ఆముదము నూనె

ఆముదపు నూనె ఆముదపు గింజల నుండి తీయు నూనె ఖాద్యతైలం కాదు.కాని పారీశ్రామిక రంగంలో దీని వాడకం విసృతంగా కలదు. శాస్త్రీయనామము రిసినస్ కమ్మినిస్ (Ricinus communis), యుపెర్బెసియె కుటుంబానికి చెందినది. ఆముదపు మొక్కలను కేవలం నూనె గింజల ఉత్పత్తికై సాగుచేయుదురు. తూర్పుఆఫ్రికాలోని యిథోఫియా అముదం మొక్క ఆవిర్భవ స్దానం. అముదపు మొక్క ఏపుగా, ఎత్తుగా పెరగడం వలన ఆముదపు చెట్టు అని కూడా అంటారు.

ఆముదపుమొక్క

ఎక్కువగా ఏక వార్షికంగానే సాగు చేయుదురు.మొక్క2-5 మీ.ఎత్తుపరుగును.కొమ్మలు కలిగి వుండును.మొక్కపెరిగినతరువాత మొక్క కాండంలోపలి భాగం గుల్లగా మారును.హస్తాకారంగా చీలికలున్నఆకులు5-10 అంగుళా లుండును.ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఏడాదికి 12.5 లక్షలటన్నుల విత్తానాలు,5.5లక్షలటన్నుల ఆముదంనూనె ఉత్పత్తీగువున్నది.

'ఆముదంను ఎక్కువగా సాగుచేయుచున్న దేశాలు:

ఇండియా,బ్రెజిల్,చీనా,పరాగ్వే,యుథోఫియా,పిలిఫ్ఫిన్స్,రష్యా,మరియు థాయ్‌లాండ్‌.ఆముదపుపంట వుత్పత్తిలో ఇండియా అగ్రస్దానంలో వున్నది.ఇండియాలో ఆముదపు వుత్పత్తి ఏడాదికి 8.0లక్షలటన్నులు(3లక్షలన్నుల నూనె).ఆ తరువాతస్దానం చీనా మరియు బ్రెజిల్‌లది.ఇండియాలో ఆముదపుపంటను ఎక్కువగా సాగుచెయ్యు రాష్టాలు:గుజరాత్‌,ఆంద్రప్రదేశ్‌,రాజస్దాన్, కర్నాటక,ఒడిస్సా,తమిళనాడు మరియు మహరాష్ట్రాలు.ఆంధ్రరాష్ట్రంలో ఇంచుమించు అన్నిజిల్లాలలో ఆముదంపైరుసాగులో వున్నప్పటికి కరీంనగర్‌,వరంగల్‌, మెదక్‌, నల్గొండ, మహబూబ్‌నగర్‌, గుంటూరు,ప్రకాశం,మరియు రంగారెడ్ది జిల్లాలలో ఎక్కువగా సాగులోవున్నది.హెక్టరుకు సగటుదిగుబడి విదేశాలపంట దిగుబడికన్న చాలాతక్కువ వున్నది.విదేశాలలో హెక్టరుకు 1200-1300 కేజిలుండగా,ఇండియాలో 350-400కీజిలు/హెక్టరుకు.దిగుబడిశాతం తక్కువగా వున్నప్పటికి ఎక్కువశాతంలో ఆముదంను వుత్పత్తిచేస్తున్నదేశంగా ఇండియా అగ్రస్దానంలోవున్నది.

కాయ(pod): కాయగోళాకారంగా వుండి,పైనక్రిందనిక్కబడివుండును.నిలువుగా మూడు గదులుగా విభజింపబడివుండి,ప్రతిగదిలోఒకవిత్తనం ఎర్పడును.కాయమీదమృదువైన ముళ్ళవంటివి వుండును.కాయలోని విత్తనాలు(seeds) సాగినఅండాకారంగా వుండును.పైన పెలుసుగావుండె గొధుమవర్ణపుపెంకు(hull)వుండును.పెంకుచారలను కల్గివుండును.పెంకులోపల మెత్తటి గింజ/పిక్క(kernel) వుండును,పిక్కరెండు బద్దలను కల్గివుండును.ఈపిక్కలోనే నూనెవుండును.విత్తనం10-10.5మి .మి.పొడవు,6-7మి.మీవెడల్పు,4.5-5.0మి.మీ.మందం వుండును.

