సతి (హిందూ దేవత)
| సతి | |
|---|---|
 19వ శతాబ్దపు కాళీఘాట్ పెయింటింగ్ సతీదేవికి శివుడు దుఃఖించాడు. | |
| శక్తి దేవత, వైవాహికFelicity and Longevity | |
| ఇతర పేర్లు | దాక్షాయణి, దాక్షకన్య |
| దేవనాగరి | सती |
| సంస్కృత అనువాదం | సతి |
| అనుబంధం | దేవి, ఆది పరాశక్తి, పార్వతి |
| నివాసం | కైలాస పర్వతం |
| భర్త / భార్య | శివ |
| పిల్లలు | రుద్ర సావర్ణి మను (12వ మనువు, మానవ పురాణం ప్రకారం) |
| పాఠ్యగ్రంథాలు | పురాణాలు, కుమారసంభవం, తంత్రం |
| తండ్రి | దక్ష |
| తల్లి | ప్రసూతి |
సతీదేవి దక్షప్రజాపతి కూతురు శివుని మొదటి భార్య..ఆష్టాదశశక్తి పీటాలకు ఆది దేవత పరమశివున్ని ప్రేమించి తన తండ్రిని ధిక్కరించి కళ్యాణం చేసుకుంది. ఆమె సాధారణంగా శివుని మొదటి భార్యగా పరిగణించబడుతుంది. .ధక్షుడు శివునకు వ్యతిరేకంగా యజ్ఞం ప్రారంబించి దేవతలనందరినీ అహ్వానించి శివున్ని ఆహ్వానించడు.పరమేశ్వరుడు ఆగ్రహం చెంది మౌనంగా ఉంటాడు.సతీదేవి పోవాలని పట్టుబడగా తనను ఒక్కదాన్నే ఆమె పుట్టినింటికి పంపుతాడు.ఎంతో సంతోషంగా పుట్టినింటికి పోయిన సతీదేవిని ఎవరూ పట్టించుకోరు.కనీసం పలకరించరు.తండ్రి ఆమెను ధూషిస్తాడు.అవమానం భరించలేక సతీదేవి ఆయజ్ఞంలో ప్రాణత్యాగం చేస్తుంది.ఆ విషయం తెలిసిన శివుడు ఆగ్రహంతో ఆ యజ్ఞ ప్రాంతాన్ని సర్వనాశనం చేసి ధక్షున్ని ఆంతం చేసి సతీదేవి మృత శరీరాన్ని భుజాన వేసుకుని రోధిస్తూ విశ్వాంతరాల వైపు బయలు దేరుతాడు శివుని ఆవేధన తీర్చడం కోసం తన చక్రాయిధంతో సతీదేవి శరీరాన్ని పన్నెండు బాగాలుగా ఖండిస్తాడు అ ఖండిత బాగాలు పడిన ప్రధేశాల్లో అమ్మవారు మహాశక్తిగా అవతరించింది. ఆమె పునర్జన్మ పొంది పార్వతిగా మరల శివుని వివాహం చేసుకుంటుంది. సతీదేవి గురించిన తొలి ప్రస్తావనలు రామాయణం, మహాభారత కాలంలో కనిపిస్తాయి. అయితే ఆమె కథకు సంబంధించిన వివరాలు పురాణాలలో కనిపిస్తాయి.[1]
వ్యుత్పత్తి శాస్త్రం[మార్చు]
"సతీ" అనే పదానికి "నిజం", "ధర్మం" లేదా "గొప్ప" అని అర్ధం. ఈ పదం "సత్" నుండి ఉద్భవించింది, దీని అర్థం "సత్యం". పూర్తి ధర్మం లేదా సత్యంతో తమ భర్తలకు సేవ చేసే స్త్రీలకు కూడా ఈ పదం ఉపయోగించబడుతుంది. మధ్యయుగ కాలంలో ఉపఖండం అంతటా వితంతువులను కాల్చే పద్ధతి (సతి) పెరగడం ప్రారంభమైంది, తమను తాము కాల్చుకున్న వితంతువులను "సతీ" అని కూడా పిలుస్తారు. ఈ విధానాన్ని సతీ సహగమనం అంటారు.[2]
చరిత్ర, వచన నేపథ్యం[మార్చు]
పండితులు విలియం J. వింకిన్స్, డేవిడ్ R. కిన్స్లీ ప్రకారం, వేద గ్రంథాలు (2వ సహస్రాబ్ది BCE) సతి-పార్వతిని పేర్కొనలేదు. అయితే రుద్రతో సంబంధం ఉన్న ఇద్దరు దేవతలను సూచించాయి - రుద్రాణి అంబిక. కేన ఉపనిషత్తులో ఉమా-హేమావతి అని పిలువబడే ఒక దేవత దేవతలకు, సర్వోన్నత బ్రహ్మకు మధ్య మధ్యవర్తిగా కనిపిస్తుంది, కానీ శివునితో సంబంధం లేదు.[3]
పురాణములు[మార్చు]
జననం, ప్రారంభ జీవితం[మార్చు]
