Jump to content

వల్లిస్ & ఫుటునా దీవులు

లంకెలను మార్చు
అక్షాంశ రేఖాంశాలు: 13°18′S 176°12′W / 13.300°S 176.200°W / -13.300; -176.200
వికీపీడియా నుండి
Wallis and Futuna

Wallis-et-Futuna  (French)
ʻUvea mo Futuna (Wallisian and Futunan)
Overseas collectivity of France
Territory of the Wallis and Futuna Islands
Territoire des îles Wallis-et-Futuna  (French)
Flag of Wallis and Futuna
Flag
Coat of arms of Wallis and Futuna
Coat of arms
Motto(s): 
"Liberté, égalité, fraternité" (French) (English: "Liberty, equality, fraternity")
Anthem: La Marseillaise
("The Marseillaise")
Location of Wallis and Futuna
Location of Wallis and Futuna
Sovereign state France
Protectorate over Wallis5 April 1887
Protectorate over Alo and Sigave16 February 1888
Separation from New Caledonia29 July 1961
Current status28 March 2003
Capital
and largest city
Mata Utu
13°17′S 176°11′W / 13.283°S 176.183°W / -13.283; -176.183
Official languagesFrench
Common languages
Demonym(s)
  • Wallisian
  • Futunan
GovernmentDevolved parliamentary dependency
Emmanuel Macron
Blaise Gourtay
Munipoese Muli’aka’aka
• King of Uvea
Patalione Kanimoa
• King of Alo
Lino Leleivai
• King of Sigave
Eufenio Takala
LegislatureTerritorial Assembly
French Parliament
• Senate
1 senator (of 377)
1 seat (of 577)
Area
• Total
142.42 కి.మీ2 (54.99 చ. మై.)
• Water (%)
negligible
Highest elevation
524 మీ (1,719 అ.)
Population
• 2023[1] census
11,151 (not ranked)
• Density
78.3/చ.కి. (202.8/చ.మై.) (not ranked)
GDP (nominal)2019 estimate
• Total
US$212 million[2]
• Per capita
US$18,360[2]
CurrencyCFP franc (₣) (XPF)
Time zoneUTC+12:00
Driving sideright
Calling code+681
INSEE code
986
ISO 3166 code
Internet TLD.wf and .fr


వాలిసు ఫుటునా, అధికారికంగా వాలిసు, ఫుటునా దీవుల భూభాగం[3]అనేది దక్షిణ పసిఫికులో ఒక ఫ్రెంచి ద్వీపం. మాటా ఉటు దాని రాజధాని, అతిపెద్ద నగరంగా ఉంది. ఈ భూభాగం భూభాగం 142.42 కి.మీ2 (54.99 చ. మై.). 2023 జూలై జనాభా లెక్కల ప్రకారం దీని జనాభా 11,151 (2003 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 14,944 నుండి తగ్గింది).[1] ఈ భూభాగం మూడు ప్రధాన అగ్నిపర్వత, ఉష్ణమండల ద్వీపంలు, అనేక చిన్న ద్వీపాలుతో రూపొందించబడింది. ఇది రెండు ద్వీప సమూహాలుగా విభజించబడింది, ఇవి సుమారు 260 కి.మీ. (160 మై.) దూరంలో ఉన్నాయి: వాలిసు ద్వీపంలు (దీనిని ఉవియా. అని కూడా పిలుస్తారు) ఈశాన్యంలో; హుర్ను దీవులు (ఫ్యూటునా దీవులు అని కూడా పిలుస్తారు), వీటిలో ఫుటునా ద్వీపం సరైనది. ఎక్కువగా జనావాసాలు లేని అలోఫీ ద్వీపం ఇందులో ఉంది.

2003 మార్చి 8 నుండి వాలిసు ఫుటునా ఫ్రెంచి ఓవర్సీసు కలెక్టివిటీ (విదేశీ సామూహికత, లేదా సిఒఎం).[4] 1961 - 2003 మధ్య ఇది ఫ్రెంచి ఓవర్సీసు టెరిటరీ (టెర్రిటరీ డి ‘ ఔట్రె-మరు లేదా టిఒఎం) హోదాను కలిగి ఉంది. దాని హోదాలో మార్పుతో దాని అధికారిక పేరు మారలేదు.

చరిత్ర

[మార్చు]

ప్రాచీన మానవులు

[మార్చు]

ఈ ద్వీపాలలో మానవ నివాసానికి సంబంధించిన తొలి సంకేతాలు లాపిటా సంస్కృతికి చెందిన కళాఖండాలు, ఇవి దాదాపు క్రీపూ 850 - క్రీపూ 800 మధ్య నాటివి. ఈ ద్వీపాలు పడవల రాకపోకలకు సహజ స్టాప్‌ఓవరు పాయింట్లుగా పనిచేశాయి, ఎక్కువగా ఫిజి, సమోవా మధ్య. 15వ, 16వ శతాబ్దాలలో టోంగాను దండయాత్రల సమయంలో, ద్వీపాలు వివిధ స్థాయిల ప్రతిఘటనతో తమను తాము రక్షించుకున్నాయి. కానీ వివిధ స్థాయిల సమీకరణను కూడా అంగీకరించాయి. ఫుటునా దాని పూర్వ-టోంగాను సాంస్కృతిక లక్షణాలును నిలుపుకుంది, అయితే వాలిసు దాని సమాజం, భాష, సంస్కృతిలో ఎక్కువ ప్రాథమిక మార్పులకు గురైంది.[5] అసలు నివాసులు ద్వీపాలలో కోటలు, ఇతర గుర్తించదగిన నిర్మాణాలను నిర్మించారు (వీటిలో చాలా శిథిలావస్థలో ఉన్నాయి). వాటిలో కొన్ని ఇప్పటికీ పాక్షికంగా చెక్కుచెదరకుండా ఉన్నాయి. టోంగా ఆక్రమణదారులు ఈ నిర్మాణాలలో కొన్నింటిని తిరిగి ఆక్రమించి సవరించారని మౌఖిక చరిత్ర, పురావస్తు ఆధారాలు సూచిస్తున్నాయి. మౌఖిక చరిత్ర సమోవా, ఫుటునా మధ్య సంబంధాల సాంస్కృతిక జ్ఞాపకాన్ని కూడా సంరక్షిస్తుంది. అవి చాలా కాలంగా ఉన్నాయి. అవి ద్వీపవాసుల మూల కథలలో వివరించబడ్డాయి.[5]

యూరోపియను స్థావరాలు

[మార్చు]

