మాలా సేన్

మాలా సేన్ (జూన్ 3, 1947 - మే 21, 2011) బెంగాలీ-ఇండియన్-బ్రిటీష్ రచయిత్రి, మానవ హక్కుల కార్యకర్త. ఒక కార్యకర్తగా, ఆమె 1960, 1970 లలో లండన్లో బ్రిటిష్ ఆసియన్, బ్రిటిష్ బ్లాక్ పాంథర్స్ ఉద్యమాలలో భాగంగా తన పౌర హక్కుల క్రియాశీలత, జాతి సంబంధాల కృషికి ప్రసిద్ది చెందింది,తరువాత భారతదేశంలో ఆమె మహిళా హక్కుల క్రియాశీలత. రచయిత్రిగా, ఆమె తన పుస్తకం ఇండియాస్ బండిట్ క్వీన్: ది ట్రూ స్టోరీ ఆఫ్ ఫూలన్ దేవితో ప్రసిద్ది చెందింది, ఇది 1994 లో ప్రశంసలు పొందిన బండిట్ క్వీన్ చిత్రానికి దారితీసింది. గ్రామీణ భారతంలో మహిళలపై జరుగుతున్న అణచివేతను పరిశోధించిన ఆమె 2002లో డెత్ బై ఫైర్ అనే పుస్తకాన్ని కూడా ప్రచురించారు.

జీవితచరిత్ర

ప్రారంభ సంవత్సరాలు

ఉత్తరాఖండ్ లోని ముస్సోరిలో 1947 జూన్ 3న జన్మించిన మాలా సేన్ లెఫ్టినెంట్ జనరల్ లియోనల్ ప్రొటీప్ సేన్, కల్యాణి గుప్తా దంపతుల కుమార్తె. 1953 లో ఆమె తల్లిదండ్రులు విడాకులు తీసుకున్న తరువాత, ఆమెను ఆమె తండ్రి పెంచారు. సేన్ బెంగాలీ వారసత్వానికి చెందినవారు. డెహ్రాడూన్ లోని వెల్హామ్ బాలికల పాఠశాలలో చదివిన తరువాత, ఆమె ముంబైలోని నిర్మలా నికేతన్ కళాశాలలో హోమ్ సైన్సెస్ చదివింది. ఆమె పూణే విశ్వవిద్యాలయంలో స్థానం సంపాదించింది, అక్కడ ఆమె ఫారూఖ్ ధోండిని కలుసుకుంది. 1965 లో ఆమె కేంబ్రిడ్జ్ విశ్వవిద్యాలయానికి స్కాలర్షిప్ పొందిన ధోండీతో కలిసి ఇంగ్లాండ్కు పారిపోయింది. వారు 1968 లో వివాహం చేసుకున్నారు, 1976 లో విడాకులు తీసుకున్నారు, అయినప్పటికీ వారు స్నేహపూర్వక సంబంధాన్ని కొనసాగించారు.

లండన్లో క్రియాశీలత

ఇంగ్లాండుకు చేరుకున్న తరువాత, సేన్ బిల్లులు చెల్లించడంలో సహాయపడటానికి తాపీ మేస్త్రీగా పనిచేయడం ప్రారంభించారు. జాతి సంబంధాలపై ఆసక్తి పెంచుకున్న ఆమె లీసెస్టర్లోని భారతీయ కర్మాగార కార్మికుల హక్కుల కోసం పోరాడింది. రేస్ టుడే జర్నల్లో రాస్తూ, లండన్ ఈస్ట్ ఎండ్లో ఉన్న బంగ్లాదేశీయులు డార్మిటరీలలో నివసిస్తున్నప్పుడు చెమట దుకాణాల్లో ఎలా పనిచేశారో నివేదించారు, అక్కడ షిఫ్టు కార్మికులు 24 గంటలూ పడకలను పంచుకునేవారు. వారి భారతీయ కుటుంబాల నుండి వేరు చేయబడిన, వారు ఒంటరిగా జాబితా చేయబడినందున గృహ వసతికి అర్హత పొందలేదు. తన భర్త, ఇతర కార్యకర్తలతో కలిసి సేన్ బెంగాలీ హౌసింగ్ యాక్షన్ గ్రూప్ ను స్థాపించారు, ఇది తూర్పు లండన్ లోని బంగ్లాదేశీ కమ్యూనిటీకి సురక్షితమైన నివాస ప్రాంతంగా బ్రిక్ లేన్ స్థాపనకు దారితీసింది.

