వై.వి. చంద్రచూడ్
యశ్వంత్ విష్ణు చంద్రచూడ్ జస్టీస్ | |
|---|---|
 | |
| 16వ భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి | |
| In office 22 ఫిబ్రవరి 1978 – 11 జూలై 1985 | |
| Appointed by | నీలం సంజీవరెడ్డి |
| అంతకు ముందు వారు | మీర్జా హమీదుల్లా బేగ్ |
| తరువాత వారు | పి.ఎన్. భగవతి |
| వ్యక్తిగత వివరాలు | |
| జననం | 1920 జూలై 12 పూణే, బాంబే ప్రెసిడెన్సీ, బ్రిటిష్ ఇండియా |
| మరణం | 2008 జూలై 14 (వయసు: 88) ముంబాయి, మహారాష్ట్ర, భారతదేశం |
| జాతీయత | భారతీయుడు |
| జీవిత భాగస్వామి | ప్రభ |
| సంతానం | డి.వై. చంద్రచూడ్, నిర్మల |
యశ్వంత్ విష్ణు చంద్రచూడ్ (మరాఠీ: यशवंत विष्णू चंद्रचूड) (12 జూలై 1920 – 14 జూలై 2008) 16వ భారతదేశ ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా 1978 ఫిబ్రవరి 22 నుండి 1985 జూలై 11 వరకు పనిచేశాడు. భారత దేశ చరిత్రలో అత్యధిక కాలం 7 సంవత్సరాల, 4 నెలలు భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా పనిచేసిన వ్యక్తిగా ఇతడు ప్రసిద్ధుడు.
భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా
[మార్చు]ఇతడు మొరార్జీ దేశాయ్ ప్రధానమంత్రిగా ఉన్నప్పుడు జనతా ప్రభుత్వ హయాంలో ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా నియమించబడ్డాడు. ఇతడు పదవిలో ఉన్న కాలంలో "కిస్సా కుర్సీకా" కేసులో సంజయ్ గాంధీని జైలుకు పంపాడు. కొంతకాలానికి ఇందిరాగాంధీ నేతృత్వంలోని కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం తిరిగి అధికారం చేపట్టాక ఇతడు కేంద్ర ప్రభుత్వానికి బలమైన ప్రత్యర్థిగా మారాడు. న్యాయవ్యవస్థలో ప్రభుత్వం జోక్యం కల్పించుకోకుండా స్వతంత్రంగా వ్యవహరించడానికి ఇతడు తోడ్పడ్డాడు. ఈ కారణం చేతనే ఇతని పదవీ విరమణ తరువాత ఎటువంటి ప్రభుత్వ పదవీ ఇతనికి వరించలేదు.
హెబియస్ కార్పస్ కేసు
[మార్చు]భారత రాజ్యాంగ చరిత్రలో ఈ కేసు అత్యంత ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకుంది. ఇందిరా గాంధీ ప్రధానిగా ఉన్నప్పుడు విధించిన భారత అత్యవసర స్థితి (1975-1977) సమయంలో ఐదు మంది సుప్రీం కోర్టు సీనియర్ జడ్జిలతో కూడిన ధర్మాసనం ఈ హెబియస్ కార్పస్ కేసు విచారణను చేపట్టింది.[1]. మీసా చట్టం క్రింద నిర్భందించబడిన వారు ఈ కేసులో తమకు భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 21 క్రింద సంప్రాప్తమైన జీవించే హక్కు, స్వేచ్ఛాహక్కును ఎమర్జెన్సీ కాలంలో తొలగించరాదని వాదించారు. ఆ సమయంలోనే భారత రాజ్యాంగం, అత్యవసర పరిస్థితిలో రాజ్యాంగంలోని 21వ అధికరణం కింద జీవించే హక్కుతో సహా అన్ని ప్రాథమిక హక్కులను నిలిపివేయవచ్చని పేర్కొంది. అందువల్ల, హేబియస్ కార్పస్ మెజారిటీ తీర్పు భారత రాజ్యాంగ రూపకర్తల అసలు ఉద్దేశానికి అనుగుణంగా ఉంది. అయితే, ఇందిరా గాంధీ ప్రభుత్వం అత్యవసర పరిస్థితి సమయంలో తమ అధికారాలను దుర్వినియోగం చేసింది. ఫలితంగా, భారతదేశంలో "అసలు ఉద్దేశం" సిద్ధాంతం ఎప్పుడూ స్థిరమైన స్థానాన్ని పొందలేదు.
