Jump to content

నియు

లంకెలను మార్చు
వికీపీడియా నుండి

నియు

Niuē  (Niuean)
Flag of నియు
జండా
నినాదం: Atua, Niue Tukulagi (Niuean)
"God, Niue Eternally"
గీతం: Ko e Iki he Lagi (Niuean)
"The Lord in Heaven"

[1]

Location of నియు
Satellite image of Niue
Satellite image of Niue
రాజధానిAlofi
19°03′14″S 169°55′12″W / 19.05389°S 169.92000°W / -19.05389; -169.92000
అధికార భాషలు
జాతులు
  • 66.5% Niuean
  • 13.4% Part-Niuean
  • 20.1% Other
మతం
  • 96.4% Christianity
  • 3.3% None
  • 0.3% Others[2]
పిలుచువిధంNiuean
ప్రభుత్వంUnitary non-partisan parliamentary constitutional monarchy
• Monarch
మూస:Monarch of New Zealand, current
• [[Governor-General of New Zealand|Representative of the మూస:Monarch of New Zealand, current]][a]
Dame Cindy Kiro
Dalton Tagelagi
శాసనవ్యవస్థNiue Assembly
Associated state of New Zealand
19 October 1974
• Independence in foreign relations recognised by the UN[4][5]
1994
విస్తీర్ణం
• మొత్తం
261.46[6] కి.మీ2 (100.95 చ. మై.)
• నీరు (%)
negligible
జనాభా
• 2016 estimate
1,624[7] (not ranked)
• 2022 census
1,681[8]
• జనసాంద్రత
6.71/చ.కి. (17.4/చ.మై.) (not ranked)
GDP (PPP)2003 estimate
• Total
$10.0 million[9] (228th)
• Per capita
$5,800[10] (164th)
GDP (nominal)2021 estimate
• Total
Increase US$38,000,000[11]
ద్రవ్యంNew Zealand dollar[a] (NZD)
కాల విభాగంUTC−11
వాహనాలు నడుపు వైపుleft
ఫోన్ కోడ్+683
Internet TLD.nu
  1. ^ The Niue dollar, pegged with the New Zealand dollar at par, is also official legal tender, although is mainly used for issuing collector's coins and does not circulate widely.

నియు (/నియు/యర్ ⓘ,[12] /నిːˈజుːయర్/; నియుయన్: నియు) అనేది న్యూజిలాండ్‌తో స్వేచ్ఛగా అనుబంధించబడిన స్వయం పాలన ద్వీప దేశం. ఇది దక్షిణ పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో ఉంది. పాలినేషియాలో భాగంగా ఉన్న కారణంగా ప్రధానంగా పాలినేషియన్లు నివసిస్తున్నారు. ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద పగడపు దీవులలో ఒకటైన నియును సాధారణంగా "ది రాక్" అని పిలుస్తారు. ఇది సాంప్రదాయ పేరు "రాక్ ఆఫ్ పాలినేషియా" నుండి వచ్చింది.[13]

నియు స్థానం టోంగా, సమోవా, కుక్ దీవులు మధ్య గీసిన త్రిభుజం లోపల ఉంది. ఇది న్యూజిలాండ్‌కు ఈశాన్యంగా 2,400 కిలోమీటర్లు (1,500 మైళ్ళు), టోంగాకు ఈశాన్యంగా 604 కిలోమీటర్లు (375 మైళ్ళు) దూరంలో ఉంది. నియు భూభాగం వైశాల్యం దాదాపు 261.46 చదరపు కిలోమీటర్లు (100.95 చదరపు మైళ్ళు) [6], 2022లో జనాభా లెక్కల ప్రకారం దాని జనాభా 1,689. ద్వీపం భూభాగం రెండు గుర్తించదగిన స్థాయిలను కలిగి ఉంది.

ఎత్తైన స్థాయి తీరం వెంబడి నడుస్తున్న సున్నపురాయి కొండతో రూపొందించబడింది. ద్వీపం మధ్యలో ఒక పీఠభూమి సముద్ర మట్టానికి దాదాపు 60 మీటర్లు (200 అడుగులు) ఎత్తుకు చేరుకుంటుంది. దిగువ స్థాయి సుమారు 0.5 కి.మీ (0.3 మైళ్ళు) వెడల్పు, దాదాపు 25–27 మీటర్లు (80–90 అడుగులు) ఎత్తులో ఉన్న తీరప్రాంత టెర్రస్ ఇది వాలుగా చిన్న కొండలతో సముద్రంలో కలుస్తుంది. ఈ ద్వీపం చుట్టూ ఒక పగడపు దిబ్బ ఉంది; దిబ్బలోని ఏకైక ప్రధాన మైదానం రాజధాని అలోఫీకి దగ్గరగా ఉన్న మధ్య పశ్చిమ తీరంలో ఉంది.

నియు 14 గ్రామాలుగా (మునిసిపాలిటీలు) విభజించబడింది. ప్రతి గ్రామంలో దాని చైర్‌పర్సన్‌ను ఎన్నుకునే కౌన్సిల్ ఉంటుంది; అవి ఎన్నికల జిల్లాలు కూడా, నియు అసెంబ్లీ (పార్లమెంట్) కు ఒక అసెంబ్లీ వ్యక్తిని పంపుతాయి.[14]


నియు న్యూజిలాండ్ రాజ్యంలో భాగం కాబట్టి, నియు తరపున చాలా దౌత్య సంబంధాలు న్యూజిలాండ్ ద్వారా నిర్వహించబడతాయి. నియుయన్లు న్యూజిలాండ్ పౌరులు, మూడవ చార్లెసు న్యూజిలాండ్ రాజు హోదాలో నియు దేశాధినేతగా ఉంటాడు. 90% - 95% మంది నియుయన్ ప్రజలు న్యూజిలాండ్‌లో నివసిస్తున్నారు.[15] నియుయన్ భాష మాట్లాడేవారిలో దాదాపు 70% మంది ఉన్నారు.[16] నియు ద్విభాషా దేశం: జనాభాలో 30% మంది నియుయన్, ఇంగ్లీష్ రెండూ మాట్లాడతారు; 11% మంది ఇంగ్లీష్ మాత్రమే మాట్లాడతారు; 46% మంది నియుయన్ మాత్రమే మాట్లాడతారు.

నియు పార్లమెంటరీ ప్రజాస్వామ్యం; శాసనసభ ఎన్నికలు ప్రతి మూడు సంవత్సరాలకు ఒకసారి జరుగుతాయి. నియు ఐక్యరాజ్యసమితి (యుఎన్)లో సభ్యదేశం కాదు, కానీ యుఎన్ సంస్థలు దాని హోదాను స్వేచ్ఛగా అనుబంధించబడిన దేశంగా అంగీకరిస్తాయి. ఇది అంతర్జాతీయ చట్టం ప్రయోజనాల కోసం స్వతంత్ర రాష్ట్రానికి సమానం.[17] అందుకని నియు కొన్ని యుఎన్ ప్రత్యేక సంస్థలలో (యునెస్కొ [18], డబల్యూహెచ్‌ఒ వంటివి) సభ్యదేశంగా ఉంది.[19] ఇతర యుఎన్ సభ్య దేశం కాని కుక్ దీవులతో పాటు "అన్ని దేశాలకు" తెరిచిన ఐక్యరాజ్యసమితి సమావేశాలకు హాజరు కావడానికి ఆహ్వానించబడింది.[20] నియు 1980 నుండి పసిఫిక్ కమ్యూనిటీలో సభ్యదేశంగా ఉంది.

చరిత్ర

[మార్చు]

సమోవా నుండి పాలినేసియన్లు క్రీ.శ 900 ప్రాంతంలో నియులో స్థిరపడ్డారు. 16వ శతాబ్దంలో టోంగా నుండి మరింత మంది స్థిరనివాసులు వచ్చారు.[21]

18వ శతాబ్దం ప్రారంభం వరకు నియుకు జాతీయ ప్రభుత్వం లేదా జాతీయ నాయకుడు లేడని తెలుస్తోంది; కుటుంబ పెద్దలు, జనాభాలోని పెద్దలు కొన్ని విభాగాల మీద అధికారం చెలాయించారు. పుని-మాటాతో ప్రారంభించి, పటు-ఇకి (రాజులు) వారసత్వంగా పాలించారు. 1875 నుండి 1887 వరకు పాలించిన తుయ్-టోగా క్రైస్తవ మతాన్ని స్వీకరించిన దేశ రాజులలో మొదటివాడు.[22]

నియును చూసిన మొదటి యూరోపియన్లు 1774లో కెప్టెన్ జేమ్స్ కుక్ ఆధ్వర్యంలో నౌకాయానం చేశారు. కుక్ దిగడానికి మూడు ప్రయత్నాలు చేశాడు. కానీ నివాసులు అలా చేయడానికి అనుమతి ఇవ్వడానికి నిరాకరించారు. ఆయన ద్వీపానికి "సావేజ్ ఐలాండ్" అని పేరు పెట్టాడు. ఎందుకంటే పురాణాల ప్రకారం ఆయనను "పలకరించే" స్థానికులు రక్తంలా కనిపించే వర్ణంతో శరీరం మీద చిత్రీకరించుకున్నారు. వారి దంతాల మీద ఉన్న పదార్థం హులాహులా ఇది స్థానిక ఎర్రటి ఫీ'ఐ అరటిపండు.[23] తరువాతి రెండు శతాబ్దాల కాలం నియును తిరిగి నియు అనే దాని అసలు పేరు వాడుకలోకి వచ్చే వరకు సావేజ్ ఐలాండ్ అని పిలిచేవారు. దాని అసలు పేరు "నియు" అంటే "ఇదిగో కొబ్బరి" అని అనువదిస్తారు. [24]

పంతొమ్మిదవ శతాబ్దంలో తిమింగల వేట ఓడల ప్రయాణీకులు ఈ ద్వీపాన్ని తరచుగా సందర్శించే వారు. 1824 ఫిబ్రవరిలో మొదటిసారిగా ఫానీ ఓడ నమోదైంది. 1899 నవంబరులో సందర్శించిన చివరి తిమింగల వేటగాడు ఆల్బాట్రాస్.[25]

మతపరంగా కాలనీకరణ

[మార్చు]
1932 నాటి నియు స్టాంపులో "కుక్ దీవులు నియు" అని చెక్కబడి ఉంది

తదుపరి డాక్యుమెంట్ చేయబడిన యూరోపియన్ సందర్శకులు లండన్ మిషనరీ సొసైటీకి ప్రాతినిధ్యం వహించారు. వారు మెసెంజరు ఆఫ్ పీస్ ద్వారా వచ్చారు. అనేక సంవత్సరాలు యూరోపియన్ మిషనరీని దింపడానికి ప్రయత్నించిన తర్వాత వారు నుకై పెనియామినా అనే నియుయూనియన్ ‌అపహరించి సమోవాలోని మలువా థియోలాజికల్ కాలేజీలో పాస్టరు‌గా శిక్షణ ఇచ్చారు.[26]

పెనియామినా 1846లో జాన్ విలియంసు టోయిమాటా ఫకాఫిటిఫోనువా సహాయంతో మిషనరీగా తిరిగి వచ్చాడు. ఇతర గ్రామాలలో అనేక ప్రయత్నాలు విఫలమైన తర్వాత ఆయన చివరకు ఉలువెహి ముతలావులో దిగడానికి అనుమతించబడ్డాడు. ముతలావు గ్రామ నాయకులు ఆయన ఫుపియులోని కోటలో దిగడానికి అనుమతించారు. పగలు, రాత్రి ఆయనను రక్షించారు.[27]

క్రైస్తవ మతం మొదట ముతలావు ప్రజలకు బోధించబడింది. తరువాత అది అన్ని గ్రామాలకు వ్యాపించింది. మొదట ఇతర ప్రధాన గ్రామాలు క్రైస్తవ మతాన్ని ప్రవేశపెట్టడాన్ని వ్యతిరేకించి పెనియామినాను చంపడానికి ప్రయత్నించాయి. క్రైస్తవ మతాన్ని స్వీకరించిన చివరి గ్రామం అయినప్పటికీ హకుపు గ్రామం నుండి ప్రజలు వచ్చి "దేవుని వాక్కు" అడిగారు; అందువలన వారి గ్రామం "హా కుపు అతువా" అని పేరు మార్చబడింది. దీని అర్థం "దేవుని ఏదైనా పదం" లేదా సంక్షిప్తంగా "హకుపు".