1616లో విల్లెం షౌటెను జాకబు లే మైరు ఫుటునాను మొదటిసారిగా యూరోపియను పటాలలో ఉంచారు. వారు 1616లో భూగోళాన్ని చుట్టుముట్టేటప్పుడు దీనిని ఉపయోగించారు. వారు ఫుటునా దీవులకు "హోర్న్సు ఐలాండెను" అని పేరు పెట్టారు. వారు పుట్టిన ప్రదేశం హోర్ను అనే డచి పట్టణం పేరు మీద. దీనిని తరువాత ఫ్రెంచి‌లోకి "ఐల్సు డి హోర్ను"గా అనువదించారు. వాలిసు దీవులకు బ్రిటిషు అన్వేషకుడు సామ్యూలు వాలిసు పేరు పెట్టారు. ఆయన 1767లో వాటిని దాటి ప్రయాణించాడు. తాహితిని సందర్శించిన మొదటి యూరోపియను అయ్యాడు.[6][7] ఫ్రెంచి వారు ఈ భూభాగంలో స్థిరపడిన మొదటి యూరోపియన్లు,[8] 1837లో ఫ్రెంచి మిషనరీలు రాకతో వారు జనాభాను రోమను కాథలిక్కులుగా మార్చారు. 1954లో పియరు చానెలు కాననైజేషను ఫుటునా ద్వీపం ఈ ప్రాంతం ప్రధాన పోషకుడు.

1842 ఏప్రిలు 5న స్థానిక జనాభాలో కొంత భాగం తిరుగుబాటు తర్వాత మిషనరీలు ఫ్రాన్సు రక్షణ కోసం కోరారు. 1887 ఏప్రిలు 5న ఉవియా (వాలిసు సాంప్రదాయ ప్రధాన రాజ్యం) రాణి ఒక ఒప్పందం మీద సంతకం చేసింది. అధికారికంగా ఫ్రెంచి రక్షిత ప్రాంతంను స్థాపించింది. సిగావే అలో (ఫుటునా, అలోఫీ దీవులలో) రాజులు కూడా 1888 ఫిబ్రవరి 16న ఫ్రెంచి రక్షిత ప్రాంతం ఏర్పాటు ఒప్పందం మీద సంతకం చేశారు. ఆ క్షణం నుండి ద్వీపాలు అధికారికంగా న్యూ కాలెడోనియా ఫ్రెంచి కాలనీ అధికారంలో ఉన్నాయి.

1917లో ఉవియ సిగావే అలో అనే మూడు సాంప్రదాయ రాజ్యాలను ఫ్రాన్సు విలీనం చేసుకుంది. వాలిసు, ఫుటునా కాలనీలో విలీనం చేయబడింది. అది న్యూ కాలెడోనియా కాలనీ అధికారంలో ఉంది.[9]

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం

[మార్చు]

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో దీవుల పరిపాలన క్లుప్తంగా విచీకి అనుకూలంగా ఉంది. న్యూ కాలెడోనియా నుండి వచ్చిన ఫ్రీ ఫ్రెంచి కార్వెటు 1942 మే 26న పాలనను తొలగించిన తరువాత 1942 మే 29న యుఎస్ మెరైను కార్ప్సు యూనిట్లు తరువాత వాలిసు‌లో అడుగుపెట్టాయి.[10]

విదేశీ భూభాగం

[మార్చు]

1959లో ద్వీపాల నివాసులు ఓటు వేశిన తరువాత 1961 జూలై 29 నుండి ప్రత్యేక ఫ్రెంచి విదేశీ భూభాగంగా మారడం అమలులోకి వచ్చింది[4] తద్వారా న్యూ కాలెడోనియాకు వారి అధీనతను ముగించారు.[11]

2005లో 50వ ఉవేయా రాజు తోమాసి 2వ కులిమోటోకు నరహత్యకు పాల్పడినట్లు నిర్ధారించబడిన తన మనవడికి ఆశ్రయం ఇచ్చిన తర్వాత పదవీచ్యుతుడయ్యాడు. రాజు తన మనవడిని ఫ్రెంచి శిక్షా విధానం ద్వారా కాకుండా గిరిజన చట్టం ద్వారా తీర్పు చెప్పాలని పేర్కొన్నాడు. ఫలితంగా రాజును భర్తీ చేసే ప్రయత్నాల మీద విజయం సాధించిన రాజు మద్దతుదారులతో వీధుల్లో అల్లర్లు జరిగాయి. రెండు సంవత్సరాల తరువాత తోమాసి కులిమోటోకు 2007న మే 7 న మరణించాడు. ఆరు నెలల పాటు సంతాప దినాలు జరిగాయి. ఆ సమయంలో వారసుడిని ప్రస్తావించడం నిషేధించబడింది.[12] కొన్ని రాజ వంశాల నిరసనలు ఉన్నప్పటికీ కపేలిలే ఫౌపల రాజుగా నియమితులయ్యారు. 2014లో ఆయన పదవీచ్యుతుడయ్యాడు. చివరికి 2016లో ఉవియాలో పటాలియోను కనిమోవా అనే కొత్త రాజును నియమించారు; ఫిలిపో కటోవా పదవీ విరమణ చేసిన తర్వాత ఫుటునాలోని అలోలో లినో లెలైవాయి విజయం సాధించాడు. సిగావేలో పోలికలెపో కొలివాయి స్థానంలో యుఫెనియో టకాలా విజయం సాధించాడు. ఆ సమయంలో ఫ్రెంచి అధ్యక్షుడుగా ఫ్రాంకోయిసు హోలాండు ఉన్నాడు. ఈ స్థాపన కార్యక్రమానికి హాజరయ్యారు.

పాలన - చట్టం

[మార్చు]

ఈ భూభాగం మూడు సాంప్రదాయ రాజ్యాలుగా విభజించబడింది (రోయామ్సు కౌటుమియర్సు): ఉవియా వాలిసు ద్వీపంలో, సిగావే ఫుటునా ద్వీపం పశ్చిమ భాగంలో, అలో ఫుటునా ద్వీపం తూర్పు భాగంలో, జనావాసాలు లేని అలోఫీ ద్వీపంలో (ఉవియా మాత్రమే మూడు జిల్లాలుగా విభజించబడింది):

