బాహ్లికులు
బాహ్లిఖులో (సంస్కృతం:बलिख) నివసించే ప్రజలను బాహ్లికులు (సంస్కృతం:बाह्लिक) అంటారు. వీరి గురించి అధర్వవేదం, మహాభారతం, రామాయణం, పురాణాలు, కాత్యాయన వర్తీక, బృహత్సంహిత, అమరకోశం, మొదలైన వాటిలో, పురాతన శాసనాలలో పేర్కొనబడింది. బహ్లిక నామం ఇతర వనరులలో బహ్లీ, బల్హికా, వహ్లికా, వల్హికా, బహ్లావా, బహ్లాం / బహ్లిం అని వైవిధ్యంగా పేర్కొనబడింది.
భౌగోళిక ప్రాంతాలు
[మార్చు]బాల్ఖు లేక బాక్ట్రియాలో బాహ్లికులు
[మార్చు]పురాణాలలోని భువనకోష విభాగం ఆధారంగా బహ్లికా ఉడిచ్యా (ఉత్తరాపాత) విభాగంలో ఉన్న జనపద పదరూపంలో ప్రస్తావించబడింది. [1][2][3][4]
అధర్వవేదం కొన్ని శ్లోకాలు గాంధారి, మహావర్సాలు (పంజాబు తెగ), ముజావంతులు, బహ్లికులుగా పేర్కొంటాయి. ముజావంతులని హిందూకుషు / పామిరులో ఉన్న ఒక కొండ ప్రజలను పేర్కొంటారు.[5]
అధర్వవేదం-పారిసిష్ట వేద బహ్లికాలను కాంభోజులతో (అంటే కంబోజా-బహ్లికా -) జతచేస్తుంది.[6][7]
అధర్వవేద పారిసిష్టాతో పాటు, అనేక ఇతర పురాతన గ్రంథాలు కూడా బహ్లికాలను కంభోజాలతో అనుబంధించాయి.
- షకా.కాంభోజా.బహ్లికా.యవనా.పారదాస్తథా | [8]
- కృతవర్మ తు సాహితా కంభోజైవరు బహ్లికైహు |[9][10]
- వనాయుజను పార్వతియను కాంభోజ.అరట్ట.బహ్లికను |[11]
- కంబోజా.విషాయే జటైరు బహ్లికైష్చ హయోట్టమైహు | [12]
పురాతన రామాయణం కాశ్మీరు పునరావృతానికి ఈ క్రింది పఠనం ఉంది:
- "అరట్ట.కపిషం.బాహ్లిం"....[13]
కాశ్మీరుకు చెందిన సంస్కృత ఆచార్య క్షేంద్ర మీద పాఠాన్ని తన రామాయణ మంజ్రీలో ఈ క్రింది విధంగా అనువదించారు:
అరట్ట.బహ్లికా.కంబోజా … ....[14]
కాంబోజాలతో పాటు అధర్వవేద-పారిసిష్టా కూడా వేద బహ్లికాలను సాకులు, యవనాలు, తుషారసాలు (సాకా-యవన-తుఖారా-వహ్లికైచ) తో అనుబంధిస్తుంది.[7][15]
పురాణ ఆధారాలు ఉత్తరాపాతలోని బహ్లికాలను గుర్తించాయి. కాంభోజులతో పాటు అథర్వవేద పారిసిష్టాలోని తుషారులి, సాకాలు, యవనాలతో బహ్లికాలు మరింత సన్నిహిత సంబంధం కలిగివున్నారని పేర్కొన్నాయి. మరికొన్ని పురాతన వనరులలో బహ్లికాలు దగ్గరి పొరుగువారుగా తుషారాలు, సాకాలు, యవనాలు, కంబోజాలు మొదలైన వారు ఉన్నారని సూచిస్తున్నాయి. బాక్టీరియాలో బహ్లికాలు (బహ్లా) ప్రజలకు కాంబోజాలు (బదాక్షను, పామిర్ల), తుషారులు (పామిర్కుల ఉత్తరప్రాంతం), సాకాలు (జాక్సార్టెలు నదీతీరాలలో) పొరుగువారై ఉండాలి.
చక్లు (ఆక్సాలు లేదా అము దర్యా) బహ్లావాలు (బహ్లికాలు) భూమి గుండా ప్రవహించిందని బ్రహ్మ పురాణం ధ్రువీకరిస్తుంది.
