ఫుల్ఫోర్డు యుద్ధం
| Battle of Fulford | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| the Viking invasions of Englandలో భాగము | |||||||||
 The Battle of Fulford by Matthew Paris | |||||||||
| |||||||||
| ప్రత్యర్థులు | |||||||||
| Kingdom of Norway English rebels | Kingdom of England | ||||||||
| సేనాపతులు, నాయకులు | |||||||||
| Harald Hardrada Tostig Godwinson | Morcar of Northumbria Edwin of Mercia | ||||||||
| బలం | |||||||||
| ~10,000 (6,000 deployed) | ~3,000 from Northumbria
~1,800 from Mercia | ||||||||
| ప్రాణ నష్టం, నష్టాలు | |||||||||
| <1,000 | Unknown, purportedly heavy losses. | ||||||||
ఫుల్ఫోర్డు యుద్ధం ఇంగ్లాండు‌లోని యార్కు‌కు దక్షిణంగా ఉన్న ఫుల్ఫోర్డు ఫుల్ఫోర్డు గ్రామ శివార్లలో[1] 1066 సెప్టెంబరు 20న జరిగింది. నార్వే రాజు 3వ హెరాల్డు హరాల్డు హార్డ్రాడా అని కూడా పిలుస్తారు, [a] ఇంగ్లీషు సింహాసనానికి హక్కుదారుడు మరియు టోస్టిగు గాడ్విన్సను, [b] అతని ఇంగ్లీషు మిత్రుడు, ఉత్తర ఎర్ల్స్ ఎడ్విను, మోర్కారు‌లతో పోరాడి ఓడించాడు.[2][3]
హార్డు‌రాడా సైన్యంలో ఓర్క్నీ నుండి వచ్చిన మిత్రులు, టోస్టిగు‌తో కూడిన దళం, అలాగే నార్వే నుండి వచ్చే వారు ఉన్నారు. వారు ఓడల సముదాయంలో సముద్రాన్ని దాటి యార్కు తూర్పున రికాలు వద్ద తమ స్థావరాన్ని ఏర్పరచుకున్నారు. సెప్టెంబరు 20, 1066న వైకింగు‌లు యార్కు వైపు ముందుకు సాగారు. యార్కులో మోర్కారు, టాడు‌కాస్టరు‌లో ఎడ్విను నేతృత్వంలోని పెద్దగా అనుభవం లేని సాక్సను సైన్యం ఆక్రమణదారులను నిరోధించడానికి కదిలింది. వ్యతిరేక సైన్యాలు ఔసు నది తూర్పు ఒడ్డున కలుసుకున్నాయని. ప్రారంభంలో సాక్సన్లు వైకింగు సైన్యం మీద భారీ నష్టాలను కలిగించారని ఆంగ్లో-సాక్సను క్రానికల్ చెబుతుంది. చివరికి నార్సు సైన్యం సాక్సను సైన్యాన్ని ఓడించింది అయితే ఎర్ల్సు ఈ ఓటమి నుండి బయటపడ్డారు. గెలిచిన తర్వాత విజయం సాధించిన నార్వేజియన్లు యార్కు‌లోకి ప్రవేశించి సామాగ్రిని సేకరించి బందీలను అడిగారు. [4]
నేపథ్యం
[మార్చు]ఆంగ్లో-సాక్సను రాజు ఎడ్వర్డు ది కన్ఫెసరు 1066 5 జనవరిన వారసుడు లేకుండా మరణించాడు.[5] రాజకుటుంబంలో జీవించి ఉన్న ఏకైక పురుష సభ్యుడు ఎడ్గారు ది ఏథెలింగు. ఆయన ఎడ్వర్డు ది ఎక్సైలు చిన్న కుమారుడు. ఆయనకు దాదాపు పద్నాలుగు సంవత్సరాల వయస్సు. కింగ్ ఎడ్వర్డు అంత్యక్రియల రోజున జనవరి 6న వెసెక్సు ఎర్ల్ అయిన హెరాల్డు గాడ్విన్సను లండను‌కు పరుగెత్తాడు అక్కడ యార్కు ఆర్చి బిషపు ఎల్డ్రెడు చేత వెస్టు‌మినిస్టరు సెయింటు పీటరు అబ్బేలో ఆయన రాజుగా పట్టాభిషేకం చేయబడ్డాడు.