1849 జూలైలో కెప్టెన్ జాన్ ఎర్స్కైన్ హెచ్‌ఎంఎస్ హవాన్నాలోని ద్వీపాన్ని సందర్శించారు. [28]

కాలనీ స్టేటస్ కోసం అభ్యర్ధన

[మార్చు]
న్యూజిలాండ్ ప్రధాన మంత్రి రిచర్డ్ సెడాన్, నియు రాజు, సుమారు 1900

1889లో నియు అధిపతులు, పాలకులు రాణి విక్టోరియాకు రాసిన లేఖలో "నీ బలమైన చేతిని మా వైపు చాపమని, తద్వారా నియు దానిలో దాక్కుని సురక్షితంగా ఉండగలడు" అని ఆమెను కోరారు. [29] వేరే దేశం ఈ ద్వీపాన్ని స్వాధీనం చేసుకుంటుందనే ఆందోళన వ్యక్తం చేసిన తర్వాత ఆ లేఖ ఇలా కొనసాగింది: "మీకు ఏది ఉత్తమమో అది చేయమని మేము మీకు వదిలివేస్తున్నాము. మీరు బ్రిటన్ జెండాను పంపితే మంచిది; లేదా మీరు మా మధ్య నివసించడానికి ఒక కమిషనరు‌ను పంపితే అది మంచిది". [29] బ్రిటిషు వారు మొదట్లో ఈ ప్రతిపాదనను అంగీకరించలేదు. 1900లో కుక్ ద్వీపవాసులు విలీనం కోరుతూ చేసిన పిటిషన్‌లో నియు "సాధ్యమైతే" అని చేర్చారు.[29].

1900 అక్టోబరు 19 నాటి పత్రంలో "రాజు", నియు అధిపతులు "క్వీన్ విక్టోరియా ఈ ద్వీపాన్ని స్వాధీనం చేసుకోవడానికి" అంగీకరించారు. న్యూజిలాండ్ గవర్నరు నుండి వలసరాజ్యాల కార్యదర్శికి పంపబడిన ఒక లేఖలో "విలీనం"కు అనుకూలంగా చీఫ్‌లు వ్యక్తం చేసిన అభిప్రాయాలను, ఈ పత్రాన్ని "విభజన ఒప్పందం"గా పేర్కొన్నారు. బ్రిటిషు ప్రొటెక్టరేటు ప్రకటించబడింది. కానీ అది స్వల్పకాలికంగానే ఉంది. కుక్ దీవుల మాదిరిగానే అదే ఆర్డరు, ప్రకటన ద్వారా నియును 1901 జూన్ 11న న్యూజిలాండ్ సరిహద్దుల్లోకి తీసుకువచ్చారు. ఈ ఉత్తర్వు పసిఫిక్‌లోని కోఆర్డినేట్‌లు వర్ణించిన ప్రాంతాన్ని సూచించడం ద్వారా దానికి సంబంధించిన దీవులను పరిమితం చేసింది. నియు 19.02 ఎస్., 169.55డబల్యూ వద్ద ఉంది. ఆ ప్రాంతంలో ఉంది.[29]

ఆధునిక కాలం

[మార్చు]
నియు వివరణాత్మక పటం

1970లో నియు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం స్థాపించబడింది. 1971 నవంబరు లో ప్రయాణీకులకు వాణిజ్య విమాన తెరవబడింది. 1974 నియు రాజ్యాంగ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తర్వాత న్యూజిలాండ్ పార్లమెంటు 1974 నియు రాజ్యాంగ చట్టంతో నియులో స్వపరిపాలనను పునరుద్ధరించింది. దీనిలో నియుయన్లకు మూడు ఎంపికలు ఉన్నాయి: స్వాతంత్ర్యం, స్వపరిపాలన లేదా న్యూజిలాండ్ భూభాగంగా కొనసాగింపు. మెజారిటీ ప్రజలు స్వపరిపాలనను ఎంచుకున్నారు. నియు లిఖిత రాజ్యాంగం [30] సుప్రీం చట్టంగా ప్రకటించబడింది. జాతిపరంగా యూరోపియన్‌గా, కొంత స్థానికంగా ఉన్న రాబర్టు రెక్స్, నియు అసెంబ్లీ ద్వారా నియు మొదటి ప్రీమియర్‌గా ఎన్నికయ్యారు. 18 సంవత్సరాల తర్వాత ఆయన మరణించే వరకు ఆయన ఈ పదవిలో ఉన్నారు. 1984లో రెక్సు నైట్‌హుడ్ పొందిన మొదటి నియుయన్ అయ్యాడు.

2004 జనవరిలో హెటా తుఫాను నియును తాకింది. ఒక వ్యక్తి మరణించాడు తుఫాను మొత్తం ద్వీపానికి విస్తృతమైన నష్టాన్ని కలిగించింది. రాజధాని అలోఫీకి దక్షిణాన ఎక్కువ భాగాన్ని తుడిచిపెట్టింది.[31]

2020 మార్చి 7 న ఇంటర్నేషనల్ డార్క్-స్కై అసోసియేషన్ నియును అంతర్జాతీయ డార్క్ స్కై శాంక్చువరీగా నియమించబడిన మొదటి దేశంగా అవతరించిందని ప్రకటించింది. [32] 2022 సెప్టెంబరు 29న అధ్యక్షుడు జో బిడెన్ యునైటెడ్ స్టేట్స్ నియును సార్వభౌమ దేశంగా గుర్తిస్తుందని ప్రకటించారు.[33] 2023 సెప్టెంబరు 25 న అధ్యక్షుడు బిడెన్‌చే గుర్తింపును పొందింది. ఇరు దేశల మద్య దౌత్య సంబంధాలు ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి.[34]

భౌగోళికం

[మార్చు]
సహజ రాతి తోరణం

నియు అనేది టోంగాకు తూర్పున దక్షిణ పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో 261.46 కిమీ2 (100.95 చదరపు మైళ్ళు) ఎత్తైన పగడపు దిబ్బ. [36] ప్రత్యేక ఆర్థిక మండలంలో మూడు బయటి పగడపు దిబ్బలు ఉన్నాయి, వీటికి భూభాగం లేదు:

  • బెవరిడ్జ్ రీఫ్, 240 కిమీ (150 మైళ్ళు) ఆగ్నేయంలో, తక్కువ ఆటుపోట్ల సమయంలో మునిగిపోయిన అటాల్ ఎండిపోతుంది, 9.5 కిమీ (5.9 మైళ్ళు) ఉత్తరం-దక్షిణం, 7.5 కిమీ (4.7 మైళ్ళు) తూర్పు-పశ్చిమం, మొత్తం వైశాల్యం 56 కిమీ2 (22 చదరపు మైళ్ళు), భూభాగం లేదు, సరస్సు 11 మీటర్లు (36 అడుగులు) లోతు.
  • ఆంటియోప్ రీఫ్, 180 కిమీ (110 మైళ్ళు) ఈశాన్యంగా, సుమారు 400 మీటర్లు (1,300 అడుగులు) వ్యాసం కలిగిన వృత్తాకార పీఠభూమి, కనీసం 9.5 మీటర్లు (31 అడుగులు) లోతు ఉంటుంది.
  • హరాన్ రీఫ్ (హరాన్ రీఫ్ అని కూడా పిలుస్తారు), 294 కి.మీ (183 మైళ్ళు) ఆగ్నేయంలో ఉంది.

వీటితో పాటు ఆల్బర్టు మేయరు రీఫ్ (దాదాపు 5 కి.మీ (3.1 మైళ్ళు) పొడవు, వెడల్పు, కనీసం 3 మీ (9.8 అడుగులు), 326 కి.మీ (203 మైళ్ళు) నైరుతి) నియు అధికారికంగా క్లెయిమ్ చేయలేదు. హేమెట్ రాక్సు (1,273 కి.మీ (791 మైళ్ళు) తూర్పు-ఆగ్నేయం) ఉనికి సందేహాస్పదంగా ఉంది.

నియు ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద పగడపు దీవులలో ఒకటి. ఈ భూభాగం తీరం వెంబడి నిటారుగా ఉన్న సున్నపురాయి కొండలను కలిగి ఉంటుంది. మధ్య పీఠభూమి సముద్ర మట్టానికి దాదాపు 60 మీటర్లు (200 అడుగులు) ఎత్తులో ఉంటుంది. ఈ ద్వీపం చుట్టూ ఒక పగడపు దిబ్బ ఉంది. ఈ దిబ్బలో ఉన్న ఏకైక ప్రధాన విచ్ఛిన్నం రాజధాని అలోఫీకి దగ్గరగా ఉన్న మధ్య పశ్చిమ తీరంలో ఉంది. తీరానికి సమీపంలో అనేక సున్నపురాయి గుహలు ఉన్నాయి.

ఈ ద్వీపం దాదాపుగా ఓవల్ ఆకారంలో ఉంటుంది (సుమారు 18 కిలోమీటర్లు (11 మైళ్ళు) వ్యాసంతో). పశ్చిమ తీరాన్ని ఇండెంట్ చేస్తూ రెండు పెద్ద బేలు ఉన్నాయి. మధ్యలో అలోఫీ బే, దక్షిణాన అవటేలే బే. వీటి మధ్య హలగిగీ పాయింటు ప్రోమోంటరీ ఉంది. నైరుతిలో అవటేలే స్థావరానికి దగ్గరగా ఒక చిన్న ద్వీపకల్పం టెపా పాయింట్ (బ్లోహోల్ పాయింట్) ఉంది. జనాభాలో ఎక్కువ మంది పశ్చిమ తీరానికి దగ్గరగా, రాజధాని చుట్టూ, వాయువ్యంలో నివసిస్తున్నారు.

భూగర్భ శాస్త్రం

[మార్చు]
పగడపు అగాధం

కొన్ని నియు నేలలు భౌగోళికంగా చాలా అసాధారణమైనవి. అవి అధిక స్థాయిలో ఇనుము, అల్యూమినియం ఆక్సైడ్లు (ఆక్సిసాల్), పాదరసంతో కూడిన ఉష్ణమండల నేలలు. అవి అధిక స్థాయిలో సహజ రేడియోధార్మికతను కలిగి ఉంటాయి. థోరియం-230, ప్రోటాక్టినియం-231 క్షయం గొలుసులకు నాయకత్వం వహిస్తాయి. ఈ మూలకాల పంపిణీ సహజంగా చాలా లోతైన సముద్రగర్భాలలో కనిపిస్తుంది. కానీ భూరసాయన ఆధారాలు 120,000 సంవత్సరాల క్రితం పగడపు భూమి తీవ్ర వాతావరణ ప్రభావం కారణంగా సముద్రంలో క్లుప్తంగా మునిగిపోవడం వల్ల ఈ మూలకాలు ఏర్పడ్డాయని సూచిస్తున్నాయి. తేలికపాటి అగ్నిపర్వత వేడి లోతైన సముద్రపు నీటిని పోరస్ పగడపు ద్వారా పైకి లాగడం ద్వారా ఎండోథర్మల్ అప్‌వెల్లింగ్ దాదాపుగా దోహదపడుతుంది. [35]

రేడియోధార్మికత లేదా ఇతర ట్రేస్ ఎలిమెంట్స్ నుండి ఎటువంటి ప్రతికూల ఆరోగ్య ప్రభావాలు ప్రదర్శించబడలేదు. జనాభాలో రేడియోధార్మికత గుర్తించలేనంత తక్కువ స్థాయిలో ఉందని లెక్కలు చూపిస్తున్నాయి. ఈ అసాధారణ నేలల్లో ఫాస్ఫేట్ చాలా సమృద్ధిగా ఉంటుంది. కానీ ఇది మొక్కలకు అందుబాటులో ఉండదు. ఇది ఐరన్ ఫాస్ఫేట్ లేదా క్రాండలైటు చాలా కరగని రూపంలో ఉంటుంది. న్యూ కాలెడోనియా సమీపంలోని లిఫౌ, మారే, సోలమన్ దీవులలోని రెన్నెల్‌లలో ఇలాంటి రేడియోధార్మిక నేలలు ఉండవచ్చని భావిస్తున్నారు. కానీ ఇతర ప్రదేశాలు తెలియవు.

వాతావరణం

[మార్చు]

కొప్పెన్ వాతావరణ వర్గీకరణ ప్రకారం ఈ ద్వీపం ఉష్ణమండల వర్షారణ్య వాతావరణం (ఎఎఫ్) కలిగి ఉంది. ఏడాది పొడవునా అధిక ఉష్ణోగ్రతలు, వర్షపాతం ఉంటుంది. నిజమైన తడి లేదా పొడి రుతువులు లేనప్పటికీ అక్టోబరు నుండి మే వరకు గమనించదగ్గ తేమ ఎక్కువగా ఉంటుంది.

