పురాణాలు: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
చరిత్రలో దిద్దుబాట్లను ఎంపిక చేసుకుంటూ తేడాలు చూడండి
← మునుపటి తేడాతరువాతి తేడా →
Content deleted Content added
విజువల్వికీటెక్స్ట్
చి clean up, replaced: శబ్ధం → శబ్దం (4) using AWB
పంక్తి 2: పంక్తి 2:
{{హిందూ మతము}}
{{హిందూ మతము}}
{{హిందూధర్మశాస్త్రాలు}}
{{హిందూధర్మశాస్త్రాలు}}
అష్టాదశ పురాణాలను కృష్ణద్వైపాయనుడైన [[వ్యాసుడు|వ్యాసమహర్షి]] రచించాడని, రచించిన తాను వక్తగా కాకుండా ఆ విషయాలను ఒకప్పుడు [[నైమిశారణ్యం]]లో [[శౌనక మహర్షి|శౌనకుడు]] మొదలైన మహా మునులు [[దీర్ఘ సత్రయాగం]] చేస్తున్నప్పుడు, వారికి వ్యాసుని శిష్యుడైన [[రోమహర్షణమహర్షి|రోమహర్షణుడు]] కుమారుడైన [[సూతుడు|సూత మహర్షి]] ద్వారా చెప్పించాడని పురాణాలే చెబుతున్నాయి. ఈ పురాణాలు మధ్య యుగం లో జరిగిన శైవ, వైష్ణవ ఘర్షణల వలన పరివర్తన చెందాయి అనే వాదన కూడా లేక పోలేదు. కొన్ని శ్లోకాల రచన శైలి వ్యాస మహర్షి రచన శైలిని గమనిస్తే ఆ విషయం అవగతం అవుతుంది.
అష్టాదశ పురాణాలను కృష్ణద్వైపాయనుడైన [[వ్యాసుడు|వ్యాసమహర్షి]] రచించాడని, రచించిన తాను వక్తగా కాకుండా ఆ విషయాలను ఒకప్పుడు [[నైమిశారణ్యం]]లో [[శౌనక మహర్షి|శౌనకుడు]] మొదలైన మహా మునులు [[దీర్ఘ సత్రయాగం]] చేస్తున్నప్పుడు, వారికి వ్యాసుని శిష్యుడైన [[రోమహర్షణమహర్షి|రోమహర్షణుడు]] కుమారుడైన [[సూతుడు|సూత మహర్షి]] ద్వారా చెప్పించాడని పురాణాలే చెబుతున్నాయి. ఈ పురాణాలు మధ్య యుగం లో జరిగిన శైవ, వైష్ణవ ఘర్షణల వలన పరివర్తన చెందాయి అనే వాదన కూడా లేక పోలేదు. కొన్ని శ్లోకాల రచన శైలి వ్యాస మహర్షి రచన శైలిని గమనిస్తే ఆ విషయం అవగతం అవుతుంది.


== పురాణ వాఙ్మయం ఆవిర్భావం ==
== పురాణ వాఙ్మయం ఆవిర్భావం ==
పంక్తి 9: పంక్తి 9:


వ్యాస మహర్షి పురాణ సంహితను నిర్మించి తన సూత శిష్యుడు రోమహర్షునికి ఉపదేశించాడు. అతడు దానిని భాగాలుగా చేసి సుమతి, అగ్నివర్చుడు, మిత్రాయువు, శాంశపాయనుడు, అకృతవర్ణుడు, సావర్ణి అనే ఆరుగురు శిష్యులకు బోధించాడు. వీరిలో అకృతవర్ణుడు, సావర్ణి, కాశ్యప శాంశపాయనులు వేరువేరుగా మూడు పురాణ సంహితలను రూపొందించారు. రోమహర్షుని మాతృకతో కలిసి ఈ గ్రంధజాతమంతా పురాణ వాఙ్మయానికి మూలమయింది. ఈ విధంగా పరిశీలిస్తే అప్పటి యాఙ్ఞికులైన బ్రాహ్మణుల అధీనంలో ఉన్నవాఙ్మయాన్ని వ్యాసుడు విషయ క్రమం ప్రకారం పునర్వ్వస్థీకరించి, కాలానుగుణంగా అవుసరమైన మార్పులతో లోకులకు తెలియజేయమని బ్రాహ్మణేతరులైన సూతులకు అప్పగించాడు. ఆపస్తంభ ధర్మ సూత్రాలలోని ప్రస్తావనల ఆధారంగా క్రీ.పూ. 600-300నాటికే పురాణ వాఙ్మయం ఒక ప్రత్యేక శాఖగా రూపుదిద్దుకొందని, కాలానుగుణంగా ఉపదేశికుల బోధలను సంతరించుకొంటూ క్రీ.శ. 12వ శతాబ్దివరకూ మార్పులు చెందుతూ వచ్చిందని ఊహించవచ్చును<ref name="elhcuri"/>.
వ్యాస మహర్షి పురాణ సంహితను నిర్మించి తన సూత శిష్యుడు రోమహర్షునికి ఉపదేశించాడు. అతడు దానిని భాగాలుగా చేసి సుమతి, అగ్నివర్చుడు, మిత్రాయువు, శాంశపాయనుడు, అకృతవర్ణుడు, సావర్ణి అనే ఆరుగురు శిష్యులకు బోధించాడు. వీరిలో అకృతవర్ణుడు, సావర్ణి, కాశ్యప శాంశపాయనులు వేరువేరుగా మూడు పురాణ సంహితలను రూపొందించారు. రోమహర్షుని మాతృకతో కలిసి ఈ గ్రంధజాతమంతా పురాణ వాఙ్మయానికి మూలమయింది. ఈ విధంగా పరిశీలిస్తే అప్పటి యాఙ్ఞికులైన బ్రాహ్మణుల అధీనంలో ఉన్నవాఙ్మయాన్ని వ్యాసుడు విషయ క్రమం ప్రకారం పునర్వ్వస్థీకరించి, కాలానుగుణంగా అవుసరమైన మార్పులతో లోకులకు తెలియజేయమని బ్రాహ్మణేతరులైన సూతులకు అప్పగించాడు. ఆపస్తంభ ధర్మ సూత్రాలలోని ప్రస్తావనల ఆధారంగా క్రీ.పూ. 600-300నాటికే పురాణ వాఙ్మయం ఒక ప్రత్యేక శాఖగా రూపుదిద్దుకొందని, కాలానుగుణంగా ఉపదేశికుల బోధలను సంతరించుకొంటూ క్రీ.శ. 12వ శతాబ్దివరకూ మార్పులు చెందుతూ వచ్చిందని ఊహించవచ్చును<ref name="elhcuri"/>.



