రాయ్పూర్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
సుల్తాన్ ఖాదర్ (చర్చ | రచనలు) |
సుల్తాన్ ఖాదర్ (చర్చ | రచనలు) |
||
| పంక్తి 75: | పంక్తి 75: | ||
== చరిత్ర == |
== చరిత్ర == |
||
పురాతత్వ శాస్త్రవేత్తలు జరిపిన తవ్వకాలలో లభించిన పలు సాక్ష్యాలు మరియు శిధిలమైన పలు కోటలలో జరిపిన తవ్వకాలలో లభించిన ఆధారాలు రాయ్పూర్ ఉనికిని చాటుతున్నాయి. [[మౌర్య సామ్రాజ్యం]] నుండి రాయ్పూర్ ఉనికి కలదని చాటిచెప్పే పలు ఆధారాలు వివిధ సాహిత్య గ్రంధములలో పొందుపరచబడ్డాయి.రాయ్పూర్ జిల్లా ఒకప్పుడు దక్షిణ కోసల్‌లో భాగంగా ఉండేది మరియు మౌర్య సామ్రాజ్యం కింద పరిగణించబడింది. రాయ్పూర్ తరువాత హైహాయ రాజుల రాజధానిగా ఉంది, ఈ కాలంలో ఛత్తీస్‌గఢ్ లోని పలు కోటలు ఇక్కడినుండే నియంత్రించబడ్డాయి. క్రీస్తు శకం 2 నుండి 3 శతాబ్దాల మధ్య [[శాతవాహనులు]] ఈ భూభాగాన్ని పరిపాలించారు.నాల్గవ శతాబ్దంలో [[సముద్ర గుప్తుడు]] ఈ ప్రాంతాన్ని జయించాడు, కాని ఈ ప్రాంతం 5 మరియు 6 వ శతాబ్దాలలో సరభపురి రాజులు మరియు తరువాత నాలా రాజుల ఆధీనంలోకి వచ్చింది. తరువాత సోమవంశీ రాజులు ఈ ప్రాంతంపై నియంత్రణ సాధించారు మరియు సిర్పూర్‌తో తమ రాజధాని నగరంగా పరిపాలించారు. తుమ్మన్ యొక్క కల్చురి రాజులు ఈ భాగాన్ని చాలాకాలం పాలించారు, రతన్పూర్ రాజధానిగా చేశారు. ఈ రాజవంశం రాజు రామచంద్ర రాయ్పూర్ నగరాన్ని స్థాపించి, తరువాత దానిని తన రాజ్యానికి రాజధానిగా మార్చారని నమ్ముతారు<ref>{{Cite web|url=http://raipur-heritage.mapunity.com/|title=Raipur Heritage and History|website=raipur-heritage.mapunity.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190108145552/http://raipur-heritage.mapunity.com/|archive-date=8 January 2019|access-date=2019-01-08|df=dmy-all}}</ref>. |
పురాతత్వ శాస్త్రవేత్తలు జరిపిన తవ్వకాలలో లభించిన పలు సాక్ష్యాలు మరియు శిధిలమైన పలు కోటలలో జరిపిన తవ్వకాలలో లభించిన ఆధారాలు రాయ్పూర్ ఉనికిని చాటుతున్నాయి. [[మౌర్య సామ్రాజ్యం]] నుండి రాయ్పూర్ ఉనికి కలదని చాటిచెప్పే పలు ఆధారాలు వివిధ సాహిత్య గ్రంధములలో పొందుపరచబడ్డాయి.రాయ్పూర్ జిల్లా ఒకప్పుడు దక్షిణ కోసల్‌లో భాగంగా ఉండేది మరియు మౌర్య సామ్రాజ్యం కింద పరిగణించబడింది. రాయ్పూర్ తరువాత హైహాయ రాజుల రాజధానిగా ఉంది, ఈ కాలంలో ఛత్తీస్‌గఢ్ లోని పలు కోటలు ఇక్కడినుండే నియంత్రించబడ్డాయి. క్రీస్తు శకం 2 నుండి 3 శతాబ్దాల మధ్య [[శాతవాహనులు]] ఈ భూభాగాన్ని పరిపాలించారు.