ప్రఫుల్ల దహణుకర్
ప్రఫుల్ల దహనుకర్ (1934 - 2014) ఒక భారతీయ చిత్రకారిణి, ఆధునిక భారతీయ కళలో నాయకురాలు, భారతదేశంలోని అనేక మంది యువ కళాకారులకు సహాయం చేశారు, ప్రభావితం చేశారు.[1][2]
జీవిత చరిత్ర
[మార్చు]ప్రఫుల్ల దహనుకర్ గోవాలోని బండోరాలో సుబ్రాయ్ అనంత్ జోషి, గాయని కేసర్బాయి బందోద్కర్ లకు జన్మించింది, ఆమె ముంబైలో పెరిగింది. ముంబైలోని సర్ జేజే స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్ లో ఫైన్ ఆర్ట్ చదివి 1955లో గోల్డ్ మెడల్ పొందారు.[3] ఈ సంస్థ భారతదేశంలోని కళ, సాంస్కృతిక దృశ్యాన్ని మార్చివేసిన ప్రముఖులతో నిండి ఉంది. 1961లో పారిస్ లో లలితకళను అభ్యసించడానికి ఫ్రాన్స్ ప్రభుత్వం ఆమెకు స్కాలర్ షిప్ ఇచ్చింది.[4]
దహనుకర్ తన జీవితాంతం కళ, చిత్రలేఖనానికి సేవ చేశారు. 1974 నుండి 1979 వరకు న్యూఢిల్లీలోని లలిత కళా అకాడమీ కమిటీ సభ్యురాలిగా, 1993 నుండి 1998 వరకు, 2010 నుండి 2014 లో మరణించే వరకు 11 సంవత్సరాలు బొంబాయి ఆర్ట్ సొసైటీకి అధ్యక్షురాలిగా ఉన్నారు. ఆమె జహంగీర్ ఆర్ట్ గ్యాలరీకి ట్రస్టీగా (40 సంవత్సరాలకు పైగా), గోవాలోని కళా అకాడమీకి కమిటీ సభ్యురాలిగా (30 సంవత్సరాలకు పైగా) ఉన్నారు. ఆర్ట్ సొసైటీ ఆఫ్ ఇండియా అధ్యక్షురాలిగా, ముంబై ఆర్టిస్ట్ సెంటర్ ఛైర్ పర్సన్ గా పనిచేశారు. 2010-11లో ముంబైలో ప్రారంభమైన ఏకైక ఆర్ట్ ఫెయిర్ ఇండియా ఆర్ట్ ఫెస్టివల్ వ్యవస్థాపక అధ్యక్షురాలు కూడా.
ప్రఫుల్ల దహనుకర్ సంగీత్ కళా కేంద్రం వ్యవస్థాపక సభ్యులలో ఒకరు, ఆదిత్య బిర్లా 3 సంవత్సరాలు దాని అధ్యక్షుడు, 30 సంవత్సరాలకు పైగా దాని కమిటీలో పనిచేశారు. మ్యూజిక్ ఫోరమ్ కమిటీ మెంబర్ గా పనిచేశారు. ఆమె గత 4 సంవత్సరాలుగా ఇండియన్ నేషనల్ థియేటర్ ధర్మకర్తల మండలిలో ఉన్నారు. కళాకారుల కోసం పని చేయడంతో పాటు, లోనావాలాలోని బాల్ ఆనంద్గ్రామ్ అనే అనాథాశ్రమానికి గత 30 సంవత్సరాలుగా ఆమె ప్రధాన ధర్మకర్తగా ఉన్నారు. ఆమెకు ఇద్దరు కుమార్తెలు (గౌరీ మెహతా, గోపికా దహనుకర్), ఐదుగురు మనుమలు (రితమ్ మెహతా, కామాక్షి కార్తికేయన్, ఆనం మెహతా, శాంతలా మెహతా, కేశవ కార్తికేయన్) ఉన్నారు.
పని
[మార్చు]
ప్రఫుల్ల దహనుకర్ నైరూప్య ప్రకృతి దృశ్యాలను సాధారణంగా ఒక స్పష్టమైన, ఆధిపత్య రంగులో, అసంఖ్యాక ఛాయలు, సూక్ష్మతతో చిత్రించారు. అంతరిక్షం అంతులేనిదని, దాన్ని నాశనం చేయలేమని నమ్మిన ఆమె తన పెయింటింగ్స్ ను "ఎటర్నల్ స్పేస్" అని పిలిచారు.