[6] ఎపిఫనీ పండుగను జరుపుకోవడానికి వెస్టు‌మినిస్టరు‌లో గుమిగూడిన విటెనాగెమోటు హెరాల్డు గాడ్విన్సను‌ను రాజుగా ఎన్నుకున్నాడు. అయితే ఇద్దరు శక్తివంతమైన ఎర్ల్స్, మెర్సియాకు చెందిన ఎడ్విను, నార్తంబ్రియాకు చెందిన మోర్కారు, ఆయన అధికారాన్ని సవాలు చేశారు. హెరాల్డు వారిని ఎదుర్కోవడానికి ఉత్తరం వైపుకు వెళ్లాడని మూలాలు సూచిస్తున్నాయి; అయితే చివరికి ఆయన వేల్సు‌కు చెందిన గ్రిఫిత్ వితంతువు అయిన వారి సోదరి ఎడితు‌ను వివాహం చేసుకోవడం ద్వారా వారి విశ్వాసాన్ని పొందాడు. ఎడ్విను, మోర్కారు‌ల విశ్వాసాన్ని పొందడం ద్వారా గాడ్విన్సను ఉత్తరాన తన బలాన్ని పెంచుకున్నాడు. నిజానికి ఈ వ్యక్తులు హెరాల్డు గాడ్విన్సను, హెరాల్డు హార్డ్రాడా మధ్య మొదటి అవరోధం.[7]
గాడ్విన్సను బహిష్కరించబడిన సోదరుడు టోస్టిగు కూడా తనకు ఇంగ్లీషు సింహాసనం మీద హక్కు ఉందని భావించాడు. తన బహిష్కరణ సమయంలో ఆయన ఫ్లాన్డర్సు‌లో నివసించాడు. అక్కడి నుండి ఆంగ్లో-సాక్సను క్రానికలు ప్రకారం ఆయన 1066 మేలో తన సోదరుడికి వ్యతిరేకంగా ఇంగ్లాండు మీద దాడి చేశాడు. [8] శాండు‌విచ్‌లో, టోస్టిగు నావికులను చేర్చుకున్నాడని ఆకట్టుకున్నాడని చెబుతారు.[8] తరువాత ఆయన ఉత్తరం వైపు ప్రయాణించాడు. అక్కడ ఆయన ఎర్ల్ ఆఫ్ మెర్సియా ఎర్ల్ ఎడ్విను‌తో పోరాడాడు. హంబరు ముఖద్వారం వద్ద త్వరిత ఓటమి తర్వాత ఆయన రాజు 3వ మాల్కం రక్షణలో స్కాట్లాండు‌కు చేరుకున్నాడు. తరువాత ఆయన నార్వే రాజు హెరాల్డు హార్డ్రాడాతో కలుసుకుని, ఆయనతో ఒక ఒప్పందం కుదుర్చుకున్నాడు. దీని ద్వారా ఆయన ఇంగ్లాండు మీద దాడిలో హార్డ్రాడాకు మద్దతు ఇవ్వడానికి అంగీకరించాడు.[8] మధ్యయుగ చరిత్రకారుడు ఆర్డెరికు విటాలిసు ఈ కథకు భిన్నమైన వెర్షను‌ను కలిగి ఉన్నాడు; టోస్టిగు నార్మాండీ డ్యూకు విలియం సహాయం తీసుకోవడానికి నార్మాండీకి ప్రయాణించాడని ఆయన చెప్పాడు.[9][10]అప్పుడు విలియం ఆ దశలో పాల్గొనడానికి సిద్ధంగా లేనందున టోస్టిగు కోటెంటిను ద్వీపకల్పం నుండి ప్రయాణించాడు. కానీ తుఫానులు నార్వేలో ముగియడంతో అక్కడ హరాల్డు హార్డ్రాడాతో తన ఒప్పందం కుదుర్చుకున్నాడు.[11] నార్వేలో లేదా స్కాట్లాండు‌లో అయినా ఫుల్ఫోర్డు యుద్ధంలో వారు పక్కపక్కనే పోరాడినందున టోస్టిగు హార్డ్రాడాతో పొత్తు పెట్టుకున్నాడని ఖచ్చితంగా చెప్పవచ్చు. టోస్టిగు హార్డ్రాడాకు ఉపయోగకరమైన మిత్రుడు ఎందుకంటే ఆయన తన ప్రత్యర్థి సోదరుడు మాత్రమే కాదు. భూభాగం కూడా ఆయనకు తెలుసు.[12]