రాజ్యం
  జిల్లా		 రాజధాని వైశాల్యం
(కిమీ2)		 జనాభా
2003 జనాభా లెక్కలు		 జనాభా
2018 జనాభా లెక్కలు		 జనాభా
2023 జనాభా లెక్కలు		 2003–2018
పరిణామం		 గ్రామాలు[a]
'వాలిసు ద్వీపం
ఉవియా (వాలిసు) మాతా ఉటు 77.5 10,071 8,333 8,088 Decrease −17.3% 21
హిహిఫొ ("పశ్చిమ") వైటుపు 23.4 2,422 1,942 1,855 Decrease −19.8% 5
హహాకె ("తూర్పు") మాటా ఉట్లు 27.8 3,950 3,415 3,343 Decrease −13.5% | 6
ము ‘ ఎ ("ఫస్టు"') మాలా‘ ఎఫొ ‘ ఔ[b] 26.3 3,699 2,976 2,890 Decrease −19.5% 10
'ఫుటునా[c]
సిగావే (సింగావే) లీవా 16.75 1,880 1,275 1,188 Decrease −32.2% 6
అలో మలా'ఎ 47.5 2,993 1,950 1,875 Decrease −34.8% 9
మొత్తం ఫుటునా లీవా 64.25 4,873 3,225 3,063 Decrease −33.8% 15
మొత్తం మొత్తం మాతా ఉటు 142.42 14,944 11,558 11,151 Decrease −22.7% 36
  1. ↑ మునిసిపల్ హోదా కలిగిన గ్రామాలను సూచిస్తుంది.
  2. ↑ మునుపు మువా అని పిలిచేవారు.
  3. ↑ అలోఫీ వాస్తవంగా జనావాసాలు లేనిది; పరిపాలనాపరంగా ఇది అలోఫీ కిందకు వస్తుంది.

ఈ సముదాయ రాజధాని వాలిసు దీవులలో అత్యధిక జనాభా కలిగిన ఉవేయా ద్వీపంలోని మాటా ఉటు. ఫ్రాన్సు విదేశీ సముదాయంగా ఇది 1958 సెప్టెంబరు 28 నాటికి ఫ్రెంచి రాజ్యాంగం ప్రకారం నిర్వహించబడుతుంది. 18 సంవత్సరాలు పైబడిన వారికి సార్వత్రిక ఓటు హక్కు ఉంది. ఫ్రెంచి అధ్యక్షుడు ఐదు సంవత్సరాల కాలానికి ప్రజాదరణ పొందిన ఓటు ద్వారా ఎన్నుకోబడతారు; హై అడ్మినిస్ట్రేటరు ఫ్రెంచి అధ్యక్షుడు ఫ్రెంచి అంతర్గత మంత్రిత్వ శాఖ సలహా మేరకు నియమిస్తాడు. భూభాగ ప్రభుత్వానికి నాయకత్వం వహిస్తాడు; ప్రాదేశిక అసెంబ్లీ అధ్యక్షుడిని అసెంబ్లీ సభ్యులు ఎన్నుకుంటారు. అత్యంత ఇటీవలి ఎన్నికలు 2022 మార్చి20న జరిగాయి.[13]

2023 నాటికి దేశాధినేత ఫ్రాన్సు అధ్యక్షుడు ఇమ్మాన్యుయేలు మాక్రాను, అడ్మినిస్ట్రేటరు-సుపీరియరు హెర్వే జోనాథను.[14] టెరిటోరియలు అసెంబ్లీ అధ్యక్షుడు 2022 మార్చి నుండి మునిపోసు ములి ‘ అకా ‘ అకా గా ఉన్నారు.[15] టెరిటోరియలు కౌన్సిలు‌లో ముగ్గురు రాజులు (వలసవాద పూర్వపు మూడు రాజ్యాల రాజులు), టెరిటోరియలు అసెంబ్లీ సలహా మేరకు ఉన్నత నిర్వాహకుడు నియమించిన ముగ్గురు సభ్యులు ఉంటారు.

శాసన శాఖలో ఏకసభ్య 20 మంది సభ్యుల టెరిటోరియలు అసెంబ్లీ లేదా అసెంబ్లీ టెరిటోరియలు ఉంటుంది. దీని సభ్యులు ప్రజాదరణ పొందిన ఓటు ద్వారా ఎన్నుకోబడతారు. ఐదు సంవత్సరాల పదవీకాలం పనిచేస్తారు. వాలిసు, ఫుటునా ఫ్రెంచి సెనేటుకు ఒక సెనేటరు‌ను, ఫ్రెంచి జాతీయ అసెంబ్లీ కు ఒక డిప్యూటీని ఎన్నుకుంటారు.

క్రిమినలు న్యాయం సాధారణంగా ఫ్రెంచి చట్టం ద్వారా నిర్వహించబడుతుంది. మాటా ఉటులోని మొదటి రిసార్టు ట్రిబ్యునలు ద్వారా నిర్వహించబడుతుంది; ఆ ట్రిబ్యునలు నుండి అప్పీళ్లను న్యూ కాలెడోనియాలోని కోర్టు ఆఫ్ అప్పీలు నిర్ణయిస్తుంది. అయితే నేరం కాని కేసులలో (పౌర-లా వివాదాలు), మూడు సాంప్రదాయ రాజ్యాలు కస్టమరీ లా ప్రకారం న్యాయాన్ని నిర్వహిస్తాయి.

ఈ ప్రాంతం ఫ్రాంకు జోన్లో పాల్గొంటుంది. సెక్రటేరియటు ఆఫ్ ది పసిఫికు కమ్యూనిటీలో శాశ్వత సభ్యదేశంగా పసిఫికు దీవుల ఫోరంలో పరిశీలకుడిగా ఉంటుంది. వాలిసు, ఫుటునా సమోవాకు పశ్చిమాన 13°18′S 176°12′W / 13.300°S 176.200°W / -13.300; -176.200 వద్ద, 360 కి.మీ. (220 మై.), ఫిజికి ఈశాన్యంగా 480 కి.మీ. (300 మై.) వద్ద ఉంది — న్యూజిలాండు నుండి హవాయి వైపు ఈశాన్యంగా దాదాపు మూడింట ఒక వంతు దూరంలో ఉంది.

ఈ భూభాగంలో అత్యధిక జనాభా కలిగిన ఉవియా ద్వీపం (వాలిసు అని కూడా పిలుస్తారు); ఫుటునా ద్వీపం; వాస్తవంగా జనావాసాలు లేని అలోఫీ ద్వీపం; 20 జనావాసాలు లేని ద్వీపాలు ఉన్నాయి. ఈ భూభాగం మొత్తం వైశాల్యం 274 కి.మీ2 (106 చ. మై.), తీరప్రాంతం 129 కి.మీ. (80 మై.). ఈ భూభాగంలో ఎత్తైన ప్రదేశం మోంట్ ప్యూక్, ఇది ఫుటునా ద్వీపంలో 524 మీ. (1,719 అ.) ఎత్తులో ఉంది.

