మంజుషా కళ
మంజుషా అనేది ఒక భారతీయ కళారూపం. అవి ఎనిమిది స్తంభాలతో కూడిన ఆలయ ఆకారపు పెట్టెలు. వీటిని వెదురు, జనపనార, కాగితంతో తయారు చేస్తారు. వాటిలో హిందూ దేవతలు, ఇతర పాత్రల చిత్రాలు కూడా ఉన్నాయి. ఈ పెట్టెలను భారతదేశంలోని భగల్‌పూర్, మిథిలా.. సమీప ప్రాంతాలలో జరుపుకునే నాగదేవతకి అంకితం చేయబడిన బిషహరి పూజలో ఉపయోగిస్తారు.
ప్రాముఖ్యత
[మార్చు]మంజుషా కళ అనేది మిథిలా లోని భగల్‌పూర్ ప్రాంతానికి చెందిన పురాతన, చారిత్రాత్మకంగా కళారూపం. మంజుషా కళను తరచుగా విదేశీయులు స్నేక్ పెయింటిగ్స్ అని పిలుస్తారు, ఎందుకంటే ఈ కళలో తిరుగుతున్న పాములు బిహులా ప్రేమ, త్యాగం కథలో ప్రధాన పాత్రను వర్ణిస్తాయి.[1]
మంజుషా కళపై జరిపిన అధ్యయనంలో ఈ కళ పురాతన అంగ మహాజనపద చరిత్రను ఎలా ప్రతిబింబిస్తుందో చెప్పడానికి ఒక అద్భుతమైన ఉదాహరణను అందిస్తుంది.[2]
మంజుషా కళ లక్షణం
[మార్చు]- మంజుషా కళలో మూడు రంగులు ఉపయోగించబడతాయి.
- మంజుషాలో కళ సరిహద్దులు చాలా ముఖ్యమైనవి.
- మంజుషా ఆర్ట్ అనేది లైన్ డ్రాయింగ్ ఆర్ట్.
- మంజుషా కళ ఒక జానపద కళ.
- మంజుషా ఆర్ట్ అనేది ఒక స్క్రోల్ పెయింటింగ్.
- మంజుషా కళ పూర్తిగా బిహులా-బిషారి జానపద కథలపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
- మంజుషా కళలో పాత్రలు ఆంగ్ల వర్ణమాలలోని X అక్షరాలుగా ప్రదర్శించబడతాయి.
- మంజుషా కళ ప్రధాన ఉద్దేశాలు-పాము, చంపా పువ్వు, సూర్యుడు, చంద్రుడు, ఏనుగు, తాబేలు, చేపలు, మైనా పక్షి, కమలం పువ్వు, కలశం, బాణం విల్లు, శివలింగం, చెట్టు మొదలైనవి.
- మంజుషా కళలోని ప్రధాన పాత్రలు-శివుడు, మాన్సా దేవి (బిషారి), బిహులా, బాలా, హనుమాన్, చందు సౌదాగర్
- మంజుషా కళలో సరిహద్దులు-బెల్పటర్, లెహరియా, ట్రయాంగిల్, మోకా, పాముల శ్రేణి.
కళాకారులు - పురస్కారాలు
[మార్చు]- 2012లో మొదటిసారిగా దివంగత చక్రవర్తి దేవి మంజుషా కళ రంగంలో సీతా దేవి అవార్డును అందుకున్నారు.
- 2013లో శ్రీమతి నిర్మలా దేవి బీహార్ కళా పురస్కారం "సీతా దేవి అవార్డు" తో సత్కరించారు.
- మంజుషా కళ రంగంలో, స్వదేశీ కళారూపమైన "మంజుషా ఆర్ట్" పునరుద్ధరణకు ఆయన చేసిన కృషికి శ్రీ మనోజ్ పండిట్ కు మొదటి రాష్ట్ర అవార్డు ఇవ్వబడింది. ఈ అవార్డును ఉపేంద్ర మహరాఠి శిల్ప్ అనుసంధాన్ సంస్థాన్ & పరిశ్రమల విభాగం, బీహార్ అందిస్తోంది.
- కళ, సంస్కృతి, యువజన వ్యవహారాల విభాగం సిఫారసు మేరకు, బీహార్ సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ (సంస్కృతి మంత్రిత్వ శాఖ) 2014లో శ్రీ మనోజ్ పండిట్ కు 'మంజుషా కళా గురు అవార్డు' ప్రదానం చేసింది.
- 2016లో-ఆమె మంజుషా పెయింటింగ్ కోసం ఆన్లైన్ ఓటింగ్ ఆధారంగా కేంద్ర మహిళా, శిశు అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ దేశవ్యాప్తంగా ఎంపిక చేసిన 100 మంది విజయవంతమైన మహిళలలో ఉలుపి ఝా ఒకరు.