నాల్గవ శతాబ్దంలో [[సముద్ర గుప్తుడు]] ఈ ప్రాంతాన్ని జయించాడు, కాని ఈ ప్రాంతం 5 మరియు 6 వ శతాబ్దాలలో సరభపురి రాజులు మరియు తరువాత నాలా రాజుల ఆధీనంలోకి వచ్చింది. తరువాత సోమవంశీ రాజులు ఈ ప్రాంతంపై నియంత్రణ సాధించారు మరియు సిర్పూర్‌తో తమ రాజధాని నగరంగా పరిపాలించారు. తుమ్మన్ యొక్క కల్చురి రాజులు ఈ భాగాన్ని చాలాకాలం పాలించారు, రతన్పూర్ రాజధానిగా చేశారు. ఈ రాజవంశం రాజు రామచంద్ర రాయ్పూర్ నగరాన్ని స్థాపించి, తరువాత దానిని తన రాజ్యానికి రాజధానిగా మార్చారని నమ్ముతారు<ref>{{Cite web|url=http://raipur-heritage.mapunity.com/|title=Raipur Heritage and History|website=raipur-heritage.mapunity.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190108145552/http://raipur-heritage.mapunity.com/|archive-date=8 January 2019|access-date=2019-01-08|df=dmy-all}}</ref>. |
||
రాయ్పూర్ గురించి మరో కథ ఏమిటంటే రాజుచంద్ర కుమారుడు బ్రహ్మదేవు రాయ్ రాయ్‌పూర్‌ను స్థాపించాడు. అతని రాజధాని ఖల్వతికా (ఇప్పుడు ఖల్లారి). కొత్తగా నిర్మించిన నగరానికి బ్రహ్మదీవు రాయ్ పేరు పెట్టారు ‘రాయ్పూర్’. 1402 సంవత్సరం లో ఆయన కాలంలోనే ఖరున్ నది ఒడ్డున హట్కేశ్వర్ మహాదేవ్ ఆలయం నిర్మించబడింది, ఇది ఇప్పటికీ రాయ్‌పూర్‌లోని పురాతన మైలురాళ్లలో ఒకటిగా ఉంది. రాజు అమర్‌సింగ్ డియో మరణం తరువాత, ఈ ప్రాంతం నాగ్‌పూర్‌కు చెందిన భోంస్లే రాజుల పాలిత ప్రాంతంగా మారింది. |
|||
రఘుజీ III మరణంతో, ఈ భూభాగాన్ని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం భోన్స్లే నుండి తీసుకుని 1854 లో రాయ్‌పూర్‌లోని ప్రధాన కార్యాలయంతో ప్రత్యేక కమిషన్‌గా ప్రకటించబడింది. స్వాతంత్ర్యం తరువాత, రాయ్పూర్ జిల్లాను సెంట్రల్ ప్రావిన్స్ మరియు బెరార్లలో చేర్చారు. రాయ్పూర్ జిల్లా 1 నవంబర్ 1956 న మధ్యప్రదేశ్‌లో భాగమైంది మరియు తరువాత 1 నవంబర్ 2000 న ఛత్తీస్‌గఢ్ రాష్ట్రం ఏర్పడిన తర్వాత రాయ్పూర్ ఈ రాష్ట్ర రాజధానిగా మారింది<ref>{{Cite web|url=https://raipur.gov.in/history/|title=Archived copy|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190102184714/https://raipur.gov.in/history/|archive-date=2 January 2019|access-date=2 January 2019|df=dmy-all}}</ref>. |
|||
==మూలాలు== |
==మూలాలు== |
||
09:50, 20 ఏప్రిల్ 2020 నాటి కూర్పు
ఈ వ్యాసం 2013 జులై 30 న సృష్టించబడింది.మూస తప్ప ఎటువంటి సమాచారం లేదు.కావున తొలగించటానికి ప్రతిపాదిస్తున్నాను. ఈ ప్రతిపాదనపై మీ అభిప్రాయాన్ని వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/రాయ్పూర్ పేజీలో రాయండి. |
రాయ్‌పుర్
रायपुर | |
|---|---|
మెట్రోపాలిటన్ నగరము | |
| దేశము |  India |