;ప్రణవం వేదాలు పురాణాల పుట్టుక
;ప్రణవం వేదాలు పురాణాల పుట్టుక


పురాణాలు ప్రణవం నుండి పుట్టాయని సంస్కృత భాగవతంలోని పన్నెండవ స్కందం చెప్తుంది. బ్రహ్మదేవుడు ధ్యానమగ్నుడై ఉన్న సమయంలో ఆయన హృదయగృహ నుండి ఒక అనాహత శబ్ధం వెలువడింది. ఆ శబ్ధంలో నుండి ''అ'' కార ''ఉ''కార ''మ''కార శబ్ధాలు కూడిన ఓంకారశబ్ధం ఆవిర్భవించింది. "అ" నుండి "హ" వరకు గల అక్షరాలు ఆశబ్ధంనుండి ఉద్భవించాయి. ఓంకారం సకల మంత్రాలకు బీజాక్షరం అయింది. ఓంకారం నుండి నాలుగు వేదాలను ఉద్భవించాయి. ఆ 'అ'కార, 'ఉ'కార 'మ'కారములనుండి సత్వ,రజో,తమో అనే త్రిగుణాలు, ఋగ్వేదం, యజుర్వేదం, సామవేదం, అధర్వణవేదం అనే చతుర్వేదాలు, భూ॰భువ॰సువ॰ అనే త్రిలోకాలు, జాగృత్, స్వప్న, సుషుప్తి అవస్థలు జనించాయి. ఆ తరువాత బ్రహ్మదేవుడు చతుర్వేదాలను వెలువరించి తనకుమారులైన మరీచి తదితరులకిచ్చాడు. వారు తమ కుమారులైన కశ్యపుడు తదితరులకు ఇచ్చారు. అలా వేదాలు పరంపరాగతంగా సాగిపోతూ ఉన్నాయి.
పురాణాలు ప్రణవం నుండి పుట్టాయని సంస్కృత భాగవతంలోని పన్నెండవ స్కందం చెప్తుంది. బ్రహ్మదేవుడు ధ్యానమగ్నుడై ఉన్న సమయంలో ఆయన హృదయగృహ నుండి ఒక అనాహత శబ్దం వెలువడింది. ఆ శబ్దంలో నుండి ''అ'' కార ''ఉ''కార ''మ''కార శబ్ధాలు కూడిన ఓంకారశబ్దం ఆవిర్భవించింది. "అ" నుండి "హ" వరకు గల అక్షరాలు ఆశబ్దంనుండి ఉద్భవించాయి. ఓంకారం సకల మంత్రాలకు బీజాక్షరం అయింది. ఓంకారం నుండి నాలుగు వేదాలను ఉద్భవించాయి. ఆ 'అ'కార, 'ఉ'కార 'మ'కారములనుండి సత్వ,రజో,తమో అనే త్రిగుణాలు, ఋగ్వేదం, యజుర్వేదం, సామవేదం, అధర్వణవేదం అనే చతుర్వేదాలు, భూ॰భువ॰సువ॰ అనే త్రిలోకాలు, జాగృత్, స్వప్న, సుషుప్తి అవస్థలు జనించాయి. ఆ తరువాత బ్రహ్మదేవుడు చతుర్వేదాలను వెలువరించి తనకుమారులైన మరీచి తదితరులకిచ్చాడు. వారు తమ కుమారులైన కశ్యపుడు తదితరులకు ఇచ్చారు. అలా వేదాలు పరంపరాగతంగా సాగిపోతూ ఉన్నాయి.



వేదాలు ప్రజలకు క్లిష్టమైనవి కనుక అందుబాటులో లేనివి కనుక వేదవ్యాసుడు వేద ఉపనిషత్తు సారంతో కూడిన అష్టాదశ పురాణాలను రచించాడు. పురాణాలను వ్యాసుడు తన శిష్యుడైన రోమహర్షణుకి చెప్పాడు. రోమహర్షుడు తిరిగి వాటిని తన శిష్యులైన త్రైయారుణి, కశ్యపుడు, సావర్ణి లాంటి శిష్యులకు అందించాడు. ఆ తర్వాత అలా ఒకరి నుండి ఒకరికి సంక్రమించాయి.
వేదాలు ప్రజలకు క్లిష్టమైనవి కనుక అందుబాటులో లేనివి కనుక వేదవ్యాసుడు వేద ఉపనిషత్తు సారంతో కూడిన అష్టాదశ పురాణాలను రచించాడు. పురాణాలను వ్యాసుడు తన శిష్యుడైన రోమహర్షణుకి చెప్పాడు. రోమహర్షుడు తిరిగి వాటిని తన శిష్యులైన త్రైయారుణి, కశ్యపుడు, సావర్ణి లాంటి శిష్యులకు అందించాడు. ఆ తర్వాత అలా ఒకరి నుండి ఒకరికి సంక్రమించాయి.
పంక్తి 38: పంక్తి 36:
: దశభిర్లక్షణైర్యుక్తం పురాణం తద్విదో విదు:
: దశభిర్లక్షణైర్యుక్తం పురాణం తద్విదో విదు:
</poem>
</poem>
అనగా సర్గము (సృష్టి), ప్రతిసర్గము (ప్రళయము), వృత్తి (వ్యాపారము), రక్షా (పరిపాలవ), అంతరము (మన్వాదుల కాలము), వంశము (వంశాదుల విషయము), వంశానుచరితము (సూర్య, చంద్ర వంశస్థుల కథనాలు), సంస్థా (స్థితి), హేతువు (కారణము), అపాశ్రయము (ఆశ్రయ విషయాలు) అనే పదీ పురాణ లక్షణాలు. కొంతమంది ఇలా పది లక్షణాలున్నవి మహాపురాణాలని, ఐదు లక్షణాలున్నవి పురాణాలని వర్గీకరిస్తున్నారు. <ref> "అష్టాదశ పురాణములు" - వాడ్రేవు శేషగిరిరావు</ref>
అనగా సర్గము (సృష్టి), ప్రతిసర్గము (ప్రళయము), వృత్తి (వ్యాపారము), రక్షా (పరిపాలవ), అంతరము (మన్వాదుల కాలము), వంశము (వంశాదుల విషయము), వంశానుచరితము (సూర్య, చంద్ర వంశస్థుల కథనాలు), సంస్థా (స్థితి), హేతువు (కారణము), అపాశ్రయము (ఆశ్రయ విషయాలు) అనే పదీ పురాణ లక్షణాలు. కొంతమంది ఇలా పది లక్షణాలున్నవి మహాపురాణాలని, ఐదు లక్షణాలున్నవి పురాణాలని వర్గీకరిస్తున్నారు.<ref>"అష్టాదశ పురాణములు" - వాడ్రేవు శేషగిరిరావు</ref>


