టోరు‌స్టెన్సను యుద్ధం

Torstenson War
the Thirty Years' War and Dano-Swedish Warలో భాగము
తేదీ 1643–1645 ప్రదేశం Northern Europe (Värmland, Skåneland, Danish straits, Jutland) Baltic Sea and North Sea ఫలితం Swedish victory రాజ్యసంబంధమైన మార్పులు Jämtland, Härjedalen, Idre, Särna, Gotland, and Ösel become Swedish territories. Halland ceded to Sweden for a period of 30 years as a guarantee
ప్రత్యర్థులు
Swedish Empire	Denmark–Norway Supported by:
సేనాపతులు, నాయకులు
Gustav Horn Carl Gustaf Wrangel Lennart Torstenson Mårten Anckarhielm Carl Gustav	Christian IV Hannibal Sehested Anders Bille Ebbe Ulfeldt Matthias Gallas
బలం
24,600	32,000

టోర్స్టెన్సను యుద్ధం స్వీడను - డెన్మార్కు-నార్వే మధ్య 1643 నుండి 1645 వరకు జరిగింది. ఈ పేరు స్వీడిషు జనరలు లెన్నార్టు టోర్స్టెన్సను నుండి వచ్చింది.

1629 లుబెకు ఒప్పందంలో డెన్మార్కు-నార్వే ముప్పై సంవత్సరాల యుద్ధం నుండి వైదొలిగింది. యుద్ధంలో విజయాల తర్వాత, స్వీడను‌కు సంబంధించి దాని అనుకూలమైన భౌగోళిక స్థానం కారణంగా డెన్మార్కు-నార్వే మీద దాడి చేయాలని స్వీడను భావించింది. రెండు సంవత్సరాల స్వల్ప యుద్ధంలో స్వీడను దాడి చేసింది. యుద్ధాన్ని ముగించిన బ్రోం‌సెబ్రో ఒప్పందం (1645)లో డెన్మార్కు-నార్వే భారీ ప్రాదేశిక రాయితీలు ఇవ్వవలసి వచ్చింది. స్వీడను‌ను సౌండు డ్యూసు నుండి మినహాయించాల్సి వచ్చింది. ఇది డానిషు-నార్వేజియను డొమినియం మారిసు బాల్టిసి ముగింపును వాస్తవంగా అంగీకరిస్తుంది. రెండవ నార్తర్ను, స్కానియను, గ్రేట్ నార్తర్ను యుద్ధాలలో ఈ ఫలితాన్ని తిప్పికొట్టడానికి డానిషు-నార్వేజియను ప్రయత్నాలు విఫలమయ్యాయి.

నేపథ్యం

ముప్పై సంవత్సరాల యుద్ధంలో స్వీడన్ అత్యంత విజయవంతమైంది జర్మనీలో ఇంపీరియల్ సైన్యాలను ఓడించి, గుస్తావసు అడాల్ఫసు నాయకత్వంలో ఆయన మరణం తరువాత స్వీడను లార్డు హై ఛాన్సలరు కౌంటు ఆక్సెలు ఆక్సెన్స్టియెర్నా నాయకత్వంలో గణనీయమైన విజయాలు సాధించింది. అదే సమయంలో స్వీడను‌ను డెన్మార్కు-నార్వే నిరంతరం బెదిరించింది. ఇది దక్షిణం నుండి (బ్లెకింజు, స్కానియా, హాలెండ్), పశ్చిమం నుండి (బోహుస్లాన్), వాయువ్యం నుండి (జామ్టు‌లాండు, హర్జెడాలెను) స్వీడన్‌ను దాదాపు పూర్తిగా చుట్టుముట్టింది. డానిషు సౌండు డ్యూస్ కూడా నిరంతర చికాకుకు మూలంగా, యుద్ధానికి దోహదపడే అంశంగా ఉన్నాయి. 1643 వసంతకాలంలో స్వీడిషు ప్రివీ కౌన్సిలు వారి సైనిక బలం డెన్మార్కు-నార్వే ఖర్చుతో ప్రాదేశిక లాభాలను సాధ్యం చేస్తుందని నిర్ణయించింది. కౌన్సిలు యుద్ధ ప్రణాళికను రూపొందించింది. మేలో డెన్మార్కు మీద ‌ఆశ్చర్యకరమైన బహుళ-ఫ్రంటు దాడికి దర్శకత్వం వహించింది.

