రోజా లక్సెంబర్గ్
| రోజా లక్సెంబర్గ్ | |
|---|---|
.jpg) రోజా లక్సెంబర్గ్, సుమారు 1895–1905 | |
| జననం | రోజాలియా లుక్సెన్బర్గ్ 1871 మార్చి 5 కాంగ్రెస్ పోలాండ్, రష్యన్ సామ్రాజ్యం |
| మరణం | 1919 జనవరి 15 (వయసు: 47) బెర్లిన్, వీమర్ రిపబ్లిక్ |
| మరణ కారణం | కాల్చి చంపబడ్దారు |
| విశ్వవిద్యాలయాలు | జూరిచ్ విశ్వవిద్యాలయం (Dr. jur., 1897) |
| వృత్తి |
|
| రాజకీయ పార్టీ |
|
| భార్య / భర్త |
గుస్తావ్ లుబెక్
(m. 1897, divorced) |
| భాగస్వాములు |
|
| సంతకం |  |
రోజా లక్సెంబర్గ్ లేదా రోజాలియా లుక్సెన్బర్గ్ (1871 మార్చి 5-1919 జనవరి 15) పోలిష్, జర్మన్ విప్లవకారిణి, మార్క్సిస్ట్ సిద్ధాంతకర్త. 20వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో పోలాండ్, జర్మనీలలో సోషలిస్టు ఉద్యమాలలో ఆమె కీలక పాత్ర పోషించింది.
అప్పటి రష్యన్ సామ్రాజ్యంలో భాగమైన కాంగ్రెస్ పోలాండ్లో ఒక యూదులు కుటుంబంలో జన్మించిన లక్సెంబర్గ్ చిన్న వయస్సులోనే శ్రామిక పార్టీ ద్వారా రాజకీయాలలో పాల్గొని 1889లో స్విట్జర్లాండ్కు వెళ్లిపోయింది. 1893లో పోలాండ్, లిథువేనియా సోషల్ డెమోక్రసీ (ఎస్. డి. కె. పి. ఎల్) పార్టీని స్థాపించడంలో ఆమె సహాయపడింది. 1897లో జ్యూరిచ్ విశ్వవిద్యాలయం నుండి రాజకీయ ఆర్థిక వ్యవస్థ డాక్టర్ ఆఫ్ లా పొంది, ఐరోపాలో అలా పట్టా పొందిన మొదటి మహిళలలో ఆమె ఒకరు. 1898లో, లక్సెంబర్గ్ జర్మనీకి వెళ్లి, సోషల్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ ఆఫ్ జర్మనీ (SPD) లో కీలక వ్యక్తిగా అవతరించింది. ఆమె రాజకీయ కార్యకలాపాలలో పార్టీ శిక్షణా పాఠశాలలో మార్క్సిస్ట్ ఆర్థిక శాస్త్రాన్ని బోధించడం ఒకటి. 1905 విప్లవం సమయంలో జర్మనీలో, కాంగ్రెస్ పోలాండ్లో సహా అనేకసార్లు ఆమెను జైలులో పెట్టారు.
1914లో మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం ప్రారంభమైనప్పుడు, SPD జర్మన్ యుద్ధ ప్రయత్నాలకు మద్దతు ఇవ్వడంతో, లక్సెంబర్గ్, కార్ల్ లిబ్క్నెచ్ట్ యుద్ధ వ్యతిరేక స్పార్టకస్ లీగ్ స్థాపించారు, ఇది 1917లో ఇండిపెండెంట్ సోషల్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ ఆఫ్ జర్మనీ (USPD) తో అనుబంధంగా మారింది. 1919 జనవరిలో, లక్సెంబర్గ్ బెర్లిన్లో స్పార్టాసిస్ట్ తిరుగుబాటులో పాల్గొని, SPD-పాలించిన వీమర్ రిపబ్లిక్ను పడగొట్టే ప్రయత్నం చేసింది. సరిగ్గా సిద్ధం కాకుండా చేసిన ఈ తిరుగుబాటును (లక్సెంబర్గ్ స్వయంగా ఇది పొరపాటుగా భావించింది) కమ్యూనిస్టు వ్యతిరేక ఫ్రీకార్ప్స్ పారామిలిటరీ ద్వారా ప్రభుత్వం అణిచివేసి, లక్సెంబర్గు, లిబ్క్నెచ్ట్లను బంధించి, హింసించి, హత్య చేసింది.[1][2]
