వేములవాడ: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చరిత్రలో దిద్దుబాట్లను ఎంపిక చేసుకుంటూ తేడాలు చూడండి

Content deleted Content added

Inline

08:14, 29 జూన్ 2016 నాటి కూర్పు

?వేములవాడ తెలంగాణ • భారతదేశం
వేములవాడ
అక్షాంశరేఖాంశాలు: 18°28′05″N 78°52′02″E / 18.4681°N 78.8671°E / 18.4681; 78.8671
కాలాంశం	భాప్రాకా (గ్రీ.కా+5:30)
విస్తీర్ణం	26.89 కి.మీ² (10 చ.మై)^[1]
జిల్లా (లు)	కరీంనగర్ జిల్లా
జనాభా • జనసాంద్రత	96,460^[2] (2011 నాటికి) • 3,587/కి.మీ² (9,290/చ.మై)
అధికార భాష	తెలుగు
పురపాలక సంఘం	వేములవాడ పురపాలక సంఘము

వేములవాడ, తెలంగాణ రాష్ట్రములోని కరీంనగర్ జిల్లాకు చెందిన ఒక మండలము. పిన్ కోడ్ : 505302. వేములవాడ, కరీంనగర్‌కు 32 కిమీ ల దూరంలో కరీంనగర్‌-కామారెడ్డి దారిలో ఉంటుంది. వేములవాడ గుడి ఆధ్వర్యంలో 1956 నుంచి వేములవాడ, కరీంనగర్‌, ధర్మపురిలలో సంస్కృత విద్యాసంస్థల నిర్వహణ జరుగుతున్నది. వేములవాడలో డిగ్రీస్థాయి వరకు సంస్కృత భాష బోధించబడుతున్నది.

అంతే కాకుండా ఇక్కడ అతి పురాతనమైన భీమన్న ఆలయం కూడా ఉంది. ఈ ఆలయం లో భక్తులు తమ జాతకంలోని శని దోషం నివారణకు శని పూజలు జరుపుకుంటారు.

అలాగే ఈ భీమన్న ఆలయ సమీపంలో పోచమ్మ ఆలయం కూడా కలదు. ఈ ఆలయం లో భక్తులు తమ మొక్కుబడులను (అంటే కోడి , మేక వంటి జంతువులను అమ్మవారికి భలి ఇచ్చి) తీర్చుకుంటారు.

వేరే ప్రాంతాలనుండి భక్తులు ఇక్కడికి వచ్చి రాజరాజేశ్వర స్వామిని, అమ్మవారిని దర్శించుకుని రాత్రి పూట ఒక నిద్ర తీసి వెళతారు, అలా చేయటం వలన తమకు ఉన్న దోషాలు తొలగిపోతాయని వారి నమ్మకం. అందుకు గాను ప్రభుత్వ వసతి గృహాలు ఇక్కడ ఉన్నయి, ప్రభుత్వ వసతి గృహాలతో పాటు ప్రైవేటు వసతి గృహాలు కూడ మనం ఇక్కడ చూడవచ్చు.

నిద్రకోసం వచ్చే భుక్తుల కు కాలక్షేపం కోసం వసతి గృహాలకు దగ్గరలో సినిమా హాల్లు కూడా ఉన్నయి.

చరిత్ర

ఈ పురాతన గ్రామం పశ్చిమ చాళుక్యుల కాలం నుండి ఉన్నదని ఇక్కడ లభించిన పురాతత్వ ఆధారాలను బట్టి తెలుస్తోంది. పశ్చిమ చాళుక్యులు నిర్మించిన రాజరాజేశ్వర స్వామి దేవాయము నకు వేములవాడ ప్రసిద్ధి చెందింది. చారిత్రక ప్రసిద్ధి కలిగిన ఈ దేవాలయానికి సుదూర ప్రాంతాల నుండి యాత్రికులు వస్తూ ఉంటారు. ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించిన మొదటి నరసింహుడుకు రాజాదిత్య అనే బిరుదు ఉండేది. ఆ బిరుదు పేరిట గాని, లేదా అతడు కట్టించినందువలన గాని ఈ దేవాలయానికి ఈ పేరు వచ్చిందని భావిస్తున్నారు. రాజాదిత్య మొదటి వినయాదిత్య యుద్ధమల్లుని మనుమడు. దేవాలయానికి ఉత్తరాన ధర్మగుండం అనే కోనేరు కలదు. గ్రామాన్ని ఆనుకుని ప్రవహించే వాగు ఈ కోనేటికి నీటి వనరు. వద్దేగేశ్వర స్వామి దేవాలయము కూడా ఇక్కడ ఉన్నది.

