మహా మాంద్యం
మహా మాంద్యం అనేది 1929 నుండి 1939 మధ్య చోటు చేసుకున్న తీవ్రమైన ప్రపంచ ఆర్థిక మాంద్యం. ఈ కాలంలో అధిక స్థాయిలో నిరుద్యోగం ఇంకా పేదరికం, పారిశ్రామిక ఉత్పత్తి, అంతర్జాతీయ వాణిజ్యంలో తీవ్ర తగ్గుదల, ప్రపంచవ్యాప్తంగా విస్తృతమైన బ్యాంకు, వ్యాపార వైఫల్యాలు చోటు చేసుకున్నాయి. ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థ అయిన యునైటెడ్ స్టేట్స్ లో 1929లో ప్రారంభమైంది. అక్టోబరు 1929లో జరిగిన వినాశకరమైన వాల్ స్ట్రీట్ స్టాక్ మార్కెట్ పతనం తరచుగా మాంద్యానికి ప్రారంభంగా పరిగణించబడుతుంది.
మాంద్యానికి ముందు "రోరింగ్ ట్వెంటీస్" అని పిలువబడే పారిశ్రామిక వృద్ధి, సామాజిక అభివృద్ధి కాలం ఉంది. ఈ వృద్ధి వల్ల వచ్చిన లాభంలో ఎక్కువ భాగం స్టాక్ మార్కెట్ వంటి ఊహాగానాలలో పెట్టుబడి పెట్టబడింది, ఇది సంపద అసమానత పెరగడానికి దారి తీసింది. బ్యాంకులు అతి తక్కువ నియంత్రణలకు లోబడి ఉండేవి, ఫలితంగా రుణాలు, అప్పులు విస్తృతంగా ఉండేవి. 1929 నాటికి, తగ్గుతున్న వ్యయం ఉత్పాదక ఉత్పత్తిలో తగ్గుదలకు, పెరుగుతున్న నిరుద్యోగానికి దారితీసింది. 1929 అక్టోబరులో పతనం వరకు స్టాక్ మార్కెట్ లో షేర్ల విలువ పెరుగుదల కొనసాగింది, ఆ తరువాత వాటి పతనం 1932 జూలై వరకు కొనసాగింది. ఈ పతనంతో ఆర్థిక వ్యవస్థపై విశ్వాసం పడిపోయింది. 1933 నాటికి, అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల నిరుద్యోగ రేటు 25% కి పెరిగింది, మూడింట ఒక వంతు మంది రైతులు తమ భూమిని కోల్పోయారు, 25,000 బ్యాంకులలో 9,000 బ్యాంకులు మూతపడ్డాయి. అప్పటి అధ్యక్షుడు హెర్బర్ట్ హూవర్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో ఎక్కుగా జోక్యం చేసుకోవడానికి ఇష్టపడలేదు, 1930లో స్మూట్-హాలీ టారిఫ్ చట్టంపై సంతకం చేసి, మాంద్యాన్ని మరింత దిగజార్చాడు. 1932 అధ్యక్ష ఎన్నికలలో హూవర్, ఫ్రాంక్లిన్ డి. రూజ్వెల్ట్ చేతిలో ఓడిపోయాడు. రూజ్వెల్ట్ 1933 నుండి ఉపశమనం అందించడానికి, ఉద్యోగాలను సృష్టించడానికి విస్తృతమైన కొత్త ఒప్పంద కార్యక్రమాలను చేపట్టాడు. అమెరికా రుణాలపై ఎక్కువగా ఆధారపడిన జర్మనీలో, సంక్షోభం నిరుద్యోగం దాదాపు 30% కి పెరిగి, రాజకీయ తీవ్రవాదానికి ఆజ్యం పోసింది, అడాల్ఫ్ హిట్లర్ యొక్క నాజీ పార్టీ 1933 లో అధికారంలోకి రావడానికి మార్గం సుగమం చేసింది.