ఈ దీవులలో నవంబరు నుండి ఏప్రిల్ వరకు వేడి, వర్షాకాలం ఉంటుంది. ఆ సమయంలో ఉష్ణమండల తుఫానులు ఈ దీవుల మీదుగా వెళుతూ ఈ ప్రాంతాంతంలో తుఫానులకు కారణమవుతాయి. ఆ తర్వాత మే నుండి అక్టోబరు వరకు చల్లని, పొడి కాలం ఉంటుంది. ఆ నెలల్లో ఆగ్నేయ వాణిజ్య గాలులు ఎక్కువగా వీస్తాయి. సగటు వార్షిక వర్షపాతం 2,500 -- 3,000 మిల్లీమీటర్లు (98 -- 118 అంగుళాలు) మధ్య ఉంటుంది. సంవత్సరానికి కనీసం 260 రోజులు వర్షం పడే అవకాశం ఉంది. సగటు తేమ 80%. సగటు వార్షిక ఉష్ణోగ్రత 26.6 °C (79.9 °F), అరుదుగా 24.0 °C (75.2 °F) కంటే తక్కువగా ఉంటుంది; వర్షాకాలంలో ఇది 28.0 -- 32.0 °C (82.4 -- 89.6 °F) మధ్య ఉంటుంది.

దీవుల భూభాగంలో కేవలం 5% మాత్రమే వ్యవసాయ యోగ్యమైన భూమి కలిగి ఉంది; శాశ్వత పంటలు మరో 20% ఆక్రమించాయి. అటవీ నిర్మూలన ఒక తీవ్రమైన సమస్య: అసలు అడవులలో చిన్న భాగాలు మాత్రమే మిగిలి ఉన్నాయి, ఎందుకంటే నివాసితులు కలపను వారి ప్రధాన ఇంధన వనరుగా ఉపయోగిస్తున్నారు. ఫలితంగా ఫుటునా పర్వత భూభాగం ముఖ్యంగా కోతకు గురవుతుంది. అలోఫీ ద్వీపంలో సహజ మంచినీటి వనరులు లేవు కాబట్టి ఇందులో శాశ్వత నివాసాలు లేవు.

ప్లీస్టోసీను మధ్యకాలంలో అగ్నిపర్వత కార్యకలాపాలు ఉవియా (వాలిసు ద్వీపం)లో అనేక అగ్నిపర్వత క్రేటరు సరస్సులను సృష్టించాయి. వాటిలో కొన్నింటి పేర్లు: లలోలలో, లానో, లనుటవాకే, లానుటులి, లానుమహా, కికిలా, అలోఫివాయి.[16]

వాలిసు, ఫుటునా ఫిజి ఉష్ణమండల తేమ అడవులు భూసంబంధ పర్యావరణ ప్రాంతంలో భాగంగా ఉన్నాయి.[17]

దీవులు

[మార్చు]
వాలిస్ ద్వీపం యొక్క ఉపగ్రహ చిత్రం
ఫుటునా ద్వీపం మరియు అలోఫీ ద్వీపం యొక్క ఉపగ్రహ చిత్రం, దీనిని హోర్న్ దీవులు అని కూడా పిలుస్తారు
ద్వీపం రాజధాని ఇతర గ్రామాలు ప్రాంతం (km2) జనాభా[1]
వాలిసు, ఫుటునా మాతా ఉటు లీవా, వైటుపు, అలెలే, లికు, వాలిసు, 142.42 11,558
(ఫుటునా, అలోఫీ దీవులు) లీవా ఫియువా, నుకు, టావోవా, మలా'ఇ,వేలే 64.1 3,239
అలోఫీ 17.8 0
ఫుటునా లీవా టోలోకే, ఫియువా, వైసెయి, నుకు, తవోవా, మలాయీ,కొలపెలూ, ఓనో కోలియా, వేలే, కొలోటై, లలౌవా, పోయి, తమనా, తుయాతఫాలు, తుయాతఫా, 46.3 3,225
ఫైయొయ 0.68 0
ఫెనుయాఫొ ‘ ఔ]] 0.03 0
ఫుగాలీ 0.18 0
ఐలాటు సెయింటు క్రిస్టోఫు ఉచాపెలు సెయింటు క్రిస్టోఫు 0.03 0
లుయానివా 0.18 0
నుకుయేటియా 0.74 0
నుకుఫోటు 0.04 0
నుకుహిఫాల 0.067 4
నుకుహియోను 0.02 0
నుకులోవా నుకులోవా 0.35 10
నుకుటాపు 0.05 0
నుకుటీయా 0.1 0
ఇతర నుకువాటో 0.043 0
వాలిస్ దీవులు మాతా ఉతు వైటుపు, అలెలే, లికు, ఫలలేయు, ఉటుఫువా,మలా 75.9 8,333
వాలిసు(ద్వీపం) మాతా ఉటు వైటుపు,అలెలే,లికు,ఫలాల్యూ, ఉటుఫువా,మలాఇ 75.8 8,333
టేకవికి 0.01 0
ఇతర 0 0
వాలిసు, ఫుటునా మాతా ఉటు 0 11,558

ఆర్థిక వ్యవస్థ

[మార్చు]

2019లో వాలిసు ఫుటునా స్థూల దేశీయ ఉత్పత్తి యుఎస్$212 మిలియన్లు (మార్కెటు మార్పిడి రేట్ల ప్రకారం).[2]

ఈ ప్రాంతం ఆర్థిక వ్యవస్థ ఎక్కువగా సాంప్రదాయ జీవనాధార వ్యవసాయాన్ని కలిగి ఉంది. దాదాపు 80% శ్రామిక శక్తి వ్యవసాయం (కొబ్బరి, కూరగాయలు), పశువులు (ఎక్కువగా పందులు), చేపలు పట్టడం ద్వారా జీవనోపాధి పొందుతుంది. జనాభాలో దాదాపు 4% మంది ప్రభుత్వంలో పనిచేస్తున్నారు. అదనపు ఆదాయం ఫ్రెంచి ప్రభుత్వ సబ్సిడీలు, జపాన్, దక్షిణ కొరియాకు ఫిషింగు హక్కుల లైసెన్సు‌లు, దిగుమతి పన్నులు, న్యూ కాలెడోనియా, ఫ్రెంచి పాలినేషియా, ఫ్రాన్సు‌లోని ప్రవాస కార్మికుల నుండి వచ్చే చెల్లింపుల నుండి వస్తుంది. పరిశ్రమలలో కొబ్బరి, హస్తకళలు, చేపలు పట్టడం, కలప ఉన్నాయి. వ్యవసాయ ఉత్పత్తులలో కొబ్బరి, బ్రెడ్‌ఫ్రూటు, యమ్‌లు, చేమ, అరటిపండ్లు, పందులు, చేపలు ఉన్నాయి.