1830ల్లో కాశీయాత్రలో భాగంగా నాటి నైజాం ప్రాంతాలలో మజిలీ చేస్తూ వెళ్ళిన ఏనుగుల వీరాస్వామయ్య ఈ పుణ్యక్షేత్రాన్ని గురించి తన కాశీయాత్రచరిత్రలో ప్రస్తావించారు. తన యాత్రామార్గంలోని మజిలీల్లో ఇక్కడికి సమీపమైన మజిలీ జగనంపల్లి (డిచ్‌పల్లి సమీపంలోని గ్రామం) గురించి వ్రాస్తూ అక్కడికి 4 మజిలీల దూరంలో వేములవాడ ఉన్నదని వ్రాశారు. అది మహాక్షేత్రమని, రాజేశ్వర క్షేత్రమని పేర్కొన్నారు. అప్పట్లో ఈ ప్రాంతానికి పులుల భయం తీవ్రంగా ఉండేదని, కోడెలను పులులు బాధించేవని పేర్కొన్నారు.^[3]

శ్రీ రాజరాజేశ్వర స్వామి దేవస్థానం

శివరాత్రి రోజున మూడు లక్షలకు పైగా భక్తులు రాజరాజేశ్వర స్వామిని సేవించుకుంటారు. ఆ రోజున ప్రత్యేక పూజలు జరుపుతారు. వంద మంది అర్చకులతో మహాలింగార్చన జరుపుతారు. అర్ధరాత్రి వేళ శివునికి ఏకాదశ రుద్రాభిషేకం చేస్తారు. రాత్రివేళ దీపాలంకరణలతో దేవాలయం దేదీప్యమానంగా వెలుగుతూ ఉంటుంది. భక్తులకు ప్రత్యేక సౌకర్యాలు ఏర్పాటు చేస్తారు. అనేక సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు జరుగుతాయి. విద్యార్ధులకు ఉచిత వసతి, భోజన ఏర్పాట్లు చేస్తారు. ఇంకా, ఈ దేవాలయం ఇతర చిన్న ఆలయాలకు దానధర్మాలు చేస్తుంది.

రాష్ట్రంలో అత్యధిక ఆదాయం గల దేవాలయాల్లో ఇది ఒకటి. గ్రామాభివృద్ధి నిమిత్తం సంవత్సరానికి రూ. 8 లక్షలు ఖర్చు పెడితుంది దేవస్థానం.

కాశీ, చిదంబరం, శ్రీశైలం, కేదారేశ్వరం లను పావనం చేసిన తరువాత శివుడు వేములవాడ వేంచేసాడని పురాణ కథనం.

ఇక్కడ కొలువై ఉన్న స్వామిని శ్రీ రాజ రాజేశ్వర స్వామి అని, రాజన్న అనీ అంటారు. మూలవిరాట్టుకు కుడి పక్కన శ్రీ రాజ రాజేశ్వరీ దేవి, ఎడమ పక్కన శ్రీ లక్ష్మీ సహిత సిద్ధి వినాయక విగ్రహాలు ఉంటాయి. ధర్మగుండం కోనేటిపై మూడు మండపాలు నిర్మించబడ్డాయి. మధ్య దానిపై ఈశ్వరుని విగ్రహం ప్రతిష్ఠించబడింది. ధ్యాన ముద్రలో ఉన్న శివుని విగ్రహం చుట్టూ ఐదు శివలింగాలు ఉంటాయి.

