భారతదేశ ఎన్నికల వ్యవస్థ

జరుగబోవు సార్వత్రిక ఎన్నికల కొరకు చూడండి భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు, 2009.

ఎన్నికలు అనగా, సాధారణంగా ప్రజలు తమ ప్రతినిధిని ఎన్నుకొని, ఆ ప్రతినిధుల ద్వారా, ప్రభుత్వాన్ని నడుపుటకు ఏర్పరచుకునే విధానము.

స్వతంత్ర భారత దేశంలో 'ఎన్నికలు' ప్రజాస్వామ్య విలువలు గట్టిగా పునాదులు వేసుకునే సాంప్రదాయానికి సాక్ష్యాలు.

2004 లో జరిగిన ఎన్నికలలో దాదాపు 67 కోట్ల మంది ఓటర్లు వున్నారు. ఈ సంఖ్య ఐరోపా సమాఖ్యలోగల దేశాల మొత్తం ఓటర్ల సంఖ్య కన్నా రెట్టింపు సంఖ్య. 1989 ఎన్నికల నిర్వహణ కొరకైన ఖర్చు 300 మిలియన్ డాలర్లు, మరియు పది లక్షల ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ మిషన్ల ఉపయోగం జరిగినది.. ఓటర్లు మరియు నియోజకవర్గాల సంఖ్య అధికంగా వున్న కారణంగా, ఎన్నికలు అనేక విడతలుగా జరుపుకునే అవసరం వున్నది. 2004 లో జరిగిన సార్వత్రిక ఎన్నికలు 4 విడతలుగా జరిగినది. ఈ విషయాలన్నీ చూడుటకు భారత ఎన్నికల కమీషను వున్నది. ఈ కమీషను రాజకీయ పార్టీలకొరకు "ఎన్నికల నియమాళిని రూపొందిస్తుంది, మరియు ఎన్నికల ఫలితాలను ప్రకటించి, కేంద్ర లేక రాష్ట్ర శాసనాధికారికి జాబితా సమర్పిస్తుంది. ఈ విధానం ద్వారా, కొత్త ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేయుటకు మార్గం సుగమం అవుతుంది.

భారత్ లో ఎన్నికల విధానము

భారత పార్లమెంటులో రాజ్యాధిపతి లేదా రాష్ట్రపతి మరియు రెండు సభలు వుంటాయి. భారత రాష్ట్రపతి ఐదు సంవత్సరాల కొరకు ఎలక్టోరల్ కాలేజి చే ఎన్నుకోబడుతాడు. ఈ ఎలక్టోరల్ కాలేజిలో ఫెడరల్ మరియు రాష్ట్రాల ప్రతినిధులు వుంటారు. భారత పార్లమెంటు ద్విసభా (బైకామెరల్) విధానాన్ని కలిగి, లోకసభ మరియు రాజ్యసభను కలిగివుంటుంది. లోక్‌సభ లో 545 సభ్యులు వుంటారు. ఈ సభ్యులలో 543 సభ్యులు భారత వోటర్లచే ఐదేండ్ల కొరకు ఎన్నుకోబడుతారు. రాష్ట్రపతిచే ఇద్దరు ఆంగ్లో-ఇండియన్ సభ్యులు ఎన్నుకోబడుతారు. రాజ్య సభ లో 245 సభ్యులు గలరు, ఇందులో 233 సభ్యులు ఆరేండ్ల కొరకు ఎన్నుకోబడి, ప్రతి రెండేండ్లకు మూడవ వంతు సభ్యులు పదవీ విరమణ పొందే విధానాన్ని కలిగివుంటారు. అలాగే 12 మంది సభ్యులు కళాకారుల, జడ్జీల, క్రీడారంగ, వ్యాపారరంగ మరియు జర్నలిస్టుల మరియు సాధారణ ప్రజల సమూహాల నుండి ఎన్నుకోబడుతారు.

భారతదేశంలో ఎన్నికల చరిత్ర

మొదటి సారిగా ఎన్నికలు 1951 లో, 26 రాష్ట్రాలలో 489 లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలకు జరిగాయి. ఆ కాలంలో బహుసంఖ్య నియోజకవర్గాలుండేవి. అనగా ఒక నియోజకవర్గంలో 2 సీట్లు లేదా కొన్నిసార్లు 3 సీట్లు వుండేవి. 1960 లో ఈ విధానాన్ని రద్దుచేశారు.

