ధివేస్ అకురు
 | ఈ పేజీకి ఏ ఇతర పేజీల నుండి లింకులు లేకపోవడం చేత ఇదొక అనాథ పేజీగా మిగిలిపోయింది. |
| దివ్స్ అకురు మూస:Script/Dhives Akuru | |
|---|---|
 'Divehi akuru' in modern dives akuru script | |
| Type | అబుగిడా |
| Languages | మాల్దీవుల |
| Time period | 6వ-8వ శతాబ్దాలు CE (తొలి ధృవీకరణ) నుండి 19వ శతాబ్దం చివరి వరకు |
| Parent systems | |
| Sister systems | |
| Unicode range |
|
| Note: This page may contain IPA phonetic symbols. | |
 | ఈ article needs attention from an expert in Maldives. See the talk page for details. (July 2012) |
దివేస్ అకురు, తరువాత ధివేహి అకురు అని పిలువబడింది (మాల్దీవుల అక్షరాలు అని అర్ధం) గతంలో మాల్దీవుల భాష ఉపయోగించే లిపి. ఈ పేరును ప్రత్యామ్నాయంగా ఐఎస్ఓ 15919 రోమనైజేషన్ పథకాన్ని ఉపయోగించి డైవ్స్ అకురు లేదా దివేహి అకురు అని వ్రాయవచ్చు, ఎందుకంటే "డి" అనేది ఆశాజనకంగా ఉండదు.ఈ లిపిని ఒకప్పుడు మాల్దీవులలో ఉపయోగించేవారు, కాని ఇప్పుడు దీనిని ఉపయోగించడం లేదు. దీనికి బదులుగా, ఇప్పుడు లాటిన్ లిపిని ఉపయోగిస్తున్నారు.
చరిత్ర.
[మార్చు]దివేహి అకురు బ్రాహ్మి నుండి అభివృద్ధి చెందింది. ఆరవ-ఎనిమిదవ శతాబ్దాల నాటి దక్షిణ భారతదేశంలోని ఎపిగ్రాఫిక్ రికార్డులతో, బ్రాహ్మి లిపిలోని స్థానిక ఉప రకాల్లో వ్రాయబడిన వాటితో, పురాతనమైన ధృవీకరించబడిన శాసనం స్పష్టమైన పోలికను కలిగి ఉంది.[1] తరువాతి శాసనాల్లోని అక్షరాలు స్పష్టంగా వక్ర రకానికి చెందినవి, శ్రీలంక , దక్షిణ భారతదేశంలో ఉపయోగించిన సింహళ, గ్రంథ , వట్టెలుట్టు వంటి మధ్యయుగ లిపిలను బలంగా గుర్తుకు తెస్తాయి. కన్నడ-తెలుగు లిపిల నుండి కొన్ని అంశాలు కూడా కనిపిస్తాయి.[1][2] ఈ లిపి రూపం లోమాఫా (12వ , 13వ శతాబ్దాల రాగి పలకలు)లో , బౌద్ధ కాలం (200 BC నుండి 12వ శతాబ్దం AD) నాటి పగడపు రాతి శాసనాలలో ధృవీకరించబడింది, అదే లిపి ఇటీవలి రూపం నుండి దీనిని వేరు చేయడానికి దీనిని బెల్ ఎవెలా అకురు ("ప్రారంభ లిపి" అని అర్థం) అని పిలుస్తారు..[1] ఇటీవలి రూపం (సుమారు 14వ శతాబ్దం నుండి ప్రారంభమై) మరింత సులేఖనం , అక్షర రూపాలు కొద్దిగా మారాయి. ఇతర బ్రాహ్మి లిపిల మాదిరిగానే, ధీవ్స్ అకురు చివరికి బ్రాహ్మి లిపి నుండి ఉద్భవించింది, అందువలన ఎడమ నుండి కుడికి వ్రాయబడింది.