ఆముదపువిత్తనంలోని సమ్మేళన పదార్థాల పట్టిక

పోషక పదార్థములు	శాతం
తేమ	6-6.5%
విత్తనంలో గింజ%	64-75%
నూనె%	45-55%
ప్రోటిన్%	17-25%
పేచుపదార్థము%	18-26%
కాల్చినఎర్పడుబూడిద	2-3%

నూనెను తయారుచేయడం

విత్తనంలనుండి నూనెను 'ఎక్సుపెల్లరు'లనబడునూనెతీయుయంత్రాలద్వారా తీయుదురు.40-50 సంవత్సరంలక్రితం,ఆముదంను కేశనూనెగా వాడుటకై 'వంటాముదం'పేరుతో నూనెను ప్రత్యేకంగా చేసెవారు.ఆముదంగింజలకు కొద్దిగానీరును కలిపి మెత్తగా దంచి,ఇకపెద్దపాత్రలోవేసి,తగినంతగా నీరుచేసిబాగా వేడిచేయుదురు,వేడికి నీటిపైభాగంలో ఆముదంచేరును.ఆలాపైకితేరిన నూనెను వేరేపాత్రలో వేసి,తేర్చెవారు.విత్తనంపై పెంకును తొలగించిలేదా,విత్తానాన్ని యదావిధిగా యంత్రాలలో ఆడించి నూనెను తీయుదురు.కేకులో వుండిపోయిన నూనెను సాల్వెంట్‌ప్లాంట్‌ ద్వారా తీయుదురు.

నూనె

ఆముదపునూనె లేతపసుపు రంగులో వుండును.ఒకరకమైన ప్రత్యేకమైన వాసన వుండి,'ఆముదపువాసన'అనే జననానుడి వచ్చినది.ఆముదంలో వున్నకొవ్వుఆమ్లాలలో 75-85% వరకు రిసినొలిక్‌కొవ్వు ఆమ్లమున్నది.ఈ కొవ్వు ఆమ్లం ఒలిక్‌ఆసిడ్‌వలె ఎకద్విబంధంను 9-వకార్బను వద్దకల్గివుండి,18కార్బనులను కల్గివున్నప్పటికి,12-వకార్బను వద్ద అదనంగా ఒక హైడ్రొక్షిల్(OH)ను కలిగివుండటం వలన దానిభౌతిక,రసాయనిక ధర్మాలలో వత్యాసం వచ్చినది.రిసినొలిక్‌ఆసిడ్‌జీవవిషగుణం(toxic)మనుషులమీదచూపించును.తక్కువమోతాదులో రిసినొలిక్‌ఆసిడ్‌ను ఆహారంగా తీసుకున్న జీర్ణవ్యవస్ద మీద ప్రతికూల ప్రభావంచూపించి,విరోచనాలు కల్గును.ఎక్కువ ప్రామాణంలోతీసుకున్నదేహంలో నిర్జలీకరణ్ జరిగి సృహతప్పె ప్రమాదముంది.విరేచనాలకై పిల్లలకు ఆముదంను త్రాగించడం ప్రమాదకరం.శాకతైలంలలో ఎక్కువ సాంద్రత,స్నిగ్థత వున్ననూనె ఆముదం.అముదంను పలుపారీశ్రామిక ఉత్పత్తులలో విరివిగా వుపయోగిస్తున్నారు.