| రాష్ట్రము | ఛత్తీస్‌గఢ్ |
| జిల్లా | రాయ్‌పుర్ |
| Government | |
| • Type | స్థానిక ప్రభుత్వము |
| • మేయర్ | డాక్టర్. కిరణ్మయి నాయక్ |
| Area | |
| • మెట్రోపాలిటన్ నగరము | 226 km2 (87 sq mi) |
| Elevation | 298.15 మీ (978.18 అ.) |
| Population (2011)[1] | |
| • మెట్రోపాలిటన్ నగరము | 11,22,555 (UA) |
| • Rank | 47th |
| • Metro | 21,87,232 |
| Languages | |
| • Official | హిందీ, ఛత్తీస్‌ఘరీ, ఆంగ్లము |
| Time zone | UTC+5:30 (IST) |
| పిన్‌కోడ్ | 492001 |
| Vehicle registration | CG-04 |
రాయ్‌పుర్ భారతదేశం లోని ఛత్తీస్‌గఢ్ రాష్ట్ర రాజధాని. అంతేకాకుండా ఇది ఛత్తీస్‌గఢ్ రాష్త్రంలో అతిపెద్ద నగరము. 2000 సంవత్సరం నవంబరు 1 న ఛత్తీస్‌ఘఢ్ రాష్ట్రం ఏర్పడకముందు ఇది మధ్య ప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో భాగంగా ఉండేది[3].ఇది దేశవ్యాప్తంగా విస్తృతంగా జనాభా కలిగి ఉంది. పారిశ్రామిక అవకాశాలపై, ఇది సంవత్సరాలుగా ఘాతాంక వృద్ధిని సాధించింది. అంతర్జాతీయ బ్రాండ్లు మరియు ప్రముఖ గ్లోబల్ ఆటోమొబైల్ కంపెనీల బలమైన ఉనికితో, రాయ్పూర్ మధ్య భారతదేశంలో ఒక ప్రధాన వ్యాపార కేంద్రంగా అవతరించింది. కేంద్ర గృహనిర్మాణ మరియు పట్టణ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ (మోహువా) ఈజీ ఆఫ్ లివింగ్ ఇండెక్స్ 2019 లో ఇది 7 వ స్థానంలో ఉంది
చరిత్ర
పురాతత్వ శాస్త్రవేత్తలు జరిపిన తవ్వకాలలో లభించిన పలు సాక్ష్యాలు మరియు శిధిలమైన పలు కోటలలో జరిపిన తవ్వకాలలో లభించిన ఆధారాలు రాయ్పూర్ ఉనికిని చాటుతున్నాయి. మౌర్య సామ్రాజ్యం నుండి రాయ్పూర్ ఉనికి కలదని చాటిచెప్పే పలు ఆధారాలు వివిధ సాహిత్య గ్రంధములలో పొందుపరచబడ్డాయి.రాయ్పూర్ జిల్లా ఒకప్పుడు దక్షిణ కోసల్‌లో భాగంగా ఉండేది మరియు మౌర్య సామ్రాజ్యం కింద పరిగణించబడింది. రాయ్పూర్ తరువాత హైహాయ రాజుల రాజధానిగా ఉంది, ఈ కాలంలో ఛత్తీస్‌గఢ్ లోని పలు కోటలు ఇక్కడినుండే నియంత్రించబడ్డాయి. క్రీస్తు శకం 2 నుండి 3 శతాబ్దాల మధ్య శాతవాహనులు ఈ భూభాగాన్ని పరిపాలించారు.నాల్గవ శతాబ్దంలో సముద్ర గుప్తుడు ఈ ప్రాంతాన్ని జయించాడు, కాని ఈ ప్రాంతం 5 మరియు 6 వ శతాబ్దాలలో సరభపురి రాజులు మరియు తరువాత నాలా రాజుల ఆధీనంలోకి వచ్చింది. తరువాత సోమవంశీ రాజులు ఈ ప్రాంతంపై నియంత్రణ సాధించారు మరియు సిర్పూర్‌తో తమ రాజధాని నగరంగా పరిపాలించారు. తుమ్మన్ యొక్క కల్చురి రాజులు ఈ భాగాన్ని చాలాకాలం పాలించారు, రతన్పూర్ రాజధానిగా చేశారు. ఈ రాజవంశం రాజు రామచంద్ర రాయ్పూర్ నగరాన్ని స్థాపించి, తరువాత దానిని తన రాజ్యానికి రాజధానిగా మార్చారని నమ్ముతారు[4].