రాజు చంద్ర (కామను ఎరా 4) రాసిన ఢిల్లీ శాసనం ఇనుప స్తంభం, సింధు నదికి (సింధు) పడమటి వైపున బహ్లికాలు నివసిస్తున్నట్లు పేర్కొంది. సింధు సప్తముఖద్వారాలు దాటిన తరువాత చంద్ర రాజు బహ్లికాలను ఓడించాడని చెప్పబడింది.[16]
అరాట్ట.కపిష్ము.బాహ్లిం …
పైన పేర్కొన్న అనేక సూచనలు బహ్లికాలు మొదట బాక్టీరియా దేశంలో సింధు నది సప్తముఖద్వారాలు ఉన్నాయని, దానికి ఆక్ససు నది ద్వారా నీరు అందించబడిందని ధ్రువీకరిస్తుంది. కానీ తరువాత, ఈ వ్యక్తులలో ఒక భాగం బాల్ఖు నుండి పంజాబుకు వెళ్లారు, మరికొందరు నైరుతి భారతదేశంలోని సౌరాష్ట్రాలు, సౌవిరాసలోని అభిరాసులకు పొరుగువారుగా మారారు.
పంజాబు మైదానాలలో బాహ్లికులు
[మార్చు]పంజాబులోని బెహలు, బహలు, బాహ్లులు ఇంటిపేరు ఉన్న ప్రజలు బహ్లికుల ప్రత్యక్ష వారసులు. మహాభారతంలో సూచించిన మద్రా రాజు శల్యుడిని బహ్లికపుంగవ అని పిలుస్తారు. అనగా బహ్లికులలో అగ్రగామి.[17][18]
మద్రా రాజకుంటుంబానికి చెందిన యువరాణి మాద్రిని బహ్లికి అని పిలుస్తారు. అనగా బహ్లికా వంశానికి చెందిన యువరాణి.[19]
పాండవమధ్యముడైన అర్జునుడి దిగ్విజయ యాత్రలో అర్జునుడితో పోరాడిన బహ్లికులు అనే వ్యక్తుల గురించి ప్రస్తావించబడింది.[20] వారు కాశ్మీరు దక్షిణ భాగంలో ఉర్సా, సింహాపురా రాజ్యాలకు పొరుగువారని పేర్కొన్నారు.[21]
రామాయణంలోని ఒక భాగం అయోధ్య నుండి కేకయకు వెళ్ళేటప్పుడు, పంజాబులో ఎక్కడో ఉన్న బహ్లిక దేశం గుండా వెళ్ళవలసి ఉందని ధ్రువీకరిస్తుంది. పురాతన బహ్లికులు పంజాబులో కూడా స్థిరపడి, ఒక స్థావరాన్ని స్థాపించినట్లు ఇది చూపిస్తుంది.[22][23] This is also verified from the epic Mahabharata.
బాక్టీరియాలో ఉన్న దేశంతో పాటు మరో బహ్లిక దేశం కూడా ఉందని ఇది చూపిస్తుంది.
డాక్టరు పి. ఇ. పార్గిటరు పంజాబు మైదానంలో మద్రాదేశానికి దక్షిణాన మరో బహ్లికా స్థావరం ఉందని అభిప్రాయపడ్డారు.[24][25]
సౌరాష్ట్రలో బాహ్లికులు
[మార్చు]బాహ్లుకుల మూడవ స్థావరం పశ్చిమ భారతదేశం సౌరాష్ట్రాలకు పొరుగుప్రాంతంగా ఉంది. రామాయణం (సౌరాష్ట్రులు.బహ్లికన్.చంద్రచిట్రాన్స్టాథైవాచా) ను సూచిస్తుంది. పద్మ పురాణంలో కూడా ఇదే విధమైన వ్యక్తీకరణ ఉంది (సూరష్ట్రాణ.బహ్లికులు. సుద్రభిరాస్తతైవాచ). ఈ పురాతన సూచనలు బహ్లికులు సౌరాష్ట్రులు అభిరాలకు పొరుగువారిగా నివసిస్తున్నారని ధ్రువీకరిస్తున్నాయి. పురాణాల ఆధారంగా ఈ ప్రజల శాఖ వింధ్యాలలో పరిపాలించింది.[24][25]
పెరిప్లసు బరాకా సంస్కృత గ్రంథాల బహ్లికా మాదిరిగానే తీసుకోబడింది.[26][27] వింధ్యాల దగ్గర బహ్లికుల ఒక శాఖ పాలించినట్లు పురాణాలు ధ్రువీకరిస్తున్నాయి.[24]
బాహ్లిక రాజులు
[మార్చు]పురాణ సంప్రదాయాల ఆధారంగా మనువు తొమ్మిది మంది కుమారులలో ధ్రస్ట ఒకరు. ఆయన నుండి క్షత్రియులుగా పరిగణించబడే అనేక ధ్రష్టకులు వంశాలు వచ్చాయి. శివపురాణం ఆధారంగా ధ్రష్టకరాకుమారులు బహ్లిక పాలకులయ్యారు.
