ప్రతిభా అగర్వాల్
ప్రతిభా అగర్వాల్ (జననం 10 ఆగస్టు 1930) ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని వారణాసికి చెందిన థియేటర్ ఆర్కైవిస్ట్, థియేటర్ నటి, స్క్రిప్ట్ రైటర్, డైరెక్టర్, రచయిత, అనువాదకురాలు. ఆమె కోల్‌కతాలోని నాట్య శోధ సంస్థాన్ అనే థియేటర్ ఆర్కైవ్, పరిశోధన సంస్థ వ్యవస్థాపకురాలు. ఆమె మొత్తం రచనలకు సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు, సాహిత్య అకాడమీ అనువాద బహుమతి, ఉత్తర ప్రదేశ్ సంగీత నాటక అకాడమీ, ఉత్తర ప్రదేశ్ హిందీ సంస్థాన్, మధ్యప్రదేశ్ సాహిత్య పరిషత్, భారతీయ అనువాద్ పరిషత్ నుండి అవార్డులతో సహా అనేక అవార్డులను అందుకుంది.
జీవిత చరిత్ర
[మార్చు]ప్రతిభా అగర్వాల్ 1930 ఆగస్టు 10న బనారస్‌లోని భారతేందు భవన్‌లో జన్మించారు.[1] ఐదవ తరగతి చదువుతున్నప్పుడు, ఆమె తల్లి క్షయవ్యాధి కారణంగా మంచం పట్టింది, ఆమెకు కేవలం పదేళ్ల వయసులో, ఆమె తల్లి మరణించింది.[1] ఆమె తల్లి మరణం తరువాత, ఆమె అమ్మమ్మ ఆమెను పెంచింది.
వారణాసిలో చదువుతున్నప్పుడు ప్రతిభ నృత్యం, పాటలు పాడటం ప్రారంభించింది.[2] చిన్న వయసులోనే చదవడం ప్రారంభించిన ప్రతిభ, చిన్న వయసులోనే నూట యాభై కవితలను కంఠస్థం చేసుకుంది.[2] ఆమె తండ్రి నాటక కళాకారుడు, ప్రతిరోజూ ఎక్కడో ఒక చోట నాటకం ప్రదర్శించడానికి వెళ్లేవారు.[2] కొన్నిసార్లు అతను తన కూతురిని నాటకం చూడటానికి తనతో తీసుకెళ్తాడు. నాటకం చూసిన తర్వాత, ఆమె నాటకం ద్వారా ప్రేరణ పొంది, పాఠశాల వార్షిక కార్యక్రమంలో నాటకాల్లో పాల్గొనడం ప్రారంభించింది.[2] ఆ తరువాత, పదమూడేళ్ళ వయసులో, కాశీలోని మహిళా మండలం వార్షిక ఉత్సవంలో తన తాత రాధా కృష్ణ దాస్ నాటకం 'మహారాణా ప్రతాప్'లో నటించడం ద్వారా ఆమె రంగస్థల రంగ ప్రవేశం చేసింది.[2][3] ఆమె మెట్రిక్యులేషన్ పరీక్షలో మొదటి స్థానం సాధించింది.[1]
ఆమె నాటక రంగంలో ఉన్నప్పుడు, మదన్ మోహన్ అగర్వాల్ ప్రతిభను కలిశారు.[2] ఆమె అందానికి ముగ్ధుడైన అతను ఆమెకు ప్రపోజ్ చేశాడు. 1945 ఫిబ్రవరి 15న, అతను ఎటువంటి కట్నం తీసుకోకుండా ఆమెను వివాహం చేసుకున్నాడు.[2] ఆ సమయంలో, ప్రతిభకు 15 సంవత్సరాలు, మదన్ మోహన్ కు 25 సంవత్సరాలు.[2] వివాహం జరిగిన పదిహేను రోజుల తర్వాత, ప్రతిభ తన భర్తతో కలిసి కోల్‌కతా చేరుకుంది.[2] వివాహం అయిన ఒక సంవత్సరం తర్వాత, ప్రతిభను ఇంటర్మీడియట్ చదువుల కోసం శాంతినికేతన్‌కు పంపారు.[2] మూడు సంవత్సరాల తర్వాత, ఆమె శాంతినికేతన్ నుండి కోల్‌కతాకు తిరిగి వచ్చింది.
