ద్రవ జీవాణు పరీక్ష
| ద్రవ జీవాణు పరీక్ష | |
|---|---|
| Purpose | కొన్ని వారాల వ్యవధిలో బహుళ నమూనాలను తీసుకోవడం ద్వారా క్యాన్సర్ చికిత్స, మందు సామర్థ్యాన్ని ధృవీకరించడానికి చికిత్స తర్వాత క్యాన్సర్ పునరావృతాన్ని పర్యవేక్షించడానికి |
| Test of | రక్తం నమూనా విశ్లేషణ |
ద్రవ జీవాణు పరీక్ష లేదా ద్రవ బయాప్సీ అనేది ఘనం-కాని జీవ కణజాలం, ప్రధానంగా రక్తం నమూనా విశ్లేషణ. దీని ఆంగ్ల పదం లిక్విడ్ బయాప్సీ లేదా ఫ్లూయిడ్ బయాప్సీ.[1][2] సాంప్రదాయ బయాప్సీ మాదిరిగానే, ఈ సాంకేతికత ప్రధానంగా క్యాన్సర్ వంటి వ్యాధులకు రోగనిర్ధారణ, పర్యవేక్షణకు సాధనంగా ఉపయోగించుతారు. దీని వలన అదనపు ప్రయోజనం ఏమంటే శరీరం లో చర్మంద్వారా కానీ , గ్రుచ్చి కానీ, కోసి కానీ పరికరాలను చొప్పించకుండా (నాన్ -ఇన్వాసివ్ ప్రక్రియ). కొన్ని వారాల వ్యవధిలో ఎక్కువ నమూనాలను తీసుకోవడం ద్వారా క్యాన్సర్ చికిత్స, మందు సామర్థ్యాన్ని ధృవీకరించడానికి లిక్విడ్ బయాప్సీలను ఉపయోగించవచ్చు. చికిత్స తర్వాత రోగులకు క్యాన్సర్ పునరావృతాన్ని పర్యవేక్షించడానికి కూడా ఈ సాంకేతికత చాల ప్రయోజనకరంగా ఉంటుంది.[3] ద్రవ జీవాణుపరీక్షల క్లినికల్ అమలు ఇంకా విస్తృతంగా లేదు, కానీ కొన్ని ప్రాంతాల్లో సంరక్షణ ప్రమాణంగా మారుతోంది.[4]
లిక్విడ్ బయాప్సీ అనేది న్యూక్లియిక్ ఆమ్లాలు, ఉపకణ నిర్మాణాలు, ముఖ్యంగా ఎక్సోసోమ్లు, క్యాన్సర్ సందర్భంలో, కణితి కణాలను ప్రసరింపజేసే జీవ ద్రవాలలో పరమాణు విశ్లేషణను సూచిస్తుంది.[5]
రకాలు
[మార్చు]అనేక రకాల లిక్విడ్ బయాప్సీ పద్ధతులు ఉన్నాయి. అయితే ఏ పద్ధతి అనేది అధ్యయనం జరుగుతున్న పరిస్థితిపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
| వ్యాధి | కణజాల నమూనా | నమూనా విధానం | శరీరంలో చొప్పించడం | వేరు చేయబడిన పదార్ధం | గుర్తించే పధ్ధతి | విశ్లేషణ |
| కాన్సర్ | రక్తం | ఫ్లెబాటమీ*
ప్రయోగశాలలో పరీక్ష కోసం సిర నుండి రక్తాన్ని తీసుకోవడానికి సూదిని ఉపయోగించే ప్రక్రియ. |
కొంచెం | Circulating tumor cells (CTCs) | Various (e.g. CellSearch, RosetteStep, Dynabeads) | Flow cytometry, nucleic acid extraction, immunocytochemistry, functional assays |
| Cancer (various) | రక్తం | ఫ్లెబాటమీ | కొంచెం | Circulating tumor DNA (ctDNA) | DNA extraction | Next-generation sequencing |
| Urothelial carcinoma | మూత్రం | మూత్రం సేకరణ | లేదు | Urinary tumor DNA (utDNA) | DNA extraction | Next-generation sequencing |
| Non-urological cancers | మూత్రం | మూత్రం సేకరణ | లేదు | Urine proteins, metabolites | HPLC-MS | Proteomics, metabolomics |
| Bladder and prostate cancer | మూత్రం | మూత్రం సేకరణ | లేదు | Exfoliated cancer cells | Urinalysis | Fluorescence in situ hybridization |
| Heart attack | రక్తం | ఫ్లెబాటమీ | కొంచెం | Circulating endothelial cells (CECs) | Various (e.g. CellSearch, HD-CEC) | Flow cytometry |
