జెబ్-ఉన్-నిస్సా
జెబ్-ఉన్-నిస్సా (పర్షియన్: 15 ఫిబ్రవరి 1638 - 26 మే 1702)[2] మొఘల్ యువరాణి, చక్రవర్తి ఔరంగజేబు, అతని ప్రధాన భార్య దిల్రాస్ బాను బేగం పెద్ద సంతానం. "మఖ్ఫీ" ("దాచిన, మారువేషంలో, దాచినవాడు") అనే మారుపేరుతో వ్రాసిన కవయిత్రి కూడా ఈమె.
ఢిల్లీలోని సలీంఘర్ కోటలో తన జీవితంలో చివరి 20 సంవత్సరాలలో ఆమె తండ్రిచే ఖైదు చేయబడిన యువరాణి జెబ్-ఉన్-నిస్సా ఒక కవిగా గుర్తుంచుకోబడుతుంది, ఆమె రచనలు మరణానంతరం దివాన్-ఇ-మక్ఫీ (పర్షియన్: మఖ్ఫీ సంపూర్ణ (కవితాత్మక) రచనలు"గా సేకరించబడ్డాయి.[1]
ప్రారంభ సంవత్సరాలు
[మార్చు]జననం
[మార్చు]జెబ్-ఉన్-నిస్సా ("స్త్రీ జాతి అలంకరణ/ అందం"), యువరాజు ముహి-ఉద్-దిన్ (తరువాత, చక్రవర్తి ఔరంగజేబు) పెద్ద సంతానం, ఆమె తల్లిదండ్రుల వివాహం జరిగిన సరిగ్గా తొమ్మిది నెలల తరువాత 1638 ఫిబ్రవరి 15 న దక్కన్ లోని దౌలతాబాద్ లో జన్మించింది. ఆమె తల్లి దిల్రాస్ బాను బేగం ఔరంగజేబు మొదటి భార్య, ప్రధాన భార్య, ప్రముఖ సఫావిద్ రాజవంశానికి చెందిన యువరాణి; ఇరాన్ (పర్షియా) పాలక రాజవంశం.[2] జెబ్-ఉన్-నిస్సా తన తండ్రికి ఇష్టమైన కుమార్తె, ఈ కారణంగానే ఆమె అతనిని బాధపెట్టిన వ్యక్తులను క్షమించమని బలవంతం చేయగలిగారు.[3]
విద్య, విజయాలు
[మార్చు]ఆస్థానంలోని మహిళల్లో ఒకరైన హఫీజా మరియంకు జెబ్-ఉన్-నిస్సా విద్యను అందించిందని ఔరంగజేబు అభియోగం మోపారు. జెబ్-ఉన్-నిస్సా మూడేళ్ళలో ఖురాన్ ను స్మరిస్తూ ఏడేళ్ల వయసులో హఫీజాగా మారడం వల్ల ఆమె తన తండ్రి తెలివితేటలు, సాహిత్య అభిరుచులను వారసత్వంగా పొందినట్లు తెలుస్తోంది. ఈ సందర్భాన్ని ఆమె తండ్రి గొప్ప విందుతో జరుపుకున్నారు, ప్రభుత్వ సెలవు ప్రకటించారు. యువరాణికి ఆమె తండ్రి 30,000 బంగారు నాణేలను బహుమతిగా ఇచ్చారు.[4] ఔరంగజేబు తన ప్రియమైన కుమార్తెను బాగా చదివించినందుకు 30,000 బంగారు నాణేలను ఉస్తానీకి (ఒక మహిళా "ఉస్తాద్" లేదా ప్రసిద్ధ ఉపాధ్యాయురాలికి గౌరవప్రదమైన బిరుదు) చెల్లించాడు.
జెబ్-ఉన్-నిస్సా తరువాత గొప్ప పర్షియన్ కవి అయిన మొహమ్మద్ సయీద్ అష్రఫ్ మజందారాణితో కలిసి ఆనాటి శాస్త్రాలను నేర్చుకుంది.[5] ఆమె తత్వశాస్త్రం, గణితం, ఖగోళ శాస్త్రం,[6] సాహిత్యం నేర్చుకుంది, పర్షియన్, అరబిక్, ఉర్దూ భాషలకు ప్రేయసి. కాలిగ్రఫీలో కూడా ఆమెకు మంచి పేరుంది. ఆమె లైబ్రరీ అన్ని ఇతర ప్రైవేట్ సేకరణలను అధిగమించింది, ఆమె కోరిక మేరకు సాహిత్య రచనలను రూపొందించడానికి లేదా ఆమె కోసం వ్రాతప్రతులను కాపీ చేయడానికి అనేక మంది పండితులను ఉదార వేతనాలపై నియమించింది. ఆమె గ్రంథాలయం చట్టం, సాహిత్యం, చరిత్ర, వేదాంతశాస్త్రం వంటి ప్రతి అంశంపై సాహిత్య రచనలను కూడా అందించింది.