కౌరవ్య (కౌరవ) అని పిలిచే బహ్లికరాజు గురించి సతాపాత బ్రాహ్మణకు తెలుసు.[28] ఈ కౌరవ రాజు మహాభారతానికి చెందిన బహ్లికరాజుగా సూచింపజేయబడింది.[29][30][31]
మహాభారతం ఆధారంగా సూర్యగ్రహణం సందర్భంలో కురుక్షేత్రంలోని శ్యామంతపంచకం వద్ద బహ్లికరాజు హాజరయ్యాడు. 'బహ్లిక దేశా' అనే పేరుతో హస్థినాపుర రాజు ప్రతీపుడికి మధ్య కుమారుడు ఉన్నాడు. బాహ్లికుడు తన పితృ రాజ్యాన్ని విడిచిపెట్టి తన మామయ్యతో కలిసి బహ్లికుడితో నివసించి ఆయన నుండి రాజ్యాన్ని వారసత్వంగా పొందాడు. అందువలన పెద్దవాడిగా ఉన్న బాహ్లికుడు శాంతనరాజు, భీష్ముడి పితామహుడు కంటే ముందుకాలం నుండి జీవించాడు.
బాహ్లిక ప్రజలు యుధిష్ఠరుడికి పదివేల గాడిదలు (గాడిదలు), అనేక ఉన్ని దుప్పట్లు, అనేక జింక చర్మాలు, జనపనార నుండి తయారైన బట్టలు, కీటకాలు తయారు చేసిన దారాలతో నేసిన వస్త్రాలు కప్పంగా అందించబడ్డాయి. వారు తామర రంగు వస్త్రాలు, వేలాది మృదువైన గొర్రెలు-చర్మాలు, పదునైన, పొడవైన కత్తులు, చురకత్తులు, హాట్చెట్లు (చిన్న పిడితో ఉండే గొడ్డలి), చక్కటి అంచుగల యుద్ధంలో ఉపయోగించే-గొడ్డలి, పరిమళ ద్రవ్యాలు, వివిధ రకాల రత్నాలను పొదిగిన ఉన్న వేలాది ఇతర బట్టలు కూడా ఇచ్చారు కానుకలుగా సమర్పించారు (2.50)
రాజసుయా వేడుక (2.53.5) సమయంలో నాలుగు తెల్లటి కంబోజా ఉంగరాలతో అల్లబడిన మాలికలతో అలంకరించబడిన బంగారు రథాన్ని బహ్లికరాజు యుధిష్ట్రరుడికి కానుకలుగా సమర్పించారు.
కర్ణుడు రాజనగరంలోని కాంభోజులతో అమ్వాష్టాలు, విదేహులు, గాంధర్వులు, హిమావతు, ఉత్పాలాలు, మేకలాలు, పాండ్రాలు, కళింగలు, ఆంధ్రులు, నిషాదులు, త్రిగర్తులు (7.4.5-6).
కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో బహ్లికరాజు పాల్గొన్నాడు. మహాభారతం ఆయనను శక్తివంతమైన (మహాబలశాలి) రాజు అని పేర్కొన్నది.[32] ఆయన కుమారుడు సోమదత్తుడు, మనవడు భూరిశ్రవావులతో, బహ్లికరాజు మహాభారత యుద్ధంలో బహ్లికసైనికుల ఒక అక్షౌహిని సైన్యంతో పాల్గొన్నాడు. పాండవులకు వ్యతిరేకంగా కౌరవులతో కలిసి ఉన్నాడు. దుర్యోధనుడు నియమించిన కౌరవ సైన్యంలోని పదకొండు మంది విశిష్ట సేనాపతిలలో బహ్లికుడు, ఆయన మనవడు భూరిశ్రవులు ఉన్నారు.[33]
కురులు- బాహ్లికులు- కాంభోజులు-మద్రాల మద్య సంబంధాలు
[మార్చు]రామాయణం బహ్లికదేశంలో ఉత్తరకురులను స్థానికీకరించినట్లు కనిపిస్తోంది.[34] దాని ఆధారంగా బహ్లీ (బహ్లిక) దేశానికి చెందిన రాజు ప్రజాపతి కర్దామ కుమారుడు "ఇల" తన కుమారుడు ససబిందుకు బహ్లీని విడిచిపెట్టి, మధ్యదేశంలో ప్రతిస్థానపురాన్ని స్థాపించాడు. ఇలరాజవంశం రాకుమారులు (ఇది కురుల రాజవంశం కూడా) కర్దమేయ అని పిలువబడింది.[35][36] కర్దామేయులు తమ పేర్లను పర్షియాలోని కర్దామా నది నుండి పొందారు. అందువలన వారి మాతృభూమి బహ్లిక (బాక్ట్రియా) గా గుర్తించబడింది.[37][38] కురు వంశాల అసలు నివాసం బహ్లిక (బాక్ట్రియా) అని ఇది సూచిస్తుంది.
వాత్సాయనుడు తన కామసూత్రంలో బహ్లికులలో ప్రబలంగా ఉన్న ఒక విలక్షణమైన ఆచారాన్ని నమోదు చేశాడు. అనగా చాలా మంది యువకులు బహ్లికా దేశంలో, స్ట్రీరాజ్యలోని ఒంటరి స్త్రీని వివాహం చేసుకున్నారు.[39] పాండవ సోదరులు (అనగా కురులు) ద్రౌపది అనే స్త్రీని వివాహం చేసుకున్నారని మహాభారతంలో చెప్పబడింది. కురులు మొదట బహ్లిక ప్రజలు, ఇది ఉత్తరకురు (డాక్టరు ఎం. ఆర్. సింగు) తో సమానంగా ఉందని ఇది మళ్ళీ సూచిస్తుంది. ఐతరేయ బ్రాహ్మణుడి ఉత్తరకురు హిమాలయానికి మించి ఉందని చెబుతారు కాబట్టి, బహ్లికా (బాక్ట్రియ) కూడా హిందూకుషు (అంటే హిమాలయ శ్రేణి) దాటి ఉంది.
కురులతో మద్ర కూడా ముందు బహ్లిక పరిసరప్రాంతాలలో నివసించే ప్రజలు, సామవేదంలోని బ్రాహ్మణవంశజులుగా పేర్కొనబడింది.[40] సూచించినట్లు ఈ వచనం ఒక " మద్రాగర షౌంగాయని " ఔపమన్యాయ కాంభోజ గురువుగా సూచిస్తుంది. వేద సూచిక రచయితలు డాక్టరు జిమ్మరు ఇరానియ ఉత్తరామద్రలు, కంబోజులు పరస్పర సంబంధాన్ని కలిగి ఉన్నారని పేర్కొన్నారు. ఈ రెండుసమూహాలు ప్రాచీన భారతదేశం వాయవ్య భాగంలో ఇరుగు పొరుగువారుగా ఉన్నారని సూచించబడింది.[41][42][43][44] జీను ప్రజిలుస్కీ అభిప్రాయం ఆధారంగా బహ్లికా (బాల్ఖు) మద్రాల ఇరానియ స్థావరం, వీరిని బహ్లికా-ఉత్తరామద్రాలు అని భావిస్తున్నారు. [42][44][45]
ఐతరేయ బ్రాహ్మణంలో ఉత్తరకురులు, ఉత్తరమద్రులు హిమాలయ (పరేను హిమవంతం) దాటి నివసిస్తున్నట్లు పేర్కొన్నారు.[46]
పురాతన కాలంలో (వేద యుగం), మద్రాలు (ఇరానియా స్థావరం) బక్లికా (బాక్ట్రియా) లోని కొన్ని ప్రాంతాలలో (ఆక్ససు దేశంలోని పశ్చిమ భాగాలు) ఉన్నారు. ఈ మద్రాలు వాస్తవానికి ఐతరేయ బ్రాహ్మణ (8 / 14) ఉత్తరమద్రులు.[47] అయినప్పటికీ క్రీస్తుపూర్వం 4 వ శతాబ్దంలో ఈ బహ్లిక (బాక్ట్రియా) యవన (గ్రీకు) రాజకీయ నియంత్రణలోకి వచ్చింది. అందువలన ఈ భూమిని కొన్ని ప్రాచీన సంస్కృత గ్రంథాలలో బహ్లికా-యవనులుగా పేర్కొనడం ప్రారంభమైంది.