ఎగుమతులలో కొబ్బరి, రసాయనాలు చేపలు ఉన్నాయి.

ఈ ప్రాంతంలో ఒకే ఒక బ్యాంకు ఉంది. దాని పేరు బాంకు డి వాలిసు-ఎట్-ఫుటునా. ఇది 1991లో స్థాపించబడింది. ఇది బిఎంపి పారిబాసు అనుబంధ సంస్థ. గతంలో మాటా ఉటులో బాంకు ఇండోసుయెజు శాఖ ఉండేది. ఇది 1977లో ప్రారంభమైంది కానీ 1989లో మూసివేయబడింది. దీనితో ఆ ప్రాంతంలో రెండు సంవత్సరాల పాటు బ్యాంకు లేకుండా పోయింది.

జనాభా

[మార్చు]
ఫుటునా ద్వీపం
అలోఫీ ద్వీపం

2023 జూలై జనాభా లెక్కల ప్రకారం ఈ ప్రాంతం మొత్తం జనాభా 11,151 (వాలిసు ద్వీపంలో 72.5%, ఫుటునా ద్వీపంలో 27.5%),[18] జూలై 2003 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 14,944 నుండి తగ్గింది.[19] అత్యధికులు జనాభాలో పాలినేషియను జాతికి చెందినవారు. మెట్రోపాలిటను ఫ్రాన్సులో జన్మించిన లేదా ఫ్రెంచి యూరోపియను సంతతికి చెందిన కొద్దిమంది మైనారిటీ ఉన్నారు.

1950ల నుండి ఆర్థిక అవకాశాలు లేకపోవడం వల్ల చాలా మంది యువ వాలిసియన్లు, ఫ్యూటునియన్లు న్యూ కాలెడోనియా మరింత సంపన్న ఫ్రెంచి భూభాగానికి వలస వెళ్ళవలసి వచ్చింది. అక్కడ ఫ్రెంచి పౌరులుగా వారు చట్టబద్ధంగా స్థిరపడటానికి, పని చేయడానికి అర్హులు ఔతారు. 2000ల మధ్యకాలం నుండి పోటీ రాజులకు మద్దతు ఇస్తున్న ప్రత్యర్థి కులీన వంశాల మధ్య వైరం నుండి తలెత్తిన వాలిసు (ఉవియా) ప్రధాన ద్వీపంలో రాజకీయ ఉద్రిక్తతలకు ప్రతిస్పందనగా వలసలు తలెత్తాయి. వలసదారులు న్యూ కాలెడోనియాలోనే కాకుండా మెట్రోపాలిటను ఫ్రాన్సు‌లో కూడా స్థిరపడటం ప్రారంభించారు. 2019 న్యూ కాలెడోనియను జనాభా లెక్కల ప్రకారం న్యూ కాలెడోనియా నివాసితులు 22,520 మంది (న్యూ కాలెడోనియాలో లేదా వాలిసు, ఫుటునాలో జన్మించిన వారైనా) వారి జాతిని "వాలిసియను ఫుటునియను"గా నివేదించారు.[20] ఫ్యూటునా.

చారిత్రక జనాభా

[మార్చు]
1969 1976 1983 1990 1996 2003 2008 2013 2018 2023
8,546 9,192 12,408 13,705 14,166 14,944 13,484 12,197 11,558 11,151
గత జనాభా లెక్కల నుండి అధికారిక గణాంకాలు.[19][21][18]

భాషలు

[మార్చు]
ప్రతి భాష మాట్లాడేవారి శాతం

వాలిస్ మరియు ఫుటునాలో
ఇంట్లో ఎక్కువగా మాట్లాడే భాష[22] 		2008 2013 2018 2023 మార్చు
(2018 - 2023)
వాలిసియను 60.15 58.14 59.15 57.32 -1.831.83
ఫుటునా 29.89 28.40 27.89 28.20 0.310.31
ఫ్రెంచ్ 9.71 13.08 12.72 14.29 1.571.57
ఇతర 0.25 0.38 0.24 0.19 -0.050.05


వాలిస్ మరియు ఫుటునాలో ఇంట్లో మాట్లాడే భాషలు (2018 జనాభా లెక్కలు)[23][23]

  వాలిసియన్ (59.1%)
  ఫుటునాన్ (27.9%)
  ఫ్రెంచి (12.7%)

2018 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 14 సంవత్సరాలు అంతకంటే ఎక్కువ వయస్సు ఉన్నవారిలో 59.1% మంది వాలిసియన్లు ఇంట్లో ఎక్కువగా మాట్లాడే భాషగా నివేదించారు (2008లో 60.2% నుండి తగ్గింది), 27.9% మంది ఫుటునాన్ ను నివేదించారు (2008లో 29.9% నుండి తగ్గింది), 12.7% మంది ఫ్రెంచి (2008లో 9.7% నుండి పెరిగింది).[23][24] వాలిసు ద్వీపంలో ఇంట్లో ఎక్కువగా మాట్లాడే భాషలు వాలిసియను (82.2%, 2008లో 86.1% నుండి తగ్గింది), ఫ్రెంచి (15.6%, 2008లో 12.1% నుండి పెరిగింది), ఫుటునాను (1.9%, 2008లో 1.5% నుండి పెరిగింది).[23][24] ఫుటునా లో ఇంట్లో ఎక్కువగా మాట్లాడే భాషలు ఫుటునాను (94.5%, 2008లో 94.9% నుండి తగ్గింది), ఫ్రెంచి (5.3%, 2008లో 4.2% నుండి పెరిగింది), వాలిసియను (0.2%, 2008లో 0.8% నుండి తగ్గింది).[23][24]

2018 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 14 సంవత్సరాలు, అంతకంటే ఎక్కువ వయస్సు ఉన్న 90.5% మంది వాలిసియను లేదా ఫుటువాను మాట్లాడగలరు. చదవగలరు. వ్రాయగలరు (2008 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 88.5% నుండి పెరిగింది), 7.2% మందికి వాలిసియను లేదా ఫుటువాను భాషల పరిజ్ఞానం లేదు (2008 జనాభా లెక్కల ప్రకారం అదే శాతం).[25][26]