జెబ్-ఉన్-నిస్సా దయగల వ్యక్తి, అవసరమైన వ్యక్తులకు ఎల్లప్పుడూ సహాయం చేసేవారు[7]. వితంతువులకు, అనాథలకు సాయం చేశారు. ఆమె ప్రజలకు సహాయం చేయడమే కాకుండా, ప్రతి సంవత్సరం మక్కా, మదీనాలకు హజ్ యాత్రికులను పంపింది. ఆమె సంగీతం పట్ల కూడా ఆసక్తి చూపింది, ఆమె కాలపు మహిళలలో ఆమె ఉత్తమ గాయని అని చెప్పబడింది.
వ్యక్తిగత జీవితం
[మార్చు]
జెబ్-ఉన్-నిస్సా వివాహం చేసుకోలేదు, ఆమెకు చాలా మంది ప్రేమికులు ఉన్నప్పటికీ జీవితాంతం ఒంటరిగానే ఉంది. సీక్రెట్ లవర్స్, ప్యాలెస్ ట్రిస్ట్ ల గురించి ఊహాజనిత గాసిప్స్ కూడా పెరిగాయి.[8]
జెబ్ అల్-నిసాకు మరో నలుగురు చెల్లెళ్లు ఉన్నారు: జీనత్ ఉన్-నిస్సా, జుబ్దత్-ఉన్-నిస్సా, బద్ర్-ఉన్-నిసా, మిహ్ర్-ఉన్-నిసా.
ఆమె తాత, చక్రవర్తి షాజహాన్ ఆమెను తన మొదటి బంధువు, ప్రిన్స్ సులేమాన్ షికోతో నిశ్చితార్థం చేసుకున్నారు, అతను ఆమె మేనమామ, క్రౌన్ ప్రిన్స్ దారా షికో పెద్ద కుమారుడు. షాజహాన్ తరువాత మొఘల్ సింహాసనానికి వారసుడిగా ఉన్న దారా షికోకు సులేమాన్ వారసుడు కావడంతో షాజహాన్ ఆమెను భావి మొఘల్ సామ్రాజ్ఞి కావాలని భావించారు. అయితే, ఔరంగజేబు విముఖత కారణంగా ఈ వివాహం పరిపూర్ణమైన జోడీగా ఉండేది, కానీ జరగలేదు; తన అన్నను అసహ్యించుకున్నారు. ఇరాన్ రాజు రెండవ షా అబ్బాస్ కుమారుడు మిర్జా ఫరూక్ కూడా ఆమెను వివాహం చేసుకోవాలనుకున్నారు.[9]అనేక ఇతర ప్రతిపాదనలు కూడా ఆమెకు వచ్చాయి, కాని వివాహం నిశ్చయం కావడానికి ముందు, ఆమె రాకుమారులను చూడాలని కోరింది.
వారసత్వం
[మార్చు]ఆమె కవితా పుస్తకం 1929 లో ఢిల్లీలో, 2001 లో టెహ్రాన్లో ముద్రించబడింది. దీని వ్రాతప్రతులు నేషనల్ లైబ్రరీ ఆఫ్ పారిస్, బ్రిటిష్ మ్యూజియం లైబ్రరీ, జర్మనీలోని టుబింగెన్ విశ్వవిద్యాలయం లైబ్రరీ, భారతదేశంలోని మోటా లైబ్రరీలో ఉన్నాయి. లాహోర్ లోనే ఆమె వేసిన, చౌబుర్జీ లేదా నాలుగు అంతస్తుల ఉద్యానవనం అని పిలువబడే ఈ ఉద్యానవనాన్ని ఇప్పటికీ గోడలు, ద్వారాల భాగాల ద్వారా గుర్తించవచ్చు.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Lal & Westbrook 1913, p. 20.
- ↑ Hamid, Annie Krieger Krynicki ; translated from French by Enjum (2005). Captive princess : Zebunissa, daughter of Emperor Aurangzeb. Karachi: Oxford University Press. p. 73. ISBN 9780195798371.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ Sir Jadunath Sarkar (1979). A short history of Aurangzib, 1618–1707. Orient Longman. p. 14.
- ↑ Raman, Sista Anantha (2009). Women in India A Social and Cultural History. Library of Congress Catologing –in – Publication Data. p. 10. ISBN 978-0-275-98242-3.
- ↑ Mirsa, Rekha (1967). Women in Mughal India. Munshiram Manoharlal. p. 90.
- ↑ "WISE: Muslim Women: Past and Present – Zebunnisa". Archived from the original on 27 December 2011. Retrieved 2 September 2012.
- ↑ Nath 1990, p. 163.
- ↑ Hutton, Deborah (2015). A Companion to Asian Art and Architecture. john Wiley & Sons. p. 220. ISBN 9781119019534.
- ↑ Nath 1990, p. 150.