ధోండీతో పాటు, సేన్ కూడా బ్రిటిష్ బ్లాక్ పాంథర్స్ ఉద్యమంలో చురుకైన సభ్యురాలు. ఆమె రేస్ టుడే కలెక్టివ్ ప్రారంభ సభ్యురాలు. పాల్ ఫీల్డ్, రాబిన్ బన్స్, లీలా హసన్, మార్గరెట్ పీకాక్ సంపాదకత్వం వహించిన హియర్ టు స్టే, హియర్ టు ఫైట్ - ఎ రేస్ టుడే ఆంథాలజీలో ఆమె రచన చేర్చబడింది, ఇది 1973, 1988 మధ్య జర్నల్కు చేసిన రచనలను కలిగి ఉంది.

పరిశోధన, రచన

ఆమె సమర్థవంతమైన ప్రమేయం ఫలితంగా, సేన్ టెలివిజన్ డాక్యుమెంటరీలను పరిశోధించడానికి ఆహ్వానించబడ్డారు. భారతదేశంలో ఉన్నప్పుడు, ఫూలన్ దేవి అనే నిమ్న కులం, పేదరికంతో బాధపడుతున్న మహిళ 11 సంవత్సరాల వయస్సులో బలవంతపు వివాహం, సామూహిక అత్యాచారం, అపహరణకు గురైందని పత్రికా కథనాలపై ఆమె ప్రత్యేకంగా ఆసక్తి కనబరిచారు. పెద్దయ్యాక ప్రతీకారం తీర్చుకోవాలని భావించిన దేవి ధనవంతుల నుంచి దొంగతనాలు చేస్తూ పేదలకు ఆసరాగా ఉంటూ అత్యాచార బాధితులకు న్యాయం చేయాలని కోరింది. 24 ఏళ్ల వయసులో గ్యాంగ్ రేప్ కు పాల్పడిన ఉన్నత కులానికి చెందిన ఠాకూర్ పురుషులను హత్య చేసినట్లు ఆమెపై అభియోగాలు నమోదయ్యాయి. 1983లో ఆమె లొంగిపోవడంతో 11 ఏళ్ల జైలు శిక్ష పడింది. సేన్ జైలులో దేవిని కలుసుకున్నారు, అక్కడ ఆమె స్వయంగా రాయలేనందున తోటి ఖైదీలకు తన కథను చెప్పమని ఒప్పించడంలో ఆమె విజయం సాధించింది. ఎనిమిది సంవత్సరాల కాలంలో సేన్ పరిశోధన ఆధారంగా ఆమె రాసిన ఇండియాస్ బండిట్ క్వీన్ అనే పుస్తకం తరువాత లండన్ లో ప్రచురించబడింది (హార్విల్ ప్రెస్, 1991; మార్గరెట్ బస్బీ సంపాదకత్వం).

1990 ల ప్రారంభంలో, దేవి గురించి ఆమె పుస్తకం ఆధారంగా ఒక ఫీచర్ ఫిల్మ్ కోసం స్క్రీన్ ప్లేను రూపొందించడానికి ధోండీ ఇప్పుడు కమిషనింగ్ ఎడిటర్ గా ఉన్న ఛానల్ 4 సేన్ ను ఆహ్వానించింది. శేఖర్ కపూర్ దర్శకత్వం వహించిన 1994 బాండిట్ క్వీన్ భారతదేశంలో అత్యంత విమర్శకుల ప్రశంసలు పొందిన చిత్రాలలో ఒకటిగా నిలిచింది. అయితే, కేన్స్ లో జరిగిన ప్రీమియర్ తరువాత, దేవి లైంగిక గోప్యతకు భంగం కలిగించిన గ్యాంగ్ రేప్ సన్నివేశాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని భారతదేశంలో దీని విడుదలను నిషేధించడానికి కోర్టు చర్య తీసుకోవాలని సేన్ మద్దతుతో సామాజిక కార్యకర్త అరుంధతీ రాయ్ కోర్టుకు పిలుపునివ్వడంతో ఇది గణనీయమైన వివాదానికి దారితీసింది. £40,000 సెటిల్మెంట్ పొందిన తరువాత, దేవి తన అభ్యంతరాలను ఉపసంహరించుకున్నారు, ఈ చిత్రాన్ని భారతీయ ప్రేక్షకుల కోసం విడుదల చేశారు. 1999లో భారత పార్లమెంటు సభ్యురాలిగా ఎన్నికైన దేవి రెండేళ్ల తర్వాత హత్యకు గురయ్యారు.