బ్రహ్మ దేవుని సృష్టించిన ప్రజాపతి దక్షుడు.. అతను మను, శతరూపల కుమార్తె ప్రసూతిని వివాహం చేసుకున్నాడు, చాలా మంది కుమార్తెలను కలిగి ఉన్నాడు. సతి అందరి కంటే చిన్నది, దక్షుడికి ఇష్టమైనది.[4]
వివాహం[మార్చు]
సతీదేవి చాలా అందంగా ఉంటుందని నమ్ముతారు, అయితే పురాణాలలో ఆమె తపస్సు, భక్తి ప్రస్తావన ఉంది, ఇది సన్యాసి శివుని హృదయాన్ని గెలుచుకుంది. పురాణాల ప్రకారం, సతీదేవి తన తండ్రి రాజభవనంలోని విలాసాలను విడిచిపెట్టి, సన్యాసి జీవితం, శివుని ఆరాధన తపస్సు కోసం తనను తాను అంకితం చేసుకోవడానికి అడవికి పోతుంది.[5]
దక్ష యజ్ఞం, స్వీయ దహనం[మార్చు]
సతితో ముడిపడి ఉన్న అత్యంత ప్రముఖ పురాణం తన తండ్రికి వ్యతిరేకంగా నిరసిస్తూ ఆమె స్వీయ దహనం. ఈ సంఘటనను ప్రస్తావించిన మొదటి వచనం తైత్తరీయ సంహిత, తరువాత ఇది రామాయణం, మహాభారతాలలో కనిపిస్తుంది.
శక్తి పీఠాల ఏర్పాటు[మార్చు]
సతీదేవికి సంబంధించిన మరో ముఖ్యమైన పురాణం శక్తి పీఠం ఏర్పాటు. శక్తి పీఠాలు మాతృ దేవత పుణ్యక్షేత్రాలు లేదా దివ్య స్థలాలు, సతీ శవం శరీర భాగాలు పడిపోవడం వల్ల శక్తి ఉనికిని కలిగి ఉంటుందని నమ్ముతారు.
పునర్జన్మ[మార్చు]
శివుడు తన సన్యాసి ఆశ్రమాన్ని విడిచి పెట్టి పర్వతరాజు కుమార్తె అయిన పార్వతిగా పునర్జన్మ పొందిన సతీదేవిని వివాహం చేసుకుంటాడు. ఆమె శివుని గూర్చి తపస్సు చేసి అతనిని వివాహం చేసుకుంటుంది.
వారసత్వం, ఆరాధన[మార్చు]
ప్రాచీన సంస్కృత సాహిత్యాన్ని రూపొందించడంలో దక్ష యజ్ఞం, సతీదేవి స్వీయ దహనం పురాణాలు అపారమైన ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉన్నాయి. భారతదేశ సంస్కృతిపై కూడా ప్రభావం చూపాయి. ఇది శక్తి పీఠాల భావన అభివృద్ధికి దారితీసింది, అక్కడ శక్తివాదాన్ని బలోపేతం చేసింది. పురాణాలలోని అపారమైన పౌరాణిక కథలు దక్ష యజ్ఞాన్ని దాని మూలానికి కారణం. ఇది శైవమతంలో ఒక ముఖ్యమైన సంఘటన, దీని ఫలితంగా సతీదేవి స్థానంలో పార్వతీ దేవి ఉద్భవించింది. శివుడిని గృహస్తాశ్రమి (గృహస్థుడు)గా చేయడం గణేశుడు, కార్తికేయ ఆవిర్భావానికి దారితీసింది. [6]
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ Journal of Historical Research (in ఇంగ్లీష్). Department of History, Ranchi University. 2004.
- ↑ Viswanathan, Priya (2015-07-15). "Devi Sati - A Tale of Passion and Honour". Dolls of India (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-09-04.
- ↑ World Encyclopaedia of Interfaith Studies: World religions (in ఇంగ్లీష్). Jnanada Prakashan. 2009. ISBN 978-81-7139-280-3.
- ↑ "Mata Hinglaj Yatra: To Hingol, a pilgrimage to reincarnation". The Express Tribune. 2016-04-19. Retrieved 2021-01-09.
- ↑ "Kottiyoor Devaswam Temple Administration Portal". kottiyoordevaswom.com/. Kottiyoor Devaswam. Retrieved 20 July 2013.
- ↑ "Navadurga | 9 Swaroop of Maa Durga Hindu Devi knows as Navadurga". MaaDurga. 2019. Retrieved 6 May 2019.