19వ శతాబ్దం చివరి వరకు థానాతో సహా కొన్ని దక్షిణ పగడపు దిబ్బలలో దివేహి అకురును ఇప్పటికీ ఉపయోగించారు. దక్షిణ అటోల్స్ (ధివేహి అకురు, థానలో) నుండి చివరి అధికారిక పత్రం 1927లో హాజీ ముహమ్మద్ కలేగేఫాచే వ్రాయబడింది..[3] అప్పటి నుండి దీని ఉపయోగం పండితులకు , అభిరుచి గలవారికి మాత్రమే పరిమితం చేయబడింది. ఇది ఇప్పటికీ సమాధులు , కొన్ని స్మారక చిహ్నాలపై చూడవచ్చు, వాటిలో మాలెలోని పురాతన శుక్రవారం మసీదు ప్రధాన నిర్మాణానికి మద్దతు ఇచ్చే స్తంభాల రాతి పునాది కూడా ఉంది. తన ఒక పర్యటన సందర్భంగా, బెల్ మాల్దీవులకు దక్షిణంగా ఉన్న అడ్డూ అటోల్‌లో దివేస్ అకురు రాసిన జ్యోతిషశాస్త్ర పుస్తకాన్ని పొందాడు. ఈ పుస్తకం ఇప్పుడు కొలంబోలోని శ్రీలంక జాతీయ ఆర్కైవ్స్‌లో ఉంచబడింది.
ప్రముఖ మాల్దీవుల పండితుడు బోడుఫెన్వాల్హుగే సిడి 1959లో దివేహి అకురు అనే పుస్తకాన్ని రాశారు, దీనిని అప్పటి ప్రధాన మంత్రి ఇబ్రహీం నాసిర్ ప్రోత్సహించారు..[4]
అక్షరాలు
[మార్చు]ఆకూరు నుండి ఉద్భవించిన గ్రంథ అక్షరాలు క్రింద ఇవ్వబడ్డాయి.
| Unvoiced | Voiced | Nasal | Approximant | Sibilant | Fricative | Other | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Inaspirate | Aspirated | Inaspirate | Aspirate | ||||||
| velar | ka
|
kha
|
ga
|
gha
|
ṅa
|
ha
| |||
| palatal | ca
|
cha
|
ja
|
ña
|
ya
|
śa
|
yya
| ||
| retroflex | ṭa
|
ḍa
|
ḍha
|
ṇa
|
ra
|
ṣa
|
ḷa
| ||
| dental | ta
|
tha
|
da
|
dha
|
na
|
la
|
sa
|
||
| labial | pa
|
pha
|
ba
|
bha
|
ma
|
va
|
|||
| other | za
|
||||||||
కొన్ని హల్లులను ⟨⟩ అనే డయాక్రిటిక్‌తో ముందు చేర్చడం ద్వారా నాసిలైజ్ చేయబడినవిగా గుర్తించవచ్చు.
n̆ga
|
n̆ḍa
|
n̆da
|
m̆ba
|
కొన్ని అక్షరాలకు ఒక మూల ⟨⟩ జోడించడం ద్వారా కొన్ని అదనపు హల్లులను లిప్యంతరీకరించవచ్చు.
qa
|class="template-letter-box |xa
|class="template-letter-box |ġa
|class="template-letter-box |fa
|class="template-letter-box |źa
|class="template-letter-box |wa
|class="template-letter-box |h̤a
|
అచ్చులు
[మార్చు]a
|
ā
|
i
|
ī
|
u
|
ū
|
e
|
ai
|
o
|
◌
|
◌
|
◌
|
◌
|
|||||||||||
ka
|
kā
|
ki
|
kī
|
ku
|
kū
|
ke
|
kai
|
ko
|
k
|
యూనికోడ్
[మార్చు]2020 మార్చి లో యూనికోడ్ వెర్షన్ 13 కు Dhives Akuru లిపి జోడించబడింది, 72 అక్షరాలు Dives Akuru బ్లాక్ (U + 11900-U + 1195F) లో ఉన్నాయి.[5]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Gippert, Jost (2005). "A Glimpse into the Buddhist Past of the Maldives: I. An Early Prakrit Inscription".
- ↑ Mohamed, Naseema (2005). "Note on the Early History of the Maldives".
- ↑ Pandey, Anshuman (2018-01-23). Proposal to encode Dives Akuru in Unicode (PDF). Unicode. pp. 4, 70.
- ↑ Sidi, Bodufenvalhuge (1959). "Divehi Akuru". Academia (in దివేహి and ఇంగ్లీష్).
- ↑ "Unicode 13.0.0". unicode.org. Retrieved 2020-02-06.
ఉల్లేఖన లోపం: "note" అనే గ్రూపులో <ref> ట్యాగులు ఉన్నాయి గానీ, దానికి సంబంధించిన <references group="note"/> ట్యాగు కనబడలేదు