== పురాణాల విభజన ==
== పురాణాల విభజన ==
పంక్తి 103: పంక్తి 101:
! పురాణము పేరు !! శ్లోకములు సంఖ్య !! వ్యాఖ్యలు
! పురాణము పేరు !! శ్లోకములు సంఖ్య !! వ్యాఖ్యలు
|-
|-
| [[అగ్ని పురాణం|అగ్ని ]] || 15,400 శ్లోకములు || వాస్తు శాస్త్రం మరియు రత్నశాస్త్రం వివరాలను కలిగి ఉంది.
| [[అగ్ని పురాణం|అగ్ని]] || 15,400 శ్లోకములు || వాస్తు శాస్త్రం మరియు రత్నశాస్త్రం వివరాలను కలిగి ఉంది.
|-
|-
| [[భాగవత పురాణం|భాగవత ]] || 18,000 శ్లోకములు ||ఇండాలజిస్ట్ లూడో రోచర్ విష్ణువు యొక్క పది అవతారాలు చెప్పడం, పురాణాలల్లో యొక్క అత్యంత ప్రసిద్ధి మరియు ప్రముఖం అయినదిగా భావించింది.<ref>{{cite book|last=Thompson|first=Richard L.|title=The Cosmology of the Bhagavata Purana 'Mysteries of the Sacred Universe|url=http://books.google.com/books?id=3TZmDSr-1msC&pg=PA10|year=2007|publisher=Motilal Banarsidass Publishers|isbn=978-81-208-1919-1|page=10}}</ref><ref>{{Harvnb|Monier-Williams|1899|p=752}}, column 3, under the entry ''Bhagavata.''</ref> దీని పదవ మరియు పొడవైనది అని చెప్పవచ్చు, [[కృష్ణుడు|కృష్ణ]] పనులు, వ్యాఖ్యానం, తన చిన్ననాటి దోపిడీలు పరిచయం, తరువాత అనేక భక్తి ఉద్యమాలు ఒక థీం ద్వారా విశదీకరించినది.<ref>{{Harvnb|Hardy|2001}}</ref>
| [[భాగవత పురాణం|భాగవత]] || 18,000 శ్లోకములు ||ఇండాలజిస్ట్ లూడో రోచర్ విష్ణువు యొక్క పది అవతారాలు చెప్పడం, పురాణాలల్లో యొక్క అత్యంత ప్రసిద్ధి మరియు ప్రముఖం అయినదిగా భావించింది.<ref>{{cite book|last=Thompson|first=Richard L.|title=The Cosmology of the Bhagavata Purana 'Mysteries of the Sacred Universe|url=http://books.google.com/books?id=3TZmDSr-1msC&pg=PA10|year=2007|publisher=Motilal Banarsidass Publishers|isbn=978-81-208-1919-1|page=10}}</ref><ref>{{Harvnb|Monier-Williams|1899|p=752}}, column 3, under the entry ''Bhagavata.''</ref> దీని పదవ మరియు పొడవైనది అని చెప్పవచ్చు, [[కృష్ణుడు|కృష్ణ]] పనులు, వ్యాఖ్యానం, తన చిన్ననాటి దోపిడీలు పరిచయం, తరువాత అనేక భక్తి ఉద్యమాలు ఒక థీం ద్వారా విశదీకరించినది.<ref>{{Harvnb|Hardy|2001}}</ref>
|-
|-
| [[ బ్రహ్మ పురాణం|బ్రహ్మ ]] || 10,000 శ్లోకములు || [[గోదావరి]] మరియు దాని ఉపనదులు వివరిస్తుంది..
| [[బ్రహ్మ పురాణం|బ్రహ్మ]] || 10,000 శ్లోకములు || [[గోదావరి]] మరియు దాని ఉపనదులు వివరిస్తుంది..
|-
|-
| [[బ్రహ్మాండ పురాణం|బ్రహ్మాండ ]] || 12,000 శ్లోకములు || [[లలితా పంచాక్షరీ]], కొన్ని హిందువులు ప్రార్థనలు వర్ణించు ఒక వాచకం కలిపి ఉంది.
| [[బ్రహ్మాండ పురాణం|బ్రహ్మాండ]] || 12,000 శ్లోకములు || [[లలితా పంచాక్షరీ]], కొన్ని హిందువులు ప్రార్థనలు వర్ణించు ఒక వాచకం కలిపి ఉంది.
|-
|-
| [[బ్రహ్మవైవర్త పురాణం|బ్రహ్మవైవర్త ]] || 17,000 శ్లోకములు || కృష్ణ మరియు వినాయకుడు దేవతలు,పూజించే మార్గాలను వివరిస్తుంది..
| [[బ్రహ్మవైవర్త పురాణం|బ్రహ్మవైవర్త]] || 17,000 శ్లోకములు || కృష్ణ మరియు వినాయకుడు దేవతలు,పూజించే మార్గాలను వివరిస్తుంది..
|-
|-
| [[గరుడ పురాణం|గరుడ ]] || 19,000 శ్లోకములు ||మరణం మరియు దాని తర్వాత కార్యాలు వివరిస్తుంది.
| [[గరుడ పురాణం|గరుడ]] || 19,000 శ్లోకములు ||మరణం మరియు దాని తర్వాత కార్యాలు వివరిస్తుంది.
|-
|-
| [[హరివంశ పురాణం|హరివంశ ]] || 16,000 శ్లోకములు || [[ఇతిహాసములు]] (పురాణ కవిత్వం) పరిగణించబడుతుంది.
| [[హరివంశ పురాణం|హరివంశ]] || 16,000 శ్లోకములు || [[ఇతిహాసములు]] (పురాణ కవిత్వం) పరిగణించబడుతుంది.
|-
|-
| [[కూర్మ పురాణం|కూర్మ ]] || 17,000 శ్లోకములు || [[విష్ణువు]] యొక్క పది ప్రధాన [[అవతారము]]లు యొక్క రెండవది ఉంది.
| [[కూర్మ పురాణం|కూర్మ]] || 17,000 శ్లోకములు || [[విష్ణువు]] యొక్క పది ప్రధాన [[అవతారము]]లు యొక్క రెండవది ఉంది.
|-
|-
| [[లింగ పురాణం|లింగ]] || 11,000 శ్లోకములు || [[విశ్వం]] యొక్క లింగం వైభవం, [[శివుడు|శివ]] యొక్క చిహ్నం మరియు మూలం వివరిస్తుంది. ఇది
| [[లింగ పురాణం|లింగ]] || 11,000 శ్లోకములు || [[విశ్వం]] యొక్క లింగం వైభవం, [[శివుడు|శివ]] యొక్క చిహ్నం మరియు మూలం వివరిస్తుంది. ఇది
లింగం గురించి అనేక కథలు ఉన్నాయి. ఇందులో [[విష్ణువు|విష్ణు]], [[బ్రహ్మ]] మధ్య వివాదం ఎలా అనివార్యమైంది, అలాగే ఎలా పరిష్కరించవచ్చు అనేది కూడా [[అగ్ని]] లింగం తెలియ జేస్తుంది.
లింగం గురించి అనేక కథలు ఉన్నాయి. ఇందులో [[విష్ణువు|విష్ణు]], [[బ్రహ్మ]] మధ్య వివాదం ఎలా అనివార్యమైంది, అలాగే ఎలా పరిష్కరించవచ్చు అనేది కూడా [[అగ్ని]] లింగం తెలియ జేస్తుంది.
|-
|-
| [[మార్కండేయ పురాణం|మార్కండేయ ]] || 09,000 శ్లోకములు || [[దేవి మహాత్మ్యం]], గుళ్ళల్లో [[పూజారులు]]/[[శాక్తేయులు]] మొదలగు వారి కోసం ఒక ముఖ్యమైన వాచకం, పొందుపరచబడింది.
| [[మార్కండేయ పురాణం|మార్కండేయ]] || 09,000 శ్లోకములు || [[దేవి మహాత్మ్యం]], గుళ్ళల్లో [[పూజారులు]]/[[శాక్తేయులు]] మొదలగు వారి కోసం ఒక ముఖ్యమైన వాచకం, పొందుపరచబడింది.
|-
|-
| [[మత్స్య పురాణం|మత్స్య ]] || 14,000 శ్లోకములు || మత్స్యావతారము కథ, [[విష్ణువు]] యొక్క పది ప్రధాన అవతారాలు యొక్క మొదటి [[అవతారములు|అవతారము]]. ఇది కూడా పలు రాజ వంశాల వారసత్వపు వివరాలను కలిగి ఉంది.<ref>{{cite book|last=Dalal|first=Roshen|title=Hinduism: An Alphabetical Guide|url=http://books.google.com/books?id=DH0vmD8ghdMC&pg=PA250|year=2011|publisher=Penguin Books India|isbn=978-0-14-341421-6|page=250}}</ref>
| [[మత్స్య పురాణం|మత్స్య]] || 14,000 శ్లోకములు || మత్స్యావతారము కథ, [[విష్ణువు]] యొక్క పది ప్రధాన అవతారాలు యొక్క మొదటి [[అవతారములు|అవతారము]]. ఇది కూడా పలు రాజ వంశాల వారసత్వపు వివరాలను కలిగి ఉంది.<ref>{{cite book|last=Dalal|first=Roshen|title=Hinduism: An Alphabetical Guide|url=http://books.google.com/books?id=DH0vmD8ghdMC&pg=PA250|year=2011|publisher=Penguin Books India|isbn=978-0-14-341421-6|page=250}}</ref>
|-
|-
| [[నారద పురాణం|నారద]] || 25,000 శ్లోకములు || [[వేదాలు]] మరియు [[వేదాంగాలు]] గొప్పతనం వర్ణిస్తుంది.
| [[నారద పురాణం|నారద]] || 25,000 శ్లోకములు || [[వేదాలు]] మరియు [[వేదాంగాలు]] గొప్పతనం వర్ణిస్తుంది.
పంక్తి 137: పంక్తి 135:
| [[వామన పురాణం|వామన]] || 10,000 శ్లోకములు || [[ఉత్తర భారతదేశం]] లో [[కురుక్షేత్రం]] చుట్టూ ప్రాంతాల్లో వాటిని వివరిస్తుంది.
| [[వామన పురాణం|వామన]] || 10,000 శ్లోకములు || [[ఉత్తర భారతదేశం]] లో [[కురుక్షేత్రం]] చుట్టూ ప్రాంతాల్లో వాటిని వివరిస్తుంది.
|-
|-
| [[వరాహ పురాణం|వరాహ ]] || 24,000 శ్లోకములు || [[విష్ణువు|విష్ణు]] భక్తి ఆచారాలు మరియు వివిధ రూపాలు ప్రార్థన వివరిస్తుంది. [[శివుడు]] మరియు [[దుర్గ]] యొక్క అనేక దృష్టాంతాలు కూడా కలిగి ఉంది.<ref>{{citation|last=Wilson|first=Horace H.|title=Works: ¬Vol. ¬6 : ¬The Vishṅu Purāṅa: a system of Hindu mythology and tradition ; 1|url=http://books.google.com/books?id=9Xo-AAAAcAAJ&pg=PR71|year=1864|publisher=Trübner|page=LXXI}}</ref>
| [[వరాహ పురాణం|వరాహ]] || 24,000 శ్లోకములు || [[విష్ణువు|విష్ణు]] భక్తి ఆచారాలు మరియు వివిధ రూపాలు ప్రార్థన వివరిస్తుంది. [[శివుడు]] మరియు [[దుర్గ]] యొక్క అనేక దృష్టాంతాలు కూడా కలిగి ఉంది.<ref>{{citation|last=Wilson|first=Horace H.|title=Works: ¬Vol. ¬6 : ¬The Vishṅu Purāṅa: a system of Hindu mythology and tradition ; 1|url=http://books.google.com/books?id=9Xo-AAAAcAAJ&pg=PR71|year=1864|publisher=Trübner|page=LXXI}}</ref>
|-
|-
| [[వాయు పురాణం|వాయు]] || 24,000 శ్లోకములు || శివ పురాణం యొక్క మరో పేరు
| [[వాయు పురాణం|వాయు]] || 24,000 శ్లోకములు || శివ పురాణం యొక్క మరో పేరు
|-
|-
| [[విష్ణు పురాణం|విష్ణు ]] || 23,000 శ్లోకములు || [[విష్ణువు]] అనేక పనులు మరియు ఆయనని పూజించేవారు వివిధ మార్గాలను వివరిస్తుంది.<ref>{{citation|last=Lochtefeld|first=James G.|title=The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z|url=http://books.google.com/books?id=g6FsB3psOTIC&pg=PA760|year=2002|publisher=The Rosen Publishing Group|isbn=978-0-8239-3180-4|page=760}}</ref>
| [[విష్ణు పురాణం|విష్ణు]] || 23,000 శ్లోకములు || [[విష్ణువు]] అనేక పనులు మరియు ఆయనని పూజించేవారు వివిధ మార్గాలను వివరిస్తుంది.<ref>{{citation|last=Lochtefeld|first=James G.|title=The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z|url=http://books.google.com/books?id=g6FsB3psOTIC&pg=PA760|year=2002|publisher=The Rosen Publishing Group|isbn=978-0-8239-3180-4|page=760}}</ref>
|}
|}


