తాష్కెంట్ ప్రకటన
తాష్కెంట్ ప్రకటన (తాష్కెంట్ డిక్లరేషన్, అంగ్లమ్:Tashkent Declaration) అనేది భారత దేశము, పాకిస్తాన్ మధ్య 1966 జనవరి 10 న జరిగిన శాంతి ఒప్పందం. తాష్కెంట్ ప్రకటన భారత్ పాకిస్తాన్ యుద్ధాన్ని పరిష్కరించింది.
రెండు దేశాల మధ్య 1965 ఏప్రిల్ నుండి 1965 సెప్టెంబరు వరకు చిన్న తరహా, క్రమరహితమైన పోరాటమ్ 1965 లో భారతదేశం, పాకిస్తాన్ మధ్య యుద్ధనికి దారితీసింది. ఇది జమ్మూ, కాశ్మీర్ రాచరిక రాష్ట్రాల యొక్క వనరులు, జనాభాపై నియంత్రణను కోసం జరిగింది.
భారత పాకిస్తాన్‌ల యుద్ధం మరింత కొనసాగితే ఇతర దేశాలు కూడా అందులో పాలుపంచుకునే అవకాశం ఉందనే భయంతో సోవియెట్ యూనియన్, అమెరికాలు వత్తిడి చేసిన మీదట సెప్టెంబరు 23 న ఇరుదేశాల మధ్య శాంతి ఒప్పందం కుదిరింది.[1][2]
అవలోకనం
[మార్చు]Uzbek SSR, యు ఎస్ ఎస్ ఆర్ (USSR) (ఇప్పుడు ఉజ్బెకిస్తాన్) లో తాష్కెంట్లో 4- 1966 జనవరి 10 నుండి ఒక శాశ్వత పరిష్కారం కోసం ఒక సమావేశం జరిగింది.[3]
సోవియట్ తరుపున అలెక్సీ కొసిగిన్, భారత ప్రధానమంత్రి లాల్ లాల్ బహాదుర్ శాస్త్రి, పాకిస్తాన్ అధ్యక్షుడు ముహమ్మద్ ఆయుబ్ ఖాన్లకు మద్యవర్తిత్వం చేసాడు.[2][4]
యునైటెడ్ నేషన్స్, అమెరికన్, సోవియట్ ప్రమేయం వల్ల తాష్కెంట్ సమావేశంలో, భారతదేశం, పాకిస్తాన్ ఒప్పంద బాధ్యతలచే కట్టుబడి, ఒకరితో ఒకరినొకరు స్వాధీనం చేసుకున్న ప్రాంతాలను విడిచిపెట్టి, కాశ్మీర్లో 1949 కాల్పుల విరమణ రేఖకు తిరిగి రావడానికి అంగీకరించాయి.
ప్రకటన
[మార్చు]ఈ సదస్సు గొప్ప విజయాన్ని సాధించింది, విడుదలైన ప్రకటన శాశ్వత శాంతి కోసం ఒక ప్రణాళికగా భావించబడింది.భారత్, పాకిస్థాన్ బలగాలు వారి పూర్వ-సంఘర్షణల స్థానాలకు చేరుకున్నయి.రెండు దేశాలు ఒకరి అంతర్గత వ్యవహారాలలో మరొకరు జోక్యం చేసుకోడదు, ఆర్థిక, దౌత్య సంబంధాలు పునరుద్ధరించబడాలి, యుద్ధ ఖైదీల క్రమబద్ధమైన బదిలీ చెయాలి, ఇరు డేశాల నాయకులు ద్వైపాక్షిక సంబంధాలను మెరుగుపర్చడానికి కృషి చేయాలి.
పర్యవసానాలు
[మార్చు]ఈ ఒప్పందానికి భారతదేశంలో విమర్శలు వచ్చాయి, ఎందుకంటే కాశ్మీర్లో గెరిల్లా యుద్ధానికి విరుద్దంగా ఇందులో నిబంధనేదీ లేదు. ఒప్పందంపై సంతకం చేసిన తరువాత, భారత ప్రధాన మంత్రి లాల్ బహాదుర్ శాస్త్రి తాష్కెంట్లో అనుమానస్పదంగా మరణించాడు. శాస్ర్తి ఆకస్మిక మరణానికి కారణం విషప్రయొగం అనే కుట్ర సిద్ధాంతానికి దారితీసింది. భారత ప్రభుత్వం ఆయన మరణం గురించి నివేదికను ప్రకటించటానికి నిరాకరించింది, ఎందుకంటే ఇది విదేశీ సంబంధాలకు నష్టాన్ని కలిగించవచ్చని, దేశంలో విఘాతం కలిగించి పార్లమెంటరీ అధికారాలను పోగోట్టుకొవచ్చని భావించింది.[5]
తాష్కెంట్ ప్రకటనకు అనుగుణంగా, మంత్రివర్గ స్థాయిలో చర్చలు 1966 మార్చి 1, 2 న జరిగాయి. ఈ చర్చలు ఫలవంతం కానప్పటికీ, వసంత ఋతువు, వేసవి అంతటా కొనసాగాయి. కాశ్మీర్ సమస్యపై అభిప్రాయ భేదం ఉన్నందున, ఈ చర్చల్లో ఏ ఫలితమూ సాధించలేదు.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "The 1965 war". BBC News website. Retrieved 24 July 2020.
- ↑ 2.0 2.1 Bratersky, Alexander (12 January 2016). "At Tashkent, Soviet peace over India and Pakistan". Russia Beyond website (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 24 July 2020.
- ↑ "June 30th 1965: A Ceasefire was Agreed under UN Auspices Between India and Pakistan, Who Signed a Treaty to Stop the War at Rann of Kutch". MapsofIndia.com. 30 June 2014. Retrieved 24 July 2020.
- ↑ "Tashkent Declaration". Seventeen Moments in Soviet History (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). 2015-09-01. Retrieved 2018-01-10.
- ↑ Dhawan, Himanshi (11 July 2009). "45 yrs on, Shastri's death a mystery". The Times of India. Retrieved 10 January 2018.