భక్తులు చేసే రకరకాల పూజల్లో ప్రముఖమైనది కోడె మొక్కు . భక్తులు గిత్తను తీసుకువచ్చి గుడి చుట్టూ ప్రదక్షిణలు చేయించి ప్రాంగణంలో ఒకచోట కట్టివేస్తారు. దీనివలన భక్తుల పాపాలు తొలగిపోయి సంతాన ప్రాప్తి కలుగుతుందని విశ్వసిస్తారు. పవిత్రమైన గండ దీపాన్ని వెలిగించడం కూడా ఎంతో పుణ్యకరమని భక్తులు భావిస్తారు

స్థలపురాణం

భాస్కర క్షేత్రంగా, హరిహర క్షేత్రంగా పిలవబడే ఈ క్షేత్రం గురించి భవిష్యోత్తర పురాణంలోని రాజేశ్వరఖండంలో చెప్పబడింది. అర్జునుడి మునిమనవడైన నరేంద్రుడు ఒక ఋషిని చంపటం వల్ల కలిగిన బ్రహ్మహత్యాపాతకాన్ని వదిలించుకోడానికి దేశాటన చేస్తూ ఇక్కడికి చేరుకున్నాడట. ఇక్కడి ధర్మగుండంలో స్నానం చేసి, జపం చేస్తున్న నరేంద్రుడికి కొలనులో శివలింగం దొరికిందట. కొలను సమీపంలో శివలింగాన్ని ప్రతిష్టించి పూజించిన నరేంద్రుడికి శివుడు ప్రత్యక్షమై బ్రహ్మహత్యాపాతకం నుంచి విముక్తి కలిగించాడట. ఆ శివలింగమే ఇప్పుడున్న మూలవిరాట్టని స్థలపురాణం.

ఆలయప్రత్యేకతలు

శివరాత్రి రోజున వంద మంది అర్చకులతో మహాలింగార్చన జరుగుతుంది. అమావాస్య దాటి ఏకాదశి మొదలైన అర్ధరాత్రివేళ శివునికి ఏకాదశ రుద్రాభిషేకం చేస్తారు.
ఇక్కడ భక్తులు చేసే పూజల్లో ప్రముఖమైనది కోడె మొక్కు . భక్తులు గిత్తను తీసుకొచ్చి గుడి చుట్టూ ప్రదక్షిణ చేయించి ప్రాంగణంలో కట్టేసి, ఆ గిత్తను దేవాలయానికిదక్షిణగా ఇచ్చేస్తారు. దీనివల్ల సంతానప్రాప్తి కలుగుతుందని నమ్ముతారు. పవిత్రమైన గండ దీపాన్ని వెలిగించడం కూడా ఎంతో పుణ్యకరమని భక్తులు భావిస్తారు.
శైవులు, వైష్ణవులు, జైనులు, బౌద్ధులు అందరూ ఈ దేవాలయాన్ని దర్శిస్తారు. దేవాలయంపై ఉన్న శిల్పాలు కూడా జైన, బౌద్ధ సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తూ ఉంటాయి.
దేవాలయ ప్రాంగణంలో 400 ఏళ్ళ నాటి మసీదు ఉన్నది. ఇస్లాం మతానికి చెందిన ఒక శివభక్తుడు ఈ గుళ్ళో ఉంటూ, స్వామిని సేవిస్తూ ఇక్కడే మరణించాడట. అతని స్మృత్యర్ధం ఈ మసీదు నిర్మించారట.

వివిధ మతావలంబికుల దర్శన స్థలం

శైవులు, వైష్ణవులు, జైనులు, బౌద్ధులు అందరూ ఈ దేవాలయాన్ని దర్శిస్తారు. దేవాలయంపై ఉన్న శిల్పాలు కూడా జైన, బౌద్ధ సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తూ ఉంటాయి.

బయటి లింకులు

శ్రీ రాజరాజేశ్వర స్వామి దేవాలయం

గణాంకాలు

జనాభా (2011) - మొత్తం 80,475 - పురుషులు 40,268- స్త్రీలు 40,207

మూలాలు

మండలంలోని గ్రామాలు

ఇవి కూడా చూడండి

వేములవాడ అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం

↑ "District Census Handbook – Karimnagar" (PDF). Census of India. pp. 12, 50. Retrieved 9 June 2016.
↑ "Census 2011". The Registrar General & Census Commissioner, India. Retrieved 25 July 2014.
↑ వీరాస్వామయ్య, యేనుగుల (1941). కాశీయాత్రా చరిత్ర (PDF) (మూడవ ముద్రణ ed.). విజయవాడ: దిగవల్లి వెంకట శివరావు. Retrieved 26 November 2014.

[census-1] "District Census Handbook – Karimnagar" (PDF). Census of India. pp. 12, 50. Retrieved 9 June 2016.

[population-2] "Census 2011". The Registrar General & Census Commissioner, India. Retrieved 25 July 2014.