ముందుమాట

స్వీడిషు ఫీల్డు మార్షలు లెన్నార్టు టోరు‌స్టెన్సను‌ను డెన్మార్కు‌ మీద దాడి చేయాలని ఆదేశించారు. మొరావియా నుండి బయలుదేరి ఆయన దళాలు డిసెంబరు 12న హోలు‌స్టెయిను‌లోని డానిషు భూభాగంలోకి ప్రవేశించాయి. 1644 జనవరి చివరి నాటికి జట్లాండు ద్వీపకల్పం ఆయన ఆధీనంలోకి వచ్చింది. 1644 ఫిబ్రవరిలో స్వీడిషు జనరలు గుస్తావు హార్ను 11,000 మంది సైన్యంతో మాల్మో కోట పట్టణం మినహా డానిషు ప్రావిన్సులైన హాలెండును, స్కానియాలో ఎక్కువ భాగాన్ని ఆక్రమించాడు.

యుద్ధం

డెన్మార్కు

ఈ దాడి డెన్మార్కు-నార్వే ముందుగా ఊహించని కారణంగా సరిగా సిద్ధం కాలేదు. కానీ రాజు 4వ క్రిస్టియను తన మనస్సును దృఢంగా నిలుపుకున్నాడు. అయన స్వదేశీ దీవులను రక్షించడానికి నౌకాదళం మీద తన విశ్వాసాన్ని ఉంచాడు. 1644 జూలై 1న కోల్‌బెర్గరు హైడు యుద్ధంలో గెలిచాడు. కానీ అక్టోబరు 13న ఫెహు‌మార్ను యుద్ధంలో స్వీడిషు నౌకాదళం మీద నిర్ణయాత్మక ఓటమిని చవిచూశాడు. మార్టెను అంకార్హీల్ము (గతంలో మెర్టెను థిజ్సెను) కింద లీజుకు తీసుకున్న డచ్ నౌకలతో సహా. నార్వేజియను-స్వీడిషు సరిహద్దులో స్వీడను మీద దాడి చేయడం ద్వారా స్కానియాలోని డానిషు ప్రావిన్సుల మీద ఒత్తిడిని తగ్గించడానికి ఆయన నార్వే దళాలను కూడా మద్దతు కూడా ఉంటుందని లెక్కించాడు.

నార్వే

క్రిస్టియను అల్లుడు గవర్నరు జనరలు హన్నిబాలు సెహెస్టెడు పాలనలో ఉన్న నార్వే ఇష్టపడకుండా పాల్గొన్నది. నార్వేజియను ప్రజలు స్వీడను‌ మీద దాడిని వ్యతిరేకించారు. ఇది వారిని ప్రతిదాడికి మాత్రమే తెరిచి ఉంచుతుంది. స్టాటు‌హోల్డరు సెహెస్టెడు దిశకు వారి వ్యతిరేకత తీవ్రంగా పెరిగింది. యుద్ధాన్ని "హన్నిబాలు యుద్ధం"గా విమర్శించారు. డెన్మార్కు బెదిరింపులకు గురైనప్పుడు జాకబు ఉల్ఫెల్డు నార్వేజియను జెమ్టు‌ల్యాండు నుండి స్వీడను ‌మీద దాడిని ప్రారంభించినప్పుడు డేన్సు నార్వేజియను ప్రజల మనోభావాలను పెద్దగా పట్టించుకోలేదు. ఆయనను వెనక్కి తరిమికొట్టారు, స్వీడిషు దళాలు తాత్కాలికంగా జెమ్టు‌ల్యాండు‌ను ఆక్రమించాయి. వెనక్కి తరిమికొట్టబడటానికి ముందు నార్వేజియను ఓస్టర్డాలు‌లోకి ముందుకు సాగాయి.

