థియేటరు యుద్ధం

Theatre War
the Russo-Swedish War (1788–90) and Dano-Swedish Warలో భాగము
Affæren ved Quistrumbro (The affair at Kvistrum) by Anthon Christoffer Rüde
తేదీ 24 September 1788 – 9 July 1789 (9 months, 2 weeks and 2 days) ప్రదేశం Sweden (Bohuslän, Dalsland and Jämtland) ఫలితం Swedish victory రాజ్యసంబంధమైన మార్పులు Status quo ante bellum
ప్రత్యర్థులు
మూస:Country data Denmark–Norway Denmark–Norway Russian Empire (Russo-Swedish War (1788–1790))	Sweden Supported by: Great Britain మూస:Country data Kingdom of Prussia
సేనాపతులు, నాయకులు
మూస:Country data Denmark–NorwayChristian VII మూస:Country data Denmark–Norway Charles of Hesse మూస:Country data Denmark–Norway Johann Friedrich	Gustav III Rudolf du Rietz Jan Verner Tranefelt
బలం
8,000–10,000	At least 850 people
ప్రాణ నష్టం, నష్టాలు
1,500–3,000 killed, wounded or captured	At least 5 dead, 845 captured and 60 wounded

థియేటరు వార్ (స్వీడిషు: టీటరు‌క్రిగెటు), కౌబెర్రీ వార్, క్రాన్‌బెర్రీ వార్ లేదా లింగను‌బెర్రీ వార్ (నార్వేజియను: టైట్టేబార్క్రిగెను, డానిషు: టైట్టేబార్క్రిగెన్) అని పిలువబడుతుంది.ఇది డెన్మార్కు-నార్వే, స్వీడను మధ్య జరిగిన ఒక చిన్న యుద్ధం, ఇది 1788 సెప్టెంబరు 24న ప్రారంభమై అధికారికంగా 1789 జూలై 9 వరకు కొనసాగింది. దాడిని ప్రారంభించాలనే నిర్ణయం డెన్మార్కు‌లో తీసుకున్నప్పటికీ దాడి చేస్తున్న సైనికులలో ఎక్కువ మంది నార్వేజియను సైన్యం నుండి వచ్చిన నార్వేజియన్లు ఉన్నారు.

ఈ దాడి స్వీడను‌లోని బోహుస్లాను అని పిలువబడే ప్రాంతం వైపు మళ్లించబడింది. డెన్మార్కు-నార్వే మిత్రదేశంగా ఉన్న రష్యా తరఫున ఇటీవల తమ మీద దాడి చేసిన స్వీడన్ (3వ గుస్తావు రష్యను యుద్ధం)మీద దాడిచేసి రష్యా నుండి ఉపశమనం పొందేందుకు ఒక మళ్లింపుగా ఈ పనిచేయాల్సి ఉంది. దీని వలన డెన్మార్కు-నార్వే 1773లో సంతకం చేసిన రెండు రాజ్యాల మధ్య తమ పొత్తును గౌరవించవలసి వచ్చింది.

నేపథ్యం

స్వీడను రాజు 3వ గుస్తావు తన స్వంత చొరవతో రాజ్యాంగ విరుద్ధంగా 1788లో రష్యా మీద దాడి చేసి తద్వారా 1788–90లో రష్యా-స్వీడిషు యుద్ధాన్ని ప్రారంభించినప్పుడు డెన్మార్కు-నార్వే ఒక ఇబ్బందికరమైన స్థితిలో పడింది. 1773 నాటి జార్స్కోయ్ సెలో ఒప్పందంలో డెన్మార్కు-నార్వే, రష్యా మీద దాడి చేయాల్సిన సందర్భంలో 12,000 మంది సైనికులు లైను‌లోని ఆరు నౌకలు, మూడు యుద్ధనౌకలతో సహాయం చేయడానికి కట్టుబడి ఉంది. స్వీడిషు దాడి తర్వాత, రష్యన్లు డెన్మార్కు-నార్వే తన వాగ్దానాన్ని నిలబెట్టుకోవాలని డిమాండు చేశారు. డెన్మార్క్-నార్వే యుద్ధంలో చేరవలసి వచ్చింది. ఈ వార్త అందినప్పుడు 3వ గుస్తావు "నేను రక్షింపబడ్డాను!" అని అరిచాడు.