హెబియస్ కార్పస్‌కు విస్తృతమైన హైకోర్టు మద్దతు ఉన్నప్పటికీ, జస్టిస్ చంద్రచూడ్, జస్టిస్ ఎ.ఎన్. రే, పి.ఎన్. భగవతి ఎం.హెచ్. బేగ్‌లతో కలిసి ఈ వాదనను తిరస్కరించారు,[2] ఇలా పేర్కొన్నారు: '27 జూన్ 1975 నాటి రాష్ట్రపతి ఉత్తర్వు దృష్ట్యా, నిర్బంధ ఉత్తర్వు యొక్క చట్టబద్ధతను సవాలు చేయడానికి హెబియస్ కార్పస్ లేదా మరే ఇతర రిట్ లేదా ఉత్తర్వు లేదా ఆదేశం కోసం హైకోర్టు ముందు ఆర్టికల్ 226 క్రింద ఎటువంటి రిట్ పిటిషన్‌ను దాఖలు చేయడానికి ఎవరికీ అర్హత లేదు.' జస్టిస్ హెచ్.ఆర్. ఖన్నా మాత్రమే భిన్నాభిప్రాయం వ్యక్తం చేశారు, అతని భిన్నాభిప్రాయం విస్తృతంగా ప్రశంసించబడింది. ఖన్నా యొక్క భిన్నాభిప్రాయం 'క్రియాశీల'మైనది - మరియు అతని అభిప్రాయం పొందిన చట్టబద్ధత కారణంగా, భారతదేశంలో 'న్యాయ క్రియాశీలత' ఇతర ప్రాంతాల కంటే ఎక్కువ చట్టబద్ధమైనదిగా పరిగణించబడుతుంది.
మినర్వా మిల్స్ కేసు
[మార్చు]మినర్వా మిల్స్ కేసులో, భారత సుప్రీంకోర్టు ప్రాథమిక నిర్మాణ సూత్రం అర్థవ్యాఖ్యానంపై ముఖ్యమైన స్పష్టతలను అందించింది. సర్వసమ్మతంగా, భారత రాజ్యాంగాన్ని సవరణ చేసే పార్లమెంటు అధికారానికి స్వయం పరిమితి ఉందని కోర్టు తీర్మానించింది. ఈ పరిమితి ఉన్న అధికారాన్ని ఉపయోగించి పార్లమెంటు తనకు అపరిమిత అధికారాన్ని ఇచ్చుకోవడం సాధ్యం కాదు. అదనంగా, మెజారిటీ సభ్యుల అభిప్రాయంతో, కోర్టు పార్లమెంటు సవరణ చేసే అధికారాన్ని నాశనం చేసే అధికారంగా పరిగణించలేదని ప్రకటించింది. అందువల్ల, పార్లమెంటు వ్యక్తుల ప్రాథమిక హక్కులను, ముఖ్యంగా స్వేచ్ఛా హక్కు, సమానత్వ హక్కులను బలహీనపరచలేదు.
షా బానో కేసు
[మార్చు]షా బానో కేసులో, ప్రధాన న్యాయమూర్తి చంద్రచూడ్ నేతృత్వంలోని ధర్మాసనం మతనిరపేక్ష స్థిరస్థితిని అవలంబించింది. ఇది 1973 క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్‌లోని ఒక నిబంధనను అనుసరించి, విడాకులు పొందిన ముస్లిం మహిళకు పోషణ సాయం అందించాలని ఉత్తర్వులు జారీ చేసింది. ఈ చట్టం లౌకికమైనది కావడంతో, సుప్రీంకోర్టు తీర్పు కూడా ఆ దిశగా ఉండింది.
ఈ కేసు ఫలితంగా, రాజీవ్ గాంధీ ప్రభుత్వం, తన సంపూర్ణ మెజారిటీతో, ముస్లిం మహిళలు (విడాకుల సందర్భంలో హక్కుల రక్షణ) చట్టం, 1986ను అమలు చేసింది. ఈ చట్టం సుప్రీంకోర్టు లౌకికమైన తీర్పును బలహీనపరిచింది.
బాంబే మురికివాడ నివాసితుల కేసు
[మార్చు]ఓల్గా టెల్లిస్ & ఇతరులు వర్సెస్ బాంబే మున్సిపల్ కార్పొరేషన్ & ఇతరులు మధ్య జరిగిన కేసులో ఈయన ఇచ్చిన తీర్పు మరో మైలురాయి.
వ్యక్తిగత జీవితం
[మార్చు]చంద్రచూడ్ తన విద్యను పుణెలోని నూతన్ మరాఠీ విద్యాలయ హైస్కూల్, ఎల్ఫిన్స్టోన్ కాలేజ్ మరియు ఐ.ఎల్.ఎస్. లా కాలేజీలలో పూర్తిచేశాడు.
ఇతడు 14 జూలై 2008న బాంబే హాస్పిటల్‌లో చేరిన కొద్ది సమయానికే కన్నుమూశాడు. ఇతనికి భార్య ప్రభ, కుమారుడు ధనంజయ వై. చంద్రచూడ్ ( భారత సుప్రీంకోర్టు 50వ ప్రధాన న్యాయమూర్తి), అలాగే కుమార్తె నిర్మల ఉన్నారు.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ (A.D.M. Jabalpur vs. Shukla)
- ↑ Jos. Peter D'Souza (June 2001). "A.D.M. Jabalpur vs Shukla: When the Supreme Court struck down the Habeas Corpus". PUCL Bulletin. Archived from the original on 26 మే 2018. Retrieved 16 September 2007.