అందువలన పైన పేర్కొన్న ఉత్తరకురులు, ఉత్తరమద్రులు, కంభోజులు-ఇవన్నీ హిమాలయ (హిందూకుషు) శ్రేణులను దాటి ఉన్నారని సూచిస్తున్నాయి. బహుశా ఉత్తరకురులు బహ్లికా ఉత్తర భాగాలలో, ఉత్తరమద్రాలు దాని దక్షిణ భాగాలలో, కాంభోజులు (పరమ కంబోజాలు) బహ్లికాకు తూర్పున ట్రాన్సోక్సియానా ప్రాంతంలో ఉన్నారు. పురాతన బహ్లికా పెద్ద భూభాగంలో విస్తరించి ఉన్నట్లు తెలుస్తోంది. బాణ భట్టుని యొక్క హర్ష-చరిత వ్యాఖ్యాత కూడా కాంభోజులను కాంభోజా-బహ్లికా-దేశజా అని నిర్వచించారు. అనగా కాంభోజులు బహ్లికాలో ఉద్భవించారు. అందువలన మారుమూల పురాతన కాలంలో ఉత్తరకురులు, ఉత్తరమద్రులు, పరమ కాంభోజుల పూర్వీకులు ఒకే ప్రజలు లేకపోతే ఒకరికి ఒకరు దగ్గరి సంబంధంతో బహ్లిక (బాక్టీరియా) పరిసరప్రాంతాలతో నివసించినట్లు తెలుస్తోంది.
ఇతర వనరులలో బాహ్లికులు
[మార్చు]అమరకోశం బహ్లిక, కాశ్మీర దేశాల కుంకుమపువ్వు గురించి ప్రస్తావించింది.[48] సా.శ. 4 వ శతాబ్దంలో కవి కాళిదాసు రఘువంశ నాటకంలో కూడా బహ్లిక కుంకుమపువ్వు గురించి ఇదే ప్రస్తావన ఉంది. రఘువంశజులు హ్యూణులతో పోరాటం చేసిన సమయంలో ఆక్ససు ఒడ్డున తిరగబడిన సమయంలో రఘువంశం రఘు గుర్రాలకు కుంకుమపువ్వు ఉందని పేర్కొన్నారు. దాడి చేయడానికి ముందు ఆక్ససు నదికి మరొక వైపున కాంభోజులు ఉన్నారు.[49]
బృహతు సంహిత బహ్లికాలను సినాలు, గాంధారాలు, సులికాలు, పరాటాలు, వైశ్యులు మొదలైన వారితో కలిసి ప్రస్తావించారు.
రాజశేఖరుడు రచించిన " కావ్యమీమాంశ " (సా.శ. 10 వ శతాబ్దం) బాహ్లికులను సాకాలు, తుషారులు, వోకనాలు, హ్యూణులు, కాంభోజులు, పహ్లవాలు, తంగనాలు మొదలైన వారితో కలిసి జాబితా చేయబడ్డారు. అదనంగా వారిని ఉత్తరాపధ విభాగంలో నివసిస్తున్న గిరిజనప్రజలుగా సూచించబడింది.[50]
బౌద్ధ నాటక రచయిత విశాఖదత్తుడి ముద్రక్షాసం గ్రంథంలో జైన రచనలు పారిషీష్టపర్వను హిమాలయ రాజు పర్వతుడితో చంద్రగుప్తుడి పొత్తును సూచిస్తుంది. ముద్రా-రాక్షసంలో పేర్కొన్న విధంగా హిమాలయ కూటమి చంద్రగుప్తుడికి యవనులు, కంభోజులులు, సాకాలు, కిరాతులు, పరాసికాలు, బహ్లికులతో కూడిన మిశ్రమ సైన్యాన్ని సూచిస్తుంది.[51][52][53][54][55]
కలియుగంలో మ్లేచ్ఛరాజులుగా బాహ్లుకులు
[మార్చు]చివరి బ్రాహ్మణ సాహిత్యంలో బహ్లికాలు మ్లేచ్చులుగా పేర్కొనబడ్డారు. మహాభారతంలో సాకాలు, యవనులు, కాంభోజులు, బహ్లికులు మొదలైన రాజులు కలియుగంలో అన్యాయంగా పాలన చేస్తారని మహాభారతంలో ఒక స్పష్టమైన వివరణ ఉంది. (3.188.34-36). [56]
బాహ్లిక అశ్వాలు
[మార్చు]మహాభారతంలో బాహ్లిక గుర్రాలు
[మార్చు]Like Kamboja, Bahlika region was famous for its horses. They were used by kings in wars. కాంభోజుల మాదిరిగానే బహ్లికప్రాంతం గుర్రాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. వాటిని రాజులు యుద్ధాలలో ఉపయోగించారు.