[కాశీయాత్ర_చరిత్ర-3] వీరాస్వామయ్య, యేనుగుల (1941). కాశీయాత్రా చరిత్ర (PDF) (మూడవ ముద్రణ ed.). విజయవాడ: దిగవల్లి వెంకట శివరావు. Retrieved 26 November 2014.

[1]

[2]

[3]

@@ పంక్తి 1: / పంక్తి 1: @@
+{{భారత స్థల సమాచారపెట్టె
-{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం‎|type = mandal||native_name=వేములవాడ||district=కరీంనగర్
+|type                  = [[పట్టణం]]
-| latd     = 18.514772
+|native_name           = వేములవాడ
-| latm     =
+|state_name            = [[తెలంగాణ]]
-| lats     =
-| latNS     = N
+|skyline               =
-| longd     = 78.861809
+|skyline_caption       =
-| longm     =
+| latd                 = 18.4681
-| longs     =
+| longd                = 78.8671
-| longEW     = E
+|area_total            = 26.89
+|area_total_cite       = <ref name="census">{{cite web|title=District Census Handbook – Karimnagar|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2803_PART_B_DCHB_Karimnagar.pdf|website=Census of India|accessdate=9 June 2016|pages=12,50|format=PDF}}</ref>
-|mandal_map=Karimnagar mandals outline39.png|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=వేములవాడ|villages=23|area_total=|population_total=80475|population_male=40268|population_female=40207|population_density=|population_as_of = 2011 |area_magnitude= చ.కి.మీ=|literacy=56.96|literacy_male=70.19|literacy_female=43.87|pincode = 505302}}
+|population_total      = 96460
+|population_total_cite = <ref name=population>{{cite web|title=Census 2011|url=http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=608264|publisher=The Registrar General & Census Commissioner, India|accessdate=25 July 2014}}</ref>
+|population_as_of      = 2011
+|official_languages    = [[తెలుగు]]
+|district              = [[కరీంనగర్ జిల్లా|కరీంనగర్]]
+|civic_agency          = వేములవాడ [[పురపాలక సంఘము]]
+|area_telephone        =
+|postal_code           =
+|website               =
+|footnotes             =
+}}
 '''వేములవాడ''', [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రములోని [[కరీంనగర్ జిల్లా]]కు చెందిన ఒక మండలము. పిన్ కోడ్ : 505302. వేములవాడ, కరీంనగర్‌కు 32 కిమీ ల దూరంలో కరీంనగర్‌-కామారెడ్డి దారిలో ఉంటుంది.
 వేములవాడ గుడి ఆధ్వర్యంలో 1956 నుంచి వేములవాడ, కరీంనగర్‌, ధర్మపురిలలో సంస్కృత విద్యాసంస్థల నిర్వహణ జరుగుతున్నది. వేములవాడలో డిగ్రీస్థాయి వరకు సంస్కృత భాష బోధించబడుతున్నది.

v t e కరీంనగర్ జిల్లాకు చెందిన విషయాలు
ప్రముఖ పట్టణాలు	కరీంనగర్ • జగిత్యాల • పెద్దపల్లి • మంథని • మెట్‌పల్లి • రామగుండం • వేములవాడ • హుజూరాబాద్
ప్రముఖ దేవాలయాలు	శ్రీ రాజరాజేశ్వరస్వామి ఆలయం (వేములవాడ) • కొండగట్టు • ధర్మపురి
లోకసభ నియోజకవర్గాలు	కరీంనగర్ లోకసభ నియోజకవర్గం • పెద్దపల్లి లోకసభ నియోజకవర్గం
శాసనసభ నియోజకవర్గాలు	కరీంనగర్ • కోరుట్ల • చొప్పదండి • జగిత్యాల • ధర్మపురి • పెద్దపల్లి • మంథని • మానకొండూరు • రామగుండం • వేములవాడ • సిరిసిల్ల • హుజురాబాదు • హుస్నాబాదు
ప్రముఖులు	అలిశెట్టి ప్రభాకర్ • కోదండరాం • చెన్నమనేని హన్మంతరావు • జువ్వాడి గౌతమరావు • నలిమెల భాస్కర్ • పాకాల తిరుమల్ రెడ్డి • పి.వి.నరసింహారావు • సింగిరెడ్డి నారాయణరెడ్డి • సి.హెచ్.విద్యాసాగర్ రావు • ఇంకా...