శీతోష్ణస్థితి డేటా - Alofi
నెల జన ఫిబ్ర మార్చి ఏప్రి మే జూన్ జూలై ఆగ సెప్టెం అక్టో నవం డిసెం సంవత్సరం
అత్యధిక రికార్డు °C (°F) 38
(100) 		38
(100) 		32
(90) 		36
(97) 		30
(86) 		32
(90) 		35
(95) 		37
(99) 		36
(97) 		31
(88) 		37
(99) 		36
(97) 		38
(100)
సగటు అధిక °C (°F) 28
(82) 		29
(84) 		28
(82) 		27
(81) 		26
(79) 		26
(79) 		25
(77) 		25
(77) 		26
(79) 		26
(79) 		27
(81) 		28
(82) 		27
(81)
రోజువారీ సగటు °C (°F) 26
(79) 		27
(81) 		26
(79) 		25
(77) 		25
(77) 		23
(73) 		22
(72) 		23
(73) 		23
(73) 		24
(75) 		25
(77) 		26
(79) 		25
(77)
సగటు అల్ప °C (°F) 23
(73) 		24
(75) 		24
(75) 		23
(73) 		22
(72) 		21
(70) 		20
(68) 		20
(68) 		21
(70) 		21
(70) 		22
(72) 		23
(73) 		22
(72)
అత్యల్ప రికార్డు °C (°F) 20
(68) 		20
(68) 		20
(68) 		14
(57) 		15
(59) 		13
(55) 		11
(52) 		9
(48) 		15
(59) 		15
(59) 		11
(52) 		17
(63) 		9
(48)
సగటు అవపాతం mm (inches) 261.6
(10.30) 		253.6
(9.98) 		305.6
(12.03) 		202.6
(7.98) 		138.2
(5.44) 		88.9
(3.50) 		96.4
(3.80) 		105.8
(4.17) 		102.4
(4.03) 		123.8
(4.87) 		145.5
(5.73) 		196.2
(7.72) 		2,018.4
(79.46)
Source: Weatherbase[36]

పర్యావరణం

[మార్చు]
నియు తీరప్రాంతం

నియు "పచ్చని వృద్ధి" విధానాన్ని అనుసరించడానికి ప్రయత్నిస్తోంది. నియు ఐలాండ్ ఆర్గానిక్ రైతుల సంఘం ప్రస్తుతం 2020 నాటికి ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి పూర్తిగా సేంద్రీయ దేశంగా నియును మార్చడానికి కట్టుబడి ఉన్న బహుపాక్షిక పర్యావరణ ఒప్పందం (ఎంఇఎ) కు మార్గం సుగమం చేస్తోంది.[37][38][39]

నియు ప్రస్తుతం ప్రపంచంలోనే అత్యధిక తలసరి గ్రీన్‌హౌస్ వాయు ఉద్గారాలను కలిగి ఉన్నప్పటికీ [40] తక్కువ జనాభా, యూరోపియన్ యూనియన్ సహాయంతో 833 కెడబల్యూ నుండి 1ఎండబల్యూ మధ్య శిలాజ ఇంధన ఆధారిత ఉత్పత్తి సామర్థ్యం కారణంగా [41][42] నియు 2025 నాటికి 80% పునరుత్పాదక శక్తిని ఉపయోగించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.[43][44][45]

2009 జూలైలో నియు జాతీయ విద్యుత్ గ్రిడ్‌లోకి దాదాపు 50 కిలోవాట్లు ఇంజెక్ట్ చేసే సోలార్ ప్యానెల్ వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేశారు. ఇది సగటు 833 కిలోవాట్లు విద్యుత్ ఉత్పత్తిలో నామమాత్రంగా 6%. సౌర ఫలకాలు నియు హై స్కూల్ (20 కిలోవాట్లు), నియు పవర్ కార్పొరేషన్ కార్యాలయం (1.7 కిలోవాట్లు) [46] , నియు ఫౌ హాస్పిటల్ (30 కెడబల్యూ) వద్ద ఉన్నాయి. ఇయు నిధులతో కూడిన గ్రిడ్-కనెక్ట్ చేయబడిన ఫోటోవోల్టాయిక్ వ్యవస్థలు ఆర్ఇపి-5 కార్యక్రమం కింద సరఫరా చేయబడతాయి. ఇటీవల నియు పవర్ కార్పొరేషన్ ద్వారా ఉన్నత పాఠశాల, పవర్ స్టేషన్ కార్యాలయం పైకప్పుల మీద, ఆసుపత్రి ముందు ఉన్న గ్రౌండ్-మౌంటెడ్ సపోర్ట్ నిర్మాణాల మీద ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి. వాటి పర్యవేక్షణ,నిర్వహణకు ఎన్‌పిసి బాధ్యత వహిస్తుంది.[47]

2014లో నియు నేషనల్ పవర్ గ్రిడ్‌కు రెండు అదనపు సౌర విద్యుత్ సంస్థాపనలు జోడించబడ్డాయి. జపాన్‌కు చెందిన పిఎ ఎల్ ఎంఎస్ కింద నిధులు సమకూర్చబడిన ఒకటి తుయిలా పవర్ స్టేషన్ వెలుపల ఉంది - ఇప్పటివరకు దీనికి బ్యాటరీ నిల్వ మాత్రమే ఉంది. మరొకటి యూరోపియన్ యూనియన్ నిధుల కింద నియు ఇంటర్నేషనల్ ఎయిర్‌పోర్ట్ టెర్మినల్ ఎదురుగా ఉంది.

2023లో వాతావరణ మార్పుల ప్రమాదంలో ఉన్న నియు, ఇతర ద్వీప దేశాల (ఫిజి, సోలమన్ దీవులు, తువాలు, టోంగా, వనౌటు) ప్రభుత్వాలు "శిలాజ ఇంధన రహిత పసిఫిక్‌కు న్యాయమైన పరివర్తన కోసం పోర్ట్ విలా పిలుపు"ను ప్రారంభించాయి. శిలాజ ఇంధనాలను దశలవారీగా తొలగించాలని; పునరుత్పాదక శక్తికి "వేగవంతమైన, న్యాయమైన పరివర్తన"; పర్యావరణ చట్టాన్ని బలోపేతం చేయాలని, పర్యావరణ విధ్వంసం నేరాన్ని ప్రవేశపెట్టాలని పిలుపునిచ్చాయి. [48][49][50]

2022లో నియు తన మొత్తం ఇఇజెడ్‌ను మెరైన్ పార్క్‌గా ప్రకటించింది. అయితే ఆ ప్రకటన అమలు ఒక సవాలుగా ఉంటుంది. మొత్తం మత్స్యకార విభాగంలో కేవలం ఐదుగురు సిబ్బంది మాత్రమే ఉన్నారని, స్థానికంగా పెట్రోల్ బోట్లు లేవని నివేదించబడింది. న్యూజిలాండ్ రక్షణ దళాల నుండి లభించే బలమైన మద్దతు మీద అమలు ఆధారపడి ఉంటుంది. అయినప్పటికీ దాని నిరంతర ఉనికిని కొనసాగించే సామర్థ్యం పరిమితంగా ఉంది. [51]

వృక్షజాలం - జంతుజాలం

[మార్చు]
Pandanus

నియు అనేది టోంగాన్ ఉష్ణమండల తేమ అడవుల భూసంబంధ పర్యావరణ ప్రాంతంలో భాగంగా ఉంది.[52]ఈ ద్వీపంలో దాదాపు 60 స్థానిక లేదా యూరోపియన్ పూర్వ మొక్కలు, దాదాపు 160 సహజసిద్ధ పుష్పించే మొక్కల జాతులు ఉన్నాయి.[53] ఇతర పాలినేషియన్ దీవులతో పోలిస్తే, నియు ద్వీపంలో సాంప్రదాయకంగా కనుగొనబడిన మొక్కలకు సంబంధించిన డాక్యుమెంటేషన్ చాలా తక్కువగా ఉంది.(1774లో జేమ్స్ కుక్ సిబ్బంది చేసిన డాక్యుమెంటేషన్ 1940లో ట్రూమాన్ జి. యుంకర్ ద్వీపం మీద చేసిన బొటానికల్ సర్వే మధ్య దాదాపుగా ఎటువంటి రికార్డులు కనుగొనబడలేదు). [53]

హువాలు అటవీ సంరక్షణ ప్రాంతం ద్వీపం తూర్పు వైపున 5,400 హెక్టార్ల (20 చదరపు మైళ్ళు) విస్తీర్ణంలో ఉంది. ఇది 1992లో స్థాపించబడింది. నియులోని అతిపెద్ద ప్రాథమిక అడవి ప్రాంతాన్ని రక్షిస్తుంది.[54] ఇది క్రిమ్సన్-కిరీటం గల పండ్ల పావురాలు, నీలి-కిరీటం గల లోరికీట్‌లు, పాలినేషియన్ ట్రిల్లర్లు, పాలినేషియన్ స్టార్లింగ్‌లకు మద్దతు ఇస్తుంది. కాబట్టి దీనిని బర్డ్‌లైఫ్ ఇంటర్నేషనల్ ఒక ముఖ్యమైన పక్షి సంరక్షిత ప్రాంతం (ఐబిఎ)గా ప్రకటించింది.[55]

ప్రభుత్వం - రాజకీయాలు

[మార్చు]
ప్రధాన మంత్రి డాల్టన్ తగెలాగి

1974 నాటి నియు రాజ్యాంగ చట్టం న్యూజిలాండ్ హక్కులో హిజ్ మెజెస్టి ది కింగ్, న్యూజిలాండ్ గవర్నర్ జనరల్‌కు కార్యనిర్వాహక అధికారాన్ని అందిస్తుంది.[56] రాజ్యాంగం రోజువారీ ఆచరణలో ప్రధాన మంత్రి (ప్రస్తుతం 11 జూన్ 2020 నుండి డాల్టన్ టాగెలాగి), ముగ్గురు ఇతర మంత్రులతో కూడిన క్యాబినెట్ ద్వారా సార్వభౌమత్వాన్ని వినియోగించడం ఉంటుందని పేర్కొంది. నియు పార్లమెంటు అసెంబ్లీ సభ్యులు దేశ ప్రధానమంత్రి, మంత్రులుగా ఉంటారు.

అసెంబ్లీలో 20 మంది సభ్యులు ఉంటారు. వారిలో 14 మంది ప్రతి గ్రామ నియోజకవర్గం. ఓటర్లు ఎన్నుకుంటారు, ఆరుగురుని నియోజకవర్గాలలోని నమోదిత ఓటర్లు ఎన్నుకుంటారు. [57] ఎలక్టర్లు న్యూజిలాండ్ పౌరులు అయి ఉండాలి. కనీసం మూడు నెలలు నివసించాలి. అభ్యర్థుల ఎలక్టర్లు 12 నెలలు నివాసితులు అయి ఉండాలి. నియులో జన్మించిన ప్రతి ఒక్కరూ తప్పనిసరిగా ఓటర్ల జాబితాలో నమోదు చేసుకోవాలి.[58]

నియులో ఎటువంటి రాజకీయ పార్టీలు లేవు; అసెంబ్లీ సభ్యులు అందరూ స్వతంత్రులుగా పోటీ చేస్తుంటారు. ఇప్పటివరకు ఉనికిలో ఉన్న ఏకైక నియు రాజకీయ పార్టీ నియు పీపుల్స్ పార్టీ (1987–2003) ఒకసారి (2002లో) గెలిచి ఆ తర్వాత సంవత్సరం రద్దు చేయబడింది. [59]

ఎన్నికల తర్వాత అసెంబ్లీ మొదటి సమావేశంలో శాసనసభ తన మొదటి అధికారిగా స్పీకర్‌ను ఎన్నుకుంటుంది. స్పీకర్ ప్రధానమంత్రి పదవికి నామినేషన్లు అడుగుతాడు; 20 మంది సభ్యుల నుండి అత్యధిక ఓట్లు పొందిన అభ్యర్థిని ప్రధానమంత్రిగా ఎన్నుకుంటారు. ప్రభుత్వ కార్యనిర్వాహక విభాగమైన క్యాబినెట్‌ను ఏర్పాటు చేయడానికి ప్రధానమంత్రి మరో ముగ్గురు సభ్యులను ఎన్నుకుంటారు. [60] సాధారణ ఎన్నికలు ప్రతి మూడు సంవత్సరాలకు ఒకసారి జరుగుతాయి. ఇటీవల 2023 ఏప్రిల్‌ 29 న జరుగుతాయి.

