ" (Voyage au bout de la nuit" )ను చదివాడు, ఇది అతనిపై విశేషమైన ప్రభావాన్ని చూపింది.[26]

1933-34 లో, అతను బెర్లిన్లోని ఇన్స్టిట్యూట్ ఫ్రాంకైస్ డి 'అల్లెమాగ్నేలో రేమండ్ ఆరోన్ తరువాత వచ్చాడు, అక్కడ అతను ఇదివరలో ఎడ్మండ్ హుస్సేర్ (Edmund Husserl's) దృగ్విషయ తత్వాన్ని (phenomenological philosophy) అభ్యసించాడు. 1930లో ఆరోన్ అతనికి ఇమ్మాన్యుయేల్ లెవినాస్ రూపొందించిన థియోరీ డి ఎల్ 'ఇంట్యూషన్ డాన్స్ లా ఫెనోమెనోలాజీ డి హుస్సేర్ల్ (ది థియరీ ఆఫ్ ఇంట్యూషన్ ఇన్ హుస్సేర్ల్స్ ఫెనోమెనాలజీ)ను చదవమని సలహా ఇచ్చాడు.[27]

1930లలో అలెగ్జాండర్ కోజేవ్, జీన్ హిప్పోలైట్ నేతృత్వంలోని నియో-హెగెలియన్ పునరుజ్జీవనం సార్త్రేతో సహా మొత్తం అప్పటి తరం ఫ్రెంచ్ ఆలోచనాపరులకు ప్రేరణనిచ్చింది ఇంకా హెగెల్ ఫెనోమెనాలజీ ఆఫ్ స్పిరిట్ ను అన్వేష్షించడానికి దారి తీసింది.

మేధావిగా ప్రజలలోకి

[మార్చు]

తత్త్వం

[మార్చు]

సాహిత్యం

[మార్చు]

రచనలు

[మార్చు]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ 1.0 1.1 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; SEP అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  2. ↑ Critique of Dialectal Reason [1967]
  3. ↑ Sartre, J.-P. 2004 [1937]. The Transcendence of the Ego. Trans. Andrew Brown. Routledge, p. 7.
  4. ↑ Siewert, Charles, "Consciousness and Intentionality" Archived 2 డిసెంబరు 2013 at the Wayback Machine, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2011 Edition), Edward N. Zalta (ed.).
  5. ↑ "Dictionary.com | Meanings & Definitions of English Words". Dictionary.com (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2024-02-18.
  6. ↑ "Minnen, bara minnen" (ISBN 978-91-0-057140-5) from year 2000 by Lars Gyllensten. Address by Anders Österling, Member of the Swedish Academy. Retrieved 4 February 2012.
  7. ↑ McCloskey, Deirdre N. (2006). The Bourgeois Virtues: Ethics for an Age of Commerce. University of Chicago Press. p. 297. ISBN 978-0-226-55663-5.
  8. ↑ Forrest E. Baird (22 July 1999). Twentieth Century Philosophy. Prentice Hall. p. 226. ISBN 978-0-13-021534-5. Archived from the original on 19 March 2022. Retrieved 4 December 2011.
  9. ↑ Brabazon, James (1975). Albert Schweitzer: A Biography. Putnam. p. 28.
  10. ↑ Leak, Andrew N. (2006), Jean-Paul Sartre, London: Reaktion Books, pp. 16–18.
  11. ↑ Jean-Paul, Sartre; Arlette Elkaïm-Sartre, Jonathan Webber (2004) [1940]. The Imaginary: A Phenomenological Psychology of the Imagination. Routledge. pp. viii. ISBN 978-0-415-28755-5.
  12. ↑ "Quelques Anciens Celebres". Hattemer. Archived from the original on 18 June 2015. Retrieved 2015-06-30.
  13. ↑ 13.0 13.1 Schrift, Alan D. (2006). Twentieth-century French Philosophy: Key Themes and Thinkers. Blackwell Publishing. pp. 174–175. ISBN 978-1-4051-3217-6.
  14. ↑ Memoirs: Fifty Years of Political Reflection, Raymond Aron (1990).
  15. ↑ Auffret, D. (2002), Alexandre Kojeve. La philosophie, l'Etat, la fin de l'histoire, Paris: B. Grasset.
  16. ↑ Boulé, Jean-Pierre (2005). Sartre, Self-formation, and Masculinities (in ఇంగ్లీష్). Berghahn Books. ISBN 978-1-57181-742-6.
  17. ↑ Cohen-Solal 1987, pp. 61–62 "During his first years at the Ecole, Sartre was the fearsome instigator of all the revues, all the jokes, all the scandals."
  18. ↑ 18.0 18.1 18.2 Gerassi 1989.
  19. ↑ Godo, Emmanuel (2005). Sartre en diable (in ఫ్రెంచ్). Cerf. ISBN 978-2-204-07041-6.
  20. ↑ Hayman, Ronald (1987). Sartre: A Life (in ఇంగ్లీష్). Simon and Schuster. ISBN 978-0-671-45442-5.
  21. ↑ "Jean-Paul Sartre Philosopher, Social Advocate". Tameri.com. Archived from the original on 28 October 2011. Retrieved 27 October 2011.
  22. ↑ Humphrey, Clark (28 November 2005). "The People Magazine approach to a literary supercouple". The Seattle Times. Archived from the original on 31 December 2007. Retrieved 20 November 2007.
  23. ↑ Siegel, Liliane (1990). In the Shadow of Sartre. Collins (London). p. 182. ISBN 978-0-00-215336-2.
  24. ↑ Desan, Wilfred, The Tragic Finale: An Essay on the Philosophy of Jean-Paul Sartre (New York: Harper Torchbooks, 1960) xiv.
  25. ↑ Bair, Deirdre, Simone de Beauvoir: A Biography (New York: Touchstone Book, 1990), pp. 145–146.
  26. ↑ Simone de Beauvoir, La Force de l'âge, Gallimard, 1960, p. 158.
  27. ↑ Sartre, Jean-Paul (1964), "Merleau-Ponty vivant", in Situations, IV: Portraits, Paris: Gallimard, p. 192.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=జీన్-పాల్_సార్త్రే&oldid=4494856" నుండి వెలికితీశారు