లక్సెంబర్గ్ ఎడ్వర్డ్ బెర్న్స్టెయిన్ ప్రతిపాదించిన సంస్కరణవాద సోషలిజానికి వ్యతిరేకంగా వాదించి, సోషలిస్టు విప్లవం యొక్క అవసరాన్ని సమర్థించింది. వ్లాదిమిర్ లెనిన్ యొక్క "అగ్రగామి పార్టీ" భావనను కూడా ఆమె విమర్శించింది. దానికి బదులుగా, కార్మికుల ఆకస్మిక చర్యలను, ముఖ్యంగా సామూహిక సమ్మెలను సమర్ధించింది, దీనిని ఆమె విప్లవాత్మక ప్రణాళిక యొక్క అత్యున్నత రూపంగా భావించింది. 1917 నాటి రష్యన్ విప్లవం గురించి ఆమె చేసిన విశ్లేషణలలో, లెనిన్, బోల్షెవిక్ల నియంత్రణ స్వభావాన్ని ఆమె విమర్శించింది. సామ్రాజ్యవాదం ద్వారా ప్రపంచంలోని అన్ని ప్రాంతాలకు వ్యాపించిన తరువాత పెట్టుబడిదారీ విధానం పతనం అనివార్యం అని లక్సెంబర్గ్ భావించింది.
మార్క్సిజం యొక్క లెనినిస్ట్, ఇంకా సాంఘిక ప్రజాస్వామ్య వాదనలను రెండింటిపై ఆమె చేసిన విమర్శల కారణంగా, లక్సెంబర్గ్ ఎల్లప్పుడూ, రాజకీయ వామపక్ష పండితులు, సిద్ధాంతకర్తల మధ్య కొంత సందిగ్ధమైన ఆదరణను కలిగి ఉంది.[3] అయినా సరే, రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత తూర్పు జర్మనీ యొక్క అధికార పార్టీ ఆమెను, లిబ్క్నెచ్ట్ను అమరవీరులుగా విస్తృతంగా ఆరాధించింది.[4] పోలిష్ సంస్కృతి పట్ల ఆమెకు బలమైన సంబంధాలు, భావోద్వేగాలు ఉన్నప్పటికీ, పోలిష్ సోషలిస్ట్ పార్టీ నుండి వ్యతిరేకత, తరువాత స్టాలినిస్టుల నుండి విమర్శలు, ఆమెను మూడవ పోలిష్ రిపబ్లిక్ రాజకీయాలలో వివాదాస్పద చారిత్రక వ్యక్తిగా మార్చాయి.[5][6][7]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Feigel, Lara (2019-01-09). "The Murder of Rosa Luxemburg review – tragedy and farce". The Guardian (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 2019-01-15. Retrieved 2022-07-12.
- ↑ Christian (2023-01-15). "Cinco obras de Rosa Luxemburgo para recordar su legado" [Five works by Rosa Luxemburg to remember her legacy]. Tercera Información (in స్పానిష్). Retrieved 2023-01-16.
- ↑ Leszek Kołakowski ([1981], 2008), Main Currents of Marxism, Vol. 2: The Golden Age, W. W. Norton & Company, Ch III: "Rosa Luxemburg and the Revolutionary Left".
- ↑ Gedenken an Rosa Luxemburg und Karl Liebknecht – ein Traditionselement des deutschen Linksextremismus [Commemoration of Rosa Luxemburg and Karl Liebknecht – a traditional element of German left-wing extremism] (PDF). BfV-Themenreihe (in జర్మన్). Cologne: Federal Office for the Protection of the Constitution. 2008. Archived from the original (PDF) on 13 December 2017.
- ↑ Tych, Feliks (2018). "Przedmowa" [Preface]. In Wielgosz, Przemysław (ed.). O rewolucji: 1905, 1917 [On revolution: 1905, 1917] (in పోలిష్). Instytut Wydawniczy "Książka i Prasa". pp. 7–29. ISBN 978-8365304599.
- ↑ Winkler, Anna (2019-06-24). "Róża Luksemburg. Pierwsza Polka z doktoratem z ekonomii". CiekawostkiHistoryczne.pl (in పోలిష్). Retrieved 2021-07-21.
- ↑ Winczewski, Damian (2020-04-18). "Prawdziwe oblicze Róży Luksemburg?". histmag.org. Retrieved 2021-07-25.