కార్యనిర్వాహక, శాసనసభ నుండి న్యాయవ్యవస్థ స్వతంత్రంగా వ్యవహరిస్తుంది. న్యాయవ్యవస్థలో హైకోర్టు, అప్పీల్ కోర్టు ఉన్నాయి. లండన్‌లోని ప్రివీ కౌన్సిలు, జ్యుడీషియల్ కమిటీకి అప్పీళ్లు ఉంటాయి. [61]

రక్షణ - విదేశీవ్యవహారాలు

[మార్చు]

1974 సెప్టెంబరు 3 నుండి న్యూజిలాండ్‌తో స్వేచ్ఛగా సహకరిస్తూ నియు స్వయం పాలన దేశంగా పనిచేస్తోంది. ప్రజలు ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో రాజ్యాంగాన్ని ఆమోదించారు. [62][63] నియు దాని అంతర్గత వ్యవహారాలకు పూర్తిగా బాధ్యత వహిస్తుంది. దాని బాహ్య సంబంధాలకు సంబంధించి నియు స్థానం స్పష్టంగా లేదు. నియు రాజ్యాంగ చట్టంలోని సెక్షన్ 6 ఇలా అందిస్తుంది: "ఈ చట్టంలో (రాజ్యాంగం) బాహ్య వ్యవహారాలు, నియు రక్షణ కోసం న్యూజిలాండ్ హక్కులో హర్ మెజెస్టి క్వీన్ బాధ్యతలను ప్రభావితం చేయదు." సెక్షన్ 8 వివరిస్తుంది కానీ ఇప్పటికీ ఈ స్థానాన్ని అస్పష్టంగా వదిలివేస్తుంది:

ఈ చట్టంలోని సెక్షన్ 6 - 7 [వరుసగా బాహ్య వ్యవహారాలు, రక్షణ, ఆర్థిక పరిపాలనా సహాయం గురించి] నిబంధనలకు న్యూజిలాండ్, నియు మధ్య సంబంధంలోని ఏదైనా ఇతర అంశానికి ప్రభావం చూపాలి. ఇది న్యూజిలాండ్ ప్రధాన మంత్రి, నియు ప్రధాన మంత్రి మధ్య సంప్రదింపుల తర్వాత, వారి సంబంధిత ప్రభుత్వాల విధానాలకు అనుగుణంగా న్యూజిలాండ్, నియు మధ్య సానుకూల సహకారం కోసం కాలానుగుణంగా పిలుపునిస్తుంది; ఈ విధానాలను అమలు చేయడానికి నియు చట్టంలో ఏదైనా నిబంధన చేయడం మంచిదిగా అనిపిస్తే ఆ నిబంధనను రాజ్యాంగంలో సూచించిన విధంగా చేయవచ్చు అంతేకానీ వేరే విధంగా కాదు."

న్యూజిలాండ్‌లోని వెల్లింగ్టన్‌లో నియుకు ఒక ప్రతినిధి మిషన్ (హై కమిషన్) ఉంది.[64]

ప్రారంభంలో నియు విదేశీ సంబంధాలు, రక్షణకు న్యూజిలాండ్ బాధ్యత వహించింది.[65]: 207  : 207  అయితే నియు క్రమంగా న్యూజిలాండ్ నుండి స్వతంత్రంగా తన స్వంత విదేశీ సంబంధాలను అభివృద్ధి చేసుకోవడం ప్రారంభించింది.[65]: 208  : 208  ఇది పసిఫిక్ దీవుల ఫోరం, అనేక ప్రాంతీయ, అంతర్జాతీయ సంస్థలలో సభ్యదేశంగా ఉంది. దీనికి ఐక్యరాజ్యసమితిలో సభ్యత్వం లేదు. కానీ యునైటెడ్ నేషన్స్ కన్వెన్షన్ ఆన్ ది లా ఆఫ్ ది సీ, యునైటెడ్ నేషన్స్ ఫ్రేమ్‌వర్క్ కన్వెన్షన్ ఆన్ క్లైమేట్ చేంజ్, ఒట్టావా ట్రీటీ, రారోటోంగా ట్రీటీకి దేశానికి భాగస్వామ్యం ఉంది. ఈ దేశం 1993 అక్టోబరు 26న యునెస్కోలో సభ్య దేశంగా మారింది. .[66] ఇది డిసెంబరు 12న పీపుల్స్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ చైనాతో దౌత్య సంబంధాలను ఏర్పరచుకుంది. 2007.[67] తైవాన్ సమస్యను పరిగణనలోకి తీసుకోవడంలో న్యూజిలాండ్, చైనా అంగీకరించిన దానికి భిన్నంగా నియు, చైనా సంతకం చేసిన ఉమ్మడి ప్రకటన ఉంది. తైవాన్‌ మీద చైనా వైఖరిని న్యూజిలాండ్ అంగీకరించినప్పటికీ దానితో ఎప్పుడూ స్పష్టంగా అంగీకరించలేదు. కానీ నియు "ప్రపంచంలో ఒకే చైనా ఉందని పీపుల్స్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ చైనా ప్రభుత్వం మొత్తం చైనాకు ప్రాతినిధ్యం వహించే ఏకైక చట్టబద్ధమైన ప్రభుత్వమని తైవాన్ చైనా భూభాగంలో విడదీయరాని భాగం అని గుర్తిస్తుంది."[67] నియు 2012 ఆగస్టు 30న భారతదేశంతో దౌత్య సంబంధాలను ఏర్పరచుకుంది. [68] 2014 జూన్ 10న నియు ప్రభుత్వం టర్కీతో దౌత్య సంబంధాలను ఏర్పరచుకుందని ప్రకటించింది. టర్కీలోని ఇస్తాంబుల్‌లో జరిగిన పసిఫిక్ స్మాల్ ఐలాండ్ స్టేట్స్ విదేశాంగ మంత్రుల సమావేశంలో గౌరవనీయ మౌలిక సదుపాయాల మంత్రి డాల్టన్ టాగెలాగి ఈ ఒప్పందాన్ని అధికారికం చేశారు.[69]

న్యూజిలాండ్ సైన్యంలో భాగంగా నియు ప్రజలు పోరాడారు. మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం (1914–1918) సమయంలో న్యూజిలాండ్ దళాలలో న్యూజిలాండ్ (మావోరి) పయనీర్ బెటాలియన్‌లో భాగంగా నియు దాదాపు 200 మంది సైనికులను పంపింది.[70] నియు ఒక గణతంత్ర రాజ్యం కాదు. కానీ చాలా సంవత్సరాలుగా ఐఎస్ఒ దేశ పేర్ల జాబితా (ఐఎస్ఒ 3166-1) దాని పూర్తి పేరును "నియు రిపబ్లిక్" అని జాబితా చేసింది. 2011 జూలై 14 నాటి దాని వార్తాలేఖలో ఇది పొరపాటు అని ఐఎస్ఒ అంగీకరించింది. "రిపబ్లిక్ ఆఫ్" అనే పదాలు ఐఎస్ఒ దేశ పేర్ల జాబితా నుండి తొలగించబడ్డాయి. [71]

నియుకు సాధారణ స్వదేశీ సైనిక దళాలు లేవు; రక్షణ న్యూజిలాండ్ బాధ్యత.[72] న్యూజిలాండ్ డిఫెన్స్ ఫోర్స్ దాని ఆఫ్‌షోర్ ఎక్స్‌క్లూజివ్ ఎకనామిక్ జోన్ (ఇఇజెడ్)తో పాటు నియు భూభాగాన్ని రక్షించే బాధ్యతలను కలిగి ఉంది. మొత్తం ఆఫ్‌షోర్ ఇఇజెడ్ దాదాపు 3,17,500 చదరపు కిలోమీటర్లు (1,22,600 చదరపు మైళ్ళు).[73] రాయల్ న్యూజిలాండ్ నేవీ నౌకలను ఈ పని కోసం నియమించవచ్చు. దాని ప్రొటెక్టర్-క్లాస్ ఆఫ్‌షోర్ పెట్రోల్ నౌకలు కూడా ఉన్నాయి.[74] ఈ నావికా దళాలకు పి-8 పోసిడాన్స్‌తో సహా రాయల్ న్యూజిలాండ్ వైమానిక దళ విమానాలు కూడా మద్దతు ఇస్తాయి.[75] న్యూజిలాండ్ దళాలు నియు కోసం అదనపు లాజిస్టిక్స్, ప్రత్యేక మద్దతును కూడా అందిస్తాయి.[76]

అయితే ఈ దళాలు పరిమాణంలో పరిమితంగా ఉంటాయి. ఉదాహరణకు, ఇఇజెడ్ అరుదైన వైమానిక దళం ఓవర్‌ఫ్లైట్‌లు మాత్రమే ఉంది.[51] 2023లో న్యూజిలాండ్ దళాలు ప్రాంతీయ సవాళ్లకు ప్రతిస్పందించడానికి "సరిపోయే స్థితిలో లేదు" అని ప్రభుత్వం వర్ణించింది.[77][78] న్యూజిలాండ్ "రక్షణ విధానం, వ్యూహ ప్రకటన" భద్రతా వాతావరణాన్ని రూపొందించడం గురించి తదనంతరం ప్రకటించింది. "ముఖ్యంగా పసిఫిక్‌లో, దాని భద్రతకు మద్దతు ఇవ్వడం మీద దృష్టి పెట్టడం" గురించి మెరుగైన శ్రద్ధవహిస్తుందని ఈ ప్రకటనలో పేర్కొంది. [79] నియుకు దాని స్వంత కస్టమ్స్ నిబంధనలు ఉన్నాయి.[80]

ఆర్ధికరంగం

[మార్చు]
నియు రాజధాని అలోఫీ

నియు స్థూల దేశీయ ఉత్పత్తి (జిడిపి) 2003లో ఎంజెడ్$17 మిలియన్లు,[81] లేదా కొనుగోలు శక్తి సమానత్వంలో యుఎస్$10 మిలియన్లు. [82] దాని జిడిపి 2016 నాటికి యుఎస్$24.9 మిలియన్లకు పెరిగింది.[83] నియు న్యూజిలాండ్ డాలరు‌ను ఉపయోగిస్తుంది. నియు ఇంటిగ్రేటెడ్ స్ట్రాటజిక్ ప్లాన్ (ఎన్ఐఎస్‌పి)అనేది జాతీయ అభివృద్ధి ప్రణాళిక, ఇది అభివృద్ధి కోసం జాతీయ ప్రాధాన్యతలను నిర్దేశిస్తుంది. జాతీయ ప్రయత్నాలు పునరుద్ధరణ ప్రయత్నాలపై దృష్టి సారించింది. హెటా తుఫాను ద్వీపాన్ని ఎన్ఐఎస్‌పిని అమలు చేయడానికి వీలుకాకుండా ప్రణాళికాబద్ధమైన కాలక్రమం నుండి రెండు సంవత్సరాలు వెనక్కి నెట్టింది. 2008లో నియు ఇంకా పూర్తిగా కోలుకోలేదు. హెటా తర్వాత, ప్రభుత్వం ప్రైవేట్ రంగాన్ని పునరావాసం చేయడానికి, అభివృద్ధి చేయడానికి ఒక ప్రధాన నిబద్ధతను చేసింది.[84] 2004లో న్యూజిలాండ్ ప్రభుత్వం ప్రైవేట్ రంగానికి $1 మిలియన్ కేటాయించింది. [85] తుఫాను వల్ల దెబ్బతిన్న వ్యాపారాలకు సహాయం చేయడానికి, ఫోనువాకులా ఇండస్ట్రియల్ పార్క్ నిర్మాణానికి ఆ మొత్తాన్ని ఖర్చు చేసింది. ఈ పారిశ్రామిక పార్కు ఇప్పుడు పూర్తయింది. కొన్ని వ్యాపారాలు ఇప్పటికే అక్కడి నుండి పనిచేస్తున్నాయి. ఫోనువాకులా ఇండస్ట్రియల్ పార్కు‌ను నియు చాంబర్ ఆఫ్ కామర్స్ నిర్వహిస్తుంది. ఇది వ్యాపారాలకు సలహా సేవలను అందించే లాభాపేక్షలేని సంస్థ.

జాయింట్ వెంచర్

[మార్చు]

ప్రభుత్వం, న్యూజిలాండ్‌కు చెందిన రీఫ్ గ్రూప్ 2003 - 2004లో మత్స్య సంపదను అభివృద్ధి చేయడానికి - 120-హెక్టార్ల (300 ఎకరాలు) నోని జ్యూస్ ఆపరేషన్ కోసం రెండు జాయింట్ వెంచర్‌లను ప్రారంభించాయి. [86] నోని పండు తినదగిన పండ్లను కలిగి ఉన్న చిన్న చెట్టు అయిన మొరిండా సిట్రిఫోలియా నుండి వచ్చింది. నియు ఫిష్ ప్రాసెసర్స్ లిమిటెడ్ (ఎన్‌ఎఫ్‌పి) అనేది విదేశీ మార్కెట్లకు ఎగుమతి చేయడానికి తాజా చేపలను, ప్రధానంగా ట్యూనా (ఎల్లోఫిన్, బిగ్ ఐ, ఎల్లోఫిన్) ను ప్రాసెస్ చేసే జాయింట్ వెంచర్ కంపెనీ. ఎన్‌ఎఫ్‌పి అమాను అలోఫీ సౌత్‌లోని ఒక చేపల కర్మాగారం నుండి పనిచేస్తుంది. ఇది 2004 అక్టోబరులో పూర్తయి ప్రారంభించబడింది.[87]

ఆదాయం

[మార్చు]

నియు ఇతర పసిఫిక్ దేశాలతో స్వేచ్ఛా వాణిజ్య ఒప్పందాలు. పిక్టా ట్రేడ్ ఇన్ సర్వీసెస్ (పిక్టా టిస్), యూరోపియన్ యూనియన్‌తో ఆర్థిక భాగస్వామ్య ఒప్పందాలు, ఆస్ట్రేలియా, న్యూజిలాండ్‌తో పేసర్ ప్లస్(PACERPlus) మీద చర్చలు జరుపుతోంది. పేసర్ ప్లస్(PACERPlus) చర్చలలో నియు, ఇతర పసిఫిక్ దేశాలకు సహాయం చేయడానికి చీఫ్ ట్రేడ్ అడ్వైజర్ కార్యాలయం (ఒసిటిఎ) ఏర్పాటు చేయబడింది.