ఆముదం భౌతిక,రసాయనిక గుణాలపట్టిక

సాంద్రత.20/250C	0.957-0.962
వక్రీభవనగుణకంnD	1.476-1.479
ఐయోడిను విలువ	82-88
సపోనిఫికెసను విలువ	175-187
హైడ్రొక్షిల్‌విలువ	160-168
స్నిగ్థత.250C	6.3-8.8 St
అన్‌సపొనిఫియబుల్‌మేటరు	0.3-0.
వెలుగు(flash) ఉష్ణోగ్రత	229.40C
స్వీయదహన ఉష్ణొగ్రత	448.90C

ఆముదంలోని కొవ్వుఆమ్లాలశాతం

ఫ్యాటి ఆమ్లం	శాతం%
రిసినొలిక్‌ఆశిడ్	80-90
ఒలిక్‌ఆసిడ్	2-6
లినొలిక్‌ఆసిడ్	1-5
లినొలెనిక్‌ఆసిడ్	0.5-1.0
స్టియరిక్‌ఆసిడ్	0.5-1.0
పామిటిక్‌ఆసిడ్	0.5-1.0
డై హైడ్రొక్షి స్టియరిక్‌ఆసిడ్	0.3-0.5

• ఐయోడిన్‌విలువ:ప్రయోగశాలలో 100 గ్రాములనూనెచే శోషింపబడిన(గ్రహింపబడిన)ఐయోడిన్ గ్రాముల సంఖ్య.ప్రయోగసమయంలో నూనెలోని,ఫ్యాటి ఆమ్లంల ద్విబంధంవున్న కార్బనులతో ఐయోడిన్ సంయోగం చెంది,ద్విబంధాలను తొలగించును.ఐయోడిన్‌విలువ నూనెలోని అసంతృప్త కొవ్వుఆమ్లంల వునికిని తెలుపును.నూనె ఐయోడిన్‌విలువ పెరుగు కొలది,నూనెలోని అసంతృప్త కొవ్వుఆమ్లంల శాతం పెరుగును.

• సపొనిఫికెసన్‌విలువ:ఒక గ్రాము నూనెలో వున్న కొవ్వుఆమ్లాలన్నింటిని సబ్బుగా(సపొనిఫికెసను)మార్చుటకు అవసరమగు పొటాషియం హైడ్రాక్సైడు,మి.గ్రాములలో.
• అన్‌సపొనిఫియబుల్ మేటరు: నూనెలో వుండియు,పోటాషియంహైడ్రాక్సైడ్‌తో చర్యచెందని పదార్థములు.ఇవి అలిఫాటిక్‌ఆల్కహల్‌లు,స్టెరొలులు(sterols),వర్ణకారకములు(pigments),హైడ్రోకార్బనులు,మరియు రెసినస్(resinous)పదార్థములు.

ఆముదం నూనె ఉపయోగాలు

• అముదంనూనెను ఆనాదిగా బళ్లచక్రాల ఇరుసుకు కందెనగా వాడకంలో వున్నది.అలాగే కండారాలబెణకునొప్పులకు ఆముదం నూనెతో మర్దన చెయ్యడం ఇప్పటికి గ్రామీణ ప్రాంతాలలో కొనసాగుచున్నది.అలాగే కేశతైలంగా కూడా వినియోగించెదరు.
• విద్యుతులేని గ్రామాలలో దీపాలను వెలిగించుటకు వాడెదరు.ఆముదం నూనె ఎకువ స్నిగ్థత కలిగి వున్నందువలన నెమ్మదిగా ఎక్కువ సమయం వెలుగును.
• పారిశ్రామికంగా పలు పరిశ్రమలలో ఆముదంను వాడెదరు.ద్రవ మరియు ఘనకందెనలు చేయుటకు,ముద్రణ సీరాలను,సబ్బులను చేయుటకు(లైఫ్‌బాయ్‌సబ్బులవంటివి),ఔషద తయారిలో(ఆయింట్‌మెంట్‌లలో బేస్‌గా హైడ్రొజెనెటెడ్‌ ఆయిల్)ఉపయోగిస్తారు.
• మెచిన్‌కటింగ్‌ఆయిల్స్‌,రంగులతయారి(paints&dyes),వస్తువులను అతికించు జిగురుల(adhesives),రబ్బరు,వస్త్రపరిశ్రమలలొ వినియోగిస్తారు.
• నైలాన్,ప్లాస్టిక్‌పరిశ్రమలోను,
• హైడ్రాలిక్‌ఫ్లుయిడ్స్‌లలో,విమాన యంత్రాలలో కందెనగా వినియోగిస్తారు.