టోస్టిగ్, విలియం, హెరాల్డు గాడ్విన్సను లాగానే హార్డ్రాడా సింహాసనానికి హక్కుదారుడు; ఆయన సెప్టెంబరు 1066లో ఇంగ్లాండు‌కు ప్రయాణించాడు. టోస్టిగు సైనికులు, ఓడలతో తన దళాలను విలీనం చేసే ముందు తిరిగి సరఫరా చేయడానికి ఓర్క్నీలో ఆగాడు. వారు కలిసి ఔస్ నది వెంట యార్కు నగరం వైపు ప్రయాణించారు. [13] ఆర్డెరికు విటాలిసు వెర్షను‌లో ఆగస్టు నెలలో హార్డ్రాడా, టోస్టిగు అనుకూలమైన గాలితో విశాలమైన సముద్రం మీదుగా ప్రయాణించి యార్కు‌షైరు‌లో అడుగుపెట్టారని చెబుతుంది.[14] వారు సెప్టెంబరు 18న హంబరు ముఖద్వారం వద్దకు చేరుకున్నారు. వారి ఓడల నుండి దిగిన తర్వాత వారి సైన్యాలు త్వరగా యార్కు వైపు కదిలాయి. 1066 సెప్టెంబరు 20న వారు హెరాల్డు గాడ్విన్సను ఎర్ల్సు, ఎడ్విను, మోర్కారు‌లను ఎదుర్కొన్నారు.[15]
యుద్ధం
[మార్చు]మోహరింపు
[మార్చు]నార్వేజియన్ల దండయాత్రకు సిద్ధం కావడానికి ఎడ్విను కొంతమంది సైనికులను తూర్పుకు తీసుకువచ్చాడు. ఆంగ్లేయులు తమ పార్శ్వాలను భద్రపరచుకోవడానికి తమ దళాలను విస్తరించడంతో యుద్ధం ప్రారంభమైంది. వారి కుడి పార్శ్వంలో ఔస్ నది ఎడమ వైపున చిత్తడి ప్రాంతం ఫోర్డ్‌ల్యాండు ఉన్నాయి. ఈ స్థానానికి ప్రతికూలత ఏమిటంటే అది హెరాల్డు‌కు ఎత్తైన భూమిని ఇచ్చింది. ఇది యుద్ధాన్ని దూరం నుండి చూడటానికి సరైనదిగా ఉంది. మరొక ప్రతికూలత ఏమిటంటే ఒక పార్శ్వం దారి తప్పితే మరొకటి ఇబ్బందుల్లో పడుతుంది. [1] ఆంగ్లో-సాక్సను సైన్యం వెనక్కి తగ్గాల్సి వస్తే, చిత్తడి నేలల కారణంగా అది సాధ్యం కాదు. వారు వీలైనంత కాలం నార్వేజియన్లను అడ్డుకోవలసి ఉంటుంది.[16]
హెరాల్డు సైన్యం దక్షిణం వైపు మూడు మార్గాల నుండి వచ్చింది. ఆంగ్లో-సాక్సను‌లను ఎదుర్కోవడానికి హెరాల్డు తన సైన్యాన్ని వరుసలో ఉంచాడు. కానీ ఆయన దళాలన్నీ రావడానికి గంటలు పడుతుందని అతనికి తెలుసు. ఆయన తక్కువ అనుభవం ఉన్న దళాలను కుడి వైపుకు పంపారు. మరియు ఆయన ఉత్తమ దళాలు నది ఒడ్డున ఉన్నాయి. [1]
ఇంగ్లీషు దాడి
[మార్చు]ఇంగ్లీషు వారు మొదట దాడి చేశారు. నార్వేజియను సైన్యం పూర్తిగా మోహరించడానికి ముందే ముందుకు సాగారు. మోర్కారు దళాలు హరాల్డు సైన్యాన్ని తిరిగి చిత్తడి నేలల్లోకి నెట్టాయి. నార్వేజియను రేఖలోని బలహీనమైన విభాగానికి వ్యతిరేకంగా పురోగతి సాధించాయి. అయితే ఈ ప్రారంభ విజయం ఇంగ్లీషు సైన్యానికి విజయానికి సరిపోలేదని నిరూపించబడింది. ఎందుకంటే నార్వేజియన్లు బలహీనమైన ఆంగ్లో-సాక్సను‌లకు వ్యతిరేకంగా తమ మెరుగైన దళాలను తమ మీద మోహరించడానికి ఇంకా తాజాగా తీసుకువచ్చారు. [1]
హరాల్డు ప్రతి-మూవ్