14 సంవత్సరాలు అంతకంటే ఎక్కువ వయస్సు ఉన్న వారిలో 2018లో 84.2% మంది ఫ్రెంచి మాట్లాడగలరు. చదవగలరు. వ్రాయగలరు (2008 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 78.2% నుండి ఎక్కువ), 11.8% మంది తమకు ఫ్రెంచి పరిజ్ఞానం లేదని నివేదించారు (2008 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 17.3% నుండి తక్కువ).[27][28] వాలిసు ద్వీపంలో 14 సంవత్సరాలు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ వయస్సు ఉన్న 85.1% మంది ఫ్రెంచి మాట్లాడగలరు, చదవగలరు, వ్రాయగలరు (2008 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 81.1% నుండి ఎక్కువ), మరియు 10.9% మంది తమకు ఫ్రెంచి పరిజ్ఞానం లేదని నివేదించారు (2008 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 14.3% నుండి తక్కువ). 14 సంవత్సరాలు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ వయస్సు ఉన్నవారు ఫ్రెంచి మాట్లాడగలరు, చదవగలరు, వ్రాయగలరు (2008 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 71.6% నుండి ఎక్కువ), 14.0% మందికి ఫ్రెంచి పరిజ్ఞానం లేదు (2008 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 24.3% నుండి తక్కువ).[27][28]

మతం

[మార్చు]
కేథడ్రలు ఆఫ్ అవరు లేడీ ఆఫ్ ది అజంప్షను మాటా-ఉటు

వాలిసు ఫుటునాలోని అత్యధికులు (99%) కాథలిక్కులు. ఈ ద్వీపం 19వ శతాబ్దంలో పీటర్ చానెల్, ఎస్‌ఎం ద్వారా సువార్త ప్రకటించబడింది. [29]వారికి వారి స్వంత వాలిసు డియోసెసు ఆఫ్ వాలిసు, ఫుటునా, మాటా ఉటు వద్ద ఒక సీతో, మెట్రోపాలిటను న్యూమియా ఆర్చ్ డియోసెసు (న్యూ కాలెడోనియా) సఫ్రాగను డియోసెసు[30]జాతి మతాలు (1.17%), బహాయి విశ్వాసం (0.86%)నాస్థికులు (0.65%) కలిగి ఉన్న వ్యక్తులు తక్కువ సంఖ్యలో ఉన్నారు.[31]

సంస్కృతి

[మార్చు]

వాలిసు ఫుటునా సంస్కృతి పాలినేషియను దాని పొరుగు దేశాలైన సమోవా, టోంగా సంస్కృతులను పోలి ఉంటుంది. వాలిసియను, ఫుటునాను సంస్కృతులు భాష, నృత్యం, వంటకాలు, వేడుకల పద్ధతులలో ఒకదానికొకటి చాలా పోలి ఉంటాయి.

చేపలు పట్టడం, వ్యవసాయం సాంప్రదాయ వృత్తులు, చాలా మంది ప్రజలు సాంప్రదాయ ఓవలు, తాటి ఫేలు ఇళ్లలో నివసిస్తున్నారు.[32] కావా అనేది పాలినేషియాలోని ఇతర ప్రాంతాలలో వలె రెండు దీవులలో తయారు చేయబడిన ఒక ప్రసిద్ధ పానీయం. ఇది ఆచారాలలో సాంప్రదాయ నైవేద్యంగా కూడా పనిచేస్తుంది.[32]అత్యంత వివరణాత్మక టాపా క్లాతు కళ వాలిసు, ఫుటునా ప్రత్యేకత.[33]

ఉవియా మ్యూజియం అసోసియేషను అనేది ఒక ప్రైవేటు మ్యూజియం ఇది రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ చరిత్రను నమోదు చేసే వస్తువుల సేకరణను కలిగి ఉంది టెర్రిటరీ.[34] ఇది మాటా ఉటు షాపింగు సెంటరు‌లో ఉంది. 2009లో అపాయింట్మెంటు ‌ద్వారా ప్రారంభించబడింది.[35]

రవాణా - కమ్యూనికేషన్లు

[మార్చు]

2018లో ఈ ప్రాంతంలో 3,132 టెలిఫోన్లు వాడుకలో ఉన్నాయి,[36] ఒక ఎఎం రేడియో స్టేషను రెండు టెలివిజను ప్రసార స్టేషన్లు. కమ్యూనికేషను ఖర్చులు పాశ్చాత్య దేశాల కంటే పది రెట్లు ఎక్కువ వాలిసు ద్వీపంలో దాదాపు 100 కి.మీ. (62 మై.) రోడ్డు మార్గాలు ఉన్నాయి. వాటిలో 16 రోడ్డు మార్గాలు తారు వేయబడ్డాయి. ఫుటునా ద్వీపంలో 20 కి.మీ. (12 మై.) రోడ్డు మార్గాలు మాత్రమే ఉన్నాయి. వీటిలో ఏవీ రోడ్డు మార్గాలు తారు వేయబడలేదు. ఈ భూభాగంలో రెండు ప్రధాన ఓడరేవులు ఉన్నాయి. అవి మాటా ఉటు, లీవా (ఫుటునా ద్వీపంలో) నౌకాశ్రయాలలో ఉన్నాయి. ఈ ఓడరేవులు వ్యాపారి మెరైను నౌకాదళానికి మద్దతు ఇస్తాయి. ఇందులో మూడు నౌకలు (రెండు ప్రయాణీకుల నౌకలు ఒక పెట్రోలియం ట్యాంకరు) ఉన్నాయి. మొత్తం 92,060 జిఆర్‌టి 45,881 టన్నులు. రెండు విమానాశ్రయాలు ఉన్నాయి: హిహిఫో విమానాశ్రయం వాలిసు‌లో ఇది 2.1 కి.మీ. (1.3 మై.) చదును చేయబడిన రన్వేను కలిగి ఉంది; పాయింటు వేల్ విమానాశ్రయం ఫుటునాలో ఇది 1 కి.మీ. (0.62 మై.) రన్వేను కలిగి ఉంది.[37] ఇప్పుడు వాలిసు‌కు అక్కడి నుండి వచ్చే ఏకైక వాణిజ్య విమానాలను కాలెడోనియాకు చెందిన ఎయిర్కలిను నిర్వహిస్తోంది. దీనికి మాటా ఉటులో కార్యాలయం ఉంది. ప్రస్తుతం వాణిజ్య పడవ ఆపరేటర్లు లేరు.