దేవి జీవిత నేపథ్యాన్ని పరిశోధిస్తూ, సేన్ గ్రామీణ భారతదేశంలో మహిళలు తరచుగా ఇటువంటి ఒత్తిళ్లకు లోనవుతున్నారని, వారు తమను తాము పనికిరానివారిగా భావిస్తారని పరిశోధించారు. తత్ఫలితంగా, ఆమె తన రెండవ పుస్తకం డెత్ బై ఫైర్: సతి, వరకట్న మరణం, ఆధునిక భారతదేశంలో స్త్రీ శిశుహత్యను 2001 లో ప్రచురించింది.సెమీ-ఆటోబయోగ్రాఫికల్ కాల్పనిక శైలిని అవలంబిస్తూ, ఆమె ముగ్గురు మహిళల కథను చెబుతుంది, 18 సంవత్సరాల మహిళ తన భర్త చితిపై సజీవ దహనం చేయబడుతుంది, మరొక మహిళను ఆమె భర్త నిప్పంటిస్తారు, మూడవ మహిళ తన పసిబిడ్డను చంపినందుకు జీవిత ఖైదు విధించబడుతుంది. ఈ ఉదాహరణలు ధనికులు, పేదలకు చట్ట అమలులో వ్యత్యాసాలను చూపించడానికి ఇవ్వబడ్డాయి, ఇది న్యాయం మెరుగుదల కోసం పనిచేయడానికి మహిళా బృందాల ఏర్పాటుకు దారితీసింది.

మరణం.

మాలా సేన్ తన 63వ యేట 2011 మే 21 న ముంబైలోని టాటా మెమోరియల్ ఆసుపత్రిలో అన్నవాహిక క్యాన్సర్ కోసం శస్త్రచికిత్స చేయించుకున్న తరువాత మరణించారు. ఆ సమయంలో ఆమె భారతదేశంలో హెచ్ఐవి ఉన్న మహిళల గురించి ఒక కొత్త పుస్తకంపై పనిచేస్తోంది. 2011 జూలైలో లండన్ లోని నెహ్రూ సెంటర్ లో ఆమెకు స్మారక కార్యక్రమం జరిగింది.

ప్రజాదరణ పొందిన సంస్కృతి, వారసత్వం

ఇండియాస్ బండిట్ క్వీన్: ది ట్రూ స్టోరీ ఆఫ్ ఫూలన్ దేవి అనే పుస్తకం ఆధారంగా 1994లో విడుదలైన భారతీయ చిత్రం 'బాండిట్ క్వీన్'.

బ్రిటిష్ బ్లాక్ పాంథర్స్ ఆధారంగా 2017 లో వచ్చిన బ్రిటిష్ డ్రామా మినీ సిరీస్ గెరిల్లాలో సేన్, జాస్ మిత్రా ప్రేరణ పొందిన ఒక మహిళా పాత్రను ఫ్రీడా పింటో పోషించారు.

మాలా సేన్ ను కళాకారిణి జాస్మిన్ కౌర్ సెహ్రా రూపొందించిన మ్యూరల్ బ్రిక్ లేన్ లో చిత్రీకరించారు, ఇది 2018 లో టేట్ కలెక్టివ్ చేత "తెలియని" రచనలను జరుపుకోవడానికి నియమించబడిన సిరీస్ లో భాగం.

ఫోటోగ్రాఫర్ పాల్ ట్రెవర్ రూపొందించిన మాలా సేన్ చిత్రపటాన్ని లండన్లోని నేషనల్ పోర్ట్రెయిట్ గ్యాలరీ 2021 లో దాని శాశ్వత సేకరణ కోసం కొనుగోలు చేసింది.