| Neurological diseases | సెరిబ్రో స్పైనల్
ద్రవం |
కటి భాగంలో సూది | Invasive | CSF proteins, nucleic acids | Various | ELISA, multiplex assay, next-generation sequencing |
| Prenatal diagnosis | రక్తం
(maternal) |
ఫ్లెబాటమీ | కొంచెం | Cell-free fetal DNA (cffDNA) | DNA extraction | Karyotyping, fluorescent in situ hybridization |
| Prenatal diagnosis | రక్తం
(maternal) |
ఫ్లెబాటమీ | కొంచెం | Fetal cells in maternal blood (FCMB) | Flow cytometry | Karyotyping, fluorescent in situ hybridization |
| Prenatal diagnosis | రక్తం
(బొడ్డుతాడు) |
Cordocentesis | Invasive | Umbilical blood cells and molecules | Various | Karyotyping, blood typing, blood tests, Kleihauer–Betke test, flow cytometry |
| Prenatal diagnosis | అమ్నియోటిక్
ద్రవం (ఉమ్మనీరు) |
Amniocentesis | Invasive | Amniotic fluid cells and molecules | Various | Karyotyping, blood typing, L/S ratio, S/A ratio |
వ్యాధులను గుర్తించడానికి లేదా పర్యవేక్షించడానికి అనేక రకాల బయోమార్కర్లను అధ్యయనం చేస్తారు. ఉదాహరణకు, రక్త నమూనాల నుండి ప్రోటోపోర్ఫిరిన్ IX వేరుచేయడం అథెరోస్క్లెరోసిస్కు రోగనిర్ధారణ కు సాధనంగా ఉపయోగించవచ్చు.[10] రక్తంలో క్యాన్సర్ బయోమార్కర్లలో PSA (ప్రోస్టేట్ క్యాన్సర్) (ప్యాంక్రియాటిక్ క్యాన్సర్), CA-125 (అండాశయ క్యాన్సర్) లను పేర్కోవచ్చు.
కాన్సర్ చికిత్సలో లిక్విడ్ బయాప్సీ
[మార్చు]క్యాన్సర్, ద్రవ బయాప్సీని బహుళ-క్యాన్సర్ స్క్రీనింగ్ పరీక్షలకు ఉపయోగించవచ్చు, సాధారణ కణితి బయాప్సీలు తరచు సాధ్యం కానప్పుడు, క్లినికల్ ట్రయల్స్లో భాగంగా వివిధ చికిత్సలను పోల్చడానికి, వైద్యులు/రోగులకు ఏ ఖచ్చితమైన ఔషధ చికిత్సను ఎంచుకోవాలో నిర్ణయాలను తెలియజేయడానికి, మరియు కనీస అవశేష వ్యాధి గుర్తింపు కోసం (వ్యాధి పర్యవేక్షణ).[11] EGFR-ఉత్పరివర్తన ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్ కోసం కణితి DNA ప్రసరణ యొక్క ద్రవ బయాప్సీ FDA చే ఆమోదించబడింది.[12]
మెటాస్టాటిక్ రొమ్ము, పెద్దప్రేగు, ప్రోస్టేట్ క్యాన్సర్లలో ప్రసరణ కణితి కణాల గణన కోసం సెల్ సెర్చ్ పద్ధతిని ఉపయోగకరమైన రోగనిర్ధారణ పద్ధతిగా అమెరికా కు చెందిన ఫుడ్ అండ్ డ్రగ్స్ అడ్మినిస్ట్రేషన్ (FDA) ధృవీకరించింది, ఆమోదించింది.[10]
ద్రవ జీవాణుపరీక్షలు సంప్రదాయ ఇమేజింగ్ పరీక్షలకు నెలలు లేదా సంవత్సరాల ముందే కణితిలో మార్పులను గుర్తించగలవు, ఇవి ప్రారంభ కణితి గుర్తింపు, పర్యవేక్షణ ప్రతిఘటన ఉత్పరివర్తనాలను గుర్తించడానికి వీలవుతుంది.[10][13][14] వివిధ పరిశోధనా రంగాలలో NGS (Next Generation Sequencing) స్వీకరణ పెరుగుదల, పురోగతి, ఔషధం స్వీకరణ మొదలగునవి ఈ ప్రక్రియను మరింత వినియోగంలోకి వస్తుందని భావిస్తున్నారు.[15]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ (January 2013). "Circulating tumor cells: liquid biopsy of cancer".
