కుకి ప్రజలు: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
చరిత్రలో దిద్దుబాట్లను ఎంపిక చేసుకుంటూ తేడాలు చూడండి
← మునుపటి తేడాతరువాతి తేడా →
Content deleted Content added
విజువల్వికీటెక్స్ట్
చి వర్గం:తెగలు ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి)
చి clean up, replaced: క్రీ.శ. → సా.శ., typos fixed: వాయువ్య → వాయవ్య, జంను → జాన్ని , పరాకాష్ట → పరాకాష్ఠ, →
పంక్తి 3: పంక్తి 3:
[[File:Kuki language.png|thumb|260px|Approximate extension of the area traditionally inhabited by the Kuki people.]]
[[File:Kuki language.png|thumb|260px|Approximate extension of the area traditionally inhabited by the Kuki people.]]
కుకిలు <ref>{{MYname|MY=ချင်းလူမျိုး|MLCTS=hkyang lu. myui:}}, {{IPA-my|tɕɪ́ɴ lù mjó|pron}}</ref>
కుకిలు <ref>{{MYname|MY=ချင်းလူမျိုး|MLCTS=hkyang lu. myui:}}, {{IPA-my|tɕɪ́ɴ lù mjó|pron}}</ref>
భారతదేశం, బంగ్లాదేశు, బర్మాలోని అనేక కొండ తెగలలో ఒకటి. మయన్మారులోని చిను రాష్ట్రంలో ఉన్న చిను ప్రజలు, భారతదేశంలోని మిజోరాం రాష్ట్రంలో మిజో వంటి అనేక టిబెటో-బర్మా గిరిజన ప్రజలు భారతదేశంలోని ఈశాన్య రాష్ట్రాలు, వాయువ్య బర్మా, బంగ్లాదేశులోని చిట్టగాంగు కొండ ప్రాంతాలలో వ్యాపించారు. ఈశాన్య భారతదేశంలోని అరుణాచల ప్రదేశు మినహా అన్ని రాష్ట్రాలలో వీరు ఉన్నారు. అంతర్జాతీయ సరిహద్దుల్లలో వీరిలా చెదరగొట్టబడడం భారతదేశ ఆక్రమణలో చేసిన బ్రిటిషు వారు చేసిన శిక్షాత్మక చర్యలకు ఇది పరాకాష్టగా భావించబడుతుంది.<ref>T. Haokip, 'The Kuki Tribes of Meghalaya: A Study of their Socio-Political Problems', in S.R. Padhi (Ed.). ''[https://www.academia.edu/4392866/The_Kuki_Tribes_of_Meghalaya_A_Study_of_their_Socio-Political_Problems Current Tribal Situation: Strategies for Planning, Welfare and Sustainable Development]''. Delhi: Mangalam Publications, 2013, p. 85.</ref>
భారతదేశం, బంగ్లాదేశు, బర్మాలోని అనేక కొండ తెగలలో ఒకటి. మయన్మారులోని చిను రాష్ట్రంలో ఉన్న చిను ప్రజలు, భారతదేశంలోని మిజోరాం రాష్ట్రంలో మిజో వంటి అనేక టిబెటో-బర్మా గిరిజన ప్రజలు భారతదేశంలోని ఈశాన్య రాష్ట్రాలు, వాయవ్య బర్మా, బంగ్లాదేశులోని చిట్టగాంగు కొండ ప్రాంతాలలో వ్యాపించారు. ఈశాన్య భారతదేశంలోని అరుణాచల ప్రదేశు మినహా అన్ని రాష్ట్రాలలో వీరు ఉన్నారు. అంతర్జాతీయ సరిహద్దుల్లలో వీరిలా చెదరగొట్టబడడం భారతదేశ ఆక్రమణలో చేసిన బ్రిటిషు వారు చేసిన శిక్షాత్మక చర్యలకు ఇది పరాకాష్ఠగా భావించబడుతుంది.<ref>T. Haokip, 'The Kuki Tribes of Meghalaya: A Study of their Socio-Political Problems', in S.R. Padhi (Ed.). ''[https://www.academia.edu/4392866/The_Kuki_Tribes_of_Meghalaya_A_Study_of_their_Socio-Political_Problems Current Tribal Situation: Strategies for Planning, Welfare and Sustainable Development]''. Delhi: Mangalam Publications, 2013, p. 85.</ref>