విదేశీసహాయం

[మార్చు]

విదేశీ సహాయం ఒక ముఖ్యమైన ఆదాయ వనరుగా ఉంది. ఇది నియు వార్షిక ఆదాయంలో దాదాపు మూడవ వంతు వాటా కలిగి ఉంది.[88] చాలా సహాయం న్యూజిలాండ్ నుండి వస్తుంది. [82] న్యూజిలాండుకు రక్షణ, ఆర్థిక, పరిపాలనా సహాయం అందించే చట్టపరమైన బాధ్యత ఉంది.[89] ప్రభుత్వానికి ఇతర ఆదాయ వనరులు పన్నులు, వాణిజ్య కార్యకలాపాలు, ఉదాహరణకు ఫిలాటెలిక్ సేవలు, ఫోన్ లైన్ల లీజు. [90]

ఆఫ్‌షోర్ బ్యాంకింగ్

[మార్చు]

ప్రభుత్వం ఆఫ్‌షోర్ బ్యాంకింగ్‌ను క్లుప్తంగా పరిగణించింది. యుఎస్ ట్రెజరీ ఒత్తిడితో, న్యూజిలాండ్ వంటి దేశాలలో పన్నును తగ్గించడానికి రూపొందించిన పథకాలకు ఇస్తున్న మద్దతును నిలిపివేయడానికి నియు అంగీకరించింది. న్యూజిలాండ్ ఆర్థిక అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా నిర్వహించబడే ఆటోమేటెడ్ కంపెనీల రిజిస్ట్రేషన్‌ను నియు అందిస్తుంది. నియు శాసనసభ 2009 ఫిబ్రవరి మొదటి వారంలో నియు వినియోగ పన్ను చట్టాన్ని ఆమోదించింది. వస్తువులు, సేవల మీద 12.5% ​​పన్ను 2009 ఏప్రిల్ 1 నుండి అమల్లోకి వస్తుందని భావించారు. ఆదాయపు పన్ను తగ్గించబడింది. పొగాకు, మద్యం, శీతల పానీయాల వంటి "పాప" వస్తువులు మినహా దిగుమతి పన్నును సున్నాకి తిరిగి తీసుకుని రావచ్చు. ద్వితీయ ఆదాయం మీద పన్నును 35% నుండి 10%కి తగ్గించారు. కార్మిక ఉత్పాదకతను పెంచే లక్ష్యంతో దీనిని ప్రకటించారు.[91]

అంతర్జాలం

[మార్చు]

1997లో యుఎస్ డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ కామర్స్‌తో ఒప్పందం ప్రకారం ఇంటర్నెట్ అసైన్డ్ నంబర్స్ అథారిటీ (ఐఎఎన్ఎ), ప్రైవేట్ లాభాపేక్షలేని సంస్థ అయిన ఇంటర్నెట్ యూజర్స్ సొసైటీ-నియు (ఐయుఎస్-ఎన్)ను ఇంటర్నెట్‌లో .nu టాప్-లెవల్ డొమైన్ మేనేజర్‌గా నియమించింది. ఐయుఎస్-ఎన్ ఉద్దేశ్యం .ఎన్యు(nu) డొమైన్ రిజిస్ట్రేషన్‌ల నుండి వచ్చే ఆదాయాన్ని నియు కోసం ఇంటర్నెట్ సేవలకు మద్దతుగా ఉపయోగించడం. 2007లో ఐసిఎఎన్ఎన్‌కి రాసిన లేఖ ప్రకారం, ఐయుఎస్-ఎన్ ఆడిటర్లు 1999 - 2005 మధ్య నియు ఇంటర్నెట్ సేవలలో యుఎస్$3 మిలియన్ల పెట్టుబడిని నివేదించారు దీనికి డొమైన్ రిజిస్ట్రేషన్ ఆదాయం నిధులు సమకూర్చాయి. 1999లో ఐయుఎస్-ఎన్, నియు ప్రభుత్వం మధ్య ఒక ఒప్పందం కుదిరింది. ఐఎఎన్ఎ అధికారం కింద .nu ccTLD, ఐయుఎస్-ఎన్ నిర్వహణను గుర్తిస్తుంది. ఈ ఒప్పందంలో ప్రభుత్వ విభాగాలు, పౌరులకు ఉచిత ఇంటర్నెట్ సేవలను అందించే నిబద్ధతలు కలిగి ఉన్నాయి.

తరువాత వచ్చిన ప్రభుత్వం ఈ ఒప్పందాన్ని వివాదం చేసి ఐయుఎస్-N నుండి పరిహారం కోరింది. [92] 2005లో విచారణ కమిషన్ ఈ వాదనలలో ఎటువంటి అర్హత లేదని అంటూ వీటిని 2007లో తోసిపుచ్చింది.[93] 2003 నుండి ఐయుఎస్-N రాజధాని గ్రామమైన అలోఫీ అంతటా, సమీపంలోని అనేక గ్రామాలు, పాఠశాలల్లో వై-ఫై కవరేజీని విస్తరించడం ప్రారంభించింది. అప్పటి నుండి బయటి గ్రామాలకు వై-ఫై కవరేజీని విస్తరిస్తోంది. దీని వలన నియు ఉచిత వై-ఫై అందిస్తున్న మొదటి వై-ఫై దేశంగా నిలిచింది.[94] అదనంగా ఐయుఎస్-N ప్రభుత్వ విభాగాలకు సురక్షితమైన డిఎసెల్ కనెక్షన్‌లను ఉచితంగా అందిస్తుంది.

2020 డిసెంబరు 16న నియు ప్రభుత్వం తన జాతీయ వెబ్‌స్పేస్, .nu నియంత్రణను ఇంటర్నెట్ కార్పొరేషన్ ఫర్ అసైన్డ్ నేమ్స్ అండ్ నంబర్స్ (ఐసిఎఎన్ఎన్) నుండి తనకు తిరిగి కేటాయించుకునే చర్యలను ప్రారంభించింది. ఈ చర్య .nu డొమైన్‌తో ముడిపడి ఉన్న జాతీయ సార్వభౌమాధికారం, ఆర్థిక ప్రయోజనాల గురించి ఆందోళనల మధ్య తన డిజిటల్ ఆస్తుల మీద నియంత్రణను కలిగి ఉండటానికి నియు చేస్తున్న ప్రయత్నాలను ప్రతిబింబిస్తుంది.[95]

వ్యవసాయం

[మార్చు]

నియువాసుల జీవనశైలికి, ఆర్థిక వ్యవస్థకు వ్యవసాయం చాలా ముఖ్యమైనది. దాదాపు 204 చదరపు కిలోమీటర్ల భూమి వ్యవసాయానికి అందుబాటులో ఉంది.[96] జీవనాధార వ్యవసాయం నియు సంస్కృతిలో అత్యధికంగా భాగస్వామ్యం వహిస్తుంది. ఇక్కడ దాదాపు అన్ని కుటుంబాలు టారో తోటలు ఉన్నాయి. [97] నియు ఉత్పత్తి టారో ఒక ప్రధాన ఆహారం, పింక్ టారో ఇప్పుడు న్యూజిలాండ్, ఆస్ట్రేలియాలోని టారో మార్కెట్లలో ఆధిపత్యం చెలాయిస్తుంది. ఇది నియులో సహజంగా లభించే టారో రకాల్లో ఒకటి. ఇది తెగుళ్ళ నుండి రక్షించగలిగిన బలమైన నిరోధకశక్తిని కలిగి ఉంది. నియు టారోను సమోవాలో "టాలో నియు" అని, అంతర్జాతీయ మార్కెట్లలో పింక్ టారో అని పిలుస్తారు. నియు టారోను న్యూజిలాండ్‌కు ఎగుమతి చేస్తుంది. టాపియోకా (కాసావా), యమ్స్ కుమార కూడా చాలా బాగా పెరుగుతాయి. ,[82] వివిధ రకాల అరటిపండ్లు కూడా బాగా పెరుగుతాయి. 1970లలో కొబ్బరి, పాషన్‌ఫ్రూట్, నిమ్మకాయలు ఎగుమతుల్లో ఆధిపత్యం వహించాయి. కానీ 2008లో వనిల్లా, నోని, టారో ప్రధాన ఎగుమతి పంటలుగా ఉన్నాయి.

చాలా కుటుంబాలు జీవనోపాధి కోసం తమ సొంత ఆహార పంటలను పండించుకుంటాయి. వారి మిగులును అలోఫీలోని నియు మార్కెట్టు‌లో అమ్ముతారు లేదా న్యూజిలాండ్‌కు ఎగుమతి చేస్తాయి.[98] కొబ్బరి పీత, లేదా ఉగా, కూడా ఆహార గొలుసులో భాగం; ఇది అడవి, తీర ప్రాంతాలలో నివసిస్తుంది.[99]

2003లో ఎన్‌ఏఐడి మద్దతుతో వెనిల్లా ఉత్పత్తిని అభివృద్ధి చేయడానికి, విస్తరించడానికి ప్రభుత్వం నిబద్ధత ఇచ్చింది. వెనిల్లా చాలా కాలంగా నియు అడవిలో పెరుగుతోంది. 2004 ప్రారంభంలో హెటా తుఫాను కారణంగా ఈ పరిశ్రమ నాశనమైంది. కానీ అప్పటి నుండి తిరిగి కోలుకుంది. [100]

చివరి వ్యవసాయ గణాంకాలు 1989లో జరిగింది.[101]

పర్యాటకం

[మార్చు]

మత్స్య, వ్యవసాయంతో పాటు, పర్యాటకం ఆర్థికాభివృద్ధికి ప్రాధాన్యత కలిగిన మూడు ఆర్థిక రంగాలలో ఒకటి. 2006లో అంచనా వేసిన సందర్శకుల నుండి లభించిన ఆదాయం యుఎస్$1.6 మిలియన్లకు చేరుకుంది (2024లో దాదాపు $2 మిలియన్లకు సమానం). ఏకైక విమానాశ్రయం నియు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం. ఎయిర్ న్యూజిలాండ్ ఏకైక విమానయాన సంస్థ, ఇది ఆక్లాండ్ నుండి వారానికి రెండుసార్లు ప్రయాణిస్తుంది.[102][103] 1990ల ప్రారంభంలో నియు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయాన్ని స్థానిక విమానయాన సంస్థ నియు ఎయిర్‌లైన్స్ సేవలు అందించింది. కానీ అది 1992లో మూసివేయబడింది.

స్థిరమైన స్థాయిలో పర్యాటకులకు అందుబాటులో ఉన్న గదుల సంఖ్యను పెంచడానికి పర్యాటకశాఖ అభివృద్ధి వ్యూహరచన చేసింది. నియు దిగుమతులకు పన్ను రాయితీలను ప్రోత్సాహకాలుగా అందించడం ద్వారా పర్యాటక పరిశ్రమలో పెట్టుబడి పెట్టడానికి విదేశీ పెట్టుబడిదారులను ఆకర్షించడానికి ప్రయత్నిస్తోంది.

మాటవాయి రిసార్ట్ వివాదం

[మార్చు]

న్యూజిలాండ్ వ్యాపారవేత్త, సీనిక్ హోటల్ గ్రూప్ వ్యవస్థాపకుడు ఎర్ల్ హగమాన్ 2014లో న్యూజిలాండ్‌లోని మాటావై రిసార్టు నిర్వహణకు కాంట్రాక్టు పొందారు. ఆ సమయంలో న్యూజిలాండ్‌లో మైనారిటీ ప్రభుత్వానికి నాయకత్వం వహించిన న్యూజిలాండ్ నేషనల్ పార్టీకి ఆయన $1,01,000 రాజకీయ విరాళం ఇచ్చారు. ఈ రిసార్టు‌లో పర్యాటకాన్ని బలోపేతం చేయాలనుకునే న్యూజిలాండ్ సబ్సిడీని అందిస్తోంది. 2015లో రిసార్టు విస్తరణ కోసం న్యూజిలాండ్ $7.5 మిలియన్ల అదనపు నిధులను ప్రకటించింది.