రష్యా మీద దాడి గుస్తావు స్వంత చొరవ అని చాలా మంది స్వీడిషు అధికారులు, రాజు ప్రత్యర్థులు యుద్ధాన్ని తీవ్రంగా వ్యతిరేకిస్తున్నారని (అంజలా కుట్ర చూడండి) భావించారు. యుద్ధం చాలా విజయవంతంగా జరగడం లేదని పరిగణనలోకి తీసుకుంటే ఈ ఆశ్చర్యార్థకంగా వింతగా అనిపించవచ్చు. అయితే చురుకైన రాజకీయవేత్త అయిన 3వ గుస్తావు దీనిని స్వీడిషు అభిప్రాయాన్ని తనకు అనుకూలంగా మార్చుకోవడానికి ఒక సువర్ణావకాశంగా భావించాడు. ఆయన ఫిన్లాండ్ ‌లోని యుద్ధభూమిని విడిచిపెట్టి స్టాక్‌హోంకు తరువాత డలార్నాకు వెళ్లాడు. అక్కడ ఆయన డేన్సు, నార్వేజియన్లకు వ్యతిరేకంగా రక్షణలో పాల్గొనడానికి అనేక స్వేచ్ఛా దళాలను ప్రేరేపించగలిగాడు. బలమైన ప్రజా మద్దతు ఉన్నప్పటికీ స్వీడన్ ‌లో కేవలం 10,000 మంది సైనికులు మాత్రమే ఉన్నారు. వారిని స్కాను, జామ్ట్‌ల్యాండు, బోహుస్లాను మధ్య విభజించాల్సి వచ్చింది.

డానిష్-నార్వేజియన్ దాడి

హెస్సే ప్రిన్సు చార్లెసు ఆధ్వర్యంలో దాదాపు 8,000-10,000 మంది సైనికులతో కూడిన మొదటి డానిషు-నార్వేజియను దళం సెప్టెంబరు 24న నార్వే నుండి బోహుస్లాను మీద దాడి చేసి బలహీనమైన స్వీడిషు ప్రతిఘటనను ఎదుర్కొంటూ వానర్సు‌బోర్గు వైపు వేగంగా ముందుకు సాగింది. కల్నలు జోహను వెర్నరు ట్రాను‌ఫెల్టు తన 700 మంది వ్యక్తులతో ఉడ్డెవాల్లాకు ఉత్తరాన ఉన్న క్విస్ట్రంలో తనను తాను రక్షణకల్పించుకున్నాడు. కానీ సెప్టెంబరు 29న మేజరు జనరలు జోహను ఫ్రెడరికు వాన్ ఉండ్ జు మాన్సు‌బాచు నేతృత్వంలోని చాలా పెద్ద డానిషు-నార్వేజియను దళం చేతిలో ఓడిపోయాడు. ఒక వారంలో డానిషు-నార్వేజియన్లు ఉద్దేవాల్లా, వానర్సు‌బోర్గు, అమాలు‌లను స్వాధీనం చేసుకున్నారు. అక్టోబరు 6న వారు గోథెను‌బర్గును లొంగిపోవాలని డిమాండు చేశారు.

దండయాత్ర దళాలు పెద్దగా ప్రతిఘటనను ఎదుర్కొన్నాయి. ఒక వారంలోనే ఉద్దేవాల్లా, వానర్సు‌బోర్గు అమాలు‌లను ఆక్రమించాయి. కానీ తరువాత గోథెను‌బర్గులో ఆగిపోయాయి. 10,000 మంది సైనికులలో నార్వేజియన్లు తరువాతి ఘర్షణల్లో 8 మందిని మాత్రమే కోల్పోయారు.