- వాసుదేవ కృష్ణుడు అర్జునుడికి బాహ్లిక దేశం నుండి లక్షలాది గుర్రాలను తన సోదరి, సుభద్ర అద్భుతమైన కట్నంగా ఇచ్చాడు. (1,223)
- శిఖండి కుమారుడు క్షత్రదేవ కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో (7,23) బాహ్లికజాతి గుర్రాలను ఉపయోగించాడు.
- కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో ఉపయోగించే గుర్రాలలో బహ్లికజాతి గుర్రాలు ఒకటి. వనాయు, కొండ, కంబోజా, బాహ్లిక జాతుల గుర్రాలు తోకలు, చెవులు, కళ్ళు కదలకుండా, స్థిరంగా ఉండి గొప్ప వేగం కలిగివున్నాయి. బాగా శిక్షణ పొంది కత్తులు, బరిసెలతో సాయుధ యోధులచే నడుపబడుతున్నాయి ( 7,34).
- భాగీరధ బహ్లిక జాతికి చెందిన లక్ష శ్వేతవర్ణ గుర్రాలను, బంగారు దండలతో అలంకరించారు. (13,103) .
- ధృతరాష్ట్రుడు బంగారంతో తయారు చేసిన పదహారు రథాలను ఇవ్వాలనుకున్నాడు. ఒక్కొక్కటి నాలుగు అద్భుతమైన, చక్కగా అలంకరించబడిన ఏకరీతి రంగులతో, బహ్లిక జాతికి చెందిన వాసుదేవ కృష్ణకు పాండవుల తరపున (5,86) తనతో మాట్లాడటానికి వచ్చాడు.
వనరులలో బాహ్లిక గుర్రాలు
[మార్చు]బ్రహ్మాణ్డపురాణం బహ్లికా నుండి వచ్చిన గుర్రాలను సూచిస్తుంది.[57] అదేవిధంగా వాల్మీకి రామాయణం బహ్లిక, కాంభోజ, వనాయు దేశాల గుర్రాలను అద్భుతమైన జాతిగా సూచిస్తుంది.[12] ఉపమితిభవప్రపంచకథ బహ్లిక, కాంభోజ, తురుక్ష గుర్రాలు ఉత్తమమైనవిగా గుర్తించబడ్డాయి.[58][59] అభిధనరత్నమాలలో బహ్లికా, పర్షియా, కంబోజా, వనాయు, సింధు, సరిహద్దులో ఉన్న అద్భుతమైన గుర్రాల ఉదాహరణలు కూడా ఉన్నాయి.[59][60]
బాహ్లిక, సమ్మోహతంత్ర
[మార్చు]" సమ్మోహ తంత్రం " బహ్లిక, కిరాత, భోటా, సినా, మహాసినా, పరాసికా, ఐరాకా (ఇరాకు), కంబోజా, హ్యూన, యవన, గాంధార, నేపాలు వంటి తాంత్రిక సంస్కృతి గురించి మాట్లాడుతుంది.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Vayu I.45.115
- ↑ Vamana 13.37
- ↑ Garuda 55.16
- ↑ Brahamanda, 27.24-52v etc
- ↑ Early Eastern Iran and the Atharvaveda, Persica-9, 1980, p 87, Dr Michael Witzel
- ↑ AV-Par, 57.2.5
- ↑ 7.0 7.1 Early East Iran and the Atharvaveda, Persica-9, 1980, p 106, Dr Michael Witzel
- ↑ MBH 7/98/13
- ↑ MBH 6/75/17
- ↑ MBH 2/27/23-23 etc
- ↑ Mahabharata 7.36.36
- ↑ 12.0 12.1 Valmiki Ramayana I.6.22.