రాజకీయ పార్టీల చరిత్ర

భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ యొక్క ఏకఛత్రాధిపత్యానికి 1977 లో మొదటి సారిగా విఘాతం గలిగినది. ఇందిరా గాంధీ నేతృత్వంలో ఈ పార్టీ మొదటిసారిగా ఓటమిని చవిచూసింది. కాంగ్రెస్ కు వ్యతిరేకంగా వున్న అనేక పార్టీలు ఏకమై కేంద్రంలో ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేశాయి. అలాగే 1989 లో విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్ (వి.పి.సింగ్) నేతృత్వంలో మరోసారి కాంగ్రెస్ తన సత్తాను మరియు అధికారాన్ని కోల్పోయింది.

In 1992, the heretofore one-party-dominant politics in India gave way to a coalition system wherein no single party can expect to achieve a majority in the Parliament to form a government, but rather has to depend on a process of coalition building with other parties to form a block and claim a majority to be invited to form the government. This has been a consequence of strong regional parties which ride on the back of regional aspirations. While parties like the TDP and the DMK had traditionally been strong regional contenders, the 1990s saw the emergence of other regional players such as the Lok Dal, Samajwadi Party, Bahujan Samaj Party and Janta Dal. These parties are traditionally based on regional aspirations, e.g. Telengana Rastra Samiti or strongly influenced by caste considerations, e.g. Bahujan Samaj Party which claims to represent the Dalits.

Presently, the United Progressive Alliance led by the Congress Party is in power, while the National Democratic Alliance forms the opposition.

భారత ఎన్నికల కమీషను

భారతదేశంలో ఎన్నికల నిర్వహణ భారత ఎన్నికల కమీషను ఆధ్వర్యంలో జరుగుతుంది. ఈ కమీషనును భారత రాజ్యాంగం ఏర్పాటు చేసినది. ఈ ఎన్నికల కమీషను, న్యాయస్థానాలకు అతీతంగా పని చేస్తుంది. కొన్నిసార్లు తానే న్యాయస్థానంగా కూడా పనిచేస్తుంది. ఓటర్ల నమోదు కార్యక్రమం, ఓటర్ల గుర్తింపు కార్డుల విడుదల, ఎన్నికల నిర్వహణ, ఎన్నికల ఫలితాల ప్రకటన మొదలగు కార్యక్రమాలు సమర్థవంతంగా నిర్వహిస్తుంది.

ఎన్నికల విధానము

ఒక రాష్ట్రంలో ఎన్నికలు జరగాలంటే, దాదాపు ఎన్నికల తతంగం ఒక నెల కాలం పాటు జరుగుతుంది. అవసరమైతే ఇంకొన్నాళ్ళు ఎక్కువనూ తీసుకోవచ్చు. ఓటర్ల నమోదు కార్యక్రమం, ఓటర్ల జాబితా తయారీ, ఓటర్ల జాబితా సవరణలు, క్లెయిములు వగైరా సాధారణ కార్యక్రమాలు జరుగుతాయి. భారత రాజ్యాంగం ప్రసాదించిన ప్రాధమిక హక్కు అయినటు వంటి ఓటు హక్కు, 18 సంవత్సరాలు నిండిన ప్రతి భారత పౌరుడు కలిగి వుంటాడు. ఓటర్ల జాబితాలో తమ పేర్లను చేర్చుట మరియు ఓటు హక్కు పొందుట ప్రతి భారత పౌరుని హక్కు మరియు విధి. సాధారణంగా, ఎన్నికల నామినేషన్ ప్రక్రియ ప్రారంభంనకు ఓ వారం రోజుల ముందు నుంచే కొత్త ఓటర్ల నమోదు కార్యక్రమం ప్రారంభం అవుతుంది.

ఎన్నికలకు (పోలింగ్ కు) ముందు

Before the elections, the election commission announces the dates of nomination, polling and counting. The model code of conduct comes in force from the day the dates are announced. The code of conduct specifies that the central and state governments cannot announce any major sops to the electorate to prevent any unfair swings in the voting pattern. No party is allowed to use the government resources for campaigning. The code of conduct stipulates that campaigning be stopped 48 hours prior to polling day. For Indian states a pre-election is a must.