ప్రతిభ కోల్‌కతాలో 'దో అతి' నాటకంతో తన తొలి రంగస్థల నటనను ప్రారంభించింది.[2] తరువాత, ఆమె నటనతో పాటు చదువును కొనసాగించింది. ఆమె ఎం.ఏ తర్వాత, ఆమె డి.ఫిల్, డి.లిట్ చేసింది.[2][4] ఆమె 1950-1970 మధ్య కలకత్తాలోని శిక్షాయతన్ కళాశాలలో కూడా బోధించింది.[5]
అవార్డులు, గౌరవాలు
[మార్చు]2005లో, ప్రతిభా అగర్వాల్ ప్రదర్శన కళలకు ఆమె చేసిన మొత్తం కృషికి సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డును అందుకున్నారు.[6] 2016లో ఆమె సంగీత కళా కేంద్రం ద్వారా భారతీయ నాటక రంగంలో అత్యుత్తమ ప్రతిభకు 21వ ఆదిత్య విక్రమ్ బిర్లా కళాశిఖర్ అవార్డును అందుకుంది.[7][8] ఆమె 1975లో ఉత్తరప్రదేశ్ సంగీత నాటక అకాడమీ రత్న సదస్య పురస్కారం, 1989లో ఉత్తరప్రదేశ్ హిందీ సంస్థాన్ అవార్డు, 1993లో మధ్యప్రదేశ్ సాహిత్య పరిషత్ అవార్డు, 1997లో భారతీయ అనువాద్ పరిషత్ అవార్డును అందుకుంది.[9] 2018లో, రచయిత సోంభు మిత్ర యొక్క బెంగాలీ రచన అభినయ్ నాటక మంచ్ యొక్క హిందీ అనువాదానికి సాహిత్య అకాడమీ ఆమెకు సాహిత్య అకాడమీ అనువాద బహుమతిని అందజేసింది.[10]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 1.2 Raj, Chitra (2024-01-04). "बात हिंदी साहित्य की शुरुआती महिला आत्मकथाकार". फेमिनिज़म इन इंडिया (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2025-01-20.
- ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 Chaube, Kripashankar. "कृपाशंकर चौबे बंगाल में रंगमंच का इतिहास और वर्तमान लेख". www.hindisamay.com.
- ↑ "PRAllBHA AGRAWAL" (PDF). Sangeet Natak Akademi.
- ↑ "रूढ़ियों, मिथकों को तोड़कर, इन महिलाओं ने थियेटर की दुनिया में पहचान बनाई है". www.ichowk.in (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2025-01-20.
- ↑ "PRAllBHA AGRAWAL" (PDF). Sangeet Natak Akademi.
- ↑ "Theatre writer, translator Pratibha Agrawal honoured with the Sahitya Akademi Translation Prize". Firstpost (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). 2018-08-08. Retrieved 2025-01-20.
- ↑ "Three bag top Birla performing arts awards". BusinessLine (in ఇంగ్లీష్). 2016-11-04. Retrieved 2025-01-20.
- ↑ Murdeshwar, Sachin (2016-11-19). "Governor presents Aditya Vikram Birla Kala Shikhar Award to theatre personality Dr Pratibha Agrawal". Global Prime News (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2025-01-20.
- ↑ "PRAllBHA AGRAWAL" (PDF). Sangeet Natak Akademi.
- ↑ IANS (2018-08-07). "Pratibha Agrawal awarded the Sahitya Akademi Translation Prize" (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 2023-02-01. Retrieved 2025-01-20.