రాయ్పూర్ గురించి మరో కథ ఏమిటంటే రాజుచంద్ర కుమారుడు బ్రహ్మదేవు రాయ్ రాయ్‌పూర్‌ను స్థాపించాడు. అతని రాజధాని ఖల్వతికా (ఇప్పుడు ఖల్లారి). కొత్తగా నిర్మించిన నగరానికి బ్రహ్మదీవు రాయ్ పేరు పెట్టారు ‘రాయ్పూర్’. 1402 సంవత్సరం లో ఆయన కాలంలోనే ఖరున్ నది ఒడ్డున హట్కేశ్వర్ మహాదేవ్ ఆలయం నిర్మించబడింది, ఇది ఇప్పటికీ రాయ్‌పూర్‌లోని పురాతన మైలురాళ్లలో ఒకటిగా ఉంది. రాజు అమర్‌సింగ్ డియో మరణం తరువాత, ఈ ప్రాంతం నాగ్‌పూర్‌కు చెందిన భోంస్లే రాజుల పాలిత ప్రాంతంగా మారింది.
రఘుజీ III మరణంతో, ఈ భూభాగాన్ని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం భోన్స్లే నుండి తీసుకుని 1854 లో రాయ్‌పూర్‌లోని ప్రధాన కార్యాలయంతో ప్రత్యేక కమిషన్‌గా ప్రకటించబడింది. స్వాతంత్ర్యం తరువాత, రాయ్పూర్ జిల్లాను సెంట్రల్ ప్రావిన్స్ మరియు బెరార్లలో చేర్చారు. రాయ్పూర్ జిల్లా 1 నవంబర్ 1956 న మధ్యప్రదేశ్‌లో భాగమైంది మరియు తరువాత 1 నవంబర్ 2000 న ఛత్తీస్‌గఢ్ రాష్ట్రం ఏర్పడిన తర్వాత రాయ్పూర్ ఈ రాష్ట్ర రాజధానిగా మారింది[5].
మూలాలు
- ↑ "Provisional Population Totals, Census of India 2011; Cities having population 1 lakh and above" (PDF). Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Retrieved 26 March 2012.
- ↑ "Provisional Population Totals, Census of India 2011; Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above" (PDF). Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Retrieved 26 March 2012.
- ↑ Ajit Kumar Jha (8 July 2018). "Credible Chhattisgarh". State of the States (in ఇంగ్లీష్). India Today. Archived from the original on 14 July 2018. Retrieved 8 January 2019 – via INDIATODAY.IN.
- ↑ "Raipur Heritage and History". raipur-heritage.mapunity.com. Archived from the original on 8 జనవరి 2019. Retrieved 8 జనవరి 2019.
- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 2 జనవరి 2019. Retrieved 2 జనవరి 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)