శివ ప్రసాద్ గుప్తా
శివ ప్రసాద్ గుప్తా | |
|---|---|
 1988 భారతదేశపు స్టాంపుపై శివప్రసాద్ గుప్తా బొమ్మ | |
| జననం | 1883 జూన్ 28 |
| సుపరిచితుడు/ సుపరిచితురాలు | స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు |
శివ ప్రసాద్ గుప్తా ( 1883 జూన్ 28 - 1944 ఏప్రిల్ 24) భారతీయ స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు, పరోపకారి, జాతీయ కార్యకర్త. ఇతను వారణాసిలో కాశీ విద్యాపీఠాన్ని స్థాపించాడు. అంతేకాకుండా శివప్రసాద్ 'ఆజ్' అనే పేరుతో జాతీయ దినపత్రికని కూడా స్థాపించాడు. ఇతను "జమీందార్" కుటుంబానికి చెందినప్పటికీ, అతను తన మొత్తం జీవితాన్ని స్వాతంత్ర్య పోరాటంలోని వివిధ ఉద్యమాలలో చురుకుగా పాల్గొనడానికి, సహాయం చేయడానికి, ఆర్థిక సహాయం చేయడానికి అంకితం చేశాడు.[1] ఇతను మహాత్మా గాంధీ, పండిట్ జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ, బాల గంగాధర్ తిలక్, మహామాన మదన్ మోహన్ మాలవ్యలకు సన్నిహితుడు. అక్బర్‌పూర్లో, దేశీయంగా తయారు చేయబడిన ఖాదీ దుస్తుల ఉత్పత్తి, అమ్మకాలను ప్రోత్సహించడానికి భారతదేశంలో మొదటి గాంధీ ఆశ్రమాన్ని ఏర్పాటు చేయడానికి అతను 150 ఎకరాల (0.61 కిమీ 2) భూమిని దానంగా ఇచ్చాడు.
జీవిత విశేషాలు[మార్చు]
జ్ఞానమండలం లిమిటెడ్ ప్రచురణ అయిన హిందీ దినపత్రిక ఆజ్ను 1920లో భారత స్వాతంత్ర్య పోరాటాన్ని సులభతరం చేయడానికి గుప్తా ప్రారంభించాడు.[2] గుప్తా అనేక సంవత్సరాలు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌లో కోశాధికారిగా ఉన్నాడు. అతను వారణాసిలో కాశీ విద్యాపీఠ్‌ను స్థాపించాడు, [3] అది ఇప్పుడు విశ్వవిద్యాలయంగా ఉంది. చదువును విడిచిపెట్టి భారతదేశంలో స్వాతంత్ర్య ఉద్యమంలో చేరిన యువతకు వారి విద్యను పూర్తి చేయడానికి అవకాశం కల్పించాడు.[4] ఈ జాతీయ విద్యా సంస్థ కోసం గుప్తా ఒక మిలియన్ రూపాయలను విరాళంగా ఇచ్చాడు. భారతదేశం రిలీఫ్ మ్యాప్ పాలరాయిపై చెక్కబడిందని, అందులో భారత్ మాత ఆలయాన్ని నిర్మించానని అతను అన్నాడు. ఈ ఆలయాన్ని 1936లో మహాత్మా గాంధీ ప్రారంభించాడు.
1928లో వారణాసిలో జరిగిన మొదటి జాతీయ కాంగ్రెస్‌కు సంబంధించిన మొత్తం ఖర్చు, ఏర్పాట్లను గుప్తా తన నివాసం "సేవా ఉపవన్‌"లో చేశాడు, ఈ ఉపవన్‌ భవనం వారణాసి కలెక్టర్ అయిన తన స్నేహితుడు మిస్టర్ కాట్లీ కోసం సర్ ఎడ్విన్ లుటియన్స్ రూపొందించిన హెరిటేజ్ బిల్డింగ్, దీనిని గుప్తా కొనుగోలు చేసాడు. దీనికి మహాత్మా గాంధీ 'సేవా ఉపవన్‌' అని పేరు పెట్టాడు. ఈ భవనాన్ని పవిత్ర గంగా నదికి పశ్చిమ ఒడ్డున 20 ఎకరాల (81,000 మీ2) భూమిలో 75,000 చ.అ.ల ప్రాంతంలో నిర్మించారు. శివ ప్రసాద్ గుప్తా రూ. 1,01,000/- లను 20వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో, బనారస్ హిందూ యూనివర్శిటీ నిర్మాణానికి మొదటి విరాళంగా ఇచ్చాడు. ఈ యూనివర్సిటీ కోసం మదన్ మోహన్ మాలవ్య ప్రేరణ, నాయకత్వంలో వివిధ రాచరిక రాష్ట్రాలు, పారిశ్రామిక సంస్థల నుండి మొత్తం 50 లక్షలు విరాళంగా సేకరించబడింది.
బిరుదులు[మార్చు]
గాంధీజీ గుప్తాకు "రాష్ట్ర రత్న-జాతి రత్నం" బిరుదును ప్రదానం చేశాడు.
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ "पांडेय बेचन शर्मा उग्र :: :: :: अपनी खबर :: आत्मकथा". www.hindisamay.com. Retrieved 2023-05-14.
- ↑ Singh, Uma Shanker (2015). "The Politics of Mass Mobilisation: Eastern Uttar Pradesh, c. 1920-1940". Social Scientist. 43 (5/6): 93–114. ISSN 0970-0293. JSTOR 24642349.
- ↑ "वाराणसी के बाबू शिव प्रसाद गुप्त ने देश को दी काशी विद्यापीठ और भारत माता मंदिर की सौगात - Babu Shiv Prasad Gupta of Varanasi gives gift of Kashi Vidyapeeth and Bharat Mata Mandir to the country Jagran Special". Jagran. Retrieved 2023-05-14.
- ↑ "The goddess and the nation : mapping Mother India | WorldCat.org". www.worldcat.org. Retrieved 2023-05-14.