మాటావై కాంట్రాక్టర్ ఎంపికను నియు టూరిజం ప్రాపర్టీ ట్రస్ట్ చేసింది. దీని ట్రస్టీలను న్యూజిలాండ్ విదేశాంగ మంత్రి ముర్రే మెక్‌కల్లీ నియమిస్తారు. ప్రధాన మంత్రి జాన్ కీ తాను ప్రచార విరాళాలను నిర్వహించలేదని, నియు ప్రీమియర్ టోకే తలగి చాలా కాలంగా పర్యాటక రంగాన్ని వృద్ధి వ్యూహంగా అనుసరిస్తున్నారని అన్నారు. విరాళం, విదేశీ సహాయం, కాంట్రాక్టరు ఎంపిక మధ్య ఎటువంటి సంబంధం లేదని చెప్తూ మెక్‌కల్లీ దీనిని ఖండించారు. [104]

డార్క్ స్కై కంట్రీ స్టేటస్

[మార్చు]

మార్చి 2020లో నియు ప్రపంచంలోనే మొట్టమొదటి చీకటి ఆకాశ దేశంగా అవతరించింది. మొత్తం ద్వీపం కాంతి అభివృద్ధి ప్రమాణాలను నిర్వహిస్తుంది. కాంతి కాలుష్యాన్ని పరిమితం చేస్తుంది. శిక్షణ పొందిన నియుయన్ కమ్యూనిటీ సభ్యుల నేతృత్వంలోని గైడెడ్ ఆస్ట్రో-టూర్లను సందర్శకులు ఆస్వాదించగలరు. తిమింగలాలు చూడటానికి, సముద్రాన్ని యాక్సెస్ చేయడానికి ఉపయోగించే వీక్షణ ప్రదేశాలు ఉన్నాయి. అలాగే ద్వీపం దాటే రోడ్లు కూడా వీక్షణకు అనువైన ప్రదేశాలుగా మారతాయి.[105]

మేలో సెయిలింగ్ సీజన్ ప్రారంభమవుతుంది. అలోఫీ బేలో అనేక మూరింగ్ బోయ్‌లు ఉన్నాయి. యాచ్ సిబ్బంది నియు బ్యాక్‌ప్యాకర్స్‌లో బస చేయవచ్చు.[106] నియులోని ఎంకరేజ్ దక్షిణ పసిఫిక్‌లో అతి తక్కువ రక్షణ కలిగిన ప్రదేశాలలో ఒకటిగా ఉంది. ఎంకరేజ్, ఇతర సవాళ్లు ప్రధానంగా పగడపు అడుగుభాగం అనేక లోతైన ప్రదేశాలు.[107] మూరింగ్ బోయ్‌లు మూరింగ్ లైన్‌లకు మద్దతు ఇచ్చే సీన్ ఫ్లోట్‌లకు జోడించబడం ద్వారా సముద్రగర్భ అడ్డంకుల నుండి దూరంగా ఉంచుతారు.[108]

సమాచార సాంకేతికత

[మార్చు]
పాఠశాల ప్రాంగణంలో ఒఎల్‌పిసి ల్యాప్‌టాప్‌లను ఉపయోగిస్తున్న విద్యార్థులు

1986లో ఎఫ్ఎఓ సలహాదారు డేవిడ్ మార్షల్ సహాయంతో వ్యక్తిగత కంప్యూటర్‌ను ఉపయోగించి మొట్టమొదటగా గృహాలు, జనాభా గణన, వ్యవసాయ గణాంకాల ప్రాసెస్ ప్రక్రియ చేపట్టబడింది. యుఎన్‌ఎఫ్‌ఎ జనాభా శాస్త్రవేత్త లారెన్స్ లూయిస్, నియు ప్రభుత్వ గణాంకవేత్త బిల్ వకాఫీ మోటుఫూ మాన్యువల్ టాబులేషన్ కార్డులను ఉపయోగించడం మానేయాలని సలహా ఇచ్చారు. 1987లో స్టాటిస్టిక్సు నియు తన కొత్త వ్యక్తిగత కంప్యూటర్ ఎన్ఇసి పిసి 1986 జనాభా లెక్కల డేటాను ప్రాసెస్ చేయడానికి ఉపయోగించుకుంది; కొత్త కంప్యూటర్‌ను ఉపయోగించడానికి సిబ్బందిని జపాన్, న్యూజిలాండ్‌లలో శిక్షణకు పంపారు. మొదటి కంప్యూటరు విధానాన్ని 1988లో అభివృద్ధి చేసి స్వీకరించారు.[109]

2003లో నియు నివాసితులందరికి ప్రభుత్వ నిధులతో వైర్‌లెస్ ఇంటర్నెట్‌ను అందించింది. ఇలాచేసిన ప్రపంచదేశాలలో మొదటి దేశంగా నియు అవతరించింది.[110][111]

2008 ఆగస్టున అన్ని పాఠశాల విద్యార్థులు ఒఎల్‌పిసి ఎక్స్ఒ-1 అని పిలువబడే దానిని కలిగి ఉన్నారని నివేదించబడింది. ఇది అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలోని పిల్లల కోసం రూపొందించి ఒక బిడ్డకు ఒక ల్యాప్‌టాప్ ప్రాజెక్ట్ ద్వారా ఒక ప్రత్యేక ల్యాప్‌టాప్ అందించడం. [112][113] ఓపెన్ సోర్స్ సాఫ్ట్‌వేర్‌తో నిర్మించిన తక్కువ-ధర జిఎస్ఎం బేస్ స్టేషన్‌లను అందించడమే లక్ష్యంగా పెట్టుకున్న ఓపెన్ బిటిఎస్ (OpenBTS) ప్రాజెక్ట్ కోసం నియు కూడా పరీక్షల ప్రదేశంగా ఉంది.[114] 2011 జూలైలో టెలికాం నియు, విక్రేత లెమ్కో వాణిజ్య జిఎస్ఎం ఉత్పత్తి ఆధారంగా రోక్‌సెల్ మొబైల్‌గా ప్రీ-పెయిడ్ మొబైల్ సేవలను (వాయిస్/ఎడ్జ్ - 2.5జి) ప్రారంభించింది. మూడు బిటిఎస్ సైట్‌లు దేశాన్ని కవర్ చేస్తాయి. అంతర్జాతీయ రోమింగ్ ప్రస్తుతం అందుబాటులో లేదు.

2015 జనవరిలో టెలికాం నియు 14 గ్రామాలను కలుపుతూ నియు చుట్టూ ఫైబర్ ఆప్టిక్ కేబుల్ వేయడం పూర్తి చేసింది. దీని ద్వారా గృహాలకు ల్యాండ్ లైన్ ఫోన్‌లు ఎడిఎస్ఎల్ ఇంటర్నెట్ కనెక్షన్ అందుబాటులోకి వచ్చింది.

నియు 2021లో మనాటువా ఫైబర్ కేబుల్‌కు అనుసంధానించబడింది.[115]

గణాంకాలు

[మార్చు]

జనసంఖ్య

[మార్చు]
సంవత్సరం జనసంఖ్య తేదీ - నెల
గణాంకాలు
1900 4,015
1902 4,074 జూన్
1906 3,822 1 జూన్
1911 3,943 17 నవంబరు
1916 3,880 15 అక్టోబరు
1921 3,750 17 ఏప్రెల్
1926 3,795 20 ఏప్రెల్
1931 3,797 31 డిసెంబరు
1936 4,104 24 మార్చి
1945 4,253 25 సెప్టెంబరు
1951 4,553 27 సెప్టెంబరు
1956 4,707 25 సెప్టెంబరు
1961 4,864 25 సెప్టెంబరు
1966 5,194 28 సెప్టెంబరు
1971 4,990 28 సెప్టెంబరు
1974 3,992
1976 3,842 28 సెప్టెంబరు
1979 3,578 10 మార్చి
1981 3,281 28 సెప్టెంబరు
1984 2,887 1 అక్టోబరు
1986 2,531 29 సెప్టెంబరు
1989 2,267 1 అక్టోబరు
1991 2,239 3 నవంబరు
1994 2,300 4 అక్టొబరు
1996 2,089 అక్టోబరు
1997 2,088 17 ఆగస్టు
1999 1,913 9 ఆగస్టు
2000 1,857 11 డిసెంబరు
2001 1,788 8 సెప్టెంబరు
2004 1,761 7 సెప్టెంబరు
2006 1,625 8 సెప్టెంబరు
2011 1,611 9 సెప్టెంబరు
2017 1,719 10 మార్చి
2022 1,681 11 నవంబరు

జనసాంద్రత

[మార్చు]
వయసు, లింగ ఆధారిత గణాంకాలు 09.III.2017 (సాధారణ నివాసులు): [116]
వయసువారిగా పురుషులు స్త్రీలు మొత్తం %
మొత్తం 762 829 1 591 100
0–4 68 67 135 8.49
5–9 83 85 168 10.56
10–14 66 78 144 9.05
15–19 52 53 95 5.97
20–24 35 30 65 4.09
25–29 50 57 107 6.73
30–34 51 62 113 7.10
35–39 44 49 93 5.85
40–44 43 46 89 5.59
45–49 52 39 91 5.72
50–54 49 52 101 6.35
55–59 45 47 92 5.78
60–64 43 43 86 5.41
65–69 25 31 56 3.52
70–74 30 28 58 3.65
75–79 23 27 50 3.14
80–84 8 26 34 2.14
85–89 4 5 9 0.57
90–94 1 3 4 0.25
95–99 0 1 1 0.06
Age group Male Female Total Percent
0–14 217 230 447 28.10
15–64 454 478 932 58.58
65+ 91 121 212 13.32

జనసంఖ్యాభివృద్ధి

[మార్చు]
  • −0.03%

జాతీయత

[మార్చు]
  • నియుయన్(లు) (నామవాచకం)
  • నియుయన్ (విశేషణం)

సంప్రదాయ సమూహాలు

[మార్చు]
  • నియుయన్ 65.4%
  • పాక్షికంగా నియుయన్ 14%
  • నియుయన్ కానివారు 20.6% (14% పసిఫిక్ ద్వీపవాసులు, 6.6% యూరోపియన్లు, ఆసియన్లు సహా ఇతరులు) [117]

మతాలు

[మార్చు]
  • ఎకలేసియా నియు (కాంగ్రిగేషనల్ క్రిస్టియన్ చర్చ్ ఆఫ్ నియు - లండన్ మిషనరీ సొసైటీ నుండి మిషనరీలు స్థాపించిన ప్రొటెస్టంట్ చర్చి) 61.7%
  • యేసుక్రీస్తు చర్చి ఆఫ్ లాటర్-డే సెయింట్స్ 8.7%
  • కాథలిక్ 8.4%
  • యెహోవాసాక్షులు 2.7%
  • సెవెంత్-డే అడ్వెంటిస్ట్ 1.4%
  • ఇతర 8.2%
  • ఏదీ కాదు 8.9%

భాషలు

[మార్చు]
  • నియుయన్ (అధికారిక; పాలినేషియన్ భాష టోంగాన్‌తో దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉంటుంది) 46%
  • నియుయన్ ఇంగ్లీష్, 32%
  • ఇంగ్లీష్ (అధికారిక) 11%
  • నియుయన్ ఇతరులు 5%
  • ఇతర 6%

ఆరోగ్యం

[మార్చు]

ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ ప్రకారం నివాసితులు చర్మ క్యాన్సర్‌కు చాలా సున్నితంగా ఉంటారు. 2002లో నియులో 1,00,000 మందికి 2,482 చొప్పున చర్మ క్యాన్సర్ మరణాలు సంభవించాయని నివేదించింది - ఇది ఏ ఇతర దేశం కంటే చాలా ఎక్కువ. [118]

సంస్కృతి

[మార్చు]
పసిఫికా ఉత్సవంలో నియుయన్ నృత్యకారులు

న్యూజిలాండ్ కళాకారుడు, రచయిత జాన్ పులే జన్మస్థలం నియు. ది షార్క్ దట్ ఏట్ ది సన్ రచయిత, ఆయన కాన్వాస్‌ మీద టపా క్లాత్ ప్రేరేపిత డిజైన్లను కూడా చిత్రించాడు.[119] 2005లో ఆయన ఆస్ట్రేలియన్ రచయిత, మానవ శాస్త్రవేత్త నికోలస్ థామస్‌తో కలిసి సాంప్రదాయ నియుయన్ కళారూపం, అధ్యయనం అయిన హియాపో: పాస్ట్ అండ్ ప్రెజెంట్ ఇన్ నియుయన్ బార్క్‌క్లాత్‌ను సహ-రచయితగా వ్రాసాడు.[120] మాటాఫెటు స్మిత్ ఆక్లాండ్‌లో మొదటి నియుయన్ మహిళల నేత సమూహాన్ని స్థాపించారు.[121][122]

సంస్కృతి, సంప్రదాయం, వారసత్వ పరిరక్షణకు బాధ్యత వహించే కొత్త ప్రభుత్వ విభాగంగా “ టాయోగా నియు “ స్థాపించబడింది. దాని ప్రాముఖ్యతను గుర్తించి, ప్రభుత్వం టాయోగా నియును నియు ఇంటిగ్రేటెడ్ స్ట్రాటజిక్ ప్లాన్ (ఎన్ఐఎస్‌పి) ఆరవ స్తంభంగా చేర్చింది.[123]

మాధ్యమం

[మార్చు]

నియులో రెండు ప్రసార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. నియులో ఉన్న బ్రాడ్‌కాస్టింగ్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ నియు టెలివిజన్ నియు, రేడియో సన్‌షైన్‌లను నిర్వహిస్తుంది. నియు స్టార్ అనే ఒక వార్తాపత్రిక ఉంది.[133]

మ్యూజియం

[మార్చు]

2004లో హెటా తుఫాను హువానాకి సాంస్కృతిక కేంద్రం & మ్యూజియంను ధ్వంసం చేసింది. ఈ నష్టం భవనాలను ధ్వంసం చేసింది. అలాగే మ్యూజియం 90% కంటే ఎక్కువ సేకరణలను కోల్పోయింది.[124][125][126] 2018లో ఫాలే టౌ టాగా మ్యూజియం ప్రారంభించబడింది. ఇది నియు లోని ఒక కొత్త జాతీయ మ్యూజియంగా ఉంది.[127]

ఆహారం

[మార్చు]

ద్వీపం స్థానం కారణంగా నియులో గణనీయమైన స్థాయిలో పండ్లు, కూరగాయలు ఉత్పత్తి అవుతాయి. నియులో సహజ స్థానిక ఉత్పత్తులు (ముఖ్యంగా కొబ్బరి) దీవుల అనేక వంటకాల్లో కనిపిస్తాయి. అలాగే తాజా సముద్ర ఆహారం కూడా ఉంటుంది. జాతీయ వంటకం టకిహి, కొబ్బరి క్రీమ్, సన్నగా కోసిన టారో, బొప్పాయితో తయారు చేస్తారు.