ఆమె 1956 నుండి క్రమం తప్పకుండా సోలో ఎగ్జిబిషన్లు నిర్వహించింది. పారిస్ లో ఉన్నప్పుడు ఆమె 1961లో తన పెయింటింగ్స్ ఎగ్జిబిషన్ నిర్వహించింది, అప్పటి నుండి ఇంగ్లాండ్, హంగేరి, స్విట్జర్లాండ్, జర్మనీ, ఆస్ట్రేలియా, జపాన్, పోర్చుగల్, ఐస్ లాండ్, ఫ్రాన్స్ లలో అనేక అంతర్జాతీయ ప్రదర్శనలలో పాల్గొంది. ఆమె లండన్ లో 3 సార్లు సోలోగా ప్రదర్శన ఇచ్చింది, వీటిలో మొదటిది 1978 లో భారత హైకమిషన్ స్పాన్సర్ చేసింది. సిటీబ్యాంక్ 2006లో లండన్ లోని కార్క్ స్ట్రీట్ లోని ఆర్డియన్ గ్యాలరీలో ఆమె ప్రదర్శనను స్పాన్సర్ చేసింది. భారతదేశంలో ఆమె ముంబై, ఢిల్లీ, కలకత్తా, చెన్నైలలో అనేక వ్యక్తిగత ప్రదర్శనలు ఇచ్చింది. బార్క్లేస్ బ్యాంక్ ఇటీవల నవంబర్ 2008 లో దుబాయ్లో ఆమె ప్రదర్శనను స్పాన్సర్ చేసింది, దీనిని ప్రసిద్ధ చిత్రకారుడు ఎం.ఎఫ్.హుస్సేన్ ప్రారంభించారు. చిత్రకారిణిగా యాభై సంవత్సరాలు పూర్తి చేసుకున్న సందర్భంగా, ఆమె కెరీర్ పెయింటింగ్స్ రెట్రోస్పెక్టివ్ ప్రదర్శనను స్పాన్సర్ చేసిన జహంగీర్ ఆర్ట్ గ్యాలరీ ఆమెను సత్కరించింది. ప్రఫుల్ల పెయింటింగ్స్ సోత్బీస్, ఓసియన్ ఆర్ట్ వేలంలో ఇవ్వబడ్డాయి.
సిరామిక్, కలప, గాజులలో కుడ్యచిత్రాలను రూపొందించడంలో ప్రఫుల్ల తన కళాత్మక ప్రతిభను ఉపయోగించింది. ఈ కుడ్యచిత్రాలు ముంబై, పిలానీ, కోల్ కతా, మస్కట్ (ఒమన్) లోని ప్రముఖ భవనాలను అలంకరిస్తాయి.
ఆమె చిత్రాలు న్యూఢిల్లీలోని నేషనల్ గ్యాలరీ ఆఫ్ మోడరన్ ఆర్ట్, లలిత్ కళా అకాడమీ, నాగ్పూర్లోని సెంట్రల్ మ్యూజియం, ముంబైలోని ప్రిన్స్ ఆఫ్ వేల్స్ మ్యూజియం, భారతదేశం, విదేశాలలోని అనేక సంస్థాగత, ప్రైవేట్ సేకరణల సేకరణలలో ఉన్నాయి.
అవార్డులు
[మార్చు]- 1955: బాంబే ఆర్ట్ సొసైటీ వార్షిక ప్రదర్శనలో ఆమె చిత్రలేఖనానికి వెండి పతకం.[5]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Baria, Zeenia (14 July 2014). "An ode to a master". The Times of India. Archived from the original on 22 September 2022. Retrieved 24 September 2014.
- ↑ Murdeshwar, Sheila (November 2008). "'Eternal Space' in Her Heart Prafulla Dahanukar" (PDF). Dignity Dialogue. pp. 6–7. Archived from the original (PDF) on 10 July 2011.
- ↑ Pillai, Akshaya G. (12 January 2023). "Prafulla Dahanukar: An Iconic Feminist In The History of Women In Art | #IndianWomenInHistory". Feminism in India (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 10 March 2024. Retrieved 24 June 2024.
- ↑ "Artist Profile - Prafulla Dahanukar". Goa Art Gallery. Archived from the original on 6 February 2024. Retrieved 24 June 2024.
- ↑ "Profile of Prafulla Dahanukar". Indiaart.com. Archived from the original on 25 June 2024. Retrieved 24 June 2024.