సెహెస్టెడు తన సొంత సైన్యం హెన్రికు జెల్కే ఆధ్వర్యంలో ఇలాంటి సైన్యంతో స్వీడిషు వార్ము‌ల్యాండు‌లోకి ముందుకు సాగడానికి సన్నాహాలు చేశాడు. కానీ గోథెను‌బర్గు మీద దాడిలో రాజును విడిపించాలని ఆదేశించబడ్డాడు. సెహెస్టెడు వచ్చినప్పుడు రాజు తన నౌకాదళంలో చేరి గాయపడినప్పటికీ వీరోచితంగా ప్రదర్శన ఇచ్చాడు. టోర్‌స్టెన్సను సైన్యం డానిషు దీవులకు వెళ్లకుండా నిరోధించాడు. నార్వేజియను ముందు భాగంలో సెహెస్టెడు కొత్త స్వీడిషు నగరమైన వానర్స్‌బోర్గు మీద దాడి చేసి నాశనం చేశాడు. ఆయన జార్జి వాన్ రీచు‌వీను నాయకత్వంలో నార్వేజియను దళాలను వింగరు ఈడ్స్‌కోగు నుండి సరిహద్దు మీదుగా హెన్రికు జెల్కే ఆధ్వర్యంలోని దళాలను స్వీడిషు డాల్స్‌ల్యాండు‌లోకి పంపాడు.

తరువాత

క్రిస్టియను డానిషు దళాలు చాలా అలసిపోయాయి. ఆయన శాంతి కావాలని కోరాడు. వేయడంలో ఫ్రాన్సు యునైటెడు ప్రావిన్సెసు మధ్యవర్తిత్వాన్ని అంగీకరించవలసి వచ్చింది. 1645 ఆగస్టు 13న బ్రోంసెబ్రొ శాంతి ఒప్పందం మీద సంతకం చేయబడింది. ఇది డెన్మార్కు-నార్వేకు అవమానకరమైన విపత్తు. డానిషు భూభాగం గుండా బాల్టికు సముద్రంలోకి వెళ్ళడానికి విధించే సౌండ్ డ్యూసు నుండి స్వీడన్లకు మినహాయింపు లభించింది. డెన్మార్కు-నార్వే నార్వేజియను ప్రావిన్సులైన జెమ్ట్‌ల్యాండు, హెర్జెడాలెను, ఇడ్రే & సెర్నా పట్టణాలు, బాల్టికు మధ్యలో ఉన్న వ్యూహాత్మకంగా విలువైన డానిషు దీవులైన గోట్‌ల్యాండు (డెన్మార్క్‌లోని వాల్డెమారు అటరు‌డాగు 1361లో స్వీడను నుండి ఈ ద్వీపాన్ని స్వాధీనం చేసుకుంది), బాల్టికు సముద్రంలోని ఓసెలు‌లను స్వీడన్‌కు అప్పగించింది. డలార్నాలో ల్యాండు‌షోవ్డింగు (భూమికి అధిపతి అంటే గవర్నర్) 200 మంది డేల్‌కార్లియను రైతులను పెంచాడు, వారు సర్నా ప్రాంతాన్ని స్వాధీనం చేసుకున్నారు. ఇది వాస్తవ స్వీడిషు భూభాగంగా మారింది. ఈ ఒప్పందం, హామీగా స్వీడను డానిషు ప్రావిన్సు హాలెండు‌తో పాటు ఇతర భూభాగాలను 30 సంవత్సరాల పాటు ఆక్రమించింది. డెన్మార్కు-నార్వే సింహాసనాలకు వారసుడు. వెర్డెను ప్రిన్సు-బిషోప్రికు (1634–1645), బ్రెమెను ప్రిన్సు-ఆర్చ్ బిషోప్రికు (1635–1645) నిర్వాహకుడు 2వ ఫ్రెడరికు రాజీనామా చేయాల్సి వచ్చింది. ఇద్దరు ప్రిన్సు-బిషోప్రికు‌లను స్వీడన్లు ఆక్రమించారు. వెస్టు‌ఫాలియా శాంతి ప్రకారం యువరాజు-బిషోప్రికు‌లు ఇద్దరూ 1648లో స్వీడిషు కిరీటానికి పవిత్ర రోమను సామ్రాజ్యం ఒక భాగం అయ్యారు.