గోథెను‌బర్గు రక్షణ

ఈ సమయానికి 3వ గుస్తావు స్వయంగా నగరానికి చేరుకుని దృఢమైన చర్య తీసుకున్నాడు; ఆయన నిష్క్రియాత్మక లెఫ్టినెంటు జనరలు ఆండర్సు రుడాల్ఫు డు రిట్జు‌ను తొలగించి ఆయన స్థానంలో లెఫ్టినెంటు జనరలు జోహను స్పారే ఆఫ్ సోఫ్డెబోర్గు‌ను నియమించాడు. గోథెనుబర్గు ‌రక్షణలు త్వరగా బలపడ్డాయి. అదనంగా కోపెను‌హాగను‌లోని బ్రిటిషు రాయబారి సర్ హ్యూ ఎలియటు గోథెను‌బర్గుకు చేరుకుని అక్టోబరు 9న డానిషు-నార్వేజియను కమాండరు‌తో స్వల్ప యుద్ధ విరమణ ఒప్పందం కుదుర్చుకున్నాడు. ఆలస్యం, నిలుపుదల వ్యూహాలు యుద్ధ విరమణను దశలవారీగా మే 1789 వరకు పొడిగించాయి.

ముగింపు - తదనంతరం

యుద్ధ విరమణ తరువాత గ్రేటు బ్రిటను ప్రుస్సియా రెండింటి నుండి హోలు‌స్టెయిను మీద ‌ఉమ్మడి దాడి బెదిరింపులు, మరింత బలంగా రక్షించబడిన గోథెను‌బర్గును ఎదుర్కొన్న డానిషు-నార్వేజియను దళాలు 1788 నవంబరు 12న నార్వే వైపు కవాతు చేశాయి.3వ గుస్తావు దీనిని విజయంగా పిలవడానికి ఒక సాకుగా ఉపయోగించవచ్చు. ఫిన్నిషు ముందు భాగంలో పోరాటం ఇంకా కొనసాగుతుండటం వలన ఇది స్వీడను‌కు అనుకూలమైనది.

రాజు ఆమోదంతో లెఫ్టినెంటు బెంజెల్స్టు‌జార్నా కోపెను‌హాగను నౌకాశ్రయంలో ఏడు రష్యను నౌకలను తగలబెట్టాలని ప్రణాళిక వేసినట్లు వెల్లడైనప్పుడు విజయం ఒక పరాజయంగా మారే అవకాశం ఉంది. ప్రణాళిక వెల్లడికావడం వలన ఈ ప్రణాళికలు ఎప్పుడూ అమలు కాలేదు.

దాడి చేసిన డానిషు-నార్వేజియను దళం యుద్ధ చర్యల ద్వారా ఎనిమిది మందిని మాత్రమే కోల్పోయింది. ఈ సంఘర్షణకు దాదాపుగా పేలవంగా ఉన్న స్వీడిషు, నార్వేజియను పేర్లు దాని వల్ల కలిగే నిజమైన బాధను ప్రతిబింబించవు: ఆకలి, వ్యాధి, పేలవమైన పారిశుధ్య పరిస్థితులు, నిరంతర శరదృతువు వర్షపాతం కారణంగా డానిషు-నార్వేజియను సైన్యం 15,00-3,000 మందిని కోల్పోయింది. నవంబరు 12న నార్వేజియను విభాగం నార్వేకు తిరిగి వెళ్ళింది.

1789 జూలై 9న బ్రిటను, ప్రష్యా సంయుక్త శక్తి ముప్పుకు ముందు డెన్మార్కు-నార్వే సంఘర్షణలో చురుకైన భాగస్వామ్యాన్ని నిలిపివేయడానికి అంగీకరించింది. అధికారిక శాంతి ఒప్పందం కాకుండా డెన్మార్కు-నార్వే తటస్థ ప్రకటన జారీ చేసింది.