పంక్తి 149: పంక్తి 147:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
| [[విష్ణువు#వైష్ణవ పురాణం | వైష్ణవ ]] పురాణాలు: || [[విష్ణు పురాణం]], [[భాగవత పురాణం]], [[నారద పురాణము]], [[గరుడ పురాణం]], [[పద్మ పురాణము]], [[వరాహ పురాణం]], [[వామన పురాణము]], [[కూర్మ పురాణము| కూర్మ పురాణం]], [[మత్స్య పురాణము]]
| [[విష్ణువు#వైష్ణవ పురాణం|వైష్ణవ]] పురాణాలు: || [[విష్ణు పురాణం]], [[భాగవత పురాణం]], [[నారద పురాణము]], [[గరుడ పురాణం]], [[పద్మ పురాణము]], [[వరాహ పురాణం]], [[వామన పురాణము]], [[కూర్మ పురాణము|కూర్మ పురాణం]], [[మత్స్య పురాణము]]
|-
|-
| [[బ్రహ్మ | బ్రహ్మ]] పురాణాలు: || [[బ్రహ్మ పురాణము]], [[బ్రహ్మాండ పురాణం]], [[బ్రహ్మ వైవర్త పురాణం]], [[మార్కండేయ పురాణము]], [[భవిష్య పురాణం]],
| [[బ్రహ్మ]] పురాణాలు: || [[బ్రహ్మ పురాణము]], [[బ్రహ్మాండ పురాణం]], [[బ్రహ్మ వైవర్త పురాణం]], [[మార్కండేయ పురాణము]], [[భవిష్య పురాణం]],
|-
|-
| [[శివుడు#శైవ | శైవ]] పురాణాలు: || [[శివ పురాణము]], [[లింగ పురాణము]], [[స్కంద పురాణం]], [[అగ్ని పురాణం]]
| [[శివుడు#శైవ|శైవ]] పురాణాలు: || [[శివ పురాణము]], [[లింగ పురాణము]], [[స్కంద పురాణం]], [[అగ్ని పురాణం]]


|}<ref>[http://www.puranas.org/ The Puranic Encyclopedia]</ref>
|}<ref>[http://www.puranas.org/ The Puranic Encyclopedia]</ref>


పద్మ పురాణంలో, ఉత్తర ఖండం నందు (236.18-21), <ref>{{cite book|last=Wilson|first=H. H.|authorlink=Horace Hayman Wilson|title=The Vishnu Purana: A system of Hindu mythology and tradition|url=http://books.google.com/books?id=DgMxAQAAMAAJ&pg=PR12|year=1840|publisher=Oriental Translation Fund|page=12}}</ref>దానికదే ఒక వైష్ణవ పురాణం, మూడు గుణాలలో లేదా లక్షణాలను అనుగుణంగా పురాణాల్లో వర్గీకరించింది; సత్యం, అభిమానం, మరియు ఉదాసీనత:
పద్మ పురాణంలో, ఉత్తర ఖండం నందు (236.18-21),<ref>{{cite book|last=Wilson|first=H. H.|authorlink=Horace Hayman Wilson|title=The Vishnu Purana: A system of Hindu mythology and tradition|url=http://books.google.com/books?id=DgMxAQAAMAAJ&pg=PR12|year=1840|publisher=Oriental Translation Fund|page=12}}</ref> దానికదే ఒక వైష్ణవ పురాణం, మూడు గుణాలలో లేదా లక్షణాలను అనుగుణంగా పురాణాల్లో వర్గీకరించింది; సత్యం, అభిమానం, మరియు ఉదాసీనత:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
పంక్తి 164: పంక్తి 162:
| [[రాజస]] ("డిమ్నెస్; అభిరుచి") || [[బ్రహ్మాండ పురాణం]], [[బ్రహ్మ వైవర్త పురాణం]], [[మార్కండేయ పురాణము]], [[భవిష్య పురాణం]], [[వామన పురాణము]] [[బ్రహ్మ పురాణము]]
| [[రాజస]] ("డిమ్నెస్; అభిరుచి") || [[బ్రహ్మాండ పురాణం]], [[బ్రహ్మ వైవర్త పురాణం]], [[మార్కండేయ పురాణము]], [[భవిష్య పురాణం]], [[వామన పురాణము]] [[బ్రహ్మ పురాణము]]
|-
|-
| [[తామసం (తత్వశాస్త్రం) | తామస]] ("చీకటి; అజ్ఞానం") || [[మత్స్య పురాణము]], [[కూర్మ పురాణము| కూర్మ పురాణం]], [[లింగ పురాణము]], [[శివ పురాణం]] [[స్కంద పురాణం]], [[అగ్ని పురాణం]]
| [[తామసం (తత్వశాస్త్రం)|తామస]] ("చీకటి; అజ్ఞానం") || [[మత్స్య పురాణము]], [[కూర్మ పురాణము|కూర్మ పురాణం]], [[లింగ పురాణము]], [[శివ పురాణం]] [[స్కంద పురాణం]], [[అగ్ని పురాణం]]
|}
|}


