స్వామినేని ముద్దునరసింహంనాయుడు
స్వామినేని ముద్దునరసింహంనాయుడు (1792-1856) వ్యవహారిక భాషావాది, తొలి తెలుగు వ్యాసకర్త.[1] తొలి తెలుగు వ్యావహారికభాషా వచన గ్రంథం హితసూచని (1853) రచయిత.[2] హేతువాది. ఈయన పెద్దాపురం జిల్లా మునసబుగా పనిచేస్తూ చనిపోయారు. హితసూచనిని ముద్దునరసింహంనాయుని మరణానంతరం రాజమండ్రిలో న్యాయవాదిగా పనిచేస్తున్న ఆయన కుమారుడు రంగప్రసాధనాయుడు తొలిసారిగా 1862లో ముద్రింపజేశాడు.[3] ఆ పుస్తకాన్ని 1986 లో రాజమండ్రి ఆంధ్రకేసరి యువజన సమితి వారు పునర్ముద్రించారు.
చిన్నయసూరి వంటి పండితులు అలంకారభూషితమైన గ్రాంధికభాషలో రచనలు చేస్తున్న సమయంలో ముద్దునరసింహంనాయుడు ధైర్యంగా వ్యవహారిక భాషలో అనేక విషయాలపై వ్యాసాలను ప్రకటించడం మొదలుపెట్టి తెలుగు గద్యరచనకు వ్యవహారిక భాషే మేలైనదని సూచించాడు. హితసూచనిలో నరసింహనాయుడు వ్యవహారిక తెలుగు భాషలో చదువు, పెళ్ళి తదితర జీవితానికి సంబంధించిన విషయాలపై ఎనిమిది వ్యాసాలను పొందుపరచాడు. ఈయన వ్యాసాలను సాధారణంగా ఉపయోగించబడే పదప్రయోగమైన వ్యాసం అనకుండా, ప్రమేయాలన్నాడు.[4][5] కవి, నాటక కర్త, పాత్రికేయుడు సామినేని ముద్దుకృష్ణ ముద్దునరసింహంనాయుడుకి ముని మనుమడు.
1862 లోరచించబడిన ఆ హితసూచని చాల గొప్ప గ్రంథము అని వాడుక భాషాకోవిదులు గిడుగు రామమూర్తి పంతులు గారు నరసింహనాయుడుగారి మనుమలు శ్రీ ముద్దు కృష్ణగారు 1924 లో కలుసుకున్నప్పుడు చెప్పినట్లుగా 1986 లో ప్రకటించబడిన హితసూచని సంకలనానికి ప్రవేశికలో ఆరుద్రగారు వ్రాశారు.[6]
ఆరుద్ర ప్రశంస
[మార్చు]1986 లో పునర్ముద్రించిన హితసూచని పుస్తకానికి ముందుమాట రాస్తూ ఆరుద్ర ముద్దునరసింహం గురించి ఇలా రాసాడు:[7]
ముద్దునరసింహంగారు ఈ వాక్యగ్రంథంలో వెలిబుచ్చిన అభ్యుదయ భావాలు గొప్పవి. ఆయన వేగుచుక్క.డ మూఢాచారాలు, అంధవిశ్వాసాలు చిమ్మచీకట్లలాగ ఆవరించిన నిశాంత సమయంలో ఇంక అరుణోదయం కాబోతోందని చాటే వెలుగుల చుక్క. ఇహలోక విరుద్ధులైన వాటిని ఆయన తోసిపుచ్చిన హేతువాది. ఆడపిల్లలకు రజస్వలానంతరమేకాక పూర్ణవయస్సు వచ్చాక వాళ్ళ ఇష్టంతోనే పెళ్ళిచేయాలని సప్రమాణంగా వాదించిన దిట్ట. దెయ్యాలూ భూతాలూ దివ్యదృష్టి వగైరాలను తూర్పారబట్టిన గట్టివాడు. ఇతర లోహాలను బంగారం చేయడం అసంభవమని రుజువు చేసిన వేత్త. వాడుకభాషలో వాక్యగ్రంథాలకు బహుశా ఆద్యుడు.
ముద్దునరసింహంనాయుని ఇతర రచనలు
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Encyclopaedia of Indian Literature: devraj to jyoti, Volume 2 edited by Amaresh Datta
- ↑ Pr. G.n.reddy (1988). The Influence Of English On Telugu Literature (1800-01950).
- ↑ Encyclopaedia of Indian Literature: sasay to zorgot, Volume 5 edited by Mohan Lal
- ↑ A History of Indian Literature: 1800-1910, western impact: indian ..., Volume 8 By Sisir Kumar Das
- ↑ స్వామినీన ముద్దు నరసింహనాయుడు గారు దిగవల్లి వేంకట శివరావు సమాలోచన February 1, 1981
- ↑ "హితసూచని" (1986) ఆంధ్రకేసరి యువజన సమితి, రాజమండ్రి వారి ప్రచురణ with introduction by ఆరుద్ర
- ↑ "హిత సూచని". ఈమాట. 2019-01-01. Archived from the original on 2023-04-25. Retrieved 2025-09-26.