- ↑ (9 July 2013). "Liquid biopsy: monitoring cancer-genetics in the blood".
- ↑ "Understanding cancer's unruly origins helps early diagnosis". The Economist. September 14, 2017. Retrieved 2017-09-29.
- ↑ (November 2015). "Liquid biopsy: will it be the 'magic tool' for monitoring response of solid tumors to anticancer therapies?".
- ↑ "Liquid Biopsy - an overview | ScienceDirect Topics". www.sciencedirect.com. Retrieved 2023-11-08.
- ↑ Peeters, D J E; De Laere, B; Van den Eynden, G G; Van Laere, S J; Rothé, F; Ignatiadis, M; Sieuwerts, A M; Lambrechts, D; Rutten, A; van Dam, P A; Pauwels, P; Peeters, M; Vermeulen, P B; Dirix, L Y (April 2013). "Semiautomated isolation and molecular characterisation of single or highly purified tumour cells from CellSearch enriched blood samples using dielectrophoretic cell sorting". British Journal of Cancer. 108 (6): 1358–1367. doi:10.1038/bjc.2013.92. PMC 3619252. PMID 23470469.
- ↑ Nakazawa, M.; Lu, C.; Chen, Y.; Paller, C. J.; Carducci, M. A.; Eisenberger, M. A.; Luo, J.; Antonarakis, E. S. (2015-09-01). "Serial blood-based analysis of AR-V7 in men with advanced prostate cancer". Annals of Oncology. 26 (9): 1859–1865. doi:10.1093/annonc/mdv282. ISSN 0923-7534. PMC 4551160. PMID 26117829.
- ↑ Agerbæk, Mette Ø.; Bang-Christensen, Sara R.; Yang, Ming-Hsin; Clausen, Thomas M.; Pereira, Marina A.; Sharma, Shreya; Ditlev, Sisse B.; Nielsen, Morten A.; Choudhary, Swati; Gustavsson, Tobias; Sorensen, Poul H.; Meyer, Tim; Propper, David; Shamash, Jonathan; Theander, Thor G.; Aicher, Alexandra; Daugaard, Mads; Heeschen, Christopher; Salanti, Ali (December 2018). "The VAR2CSA malaria protein efficiently retrieves circulating tumor cells in an EpCAM-independent manner". Nature Communications. 9 (1): 3279. Bibcode:2018NatCo...9.3279A. doi:10.1038/s41467-018-05793-2. PMC 6095877. PMID 30115931.
- ↑ Thiele, Jana- A.; Pitule, Pavel; Hicks, James; Kuhn, Peter (2019). "Single-Cell Analysis of Circulating Tumor Cells". Tumor Profiling. Methods in Molecular Biology. Vol. 1908. pp. 243–264. doi:10.1007/978-1-4939-9004-7_17. ISBN 978-1-4939-9002-3. PMC 7679177. PMID 30649733.
- ↑ 10.0 10.1 10.2 Error on call to Template:cite paper: Parameter title must be specified
- ↑ . "Shifting the Cancer Screening Paradigm: The Rising Potential of Blood-Based Multi-Cancer Early Detection Tests".
- ↑ . "The first liquid biopsy test approved. Is it a new era of mutation testing for non-small cell lung cancer?".
- ↑ McDowell, Sandy."Liquid Biopsies: Past, Present, and Future". American Cancer Society. 12 February 2018. Retrieved 12 March 2019.
- ↑ "Liquid Biopsy: Using DNA in Blood to Detect, Track, and Treat Cancer". National Cancer Institute. 8 November 2017. Retrieved 12 March 2019.
- ↑ "Liquid Biopsy Market - A Global and Regional Analysis: Focus on Offering, Usage, Workflow, Circulating Biomarker, Sample, Technology, Clinical Application, End User, and Region - Analysis and Forecast, 2022-2032". bisresearch.com (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2022-09-19.