పంక్తి 170: పంక్తి 168:
ఈ అష్టాదశపురాణాలే కాకుండా ఉపపురాణాలు కూడా 18 ఉన్నాయి. అవి:
ఈ అష్టాదశపురాణాలే కాకుండా ఉపపురాణాలు కూడా 18 ఉన్నాయి. అవి:
{{Div col|cols=4}}
{{Div col|cols=4}}
:# [[నరసింహ పురాణము|నరసింహ ]]
:# [[నరసింహ పురాణము|నరసింహ]]
:# [[శివధర్మ పురాణము|శివధర్మ ]]
:# [[శివధర్మ పురాణము|శివధర్మ]]
:# [[దౌర్వాస పురాణము|దౌర్వాస ]]
:# [[దౌర్వాస పురాణము|దౌర్వాస]]
:# [[నారదీయము|నారదీయ పురాణము]]
:# [[నారదీయము|నారదీయ పురాణము]]
:# [[కాపిల పురాణము|కాపిల ]]
:# [[కాపిల పురాణము|కాపిల]]
:# [[మానవ పురాణము|మానవ ]]
:# [[మానవ పురాణము|మానవ]]
:# [[ఔసనశ పురాణము|ఔసనశ ]]
:# [[ఔసనశ పురాణము|ఔసనశ]]
:# [[బ్రహ్మాండ పురాణము|బ్రహ్మాండ ]]
:# [[బ్రహ్మాండ పురాణము|బ్రహ్మాండ]]
:# [[వారున పురాణము|వారున ]]
:# [[వారున పురాణము|వారున]]
:# [[కౌశిక పురాణము|కౌశిక ]]
:# [[కౌశిక పురాణము|కౌశిక]]
:# [[లైంగ పురాణము|లైంగ ]]
:# [[లైంగ పురాణము|లైంగ]]
:# [[సాంబ పురాణము|సాంబ ]]
:# [[సాంబ పురాణము|సాంబ]]
:# [[సౌర పురాణము|సౌర ]]
:# [[సౌర పురాణము|సౌర]]
:# [[పారాశర పురాణము|పారాశర ]]
:# [[పారాశర పురాణము|పారాశర]]
:# [[మారీచ పురాణము|మారీచ ]]
:# [[మారీచ పురాణము|మారీచ]]
:# [[భార్గవ పురాణము|భార్గవ ]]
:# [[భార్గవ పురాణము|భార్గవ]]
:# [[స్కాంద పురాణము|స్కాంద ]]
:# [[స్కాంద పురాణము|స్కాంద]]
:# [[సనత్కుమార పురాణము|సనత్కుమార ]]
:# [[సనత్కుమార పురాణము|సనత్కుమార]]
{{Div end}}
{{Div end}}


పంక్తి 203: పంక్తి 201:


{{అష్టాదశ పురాణములు }}
{{అష్టాదశ పురాణములు }}
{{మూస:సంఖ్యానుగుణ వ్యాసములు}}
{{సంఖ్యానుగుణ వ్యాసములు}}
{{భారతీయ తత్వశాస్త్రం}}
{{భారతీయ తత్వశాస్త్రం}}


23:34, 24 ఫిబ్రవరి 2015 నాటి కూర్పు

ప్రముఖ ఎనిమిది విగ్రహాలుతో యుద్ధంలో రాక్షసుడు రక్తబీజుడు నకు వ్యతిరేకంగా దేవత దుర్గ, మార్కండేయ పురాణము లోని దేవి మహాత్మ్యం నందలి చిత్రం.
ధారావాహిక లోని భాగం
హిందూధర్మం
భావనలు
భారతీయ దర్శనములు
  • ఇతర సనాతన దర్శనములు
    • పశుపత దర్శనము
    • శైవము
    • ప్ర్త్యభిజ్జ్ఞ దర్శనము
    • రశేశ్వర దర్శనము
    • పాణిని దర్శనము
  • అవైదిక దర్శనములు (2)
    • జైన దర్శనము
    • బౌద్ధ దర్శనము
హిందూ దేవతలు
ధర్మశాస్త్రములు
  • గ్రంథం వర్గీకరణ
    • ఆంగీరసస్మృతి
    • వసిష్టస్మృతి
    • విష్ణు
    • అత్రిస్మృతి
    • మను
    • హరితస్మృతి
    • పరాశరస్మృతి
    • శంఖస్మృతి
    • బృహస్పతిస్మృతి
    • గౌతమస్మృతి
    • శాతాతపస్మృతి
    • ఆపస్తంబస్మృతి
    • వ్యాసస్మృతి
    • లిఖితాస్మృతి
    • దక్షస్మృతి
    • యమస్మృతి
    • కాత్యాయనస్మృతి
    • యాజ్ఞవల్క్య
    • ఉశానస్మృతి
    • సమ్వర్తస్మృతి
  • హిందూ మతం పాఠాలు - కాలక్రమం
అభ్యాసములు
  • ఆత్మగుణసంస్కారములు (8)
  • ఆత్మగుణములు
    (పురుషుడు ఆచరించ వలసినవి)
  • దేవయజ్ఞము
  • పితృయజ్ఞము
  • భూతయజ్ఞము

  • బ్రహ్మయజ్ఞము
  • మనుష్యయజ్ఞము
  • హవిర్యజ్ఞములు (7)
  • హవిస్సు
  • అగ్నిష్టోమ
  • అత్యగ్నిష్టోమ
  • ఉక్థ్య
  • వాజపేయ
  • అస్తోర్యామము
  • అతిరాత్రిః
  • షోడశీ
  • పాకయజ్ఞములు (7)
  • పాకయజ్ఞములు
  • అష్టకా
  • అగ్రహాయణి
  • ఆశ్వయుజి
  • శ్రాద్ధ
  • పార్వణ
  • చైత్రీ
  • శ్రావణి
  • వటువు - ఆచార్యుడు
  • వటువు కోసం ఆచార్యుడు చేసేవి - (4)
  • ప్రాజాపత్యం
  • సౌమ్యం

  • అగ్నేయం
  • వైశ్వదేవం
  • భార్యకు చేయవలసిన సంస్కారములు
  • భార్య కు సంస్కారములు - (3)
  • సంతానము శ్రేయస్సు కొరకు సంస్కారములు
  • సంతానము - సంస్కారములు - (5)
తత్వవేత్తలు
ఇతర విషయములు
హిందూమత పదకోశం
ఈ వ్యాసానికి సంబంధించిన రచనలు
హిందూధర్మశాస్త్రాలు
aum symbol
వేదములు (శ్రుతులు)
ఋగ్వేదం · యజుర్వేదం
సామవేదము · అధర్వణవేదము
వేదభాగాలు
సంహిత · బ్రాహ్మణము
అరణ్యకము  · ఉపనిషత్తులు
ఉపనిషత్తులు
ఐతరేయ  · బృహదారణ్యక
ఈశ  · తైత్తిరీయ · ఛాందోగ్య
కఠ  · కేన  · ముండక
మాండూక్య  ·ప్రశ్న
శ్వేతాశ్వర
వేదాంగములు (సూత్రములు)
శిక్ష · ఛందస్సు
వ్యాకరణము · నిరుక్తము
జ్యోతిషము · కల్పము
స్మృతులు
ఇతిహాసములు
మహాభారతము · రామాయణము
పురాణములు
ధర్మశాస్త్రములు
ఆగమములు
శైవ · వైఖానసము ·పాంచరాత్రము
దర్శనములు
సాంఖ్య · యోగ
వైశేషిక · న్యాయ
పూర్వమీమాంస · ఉత్తరమీమాంస
ఇతర గ్రంథాలు
భగవద్గీత · భాగవతం
విష్ణు సహస్రనామ స్తోత్రము · త్రిమతాలు
లలితా సహస్రనామ స్తోత్రము · శక్తిపీఠాలు
శివ సహస్రనామ స్తోత్రము
త్రిమూర్తులు · తిరుమల తిరుపతి
పండుగలు · పుణ్యక్షేత్రాలు
... · ...
ఇంకా చూడండి
మూస:హిందూ మతము § వర్గం:హిందూమతం

అష్టాదశ పురాణాలను కృష్ణద్వైపాయనుడైన వ్యాసమహర్షి రచించాడని, రచించిన తాను వక్తగా కాకుండా ఆ విషయాలను ఒకప్పుడు నైమిశారణ్యంలో శౌనకుడు మొదలైన మహా మునులు దీర్ఘ సత్రయాగం చేస్తున్నప్పుడు, వారికి వ్యాసుని శిష్యుడైన రోమహర్షణుడు కుమారుడైన సూత మహర్షి ద్వారా చెప్పించాడని పురాణాలే చెబుతున్నాయి. ఈ పురాణాలు మధ్య యుగం లో జరిగిన శైవ, వైష్ణవ ఘర్షణల వలన పరివర్తన చెందాయి అనే వాదన కూడా లేక పోలేదు. కొన్ని శ్లోకాల రచన శైలి వ్యాస మహర్షి రచన శైలిని గమనిస్తే ఆ విషయం అవగతం అవుతుంది.