వార్తాపత్రికలు

[మార్చు]

ఫ్రెంచి హై కమిషను 1970లలో నౌవెల్లెసు డి వాలిసు ఎట్ డి ఫుటునా అనే స్థానిక వార్తాపత్రికను ప్రచురించింది.[38] ఈరోజు ఫ్రెంచి టెలివిజను నెట్వర్కు ‌ ప్రీమియరు ద్వారా ప్రసారం చేయబడిన స్థానిక కార్యక్రమం ద్వారా వార్తలు ఆన్లైన్లో అందుబాటులో ఉన్నాయి. [39]

విద్య

[మార్చు]

ఈ ప్రాంతంలో 18 ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఉన్నాయి. వాటిలో వాలిసు‌లో 12, ఫుటునాలో ఆరు ఉన్నాయి. మొత్తం 5200 కంటే ఎక్కువ మంది విద్యార్థులు ఉన్నారు.[40]

ఈ ప్రాంతంలో ఆరు జూనియరు ఉన్నత పాఠశాలలు, ఒక సీనియరు ఉన్నత పాఠశాల/ఆరవ-ఫారం కళాశాల ఉన్నాయి.[41]

  • వాలిసు‌లోని జూనియరు ఉన్నత పాఠశాలలు (కళాశాలలు)
  • ఫుటునాలోని జూనియరు ఉన్నత పాఠశాలలు: ఫియువా డి సిగవే, సిసియా డి'ఓనో
  • సీనియరు హైస్కూలు/సిక్స్తు-ఫారం కాలేజు లైసీ డి'ఎటాటు డి వాలిసు ఎట్ ఫుటునా వాలిసు‌లో ఉంది.

వ్యవసాయ ఉన్నత పాఠశాల కూడా ఉంది.[40]

హెల్తుకేరు

[మార్చు]

2018 నాటికి యావ్సు ఈ ప్రాంతంలో స్థానికంగా ఉంది. కానీ ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ నిర్మూలన కార్యక్రమానికి కేసులు నివేదించబడలేదు.[42]

ఉవియా, ఫుటునా దీవులలోని రెండు ఆసుపత్రులలో ఆరోగ్య సంరక్షణ ఉచితంగా లభిస్తుంది.[43] మూడు డిస్పెన్సరీలు కూడా ఉన్నాయి.[44]

పర్యావరణం

[మార్చు]

ఈ ప్రాంతంలో అటవీ నిర్మూలన ఒక ప్రధాన సమస్య, ఎందుకంటే కలపను ఇంధన వనరుగా నిరంతరం ఉపయోగించడం వలన అసలు అడవులలో చిన్న భాగాలు మాత్రమే మిగిలి ఉన్నాయి. తత్ఫలితంగా ఫుటునా పర్వత ప్రాంతం కోతకు గురవుతోంది. సహజ మంచినీటి వనరులు లేకపోవడం వల్ల అలోఫీలో శాశ్వత స్థావరాలు లేవు. ఉవియా, ఫుటునా దీవులలో సారవంతమైన నేల ఉండటం వల్ల వ్యవసాయ ఉత్పాదకత మరింత తగ్గుతుంది.[45]

క్రీడలు

[మార్చు]