[మార్చు]హెరాల్డ్ తన దళాలను కుడి పార్శ్వం నుండి కేంద్రం మీద దాడి చేయడానికి తీసుకువచ్చాడు. ఎక్కువ మందిని నదికి పంపాడు. ఆక్రమణదారుల సంఖ్య తక్కువగా ఉంది. కానీ వారు రక్షకులను వెనక్కి నెట్టివేస్తూనే ఉన్నారు. ఆంగ్లో-సాక్సను‌లు బలవంతంగా భూమిని వదులుకోవలసి వచ్చింది. ఒడ్డును రక్షించే ఎడ్విను సైనికులు చిత్తడి నేల ద్వారా మిగిలిన సైన్యం నుండి నరికివేయబడ్డారు. కాబట్టి మిగిలినవారు తుదివరకు నిలబడటానికి నగరానికి తిరిగి వెళ్లారు. మరో గంటలోపు బెకు మీద ఉన్న వ్యక్తులను నార్వేజియన్లు బలవంతంగా తరిమికొట్టారు. ఇంకా చేరుకుంటున్న ఇతర దండయాత్ర నార్వేజియన్లు దట్టమైన పోరాటాన్ని అధిగమించడానికి ఒక మార్గాన్ని కనుగొన్నారు. ఆంగ్లో-సాక్సను‌లకు వ్యతిరేకంగా మూడవ ఫ్రంటు‌ను తెరిచారు. సంఖ్యాబలం తక్కువగా ఉండటంతో వ్యూహాత్మకంగా వ్యవహరించకపోవడంతో డిఫెండర్లు ఓడిపోయారు. అయితే ఎడ్విను మోర్కారు పోరాటంలో మనుగడ సాగించారు. [1]
విజేతలు తమ నగరంలోకి బలవంతంగా ప్రవేశించారని హామీ ఇచ్చి యార్కు నార్వేజియన్లకు లొంగిపోయారు. బహుశా టోస్టిగు తన రాజధానిని దోచుకోవడాన్ని ఇష్టపడకపోవడం వల్ల కావచ్చు. 7 మైళ్లు (11 కి.మీ.) వివిధ బందీలను తీసుకురావాలని, నార్వేజియను సైన్యం యార్కు‌కు తూర్పున 7 మైళ్లు (11 కి.మీ) దూరంలో ఉన్న స్టాంఫోర్డు బ్రిడ్జికి తిరిగి వెళ్లి వారి రాక కోసం వేచి ఉండేలా ఏర్పాటు చేయబడింది. [16]
పర్యవసానాలు
[మార్చు]ఫుల్ఫోర్డు వద్ద నార్వేజియన్లు దాదాపు 10,000 మంది సైనికులను కలిగి ఉన్నారని అంచనా వేయబడింది. వీరిలో 6,000 మంది యుద్ధంలో మోహరించబడ్డారు. డిఫెండర్లు 5,000 మంది. [17] యుద్ధ సమయంలో రెండు వైపులా ప్రాణనష్టం జరిగింది. కొన్ని అంచనాల ప్రకారం 15% మంది మరణించారు. మొత్తం 1,650 మంది (యుద్ధంలో మోహరించబడిన 11,000 మంది సైనికుల ఆధారంగా). [18] అన్ని ఖాతాల నుండి మెర్సియా, నార్తంబ్రియా సమీకరించబడిన శక్తి ఫుల్ఫోర్డు వద్ద ముక్కలుగా నరికివేయబడిందని స్పష్టంగా తెలుస్తుంది.[16]
ఫుల్ఫోర్డు వద్ద ఓటమి కారణంగా రాజు 2వ హెరాల్డు తన దళాలను లండను నుండి యార్కు వరకు 190 మైళ్ళు (310 కి.మీ) బలవంతంగా మార్చవలసి వచ్చింది. 190 మైళ్లు (310 కి.మీ.) ఆయన ఫుల్ఫోర్డు నుండి ఒక వారంలోనే దీన్ని చేశాడు. వైకింగు సైన్యాన్ని ఆశ్చర్యపరిచి స్టాంఫోర్డు బ్రిడ్జి యుద్ధంలో వారిని ఓడించగలిగాడు. [19] ఈలోగా నార్మాండీ డ్యూకు విలియం దక్షిణ తీరంలోని సస్సెక్సు‌లో తన సైన్యాన్ని దించాడు. హెరాల్డు తన సైన్యాన్ని దక్షిణ తీరానికి తిరిగి నడిపించాడు. అక్కడ ఆయన విలియం సైన్యాన్ని కలుసుకున్నాడు. ఇప్పుడు హేస్టింగ్సు వెలుపల బాటిలు అని పిలువబడే ప్రదేశంలో. [20] డ్యూకు విలియంను అనుకోకుండా పట్టుకోవడం ద్వారా స్టాంఫోర్డు బ్రిడ్జిలో తన విజయాన్ని పునరావృతం చేయడమే హెరాల్డు ఉద్దేశ్యం అని తెలుస్తోంది. [19] ఆంగ్లో-నార్మను చరిత్రకారుడు ఫ్లోరెన్సు ఆఫ్ వోర్సెస్టరు వ్యాఖ్యానిస్తూ ఇంగ్లాండు‌లోని అత్యంత