పురాణ వాఙ్మయం ఆవిర్భావం

భాగవత పురాణము ఆధారంగా వరాహ అవతారము యొక్క ఒక ఉదాహరణ

"పురాణ" శబ్దానికి "పూర్వ కాల కథా విశేషం" అన్న అర్ధం నిరూఢమై ఉంది. క్రీస్తు పూర్వం ఐదవ శతాబ్దం నాటికే ఈ వాఙ్మయం ప్రస్తుతం లభిస్తున్న రూపు సంతరించుకొంది కాని వేదవాఙ్మయ కాలానికే దీని మౌలిక రూపం ఏర్పడి ఉండాలి. యజ్ఞసమయంలో ఋక్సామచ్ఛందాలతో పాటు ఉచ్చిష్ట రూపమై పురాణం ఆవిర్భవించిందని అధర్వణ వేదంలో తొలిసారిగా ప్రస్తావింపబడింది. శతపథ బ్రాహ్మణం, బృహదారణ్యకోపనిషత్తు, గోపథ బ్రాహ్మణం వంటి గ్రంధాలలో పురాణ ప్రశంసలున్నాయి. ఆదికాలంలో ఇది వేదాధ్యయనానికి ఒక సాంగ సాధన ప్రక్రియగా ఉండేదని, కాలక్రమంలో ప్రత్యేక శాఖగా పరిణమించి మతసాహిత్యంగా రూపుదిద్దుకొందని విమర్శకుల ఊహ. సుదీర్ఘ కాలం జరిగే యజ్ఞయాగాది కార్యాల సమయంలో నడుమ నడుమ విరామ వేళలలో ఇష్ట కథా వినోదంగా ఇది మొదలై ఉండవచ్చును. ఆ యజ్ఞాలు చేసే రాజుల వంశాల చరిత్రను, యజ్ఞానికి లక్ష్యమైన దేతల కథలను ఇలా చెబుతూ ఉండవచ్చును. మొదటి కాలంలో బహుశా యఙ్నాన్ని నిర్వహించే పండితులే ఈ కథాకాలక్షేపం జరిపి ఉండవచ్చును కాని ఇది ప్రధాన కార్యక్రమం కాదు గనుక క్రమంగా సూత పౌరాణికులకు (క్షత్రియునకు బ్రాహ్మణ స్త్రీయందు జన్మించిన సంతానం) ఈ విధి సంక్రమించి ఉండవచ్చును. ఇలాంటి ఐతిహ్యం వాయు బ్రహ్మాండ విష్ణు పురాణాలలో కనిపిస్తుంది.[1]

వ్యాస మహర్షి పురాణ సంహితను నిర్మించి తన సూత శిష్యుడు రోమహర్షునికి ఉపదేశించాడు. అతడు దానిని భాగాలుగా చేసి సుమతి, అగ్నివర్చుడు, మిత్రాయువు, శాంశపాయనుడు, అకృతవర్ణుడు, సావర్ణి అనే ఆరుగురు శిష్యులకు బోధించాడు. వీరిలో అకృతవర్ణుడు, సావర్ణి, కాశ్యప శాంశపాయనులు వేరువేరుగా మూడు పురాణ సంహితలను రూపొందించారు. రోమహర్షుని మాతృకతో కలిసి ఈ గ్రంధజాతమంతా పురాణ వాఙ్మయానికి మూలమయింది. ఈ విధంగా పరిశీలిస్తే అప్పటి యాఙ్ఞికులైన బ్రాహ్మణుల అధీనంలో ఉన్నవాఙ్మయాన్ని వ్యాసుడు విషయ క్రమం ప్రకారం పునర్వ్వస్థీకరించి, కాలానుగుణంగా అవుసరమైన మార్పులతో లోకులకు తెలియజేయమని బ్రాహ్మణేతరులైన సూతులకు అప్పగించాడు. ఆపస్తంభ ధర్మ సూత్రాలలోని ప్రస్తావనల ఆధారంగా క్రీ.పూ. 600-300నాటికే పురాణ వాఙ్మయం ఒక ప్రత్యేక శాఖగా రూపుదిద్దుకొందని, కాలానుగుణంగా ఉపదేశికుల బోధలను సంతరించుకొంటూ క్రీ.శ. 12వ శతాబ్దివరకూ మార్పులు చెందుతూ వచ్చిందని ఊహించవచ్చును[1].

ప్రణవం వేదాలు పురాణాల పుట్టుక

పురాణాలు ప్రణవం నుండి పుట్టాయని సంస్కృత భాగవతంలోని పన్నెండవ స్కందం చెప్తుంది. బ్రహ్మదేవుడు ధ్యానమగ్నుడై ఉన్న సమయంలో ఆయన హృదయగృహ నుండి ఒక అనాహత శబ్దం వెలువడింది. ఆ శబ్దంలో నుండి అ కార ఉకార మకార శబ్ధాలు కూడిన ఓంకారశబ్దం ఆవిర్భవించింది. "అ" నుండి "హ" వరకు గల అక్షరాలు ఆశబ్దంనుండి ఉద్భవించాయి. ఓంకారం సకల మంత్రాలకు బీజాక్షరం అయింది. ఓంకారం నుండి నాలుగు వేదాలను ఉద్భవించాయి. ఆ 'అ'కార, 'ఉ'కార 'మ'కారములనుండి సత్వ,రజో,తమో అనే త్రిగుణాలు, ఋగ్వేదం, యజుర్వేదం, సామవేదం, అధర్వణవేదం అనే చతుర్వేదాలు, భూ॰భువ॰సువ॰ అనే త్రిలోకాలు, జాగృత్, స్వప్న, సుషుప్తి అవస్థలు జనించాయి. ఆ తరువాత బ్రహ్మదేవుడు చతుర్వేదాలను వెలువరించి తనకుమారులైన మరీచి తదితరులకిచ్చాడు. వారు తమ కుమారులైన కశ్యపుడు తదితరులకు ఇచ్చారు. అలా వేదాలు పరంపరాగతంగా సాగిపోతూ ఉన్నాయి.

వేదాలు ప్రజలకు క్లిష్టమైనవి కనుక అందుబాటులో లేనివి కనుక వేదవ్యాసుడు వేద ఉపనిషత్తు సారంతో కూడిన అష్టాదశ పురాణాలను రచించాడు. పురాణాలను వ్యాసుడు తన శిష్యుడైన రోమహర్షణుకి చెప్పాడు. రోమహర్షుడు తిరిగి వాటిని తన శిష్యులైన త్రైయారుణి, కశ్యపుడు, సావర్ణి లాంటి శిష్యులకు అందించాడు. ఆ తర్వాత అలా ఒకరి నుండి ఒకరికి సంక్రమించాయి.

పురాణం లక్షణాలు

ప్రతి పురాణం కుడా పురాణాల ముఖ్యమైన లక్షణాలను మొదటి సర్గలలో చెబుతుంది. కూర్మపురాణంలో చెప్పబడిన పురాణ ఉపోద్ఘాతము ప్రకారం

సర్గశ్చ ప్రతిసర్గశ్చ వంశో మన్వంతరాణి చ
వంశానుచరితం చైవ పురాణం పంచలక్షణం

సర్గము, ప్రతి సర్గము, వంశము, మన్వంతరము, వంశాలచరిత్ర అనే పంచలక్షణాలు కలిగినదే పురాణం.

  • సర్గము - సర్వ ప్రపంచ సృష్టిని విస్తరించేది
  • ప్రతి సర్గము - సకల ప్రపంచము లయమయ్యే లక్షణం తెలిపేది (ప్రళయం)
  • వంశము - పృథు, ప్రియ వ్రతాదుల వంశోత్పత్తిని వివరించుట
  • మన్వంతరము - ఏ కల్పంలో ఏ మనువు కాలంలో ఏమి జరిగిందో తెలుపుట
  • వంశాలచరిత్ర

భాగవతంలో పురాణ లక్షణాలు పది చెప్పబడ్డాయి

సర్గోప్యశ్చ విసర్గశ్చ వృత్తి రక్షాంతరాణి చ
వంశో వంశానుచరితం సంస్థాహేతు రపాశ్రయ
దశభిర్లక్షణైర్యుక్తం పురాణం తద్విదో విదు:

అనగా సర్గము (సృష్టి), ప్రతిసర్గము (ప్రళయము), వృత్తి (వ్యాపారము), రక్షా (పరిపాలవ), అంతరము (మన్వాదుల కాలము), వంశము (వంశాదుల విషయము), వంశానుచరితము (సూర్య, చంద్ర వంశస్థుల కథనాలు), సంస్థా (స్థితి), హేతువు (కారణము), అపాశ్రయము (ఆశ్రయ విషయాలు) అనే పదీ పురాణ లక్షణాలు. కొంతమంది ఇలా పది లక్షణాలున్నవి మహాపురాణాలని, ఐదు లక్షణాలున్నవి పురాణాలని వర్గీకరిస్తున్నారు.[2]

పురాణాల విభజన

పురాణాల పేర్లు చెప్పే శ్లోకం

సత్రయాగం జరుగుచున్నప్పుడు అష్టాదశపురాణాలను తెలుపుతూ సూతుడు ఋషులకు చెప్పిన శ్లోకం. భాగవత పురాణము ప్రధమ స్కందము లో చెప్పబడింది.