- ↑ Ramayana, 4/44/23
- ↑ Ramayana Manjri, 4/252
- ↑ Atharvaveda Pari. 51.33
- ↑ Indian Historical Quarterly, XXVI, 118n
- ↑ MBH I. 67.6
- ↑ MBH I.112.3
- ↑ MBH I. 124. 21
- ↑ Tatah paramavikrantoBahlikankurunandanah..MBH 2.27.22
- ↑ Mahabharata, II.27.20-23
- ↑ Ramayana II.54.18-19
- ↑ Geographical Data in Early Puranas, p 120, Dr M. R. Singh
- ↑ 24.0 24.1 24.2 The Puranas Text of the Dynastics of the Kali Age, p 50, Dr P. E. Pargiter
- ↑ 25.0 25.1 Geographical Data in Early Puranas, p 127, Dr M. R. Singh
- ↑ Periplus, p 74
- ↑ Ethnic Settlements in Ancient India, p 174.
- ↑ Satapatha Brahamana XII 9.3.3
- ↑ MBH V, 23.9
- ↑ MBH 149.27
- ↑ Journal of the Royal Asiatic Society, 1910, p 52
- ↑ Bahlikan cha mahabalam : 5.155.33.
- ↑ Mahabharata 5.155.30-33
- ↑ Ethnic Settlements in Ancient India, p 110
- ↑ Ramayana, (Lahore Edition), Uttarakanda, 89-3-2, pp 299-300, 309
- ↑ cf: Ethnic Settlements in Ancient India, p 110
- ↑ Studies in Indian Antiquaries, p 234
- ↑ Geographical Data in Early Puranas, 1972, p 123-24, Dr M. R. Singh
- ↑ Kamasutra of Vatsyayana, p 385
- ↑ Vamsa Brahmana 1.18-19.
- ↑ Vedic Index, I, p 84-85, 138
- ↑ 42.0 42.1 India as Known to Panini, 1953, p 50, Dr Aggarwal
- ↑ Some Kshatriya Tribes, p 232, Dr B. C. Law
- ↑ 44.0 44.1 Geographical Data in Early Puranas, pp 65, 164, Dr M. R. Singh.
- ↑ The Udumbras, Journal Asiatique, 1926, p 11, Jean Przylusky, showing that Bahlika (Balkh) was an Iranian settlement of the Madras who were known as Bahlika-Uttaramadras
- ↑ Aitareya Brahmana, VIII/14.
- ↑ In accordance with the views of Dr J. Przyluski, A. B. Keith, A. A. Macdonell, Dr V. S. Aggarwal, Dr M.R. Singh, Dr J. L. Kamboj
- ↑ Amarkosha, p 159, Amarsimha.
- ↑ Raghuvamsa IV.67-70.
- ↑ Kavyamimamsa, Ch 17, Rajshekhar.
- ↑ History and Culture of Indian People, Age of Imperial Kanauj, p 57, Dr Pusalkar and Dr Majumdar
- ↑ Ancient India, 1956, pp 141-142, Dr R. K. Mukerjee
- ↑ Political and Social Movements in Ancient Panjab, 1964, p 202, Dr Buddha Parkash
- ↑ The Culture and Art of India, p 1959, p 91
- ↑ Comprehensive History of Ancient India, Vol II, 1957, p 4, Dr K. A. N. Sastri
- Original text from Mudrarakshasa in Sanskrit:
- asti tava Shaka-Yavana-Kirata-Kamboja-Parsika-Bahlika parbhutibhih
- Chankyamatipragrahittaishcha Chandergupta Parvateshvara
- balairudidhibhiriva parchalitsalilaih samantaad uprudham Kusumpurama
- (See: Mudrarakshasa 2)
- ↑ :viparite tada loke purvarupa.n kshayasya tat.34
- bahavo mechchha rajanah prithivyam manujadhipa .
- mithyanushasinah papa mrishavadaparayanah. 35.
- Andhrah ShakAh Pulindashcha Yavanashcha naradhipah .
- Kamboja Bahlikah Shudrastathabhira narottama. 36.
- (MBH 3/187/28-30)
- ↑ Brahmanda (V), III, Upodghata-Pada, Ch 16.17.
- ↑ Upamiti 474
- ↑ 59.0 59.1 History and Culture of Indian People, The age of Imperial Kanauj, p 405, Dr R. C. Majumdar, Dr A. D. Pusalkar.
- ↑ II, No 511, 284