ధైర్యవంతులైన పురుషులు ఇటీవల జరిగిన రెండు యుద్ధాల్లో పడిపోయారని, ఆయన దళాలలో సగం మంది సమీకరించబడలేదని రాజు (హెరాల్డు)కు తెలిసినప్పటికీ, ఆయన సస్సెక్సు‌లో శత్రువును ఎదుర్కోవడానికి వెనుకాడలేదు. ఫుల్ఫోర్డు స్టాంఫోర్డు బ్రిడ్జి యుద్ధం లో జరిగిన యుద్ధాలు ఒకదానికొకటి వారం వ్యవధిలో పోరాడాయి. దాదాపు మూడు వారాల తర్వాత హేస్టింగ్సు యుద్ధంలో హెరాల్డు బలాన్ని తీవ్రంగా ప్రభావితం చేసి ఉండవచ్చు. [19] ఉత్తరాన జరిగిన యుద్ధాల ద్వారా హెరాల్డు దారి మళ్లించబడకపోతే హేస్టింగ్సు‌లో విలియం‌తో పోరాడటానికి ఆయన బాగా సిద్ధంగా ఉండేవాడని ఫలితం భిన్నంగా ఉండేదనడంలో ఎటువంటి సందేహం లేదు. [16][19]
ఇవికూడా చూడండి
[మార్చు]- మొదటి స్వీడిష్–నార్వేజియన్ యూనియన్
- కల్మార్ యూనియన్
- నార్వేజియన్ రాచరికం చరిత్ర
- నార్వే అంతర్యుద్ధం
- నార్వే ఏకీకరణ
- గ్రేట్ నార్తర్ను యుద్ధసమయంలో నార్వే
- స్వీడిషు–నార్వేజియను యుద్ధం
- గన్‌బోట్ యుద్ధం
- సిల్డా యుద్ధం
- పీటరు వెస్సెలు
- డెన్మార్కు - నార్వే - హోల్‌స్టెయిను సంస్కరణ
- నార్వేలో కాథలిక్ వ్యతిరేకత
- రాజ్యాంగ దినోత్సవం (నార్వే)
- టోరు‌స్టెన్సను యుద్ధం
- క్రిస్టియను‌షోం కోట
- ఉత్తర నార్వే జాయింటు రెస్క్యూ కోఆర్డినేషను సెంటరు
- నార్వేజియను ఎయిర్ అంబులెన్సూ
- నార్వేలో విమానయానం
- నార్వేలో ఎన్నికలు
- నార్వేజియను మున్సిపలు ఎన్నికలు
- దక్షిణ నార్వే జాయింటు రెస్క్యూ కోఆర్డినేషను సెంటరు
- నార్వేజియను సాయుధ దళాలు
- రాయలు ప్యాలెసు ఓస్లో
- బైగ్డోయ్ రాయల్ ఎస్టేట్
- అకేర్షసు కోట
- టోన్సుబర్గు కోట
- హాఫ్ర్స్‌ఫ్జోర్డు యుద్ధం
- స్టాంఫోర్డు బ్రిడ్జి యుద్ధం
- స్కాటిషు–నార్వేజియను యుద్ధం
- ఫుల్ఫోర్డు యుద్ధం
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 DeVries 2003, p. 255.
- ↑ "Battle of Fulford". UK Battlefield's Resource. The Battlefields Trust. Retrieved 13 January 2016.
- ↑ DeVries 2003, pp. 255–259.
- ↑ Jones 2011, pp. 197–214.
- ↑ Douglas 1964, p. 181..
- ↑ Barlow 1970, pp. 244–245.
- ↑ Douglas 1964, pp. 182–183.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 Barlow 2002, p. 134.
- ↑ Wood 2005, pp. 233–238.
- ↑ Barlow 2002, Chapter 5.
- ↑ Barlow 2002, pp. 134–135.
- ↑ Douglas 1964, pp. 189–190.
- ↑ DeVries 2003, pp. 236–252.
- ↑ Jones 2011, p. 39.
- ↑ Douglas 1964, p. 193.
- ↑ 16.0 16.1 16.2 16.3 Schofield 1966.
- ↑ Jones 2011, pp. 202–203.
- ↑ Jones 2011, p. 235.
- ↑ 19.0 19.1 19.2 19.3 Brown 1980, pp. 7–9.
- ↑ Barlow 2002, Chapter 7.