మద్వయం భద్వయం చైవ బ్రత్రయం వచతుష్టయం
అనాపద్లింగకూస్కాని పురాణాని పృథక్ పృథక్

పైన చెప్పిన వాటిలో:

  • "మ" ద్వయం -- మత్స్య పురాణం, మార్కండేయ పురాణం
  • "భ" ద్వయం -- భాగవత పురాణం, భవిష్య పురాణం
  • "బ్ర" త్రయం -- బ్రహ్మ పురాణం, బ్రహ్మ వైవర్త పురాణం, బ్రహ్మాండ పురాణం
  • "వ" చతుష్టయం -- విష్ణు పురాణం, వరాహ పురాణం, వామన పురాణం, వాయు పురాణం

మిగిలిన వాటి పేర్ల మొదటి అక్షరాలు మాత్రమే తీసుకుని శ్లోకపాదం కూర్చటం జరిగింది:

  • అ -- అగ్ని పురాణం
  • నా -- నారద పురాణం
  • పద్ -- పద్మ పురాణం
  • లిం -- లింగ పురాణం
  • గ -- గరుడ పురాణం
  • కూ -- కూర్మ పురాణం
  • స్కా -- స్కాంద పురాణం

అష్టాదశ పురాణములలో శ్లోకాలు [3]

  1. బ్రహ్మ పురాణం - బ్రహ్మదేవుడు మరీచికి బోధించినది. 10,000 శ్లోకములు కలది.
  2. పద్మ పురాణము - బ్రహ్మదేవునిచే చెప్పబడినది. 55,000 శ్లోకములు కలది.
  3. విష్ణు పురాణం - పరాశరుని రచన. దీనిలో 63,000 (8,000?) శ్లోకములు ఉన్నాయి.
  4. శివ పురాణం - వాయుదేవునిచే చెప్పబడినది. ఇందులో 24,000 శ్లోకాలున్నాయి.
  5. లింగ పురాణము - నందీశ్వరుని రచన. 11,000 శ్లోకాలు ఉన్నది.
  6. గరుడ పురాణం - విష్ణుమూర్తి గరుత్మంతునికి చెప్పిన ఈ పురాణంలో 19,000 (16,000?) శ్లోకాలున్నాయి.
  7. నారద పురాణము - నారద మహర్షి రచన. 24,000 (25,000?) శ్లోకములు కలది.
  8. భాగవత పురాణం- శుకమహర్షి పరీక్షిత్తునకుపదేశించినది. 18,000 శ్లోకములు కలది.
  9. అగ్ని పురాణం - భృగుమహర్షిచే చెప్పబడినది. 16,000 (8,000?) శ్లోకములు కలది.
  10. స్కంద పురాణం - కుమారస్వామిచే చెప్పబడినది. 80,000 (లక్ష?) ఇందు శ్లోకములు ఉన్నాయి.
  11. భవిష్య పురాణం లేదా భవిష్యోత్తర పురాణం - శతానీకుడు సుమంతునకు బోధించినది. 14,500 (31,000?) శ్లోకములు ఉన్నాయి.
  12. బ్రహ్మవైవర్త పురాణం - వశిష్ట మహర్షి అంబరీషునకు ఉపదేశించినది. 18,000 (12,000) శ్లోకములు కలది.
  13. మార్కండేయ పురాణం - పక్షులు క్రోష్టి(జైమిని)కి చెప్పినట్లుగా మార్కండేయమహర్షి రచించెను. 9,000 (32,000?) శ్లోకములు ఉన్నది.
  14. వామన పురాణము - బ్రహ్మదేవుని రచన - 14,000 శ్లోకములు కలది.
  15. వరాహ పురాణం - శ్రీవరాహమూర్తి భూదేవికి ఉపదేశించినది. ఇందు 24,000 శ్లోకములు ఉన్నాయి.
  16. మత్స్య పురాణం - శ్రీమత్స్యావతారుడైన విష్ణువు మనువునకు ఉపదేశించెను. దీనిలో 14,000 శ్లోకాలున్నాయి.
  17. కూర్మ పురాణం - శ్రీకూర్మావతారుడైన విష్ణువు ఉపదేశించెను. దీనిలో 17,000 (6,000) శ్లోకాలున్నాయి.
  18. బ్రహ్మాండ పురాణం - బ్రహ్మదేవుని రచన- 1,100 (12,200?) శ్లోకములున్నది.

దేవతాప్రాముఖ్యాన్ని గుణాన్ని చెప్పే శ్లోకం

ఈ క్రింది శ్లోకం అష్టాదశ పురాణాలను మూడు విధాలుగా విభజిస్తూ వైష్ణవ, శైవ, బ్రహ్మ పురాణాలుగా చెబుతుంది.

వైష్ణవం నారదీయం చ తధా భాగవతం శుభం గారుడంచ తధా పాద్మం
వరాహం శుభదర్శనే సాత్వికాని పురాణాని విష్ణ్వేయాని శుభానిదై
బ్రహ్మాండం బ్రహ్మ వైవర్తం మార్కండేయం తధైవ చ భవిష్యం వామనం బ్రహ్మరాజ నిబోధతే
మాత్స్య కౌర్మం తధా లైంగ శైవం స్కౌందం ఆగ్నేయంచ షడేతాని తామసాని భోధమే
ఇలాంటిదే మరొక శ్లోకం
బ్రాహ్మం పాద్వం వైష్ణవంచ శైవం వైంగం చ గారుడమ్
నారదీయం భాగవతం ఆగ్నేయం స్కాంద సంజ్ఞికమ్
భవిష్యం బ్రహ్మవైవర్తం మార్కండేయం చ వామనమ్
వారాహం మత్స్య కౌర్మాణి బ్రహ్మాండాఖ్యమితి త్రిషట్

మహాపురాణాలు

పురాణము పేరు శ్లోకములు సంఖ్య వ్యాఖ్యలు
అగ్ని 15,400 శ్లోకములు వాస్తు శాస్త్రం మరియు రత్నశాస్త్రం వివరాలను కలిగి ఉంది.
భాగవత 18,000 శ్లోకములు ఇండాలజిస్ట్ లూడో రోచర్ విష్ణువు యొక్క పది అవతారాలు చెప్పడం, పురాణాలల్లో యొక్క అత్యంత ప్రసిద్ధి మరియు ప్రముఖం అయినదిగా భావించింది.[4][5] దీని పదవ మరియు పొడవైనది అని చెప్పవచ్చు, కృష్ణ పనులు, వ్యాఖ్యానం, తన చిన్ననాటి దోపిడీలు పరిచయం, తరువాత అనేక భక్తి ఉద్యమాలు ఒక థీం ద్వారా విశదీకరించినది.[6]
బ్రహ్మ 10,000 శ్లోకములు గోదావరి మరియు దాని ఉపనదులు వివరిస్తుంది..
బ్రహ్మాండ 12,000 శ్లోకములు లలితా పంచాక్షరీ, కొన్ని హిందువులు ప్రార్థనలు వర్ణించు ఒక వాచకం కలిపి ఉంది.
బ్రహ్మవైవర్త 17,000 శ్లోకములు కృష్ణ మరియు వినాయకుడు దేవతలు,పూజించే మార్గాలను వివరిస్తుంది..
గరుడ 19,000 శ్లోకములు మరణం మరియు దాని తర్వాత కార్యాలు వివరిస్తుంది.
హరివంశ 16,000 శ్లోకములు ఇతిహాసములు (పురాణ కవిత్వం) పరిగణించబడుతుంది.
కూర్మ 17,000 శ్లోకములు విష్ణువు యొక్క పది ప్రధాన అవతారములు యొక్క రెండవది ఉంది.
లింగ 11,000 శ్లోకములు విశ్వం యొక్క లింగం వైభవం, శివ యొక్క చిహ్నం మరియు మూలం వివరిస్తుంది. ఇది

లింగం గురించి అనేక కథలు ఉన్నాయి. ఇందులో విష్ణు, బ్రహ్మ మధ్య వివాదం ఎలా అనివార్యమైంది, అలాగే ఎలా పరిష్కరించవచ్చు అనేది కూడా అగ్ని లింగం తెలియ జేస్తుంది.