ఎన్నికల (పోలింగ్) రోజు

Campaigning ends the day before the voting day. Government schools and colleges are chosen as polling stations. The day of the elections is declared a holiday and all liquor shops and bars are shut down. The Collector of each district is in charge of polling. Government servants are employed to many of the polling stations. Electronic Voting Machines (EVMs) are being increasingly used instead of ballot boxes to prevent election fraud via booth capturing, which is heavily prevalent in certain parts of India. An indelible ink manufactured by the Mysore Paints and Varnish Limited is applied usually on the left index finger of the voter as an indicator that the voter has cast his vote. This practice has been followed since the 1962 general elections to prevent bogus voting.

ఎన్నికల (పోలింగ్) తరువాత

After the election day, the EVMs are stood stored in a strong room under heavy security. After the different phases of the elections are complete, a day is set to count the votes. The votes are tallied and typically, the verdict is known within hours. The candidate who has mustered the most votes is declared the winner of the constituency.

The party or coalition that has won the most seats is invited by the President to form the new government. The coalition or party must prove its majority in the floor of the house (Lok Sabha) in a vote of confidence by obtaining a simple majority (minimum 50%) of the votes in the House.

వోటరు నమోదు విధానం

ఓటర్లు, తమ తమ మండల రెవెన్యూ కార్యాలయాలలోనూ, తహశీల్‌దారు కార్యాలయాలలోనూ తమ పేర్లు నమోదు చేసుకొన వచ్చును. ఈ ఆఫీసులు ఎలక్టోరల్ ఆఫీసులలాగా పనిచేస్తాయి. అలాగే కొన్ని నగరాలలో 'ఆన్-లైన్' సౌకర్యం ద్వారానూ తమ పేర్లను నమోదు చేసుకొనవచ్చును.

గైరుహాజరు వోటింగ్ (Absentee voting)

As of now, India does not have an absentee ballot system. Section 19 of The Representation of the People Act (RPA)-1950 allows a person to register to vote if he or she is above 18 years of age and is an ‘ordinary resident’ of the residing constituency i.e. living at the current address for 6 months or longer. Section 20 of the above Act disqualifies a non-resident Indian (NRI) from getting his/her name registered in the electoral rolls. Consequently, it also prevents an NRI from casting his/her vote in elections to the Parliament and to the State Legislatures.

The Representation of the People (Amendment) 2006 Bill was introduced in the Parliament by Shri Hanraj Bharadwaj, Minister of Law and Justice during February 2006 with an objective to amend Section 20 of the RPA-1950 to enable NRIs to vote. Despite the report submitted by the Parliamentary Standing Committee two years ago, the Government has so far failed to act on the recommendations. The Bill was reintroduced in the 2008 budget session of the Parliament to the Lok Sabha. But no action taken once again.

Several civic society organizations have urged the government to amend the RPA act to allow NRI's and people on the move to cast their vote through absentee ballot system .

ఎన్నికల సంస్కరణలు

భారత ఎన్నికల కమీషను ద్వారా ప్రతిపాదింపబడిన ఎన్నికల సంస్కరణలు:

http://eci.gov.in/PROPOSED_ELECTORAL_REFORMS.pdf

ఇతర పఠనాలు

• Subrata K. Mitra and V.B. Singh. 1999. Democracy and Social Change in India: A Cross-Sectional Analysis of the National Electorate. New Delhi: Sage Publications. ISBN 81-7036-809-X (India HB) ISBN 0-7619-9344-4 (U.S. HB).
• Subrata K. Mitra, Mike Enskat, Clemens Spiess (eds.). 2004. Political Parties in South Asia. Greenwood: Praeger.
• Subrata K. Mitra/Mike Enskat/V.B. Singh. 2001. India, in: Nohlen, Dieter (Ed.). Elections in Asia and the Pacific: A Data Handbook. Vol. I. Oxford: Oxford University Press

ఇవీ చూడండి

• 49-O దీనినే సాధారణంగా "ఓటు లేదు" అని వ్యవహరిస్తారు.

బయటి లింకులు

• Indian Elections results, facts, candidates and news
• Indian Election complete updates
• Adam Carr's Election Archive
• BBC Feature: Indian Elections 1999
• భారత ఎన్నికల కమీషను
• Election 2009 : Will Internet Marketing / Social Media Optimization will influence Indian Voters?
• సార్వత్రిక ఎన్నికలు-2009 గూర్చి సమాచారం