ఫ్రెడెరికు వాన్ హక్సుతుయాసేను ఈ పోరాటంలో అధికారిగా పాల్గొన్నాడు. వారిలో ప్రాణాంతకమైన ప్లేగు కారణంగా దళాల వినాశం అయున ఫలితంగా ఆయన 1793లో సైనిక సరఫరా సదుపాయాన్ని అధ్యయనం చేయడానికి విదేశాలకు వెళ్లాడు. దీన్ని చేయడానికి ఆయన ప్రష్యను, ఆస్ట్రియను, ఇతర సైన్యాలను సందర్శించాడు.

యుద్ధం పేరు

"థియేటర్ వార్" అనే స్వీడిష్ పదం తరువాతి కాలంలో ఆచరణలో యుద్ధం "నిజమైన" యుద్ధ సంఘర్షణ కంటే నాటకీయ దృశ్యం అనే అభిప్రాయాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది.

నార్వేజియన్‌లో, పర్వత క్రాన్‌బెర్రీకి నార్వేజియన్ పదం తర్వాత యుద్ధాన్ని టైట్టెబార్క్రిగెన్ అని పిలుస్తారు, స్థానిక జనాభా సహాయం నిరాకరించిన నార్వేజియన్ దళాలు బెర్రీ సీజన్‌లో భూమిపై ఎలా జీవించాల్సి వచ్చిందో జ్ఞాపకార్థం.

ఇవికూడా చూడండి

• మొదటి స్వీడిష్–నార్వేజియన్ యూనియన్
• కల్మార్ యూనియన్
• నార్వేజియన్ రాచరికం చరిత్ర
• నార్వే అంతర్యుద్ధం
• నార్వే ఏకీకరణ

• నార్వే చిన్న రాజ్యాలు
• నార్వా యుద్ధం (1700)
• డెన్మార్కు–నార్వే
• కల్మారు యుద్ధం
• నార్వే సైనిక చరిత్ర

• గ్రేట్ నార్తర్ను యుద్ధసమయంలో నార్వే
• స్వీడిషు–నార్వేజియను యుద్ధం
• గన్‌బోట్ యుద్ధం
• సిల్డా యుద్ధం
• పీటరు వెస్సెలు

• డెన్మార్కు - నార్వే - హోల్‌స్టెయిను సంస్కరణ
• నార్వేలో కాథలిక్ వ్యతిరేకత
• రాజ్యాంగ దినోత్సవం (నార్వే)
• టోరు‌స్టెన్సను యుద్ధం
• క్రిస్టియను‌షోం కోట

• డానిషు నావికాదళ చరిత్ర
• క్రింజెను యుద్ధం
• క్వామ్ కోసం యుద్ధం
• లింగోరు యుద్ధం
• రాయల్ నార్వేజియన్ నేవీ

• ఉత్తర నార్వే జాయింటు రెస్క్యూ కోఆర్డినేషను సెంటరు
• నార్వేజియను ఎయిర్ అంబులెన్సూ
• నార్వేలో విమానయానం
• నార్వేలో ఎన్నికలు
• నార్వేజియను మున్సిపలు ఎన్నికలు

• దక్షిణ నార్వే జాయింటు రెస్క్యూ కోఆర్డినేషను సెంటరు
• నార్వేజియను సాయుధ దళాలు
• రాయలు ప్యాలెసు ఓస్లో
• బైగ్డోయ్ రాయల్ ఎస్టేట్
• అకేర్షసు కోట

• టోన్సుబర్గు కోట
• హాఫ్ర్స్‌ఫ్జోర్డు యుద్ధం
• స్టాంఫోర్డు బ్రిడ్జి యుద్ధం
• స్కాటిషు–నార్వేజియను యుద్ధం
• ఫుల్ఫోర్డు ‌యుద్ధం

• నార్డికు రాతి యుగం
• నార్వేజియను హోం గార్డు
• వేర్నెసు ఎయిర్ స్టేషను
• థియేటరు యుద్ధం
• జార్స్కోయి సెలొ ఒప్పందం

• బ్లిట్జి హౌసు
• నార్వేలో అరాజకత్వం
• చతురస్ర యుద్ధం
• నార్వేజియను రాచరికం ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ 1905
• నార్వేలో మరణశిక్ష