తరువాత సంఘటనలు

డెన్మార్కు-నార్వే ఓటమి బాల్టికు‌లో చారిత్రాత్మక అధికార సమతుల్యతను తిప్పికొట్టింది. స్వీడను బాల్టిక్‌ మీద ఆధిపత్యాన్ని ఉత్తర సముద్రంలోకి అపరిమిత ప్రాప్యతను పొందింది. ఇకపై డెన్మార్కు-నార్వే చుట్టుముట్టలేదు. ఈ ఆకస్మిక దాడి డెన్మార్కు-నార్వే ఇప్పుడు తమ నష్టాలను తిరిగి పొందే అవకాశాన్ని వెతుకుతుందని హామీ ఇచ్చింది. అయితే స్వీడను మరింత విస్తరించడానికి అవకాశాల కోసం చూస్తుండగా తదుపరి శతాబ్దంలో బాల్టిక్‌ మీద నిరంతర సంఘర్షణకు వేదికగా నిలిచింది. డెన్మార్కు-నార్వే యుద్ధం నుండి బయటపడటంతో టోర్స్టెన్సన్ డెన్మార్కు దక్షిణాన జుట్లాండు నుండి బోహేమియా వరకు గల్లాసు ఆధ్వర్యంలో ఇంపీరియలు సైన్యాన్ని వెంబడించాడు. ప్రేగు సమీపంలోని జాంకౌ యుద్ధంలో స్వీడిషు సైన్యం గల్లాసు ఆధ్వర్యంలోని ఇంపీరియలు సైన్యాన్ని ఓడించింది. బోహేమియను భూములను ఆక్రమించి ప్రేగ్‌ను అలాగే వియన్నాను బెదిరించగలిగింది.

ఇవికూడా చూడండి

• మొదటి స్వీడిష్–నార్వేజియన్ యూనియన్
• కల్మార్ యూనియన్
• నార్వేజియన్ రాచరికం చరిత్ర
• నార్వే అంతర్యుద్ధం
• నార్వే ఏకీకరణ

• నార్వే చిన్న రాజ్యాలు
• నార్వా యుద్ధం (1700)
• డెన్మార్కు–నార్వే
• కల్మారు యుద్ధం
• నార్వే సైనిక చరిత్ర

• గ్రేట్ నార్తర్ను యుద్ధసమయంలో నార్వే
• స్వీడిషు–నార్వేజియను యుద్ధం
• గన్‌బోట్ యుద్ధం
• సిల్డా యుద్ధం
• పీటరు వెస్సెలు

• డెన్మార్కు - నార్వే - హోల్‌స్టెయిను సంస్కరణ
• నార్వేలో కాథలిక్ వ్యతిరేకత
• రాజ్యాంగ దినోత్సవం (నార్వే)
• టోరు‌స్టెన్సను యుద్ధం
• క్రిస్టియను‌షోం కోట

• డానిషు నావికాదళ చరిత్ర
• క్రింజెను యుద్ధం
• క్వామ్ కోసం యుద్ధం
• లింగోరు యుద్ధం
• రాయల్ నార్వేజియన్ నేవీ

• ఉత్తర నార్వే జాయింటు రెస్క్యూ కోఆర్డినేషను సెంటరు
• నార్వేజియను ఎయిర్ అంబులెన్సూ
• నార్వేలో విమానయానం
• నార్వేలో ఎన్నికలు
• నార్వేజియను మున్సిపలు ఎన్నికలు

• దక్షిణ నార్వే జాయింటు రెస్క్యూ కోఆర్డినేషను సెంటరు
• నార్వేజియను సాయుధ దళాలు
• రాయలు ప్యాలెసు ఓస్లో
• బైగ్డోయ్ రాయల్ ఎస్టేట్
• అకేర్షసు కోట

• టోన్సుబర్గు కోట
• హాఫ్ర్స్‌ఫ్జోర్డు యుద్ధం
• స్టాంఫోర్డు బ్రిడ్జి యుద్ధం
• స్కాటిషు–నార్వేజియను యుద్ధం
• ఫుల్ఫోర్డు ‌యుద్ధం

• నార్డికు రాతి యుగం
• నార్వేజియను హోం గార్డు
• వేర్నెసు ఎయిర్ స్టేషను
• థియేటరు యుద్ధం
• జార్స్కోయి సెలొ ఒప్పందం

• బ్లిట్జి హౌసు
• నార్వేలో అరాజకత్వం
• చతురస్ర యుద్ధం
• నార్వేజియను రాచరికం ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ 1905
• నార్వేలో మరణశిక్ష