పసిఫికు గేమ్సులో వాలిసు, ఫుటునా పోటీ పడుతున్నాయి.[46] వాలీబాలు, రగ్బీ యూనియను ఈ ప్రాంతంలో ప్రసిద్ధి చెందాయి.[47] ఫ్రాన్సు జాతీయ రగ్బీ యూనియను జట్టు కోసం ఆడటానికి అనేక మంది రగ్బీ ఆటగాళ్ళు ఉన్నారు.[48]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 "Wallis and Futuna: Islands, Districts & Major Villages - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information". ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "citypopulation.de" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 INSEE, CEROM. "Évaluation du PIB de Wallis-et-Futuna en 2019" (in ఫ్రెంచ్). Retrieved 2025-02-22.
  3. ↑ మూస:Cite French law.
  4. ↑ 4.0 4.1 "వాలిస్-ఎట్-ఫుటునా". outre-mer.gouv.fr (in ఫ్రెంచ్). Retrieved 16 అక్టోబర్ 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)
  5. ↑ 5.0 5.1 మూస:సైట్ జర్నల్
  6. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  7. ↑ మూస:సైట్ EB1911
  8. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  9. ↑ "వాలిస్ ఐలాండ్". నార్తర్న్ అడ్వకేట్. 4 అక్టోబర్ 2017. p. 1. Retrieved 18 జూన్ 2022 – via నేషనల్ లైబ్రరీ ఆఫ్ ఆస్ట్రేలియా. {{cite news}}: Check date values in: |date= (help)
  10. ↑ మూస:సైట్ పుస్తకం
  11. ↑ "వాలిస్ మరియు ఫుటునా దీవులు". InfoPlease. Retrieved 14 ఏప్రిల్ 2018.
  12. ↑ BBC News (1 June 2007). "Been and gone – fit for a King". Retrieved 3 June 2007.
  13. ↑ "Elections territoriales pour plusieurs collectivités d'Outre-mer le 20 mars" (in ఫ్రెంచ్). Retrieved 2022-01-15. {{cite web}}: Unknown parameter |వెబ్సైట్= ignored (help)
  14. ↑ "ఫ్రాన్స్ వాలిస్ మరియు ఫుటునా యొక్క కొత్త ప్రిఫెక్ట్‌ను నియమించింది". Radio New Zealand. 20 డిసెంబర్ 2018. Retrieved 27 జనవరి 2019. {{cite web}}: Check date values in: |date= (help)
  15. ↑ వాలిస్ మరియు ఫుటునా పాలకులు.org
  16. ↑ "Wetlands of Wallis and Futuna" (PDF). Secretariat of the Pacific Regional Environment Programme (SPREP) and Service de l’Environnement. 2017.
  17. ↑ డైనర్‌స్టెయిన్, ఎరిక్; et al. (2017). "భూగోళ రాజ్యంలో సగం రక్షించడానికి పర్యావరణ ఆధారిత విధానం". BioScience. 67 (6): 534–545. doi:10.1093/biosci/bix014. ISSN 0006-3568. PMC 5451287. PMID 28608869. {{cite journal}}: |first38= missing |last38= (help); |first43= missing |last43= (help); Cite has empty unknown parameters: |3= and |firstony= (help); Text "Aprstony 38" ignored (help); Text "firakst42" ignored (help)CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  18. ↑ 18.0 18.1 మూస:ఉదహరించు web
  19. ↑ 19.0 19.1 INSEE. "వాలిసు మరియు ఫుటునా పది సంవత్సరాలలో దాని జనాభాలో దాదాపు ఐదవ వంతును కోల్పోయింది" (in ఫ్రెంచ్). Retrieved 2019-04-07.
  20. ↑ "జనసంఘాల జనాభా నిర్మాణం". Noumea: Institut of Statistics and Economic Studies (ISEE-NC). Archived from the original on 13 నవంబర్ 2019. Retrieved 29 అక్టోబర్ 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= and |archive-date= (help)
  21. ↑ INSEE. "వాలిస్ ఎట్ ఫ్యూటునా - జనాభా సమీక్ష". Retrieved 2019-04-07.
  22. ↑ "Recensement général de la population | Service Territorial de la Statistique et des Etudes Economiques" (in ఫ్రెంచ్). Retrieved 2024-11-09.
  23. ↑ 23.0 23.1 23.2 23.3 STSEE. "2018 జనాభా లెక్కలు - పట్టిక Pop_06_6: లింగం వారీగా జనాభా, ఇంట్లో సాధారణంగా మాట్లాడే భాష, పదేళ్ల వయస్సు మరియు నివాస గ్రామం" (ODS) (in ఫ్రెంచ్). Retrieved 2023-03-07.
  24. ↑ 24.0 24.1 24.2 "2008 జనాభా లెక్కలు - పట్టిక Pop_06_6: లింగం ఆధారంగా జనాభా, ఇంట్లో ఎక్కువగా మాట్లాడే భాష, పదేళ్ల వయస్సు మరియు నివాస గ్రామం ఆధారంగా" (in ఫ్రెంచ్). ఫ్రాన్స్ ప్రభుత్వం. Archived from the original (XLS) on 2011-06-04. Retrieved 3 అక్టోబర్ 2009. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)
  25. ↑ మూస:Cite వెబ్
  26. ↑ "2008 జనాభా లెక్కలు - పట్టిక Pop_06_4: లింగం వారీగా జనాభా, పాలినేషియన్ భాష పరిజ్ఞానం మరియు నివాస గ్రామం వారీగా" (in ఫ్రెంచ్). ఫ్రాన్స్ ప్రభుత్వం. Archived from the original (XLS) on 2011-06-04. Retrieved 3 అక్టోబర్ 2009. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)
  27. ↑ 27.0 27.1 STSEE. "2018 జనాభా లెక్కలు - పట్టిక Pop_06_2: లింగం వారీగా జనాభా, ఫ్రెంచ్ పరిజ్ఞానం మరియు నివాస పరిపాలనా యూనిట్ వారీగా" (ODS) (in ఫ్రెంచ్). Retrieved 2023-03-07.
  28. ↑ 28.0 28.1 "2008 జనాభా లెక్కలు - పట్టిక Pop_06_2: లింగం వారీగా జనాభా, ఫ్రెంచ్ పరిజ్ఞానం మరియు నివాస గ్రామం వారీగా" (in ఫ్రెంచ్). ఫ్రాన్స్ ప్రభుత్వం. Archived from the original (XLS) on 2011-06-04. Retrieved 3 అక్టోబర్ 2009. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)
  29. ↑ "The World Factbook – Central Intelligence Agency". www.cia.gov. Retrieved 14 April 2018.
  30. ↑ "Diocese of Wallis et Futuna". GCatholic. Retrieved 24 June 2022.
  31. ↑ "Regional ప్రొఫైల్ వాలిస్ మరియు ఫ్యూటునా". theARDA. Retrieved 22 మే 2025.
  32. ↑ 32.0 32.1 Wallis & Futuna Business Law Handbook: Strategic Information and Laws. International Business Publications, USA. 1 జనవరి 2012. pp. 37–. ISBN 978-1-4387-7141-0. Retrieved 9 మే 2013.
  33. ↑ Hinz, Earl R.; Howard, Jim (2006). Landfalls of Paradise: Cruising Guide to the Pacific Islands. University of Hawaii Press. pp. 220–. ISBN 978-0-8248-3037-3.
  34. ↑ Mayer, Raymond; Nau, Malino; Pambrun, Eric; Laurent, Christophe (2006). "Chanter la guerre à Wallis ('Uvea)". Journal de la Société des Océanistes (in ఫ్రెంచ్) (122–123): 153–171. doi:10.4000/jso.614.
  35. ↑ బెర్నార్డ్ క్లైన్, La Lettre d'Histoire-Géographie అక్టోబరు-నవంబరు 2009, నం. 4
  36. ↑ "వాలిస్ మరియు ఫుటునా". CIA వరల్డ్ ఫ్యాక్ట్‌బుక్. Retrieved 24 జూన్ 2022.
  37. ↑ డొమినిక్ మాక్సిమిలియన్ రామిక్ (26 మే 2009). "Futuna - přílet z Wallisu - ఫుటునా ద్వీపానికి ఎగురుతూ (వాలిస్ నుండి)". Archived from the original on 2021-12-11. Retrieved 14 ఏప్రిల్ 2018 – via YouTube.
  38. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  39. ↑ "Wallis-et-Futuna la 1ère : actualités et info en direct de Wallis-et-Futuna, replays TV et radio". Wallis-et-Futuna la 1ère (in ఫ్రెంచ్). Retrieved 2020-09-16.
  40. ↑ 40.0 40.1 "LIVRET D'ACCUEIL వాలిస్ ఎట్ ఫుటునా Archived 2017-10-10 at the Wayback Machine." వాలిస్ మరియు ఫుటునా. పేజీ. 22 (22/28). 14 సెప్టెంబర్ 2016న పునరుద్ధరించబడింది.
  41. ↑ "కార్టోగ్రాఫీ డెస్ ఎటాబ్లిస్మెంట్స్ డు సెకండ్ డిగ్రీ." వాలిస్ మరియు ఫుటునా. 24 జూన్ 2016. 14 సెప్టెంబర్ 2016న తిరిగి పొందబడింది.
  42. ↑ మూస:సైట్ జర్నల్
  43. ↑ "వాలిస్ మరియు ఫుటునా - ఎకానమీ". Encyclopedia Britannica.
  44. ↑ "వాలిస్ మరియు ఫుటునా (ఫ్రాన్స్) కోసం ప్రయాణ చిట్కాలు, నవీకరించబడిన అంతర్జాతీయ. గైడ్ – ట్రావెల్ మెడిసిన్, ఇంక్". www.travmed.com.
  45. ↑ "The World Factbook". Central Intelligence Agency. 15 February 2023.
  46. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  47. ↑ మూస:సైట్ వెబ్
  48. ↑ Smith, Tony. "Six Nations: వాలిస్ మరియు ఫుటునా ఆటగాళ్ళు ఫ్రాన్స్ టైటిల్ ఆశలను ఎలా పెంచారు". Stuff. Retrieved 2024-04-05.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=వల్లిస్_%26_ఫుటునా_దీవులు&oldid=4594311" నుండి వెలికితీశారు