1929 - 1932 మధ్యకాలంలో, ప్రపంచవ్యాప్త స్థూల దేశీయోత్పత్తి (జీడీపీ) అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలలో 15% క్షీణించింది, మాంద్యం ఫలితంగా జీడీపీ 30% తగ్గింది.[1] ప్రపంచవ్యాప్తంగా రికవరీ చాలా వైవిధ్యంగా జరిగింది. అమెరికా, జర్మనీ, జపాన్ వంటి కొన్ని ఆర్థిక వ్యవస్థలు 1930ల మధ్య నాటికి కోలుకోవడం ప్రారంభించాయి. ఫ్రాన్స్ వంటి ఇతర ఆర్థిక వ్యవస్థలు దశాబ్దం చివరి వరకు మాంద్యం మనుపటి వృద్ధి రేటుకు తిరిగి రాలేదు.[2] మాంద్యం సంపన్న, పేద దేశాలపై వినాశకరమైన ఆర్థిక ప్రభావాలను చూపింది: వ్యక్తిగత ఆదాయం, ధరలు, పన్ను రాబడులు, లాభాలు, అన్నిటిలో తగ్గుదల కనిపించింది. అంతర్జాతీయ వాణిజ్యం 50% కంటే ఎక్కువ పడిపోయింది, కొన్ని దేశాలలో నిరుద్యోగం 33% వరకు పెరిగింది.[3] ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న నగరాలు, ముఖ్యంగా భారీ పరిశ్రమలపై ఆధారపడిన నగరాలు భారీగా ప్రభావితమయ్యాయి. అనేక దేశాలలో నిర్మాణాలు దాదాపుగా ఆగిపోయాయి, పంట ధరలు 60% వరకు పడిపోవడంతో వ్యవసాయ సంఘాలు, గ్రామీణ ప్రాంతాలు ప్రభావితమయ్యాయి.[4][5] తగ్గిన డిమాండ్, అతి తక్కువ ఉద్యోగ ప్రత్యామ్నాయాలు ఉండడంతో, ప్రాథమిక రంగ పరిశ్రమలపై ఆధారపడిన ప్రాంతాలు ఎక్కువగా నష్టపోయాయి. 1939లో రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ప్రారంభమవడంతో మాంద్యం ముగిసింది. ఇది ఫ్యాక్టరీ ఉత్పత్తిని పెంచి, మహిళలకు ఉద్యోగాలు కల్పించింది. ఎందుకంటే యువత, నిరుద్యోగ పురుషులను పెద్ద సంఖ్యలో సైనికులయ్యారు.
మహా మాంద్యానికి ఖచ్చితమైన కారణాలపై ఎకాభిప్రాయం లేదు. ఉదాహరణకు, చరిత్రకారులలో ఒక వర్గం ద్రవ్యేతర ఆర్థిక కారణాలపై దృష్టి పెడుతుంది. వీటిలో, కొంతమంది వాల్ స్ట్రీట్ పతనాన్ని ప్రధాన కారణంగా భావిస్తారు, ఇతరులు ఈ పతనం 1920ల చివరిలో అప్పటికే కొనసాగుతున్న ఆ కాలపు సాధారణ ఆర్థిక ధోరణులకు కేవలం లక్షణం అని భావిస్తారు.[3][6] 20వ శతాబ్దం చివరి భాగంలో ప్రాముఖ్యత పొందిన మరో వర్గం విరుద్ధమైన అభిప్రాయాల కలిగి ఉంది. ద్రవ్య విధానం యొక్క వైఫల్యాలకు మరింత ప్రముఖ పాత్రను ఇస్తుంది. ఆ రచయితల అభిప్రాయం ప్రకారం, సాధారణ ఆర్థిక పోకడలు తిరోగమనం యొక్క ఆవిర్భావాన్ని వివరించగలిగినప్పటికీ, అవి దాని తీవ్రత, దీర్ఘాయువును పరిగణనలోకి తీసుకోవడంలో విఫలమయ్యాయి. 1929 యొక్క మొదట ఆర్థిక షాక్ తరువాత వచ్చిన ద్రవ్య సంక్షోభాలకు తగిన ప్రతిస్పందన లేకపోవడం, ఆర్థిక మార్కెట్ల పతనంతో పాటు తదుపరి బ్యాంకు వైఫల్యాలు దీనికి కారణమని వారు వాదించారు.[1]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 Friedman, Milton; Schwartz, Anna Jacobson (2008). A monetary history of the United States 1867–1960. Princeton paperbacks (9th pbk. printing, 22nd printing ed.). Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-00354-2.
- ↑ Lewis, William Arthur (2003). Economic survey: 1919–1939. International economics (Reprint [der Ausg.] 1949 ed.). London [u.a.]: Routledge. ISBN 978-0-415-31359-9.
- ↑ 3.0 3.1 Frank, Robert H.; Bernanke, Ben S. (2007). Principles of Macroeconomics (3rd ed.). Boston: McGraw-Hill/Irwin. p. 98. ISBN 978-0-07-319397-7.
- ↑ "Commodity Data". U.S. Bureau of Labor Statistics. Archived from the original on 3 June 2019. Retrieved 30 November 2008.
- ↑ Cochrane, Willard W. (1958). Farm Prices, Myth and Reality. p. 15.
- ↑ "Great Depression" Archived 9 మే 2015 at the Wayback Machine, Encyclopædia Britannica