క్రీడలు

[మార్చు]
టకాలో ప్రదర్శించే నియు సెవెన్స్ జట్టు

చిన్న దేశమైనప్పటికీ అనేక క్రీడలు ప్రసిద్ధి చెందాయి. పురుషులు, మహిళలు ఇద్దరూ ఆడే అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడ రగ్బీ. రగ్బీ యూనియన్; నియు 2008 ఎఫ్ఒఆర్‌యు ఓషియానియా కప్ ఛాంపియన్లు.[128] నెట్‌బాల్‌ను మహిళలు మాత్రమే ఆడతారు. ఫోనువాకులాలో తొమ్మిది రంధ్రాల గోల్ఫ్ కోర్సు, లాన్ బౌలింగ్ గ్రీన్ ఒకటి ఉంది.[129] అసోసియేషన్ ఫుట్‌బాల్ ఒక ప్రసిద్ధ క్రీడగా ఉంది. నియు సాకర్ టోర్నమెంటు నిర్వహించబడింది. అయితే నియు జాతీయ ఫుట్‌బాల్ జట్టు కేవలం రెండు మ్యాచ్‌లు మాత్రమే ఆడింది. రగ్బీ లీగ్ కూడా ఒక ప్రసిద్ధ క్రీడగా ఉంది.