మార్కండేయ 09,000 శ్లోకములు దేవి మహాత్మ్యం, గుళ్ళల్లో పూజారులు/శాక్తేయులు మొదలగు వారి కోసం ఒక ముఖ్యమైన వాచకం, పొందుపరచబడింది.
మత్స్య 14,000 శ్లోకములు మత్స్యావతారము కథ, విష్ణువు యొక్క పది ప్రధాన అవతారాలు యొక్క మొదటి అవతారము. ఇది కూడా పలు రాజ వంశాల వారసత్వపు వివరాలను కలిగి ఉంది.[7]
నారద 25,000 శ్లోకములు వేదాలు మరియు వేదాంగాలు గొప్పతనం వర్ణిస్తుంది.
పద్మ 55,000 శ్లోకములు భగవద్గీత గొప్పతనాన్ని వివరిస్తుంది. అందువల్ల, ఇది కూడా గీతామహత్మ్యము గా (లిట్. భగవద్గీత ఘనత ) అంటారు.
శివ 24,000 శ్లోకములు శివుడు మరియు ఆయన గురించి ఇతర కథలు, పూజలు, శివ గొప్పతనం మరియు గొప్పతనాన్ని వివరిస్తుంది.
స్కంద 81,100 శ్లోకములు స్కంధ (లేదా కార్తికేయ), శివుడు యొక్క కుమారుడు పుట్టిన వివరాలు వివరిస్తుంది. ఇది చాలా పొడవైన పురాణం., ఇందులో సంబంధిత పురాణములు, ఉపమానరీతిగా, కీర్తనలు మరియు కథలు భారతదేశంలో తీర్థయాత్రా కేంద్రాలలో భౌగోళిక స్థానాలను కలిగిన ఒక అసాధారణమైన ఖచ్చితమైన పుణ్య గైడ్ ఉంది. అనేక ఆచూకీ లభ్యం కాలేని కోట్స్ దీనిలో వాచకము రూపములో అందిస్తుంది.[8]
వామన 10,000 శ్లోకములు ఉత్తర భారతదేశం లో కురుక్షేత్రం చుట్టూ ప్రాంతాల్లో వాటిని వివరిస్తుంది.
వరాహ 24,000 శ్లోకములు విష్ణు భక్తి ఆచారాలు మరియు వివిధ రూపాలు ప్రార్థన వివరిస్తుంది. శివుడు మరియు దుర్గ యొక్క అనేక దృష్టాంతాలు కూడా కలిగి ఉంది.[9]
వాయు 24,000 శ్లోకములు శివ పురాణం యొక్క మరో పేరు
విష్ణు 23,000 శ్లోకములు విష్ణువు అనేక పనులు మరియు ఆయనని పూజించేవారు వివిధ మార్గాలను వివరిస్తుంది.[10]

వర్గీకరణ

మహాపురాణాలు దైవము యొక్క మూడు రూపములు ప్రకారంగా వర్గీకరించ బడ్డాయి. త్రిమూర్తి:

వైష్ణవ పురాణాలు: విష్ణు పురాణం, భాగవత పురాణం, నారద పురాణము, గరుడ పురాణం, పద్మ పురాణము, వరాహ పురాణం, వామన పురాణము, కూర్మ పురాణం, మత్స్య పురాణము
బ్రహ్మ పురాణాలు: బ్రహ్మ పురాణము, బ్రహ్మాండ పురాణం, బ్రహ్మ వైవర్త పురాణం, మార్కండేయ పురాణము, భవిష్య పురాణం,
శైవ పురాణాలు: శివ పురాణము, లింగ పురాణము, స్కంద పురాణం, అగ్ని పురాణం

[11]

పద్మ పురాణంలో, ఉత్తర ఖండం నందు (236.18-21),[12] దానికదే ఒక వైష్ణవ పురాణం, మూడు గుణాలలో లేదా లక్షణాలను అనుగుణంగా పురాణాల్లో వర్గీకరించింది; సత్యం, అభిమానం, మరియు ఉదాసీనత:

సత్వ ("నిజం; స్వచ్ఛత") విష్ణు పురాణం, భాగవత పురాణం, నారద పురాణము, గరుడ పురాణం, పద్మ పురాణము, వరాహ పురాణం
రాజస ("డిమ్నెస్; అభిరుచి") బ్రహ్మాండ పురాణం, బ్రహ్మ వైవర్త పురాణం, మార్కండేయ పురాణము, భవిష్య పురాణం, వామన పురాణము బ్రహ్మ పురాణము
తామస ("చీకటి; అజ్ఞానం") మత్స్య పురాణము, కూర్మ పురాణం, లింగ పురాణము, శివ పురాణం స్కంద పురాణం, అగ్ని పురాణం

ఉపపురాణాలు

ఈ అష్టాదశపురాణాలే కాకుండా ఉపపురాణాలు కూడా 18 ఉన్నాయి. అవి:

  1. నరసింహ
  2. శివధర్మ
  3. దౌర్వాస
  4. నారదీయ పురాణము
  5. కాపిల
  6. మానవ
  7. ఔసనశ
  8. బ్రహ్మాండ
  9. వారున
  10. కౌశిక
  11. లైంగ
  12. సాంబ
  13. సౌర
  14. పారాశర
  15. మారీచ
  16. భార్గవ
  17. స్కాంద
  18. సనత్కుమార

ఇవి కూడా చూడండి

మూలాలు

  1. ↑ 1.0 1.1 శ్రీమద్భాగవతము - సరళాంధ్ర పరివర్తన - ఏల్చూరి శేషగిరిరావు
  2. ↑ "అష్టాదశ పురాణములు" - వాడ్రేవు శేషగిరిరావు
  3. ↑ శ్లోకాల సంఖ్య వివిధ గ్రంధాలలో తేడాగా ఉంది. వాడ్రేవు శేషగిరిరావు రచన "అష్టఅదశ పురాణములు"లో ఇచ్చిన సంఖ్య (ఇతర సంఖ్యలో భిన్నంగా ఉంటే గనుక) బ్రాకెట్లలో ఉంచబడింది.
  4. ↑ Thompson, Richard L. (2007). The Cosmology of the Bhagavata Purana 'Mysteries of the Sacred Universe. Motilal Banarsidass Publishers. p. 10. ISBN 978-81-208-1919-1.
  5. ↑ Monier-Williams 1899, p. 752, column 3, under the entry Bhagavata.
  6. ↑ Hardy 2001
  7. ↑ Dalal, Roshen (2011). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books India. p. 250. ISBN 978-0-14-341421-6.
  8. ↑ Doniger 1993, pp. 59–83
  9. ↑ Wilson, Horace H. (1864), Works: ¬Vol. ¬6 : ¬The Vishṅu Purāṅa: a system of Hindu mythology and tradition ; 1, Trübner, p. LXXI
  10. ↑ Lochtefeld, James G. (2002), The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z, The Rosen Publishing Group, p. 760, ISBN 978-0-8239-3180-4
  11. ↑ The Puranic Encyclopedia
  12. ↑ Wilson, H. H. (1840). The Vishnu Purana: A system of Hindu mythology and tradition. Oriental Translation Fund. p. 12.

వనరులు

  • "అష్టాదశ పురాణములు" - రచన: వాడ్రేవు శేషగిరిరావు - ప్రచురణ: సోమనాధ్ పబ్లిషర్స్, రాజమండ్రి (2007)
  • శ్రీమద్భాగవతము - సరళాంధ్ర పరివర్తన - రచన : ఏల్చూరి శేషగిరిరావు - ప్రచురణ : శ్రీరామకృష్ణ మఠము, హైదరాబాదు

బయటి లింకులు

"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=పురాణాలు&oldid=1418045" నుండి వెలికితీశారు