నియు కామన్వెల్త్ క్రీడలలో పాల్గొంటుంది. కానీ కుక్ దీవుల మాదిరిగా దీనికి అంతర్జాతీయ ఒలింపిక్ కమిటీ (ఐఒసి)లో సభ్యత్వం లేదు. ఒలింపిక్ క్రీడలలో పోటీపడదు. [130] ఐఒసి నిబంధనల ప్రకారం ఒలింపిక్స్‌లో పాల్గొనడానికి "అంతర్జాతీయ సమాజం గుర్తించిన స్వతంత్ర దేశం"గా ఉండాలి.[131]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ TheCoconetTV. The National Anthem of Niue 'Ki Niue Nei'. YouTube. Retrieved 24 ఆగస్టు 2023.
  2. ↑ "Religions in Niue | PEW-GRF". www.globalreligiousfutures.org. Archived from the original on 14 డిసెంబరు 2021. Retrieved 2 ఆగస్టు 2020.
  3. ↑ "Niue National Strategic Plan 2016–2026" (PDF). Government of Niue. 2016. p. 35. Archived from the original (PDF) on 8 జూలై 2023. Retrieved 10 ఏప్రిల్ 2025.
  4. ↑ "The World today" (PDF). UN.
  5. ↑ "Repertory of Practice – Organs Supplement" (PDF). UN. p. 10. Archived from the original (PDF) on 19 అక్టోబరు 2013.
  6. ↑ 6.0 6.1 "Niue". GeoHive. Archived from the original on 6 అక్టోబరు 2013. Retrieved 5 అక్టోబరు 2013.
  7. ↑ "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved 10 సెప్టెంబరు 2017.
  8. ↑ "Niue Household and Population Census 2022" (PDF). niue.prism.spc.int. Niue Statistics Office. Retrieved 5 మే 2020.
  9. ↑ "The World Factbook – Central Intelligence Agency". cia.gov. Archived from the original on 4 జూన్ 2011. Retrieved 8 సెప్టెంబరు 2017.
  10. ↑ "The World Factbook – Central Intelligence Agency". cia.gov. Archived from the original on 24 ఏప్రిల్ 2013. Retrieved 8 సెప్టెంబరు 2017.
  11. ↑ "Niue National Accounts estimates". niue.prism.spc.int. Niue Statistics Office. Retrieved 5 మే 2020.
  12. ↑ Deverson, Tony; Kennedy, Graeme, eds. (2005). "Niue". The New Zealand Oxford Dictionary. Oxford University Press. doi:10.1093/acref/9780195584516.001.0001. ISBN 978-0-19-558451-6. Retrieved 18 ఫిబ్రవరి 2022.
  13. ↑ "Introducing Niue". Lonely Planet. Archived from the original on 25 అక్టోబరు 2016. Retrieved 24 అక్టోబరు 2016.
  14. ↑ "Niue Islands Village Council Ordinance 1967". Archived from the original on 28 డిసెంబరు 2016. Retrieved 28 అక్టోబరు 2017.
  15. ↑ "QuickStats About Pacific Peoples". Statistics New Zealand. 2006. Archived from the original on 19 నవంబరు 2011. Retrieved 28 అక్టోబరు 2011.
  16. ↑ Moseley, Christopher; R. E. Asher, eds. (1994). Atlas of the World's Languages. New York: Routledge. p. 100.
  17. ↑ "Find a publication". New Zealand Ministry of Justice. Archived from the original on 29 ఏప్రిల్ 2016. Retrieved 25 జూలై 2013.
  18. ↑ "Niue". UNESCO International Bureau of Education.
  19. ↑ "List of member countries". World Health Organization. Archived from the original on 21 ఆగస్టు 2004.
  20. ↑ "Pacific Climate Change: Niue urges world leaders to leave legacy of action at climate conference". climatepasifika.blogspot.com.br. 8 డిసెంబరు 2011.
  21. ↑ "Niue". Encyclopædia Britannica. 10 ఆగస్టు 2015. Retrieved 17 జనవరి 2017.
  22. ↑ Smith, S Percy (1903). "Niuē-fekai (or Savage) Island and its People". pp. 36–44.
  23. ↑ Horowitz, Anthony 'Tony' (2002). "8". Blue Latitudes: Boldly Going Where Captain Cook Has Gone Before..
  24. ↑ Marks, Kathy (9 జూలై 2008). "World's smallest state aims to become the first smoke-free paradise island". The Independent. London. Archived from the original on 21 జూన్ 2022. Retrieved 21 జూలై 2008.
  25. ↑ Langdon, Robert (1984) Where the whalers went: an index to the Pacific ports visited by American whalers (and some other ships) in the 19th century, Canberra, Pacific Manuscripts Bureau, p. 192–3. ISBN 086784471X.
  26. ↑ Juergensmeyer, Mark; Roof, Wade C., eds. (18 అక్టోబరు 2011). "Nukai Peniamina". Encyclopedia of Global Religion. Sage Publishing. p. 925. ISBN 978-1452266565.
  27. ↑ "A Brief History of Niue". Niue Pocket Guide. 14 జూలై 2023. Retrieved 19 డిసెంబరు 2023.
  28. ↑ "The Church Missionary Gleaner, October 1853". Savage Island. Adam Matthew Digital. Retrieved 18 అక్టోబరు 2015.
  29. ↑ 29.0 29.1 29.2 29.3 Commonwealth and Colonial Law by Kenneth Roberts-Wray, London, Stevens, 1966. p. 897
  30. ↑ "Constitution Act 1974". Paclii.org. Retrieved 20 నవంబరు 2012.
  31. ↑ "Niue mourns the death of a young woman". Radio New Zealand. 8 జనవరి 2004. Retrieved 20 జనవరి 2024.
  32. ↑ "Niue is World's First Country to Become a Dark Sky Place". International Dark Sky Association. 7 మార్చి 2020. Retrieved 9 మార్చి 2020.
  33. ↑ "Remarks by President Biden at the U.S.-Pacific Island Country Summit". The White House (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). 29 సెప్టెంబరు 2022. Retrieved 2 అక్టోబరు 2022.
  34. ↑ "Statement on the Recognition of Niue and the Establishment of Diplomatic Relations". The American Presidency Project. 25 సెప్టెంబరు 2023. Retrieved 25 సెప్టెంబరు 2023.
  35. ↑ Whitehead, N. E.; J. Hunt; D. Leslie; P. Rankin (జూన్ 1993). "The elemental content of Niue Island soils as an indicator of their origin" (PDF). New Zealand Journal of Geology & Geophysics. 36 (2): 243–255. Bibcode:1993NZJGG..36..243W. doi:10.1080/00288306.1993.9514572. Archived from the original (PDF) on 2 డిసెంబరు 2007. Retrieved 3 డిసెంబరు 2007.
  36. ↑ "Weatherbase: Historical Weather for Alofi, Niue". Weatherbase. Retrieved 3 ఆగస్టు 2009.
  37. ↑ "Capacity Building related to Multilateral Environmental Agreements (MEAs) in African, Caribbean and Pacific (ACP) Countries: Niue Island Organic Farmers Association". European Union. Archived from the original on 20 డిసెంబరు 2016. Retrieved 10 డిసెంబరు 2016.
  38. ↑ "Niue Agriculture Sector Plan 2015–2019" (PDF). Niue Department of Agriculture, Forestry and Fisheries.
  39. ↑ "Niue Island Organic Farmers Association – PoetCom". www.organicpasifika.com. Archived from the original on 9 సెప్టెంబరు 2017. Retrieved 8 సెప్టెంబరు 2017.
  40. ↑ Rogers, Simon (21 జూన్ 2012). "World carbon emissions: the league table of every country". The Guardian (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 29 జనవరి 2019.
  41. ↑ "Niue". European External Action Service. Archived from the original on 26 ఫిబ్రవరి 2012. Retrieved 23 ఆగస్టు 2017.
  42. ↑ "Niue – Tuila Office Tuila overview". Sunnyportal.com. Retrieved 23 ఆగస్టు 2017.
  43. ↑ "Niue: Intended Nationally Determined Contributions" (PDF). United Nations Framework Convention on Climate Change.
  44. ↑ "Niue Strategic Energy Road Map 2015–2025" (PDF).
  45. ↑ "Niue to embrace more solar and wind power". Radio New Zealand. 3 నవంబరు 2015.
  46. ↑ "Niue – Tuila Office – Tuila overview". Sunny Portal. Retrieved 26 జూన్ 2010.
  47. ↑ "Achievements for Niue". The European Commission's Delegation to the Pacific. Archived from the original on 26 ఫిబ్రవరి 2012. Retrieved 31 జూలై 2009.
  48. ↑ "Six Island Nations Commit to 'Fossil Fuel-Free Pacific,' Demand Global Just Transition". www.commondreams.org (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 1 జూలై 2023.
  49. ↑ "Port Vila call to phase out fossil fuels". RNZ (in New Zealand English). 22 మార్చి 2023. Retrieved 1 జూలై 2023.
  50. ↑ Ligaiula, Pita (17 మార్చి 2023). "Port Vila call for a just transition to a fossil fuel free Pacific | PINA" (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 1 జూలై 2023.
  51. ↑ 51.0 51.1 Evans, Monica (3 నవంబరు 2022). "Small island, big ocean: Niue makes its entire EEZ a marine park". Mongabay. Retrieved 22 ఆగస్టు 2023.
  52. ↑ Dinerstein, Eric; et al. (2017). "An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm". BioScience. 67 (6): 534–545. doi:10.1093/biosci/bix014. ISSN 0006-3568. PMC 5451287. PMID 28608869.
  53. ↑ 53.0 53.1 Gardner, Rhys O. (2020). "The naturalised flora of Niue". Papahou: Records of the Auckland Museum (in ఇంగ్లీష్). 55: 101–155. doi:10.32912/RAM.2020.55.5. ISSN 1174-9202. JSTOR 27008993. Wikidata Q106828180.
  54. ↑ "Huvalu Forest Conservation Area (Niue)". Pacific Islands Protected Area Portal. Pacific Regional Environment Programme. 2021. Archived from the original on 1 జనవరి 2022. Retrieved 6 మార్చి 2021.
  55. ↑ "Huvalu and environs". BirdLife Data Zone. BirdLife International. 2021. Retrieved 6 మార్చి 2021.
  56. ↑ "Niue Constitution Act 1974: Schedule 2: The Constitution of Niue (English language version), s1". legislation.govt.nz. 29 ఆగస్టు 1974. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  57. ↑ "Niue's Government and Politics". www.niuegov.com. Retrieved 19 అక్టోబరు 2017.
  58. ↑ "Enroll to vote". New Zealand Government. 10 జూన్ 2020. Retrieved 18 జూన్ 2020.
  59. ↑ "Niue's only party dissolved". RNZ. 21 జూలై 2003. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  60. ↑ Constitution of Niue, s2.
  61. ↑ "Niuean criminal court system". Association of Commonwealth Criminal Lawyers. Archived from the original on 24 జూలై 2011. Retrieved 29 డిసెంబరు 2010.
  62. ↑ Masahiro Igarashi, Associated Statehood in International Law, p. 167
  63. ↑ "Towards self-government, or something". Pacific Islands Monthly. Vol. 45, no. 10. 1 అక్టోబరు 1974. p. 7. Retrieved 19 జూన్ 2022 – via National Library of Australia.
  64. ↑ "Government of Niue – Niue & New Zealand High Commission – Komisina Tokoluga Niue mo Niu Silani". www.gov.nu. Archived from the original on 7 ఆగస్టు 2021. Retrieved 7 ఆగస్టు 2021.
  65. ↑ 65.0 65.1 McDonald, Caroline (2018). Decolonisation and Free Association: The Relationships of the Cook Islands and Niue with New Zealand (PDF) (PhD). Victoria University of Wellington. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  66. ↑ "UNESCO.ORG | Communities | Member States". Erc.unesco.org. Archived from the original on 28 జూలై 2011. Retrieved 20 నవంబరు 2012.
  67. ↑ 67.0 67.1 "Full text of joint communiqué on the establishment of diplomatic relations between China and Niue". Xinhua News Agency. 12 డిసెంబరు 2007. Archived from the original on 3 మార్చి 2016. Retrieved 6 మార్చి 2008.
  68. ↑ "India establishes Diplomatic Relations with Niue". Ministry of External Affairs of India. 4 సెప్టెంబరు 2012. Retrieved 4 సెప్టెంబరు 2012.
  69. ↑ "Foreign Minister Davutoğlu "In the last six years, we have taken significant steps to strengthen our relations with Pacific Island States"". Republic of Türkiye. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  70. ↑ Margaret Pointer (2000). Tagi tote e loto haaku – My Heart is Crying a Little: Niue Involvement in the Great War 1914–1918. Editorips@usp.ac.fj. ISBN 978-982-02-0157-6.
  71. ↑ "ISO 3166-1 Newsletter VI-9 "Name changes for Fiji, Myanmar as well as other minor corrections"" (PDF). 14 జూలై 2011. Retrieved 9 ఆగస్టు 2020. Correct the long name which was incorrect[.]
  72. ↑ "Niue". 14 డిసెంబరు 2022.
  73. ↑ Turrell, Claire (30 మే 2022). "Tiny Pacific island nation declares bold plan to protect 100% of its ocean". The Guardian. Retrieved 22 ఆగస్టు 2023.
  74. ↑ "Illegal Fishing Targeted" (PDF). Navy Today. డిసెంబరు 2021. Retrieved 21 ఆగస్టు 2023.
  75. ↑ "More than 20 fishing vessels inspected during New Zealand-led South Pacific fisheries patrol". New Zealand – Ministry for Primary Industries. 11 ఆగస్టు 2023. Retrieved 21 ఆగస్టు 2023.
  76. ↑ "NZ Navy Hydrographers get to work mapping Niue's unique landscape". New Zealand Defence Force. 28 జూలై 2022. Retrieved 22 ఆగస్టు 2023.
  77. ↑ "New Zealand Military 'Not in a Fit State,' Government Says". The Defence Post. 4 ఆగస్టు 2023. Retrieved 21 ఆగస్టు 2023.
  78. ↑ "Cutting-edge new aircraft have increased NZ's surveillance capacity – but are they enough in a changing world?". The Conversation. 26 జూలై 2023. Retrieved 22 ఆగస్టు 2023.
  79. ↑ "Defence Policy and Strategy Statement 2023" (PDF). New Zealand Government. ఆగస్టు 2023. Retrieved 21 ఆగస్టు 2023.
  80. ↑ Niue Customs Act 1966, Niue Customs Tariff Act 1982
  81. ↑ "Country Information Paper – Niue". New Zealand Ministry of Foreign Affairs and Trade. 8 ఏప్రిల్ 2009. Archived from the original on 21 జూలై 2011. Retrieved 17 ఏప్రిల్ 2009.
  82. ↑ 82.0 82.1 82.2 "Niue". World Factbook. CIA. Retrieved 2 అక్టోబరు 2008.
  83. ↑ "2018 Pacific Community pocket statistical summary" (PDF).[permanent dead link]
  84. ↑ "Niue Foou - A New Niue: Cyclone Heta Recovery Plan" (PDF). Government of Niue. ఏప్రిల్ 2004. Retrieved 14 మార్చి 2023.
  85. ↑ "NZ gives $5 million to help rebuild Niue". New Zealand Government. 21 జనవరి 2004. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  86. ↑ "Reef Group looks to NZ for help Niue projects". Radio New Zealand. 13 మార్చి 2008.
  87. ↑ "Two new processing plants officially opened on Niue". RNZ. 18 అక్టోబరు 2004. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  88. ↑ "Financial Snapshot: 1 July 2020 – 31 January 2021" (PDF). Department of Finance and Planning. 1 ఏప్రిల్ 2021. Retrieved 19 జూన్ 2022.[permanent dead link]
  89. ↑ "Niue Constitution Act 1974: section 7". legislation.govt.nz. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  90. ↑ "Niue: Country Classification" (PDF). Asian Development Bank. అక్టోబరు 2021. p. 9. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  91. ↑ "12.5% Niue Consumption Tax from 1 April". Niue Business News. 26 ఫిబ్రవరి 2009. Archived from the original on 16 జనవరి 2009.
  92. ↑ Rhoads, Christopher (29 మార్చి 2006). "On a tiny island, catchy Web name sparks a battle". Post-gazette.com. Retrieved 26 జూన్ 2010.
  93. ↑ "Niue government criticised over internet stance". RNZI. 13 నవంబరు 2007. Retrieved 26 జూన్ 2010.
  94. ↑ "WiFi Nation". WiFi Nation. Archived from the original on 27 డిసెంబరు 2018. Retrieved 12 జనవరి 2020.
  95. ↑ "'Digital colonisation': A tiny island nation just launched a major effort to win back control of its top-level internet domain". 16 డిసెంబరు 2020. Archived from the original on 16 డిసెంబరు 2020.
  96. ↑ Country Pasture/Forage Resource Profiles: Niue Archived 4 డిసెంబరు 2017 at the Wayback Machine, United Nations Food and Agriculture Organization, January 2009.
  97. ↑ Pollock, Nancy J. (1979). "Work, wages, and shifting cultivation on Niue". Journal of Pacific Studies. 2 (2). Pacific Institute: 132–43.
  98. ↑ "Niue Agriculture Sector Plan 2015–2019" (PDF). Department of Agriculture, Forestry and Fisheries. p. 12. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  99. ↑ Eagles, Jim (23 సెప్టెంబరు 2010). "Niue: Hunting the uga". The New Zealand Herald. Retrieved 30 అక్టోబరు 2011.
  100. ↑ "Pacific Success – Niue Vanilla International". Pacific Trade Invest Australia. 8 జనవరి 2019. Archived from the original on 18 జూలై 2020. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  101. ↑ Niue Agricultural Census 1989 – Main Results, United Nations Food and Agriculture Organization, 1989.
  102. ↑ "Air NZ flights in 2024". Stuff (Fairfax). 2023.
  103. ↑ "Niue Tourism – Official Website". Archived from the original on 24 ఆగస్టు 2014. Retrieved 4 జూన్ 2013.
  104. ↑ Jo Moir (18 ఏప్రిల్ 2016). "Foreign Affairs minister Murray McCully denies link between party donation and Niue contract". Stuff.
  105. ↑ Valerie Stimack (10 మార్చి 2020). "Pacific Island Niue Becomes The World's First Dark Sky Nation". Forbes. Archived from the original on 11 మార్చి 2020.
  106. ↑ "Sailing Season Commences on Niue – Niue". Niueisland.com. Archived from the original on 28 ఆగస్టు 2013. Retrieved 23 ఆగస్టు 2017.
  107. ↑ "The Rock of the Pacific – Niue". 20 నవంబరు 2008. Archived from the original on 20 నవంబరు 2008.
  108. ↑ "Niue Yacht Club – Damage NYC Mooring #10". Nyc.nu. Archived from the original on 10 జూలై 2014. Retrieved 23 ఆగస్టు 2017.
  109. ↑ "National E-commerce Assessment: Niue" (PDF). Pacific Islands Forum. 2020. Archived from the original (PDF) on 2 నవంబర్ 2022. Retrieved 19 June 2022. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  110. ↑ "Light Reading – Networking the Telecom Industry". Unstrung.com. Archived from the original on 21 జూలై 2003. Retrieved 20 నవంబరు 2012.
  111. ↑ Creating a Wireless Nation Archived 10 మే 2012 at the Wayback Machine, IUSN White Paper, July 2003
  112. ↑ "One laptop for every Niuean child". BBC News. 22 ఆగస్టు 2008. Retrieved 27 మార్చి 2010.
  113. ↑ "Niue schoolchildren all have laptops". RNZ. 22 ఆగస్టు 2008. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  114. ↑ "Niue Pilot System". Openbts.sourceforge.net. Archived from the original on 24 ఫిబ్రవరి 2021. Retrieved 26 జూన్ 2010.
  115. ↑ "NIUE'S MANATUA CABLE GOES LIVE AND DELIVERS WORLD CLASS ULTRA FAST FIBRE INTERNET". Pacific Online. 24 మే 2021. Archived from the original on 8 జూలై 2023. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  116. ↑ "UNSD — Demographic and Social Statistics". unstats.un.org. Retrieved 10 మే 2023.
  117. ↑ "Niue household and population census 2017 | Statistics for Development Division". sdd.spc.int. Retrieved 8 డిసెంబరు 2024.
  118. ↑ "UV radiation: Burden of disease by country". World Health Organization, Global Health Observatory Data Repository. 2002.
  119. ↑ Whitney, Scott (1 జూలై 2002). "The Bifocal World of John Pule: This Niuean Writer and Painter Is Still Searching for a Place To Call Home". Pacific Magazine. Archived from the original on 6 అక్టోబరు 2008..
  120. ↑ "John Pule and Nicholas Thomas. Hiapo: Past and present in Niuean barkcloth". New Zealand: Otago University Press. Archived from the original on 18 అక్టోబరు 2008. Retrieved 20 నవంబరు 2012.
  121. ↑ Bentley, Paulina. "Weaving the present". Auckland War Memorial Museum.
  122. ↑ "ARTBEAT". Stuff (in ఇంగ్లీష్). 23 జూలై 2009. Retrieved 16 నవంబరు 2021.
  123. ↑ "Niue National Strategic Plan 2009 – 2013" (PDF). Government of Niue. p. 4. Retrieved 19 జూన్ 2022.
  124. ↑ Barnett, Jon; Ellemor, Heidi (2007). "Niue after Cyclone Heta". Australian Journal of Emergency Management (in ఇంగ్లీష్). 22 (1): 3–4.
  125. ↑ Barnett, Jon (1 జూన్ 2008). "The Effect of Aid On Capacity To Adapt To Climate Change: Insights From Niue". Political Science. 60 (1): 31–45. doi:10.1177/003231870806000104. ISSN 0032-3187. S2CID 155080576.
  126. ↑ Pasisi, Jessica Lili (2020). Kitiaga mo fakamahani e hikihikiaga matagi he tau fifine Niue: tau pūhala he tau hiapo Niue women's perspectives and experiences of climate change: a hiapo approach (PhD thesis) (in ఇంగ్లీష్). The University of Waikato. hdl:10289/13380.
  127. ↑ "Art & Culture". The Official Website Of Niue Tourism (in New Zealand English). Retrieved 24 ఆగస్టు 2021.
  128. ↑ "Niue take Oceania Cup rugby union final". Radio Australia. 1 సెప్టెంబరు 2008. Archived from the original on 16 సెప్టెంబరు 2008.
  129. ↑ "Commonwealth Games: How a 'frankly embarrassing' selection dispute soured Niue's shot at lawn bowls success". Stuff. 10 ఆగస్టు 2022. Retrieved 14 మార్చి 2023.
  130. ↑ "Niue". insidethegames.biz. 30 అక్టోబరు 2012. Retrieved 16 అక్టోబరు 2023.
  131. ↑ "127th IOC Session comes to close in Monaco". International Olympic Committee. 9 డిసెంబరు 2014. Retrieved 6 ఆగస్టు 2016. The NOC of Kosovo met the requirements for recognition as outlined in the Olympic Charter. These include the sport and technical requirements as well as the definition of "country" as defined in Rule 30.1 – "an independent State recognised by the international community". Kosovo is recognised as a country by 108 of the 193 UN Member States.


ఉల్లేఖన లోపం: "lower-alpha" అనే గ్రూపులో <ref> ట్యాగులు ఉన్నాయి గానీ, దానికి సంబంధించిన <references group="lower-alpha"/> ట్యాగు కనబడలేదు

"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=నియు&oldid=4555514" నుండి వెలికితీశారు