కుకి ప్రజల దాదాపు యాభై తెగలను భారతదేశం షెడ్యూల్డు తెగలుగా గుర్తించింది.<ref>[https://web.archive.org/web/20120417072648/http://tribal.nic.in/writereaddata/mainlinkFile/File939.pdf Alphabetical List of India's Scheduled Tribes]</ref> వారు ఆవిర్భవించిన ప్రాతం, వారు మాట్లాడే భాషామాండలికం ఆధారంగా వీరిని షెడ్యూల్డు తెగలుగా భారతప్రభుత్వం గుర్తించింది.
కుకి ప్రజల దాదాపు యాభై తెగలను భారతదేశం షెడ్యూల్డు తెగలుగా గుర్తించింది.<ref>[https://web.archive.org/web/20120417072648/http://tribal.nic.in/writereaddata/mainlinkFile/File939.pdf Alphabetical List of India's Scheduled Tribes]</ref> వారు ఆవిర్భవించిన ప్రాతం, వారు మాట్లాడే భాషామాండలికం ఆధారంగా వీరిని షెడ్యూల్డు తెగలుగా భారతప్రభుత్వం గుర్తించింది.
పంక్తి 9: పంక్తి 9:
"చిను" పేరు వివాదాస్పదమైంది. భారతదేశంలో బ్రిటీషు ఆక్రమణ సమయంలో కుకిషు భాష మాట్లాడే ప్రజలను సమూహపరచడానికి బ్రిటిషు వారు 'చిన్-కుకి-మిజో' అనే సమ్మేళనం పదాన్ని ఉపయోగించారు. భారత ప్రభుత్వం దీనిని "వారసత్వంగా" పొందింది.<ref>Violence and identity in North-east India: Naga-Kuki conflict - Page 201 S. R. Tohring - 2010 "... for these tribes including • the Kuki/ speaking tribe such as: 'Chin', 'Mizo', 'Chin-Kuki-Mizo', 'CHIKIM', 'Zomi', 'Zou', 'Zo'. ... During the British era, the British rulers used the term 'Chin-Kuki-Mizo' and the Government of India seemed to follow ..."</ref> మిషనరీలుûసరిహద్దు భారత వైపున ఉన్న వారికి కుకి అనే పదాన్ని ఉపయోగించటానికి ఎంచుకున్నారు.<ref>Sachchidananda, R. R. Prasad -''Encyclopaedic profile of Indian tribes''- Page 530 1996</ref><ref>Pradip Chandra Sarma, ''Traditional Customs and Rituals of Northeast India: Arunachal ... '' Page 288 Vivekananda Kendra Institute of Culture "chose to employ the term Chin to christen those on the Burmese side and the term Kuki on the Indian side of the border respectively ... The Mizo of today's Mizoram are the descendants of Luseia, and the Zomi of Manipur are from the Songthu line, and thus all ..."</ref> బర్మా చిను రాష్ట్రంలోని చిను జాతీయ నాయకులు బ్రిటను నుండి బర్మా స్వాతంత్ర్యం పొందిన తరువాత "చిను" అనే జాతిప్రజలుగా ప్రాచుర్యం పొందారు.<ref>Amy Alexander ''Burma: "we are Like Forgotten People": the Chin People of Burma'' Page 16 2009 "... within Chin State, Chin nationalist leaders popularized the term “Chin” following Burma's independence from Britain."</ref>
"చిను" పేరు వివాదాస్పదమైంది. భారతదేశంలో బ్రిటీషు ఆక్రమణ సమయంలో కుకిషు భాష మాట్లాడే ప్రజలను సమూహపరచడానికి బ్రిటిషు వారు 'చిన్-కుకి-మిజో' అనే సమ్మేళనం పదాన్ని ఉపయోగించారు. భారత ప్రభుత్వం దీనిని "వారసత్వంగా" పొందింది.<ref>Violence and identity in North-east India: Naga-Kuki conflict - Page 201 S. R. Tohring - 2010 "... for these tribes including • the Kuki/ speaking tribe such as: 'Chin', 'Mizo', 'Chin-Kuki-Mizo', 'CHIKIM', 'Zomi', 'Zou', 'Zo'. ... During the British era, the British rulers used the term 'Chin-Kuki-Mizo' and the Government of India seemed to follow ..."</ref> మిషనరీలుûసరిహద్దు భారత వైపున ఉన్న వారికి కుకి అనే పదాన్ని ఉపయోగించటానికి ఎంచుకున్నారు.<ref>Sachchidananda, R. R. Prasad -''Encyclopaedic profile of Indian tribes''- Page 530 1996</ref><ref>Pradip Chandra Sarma, ''Traditional Customs and Rituals of Northeast India: Arunachal ... '' Page 288 Vivekananda Kendra Institute of Culture "chose to employ the term Chin to christen those on the Burmese side and the term Kuki on the Indian side of the border respectively ... The Mizo of today's Mizoram are the descendants of Luseia, and the Zomi of Manipur are from the Songthu line, and thus all ..."</ref> బర్మా చిను రాష్ట్రంలోని చిను జాతీయ నాయకులు బ్రిటను నుండి బర్మా స్వాతంత్ర్యం పొందిన తరువాత "చిను" అనే జాతిప్రజలుగా ప్రాచుర్యం పొందారు.<ref>Amy Alexander ''Burma: "we are Like Forgotten People": the Chin People of Burma'' Page 16 2009 "... within Chin State, Chin nationalist leaders popularized the term “Chin” following Burma's independence from Britain."</ref>


⚫
ఇటీవలే చిను, కుకిలను తిరస్కరించి జోమి అనే పేరును ఎంచుకున్నారు. జూతో సహా చిన్న ఉత్తర కుకిషు భాషలను మాట్లాడే అనేక మందికి సాధారణంగా ఈ పేరును ఉపయోగిస్తున్నారు.<ref>History of Zomi T. Gougin - 1984.</ref> హ్మర్లు జూ / జో హమలు, కోమ్సు వంటి ఇతర సమూహాలు తమకు తాముగా సహకరించకపోవచ్చు.<ref>B. Datta-Ray ''Tribal identity and tension in north-east India'' Page 34 1989 "Now to accept the term Chin would mean subtle Paite domination in the matter, which the other groups like the Hmars, Zous, Anals and Koms may not coopt. A [[Zomi]] leader categorically stated that 'Chin' is a Burmese word which literally ..."</ref><ref>Keat Gin Ooi - Southeast Asia: A Historical Encyclopedia, from Angkor Wat to East ... - Volume 1 - Page 353 2004 "Until recently, there appeared to be a consensus that the term Chin was not an identity that any of these peoples would ... Some promote the terms Zo and Zomi, stating that they are derived from the name of the mythic common ancestor of all ..."</ref>

⚫
ఇటీవలే చిను, కుకిలను తిరస్కరించి జోమి అనే పేరును ఎంచుకున్నారు. జూతో సహా చిన్న ఉత్తర కుకిషు భాషలను మాట్లాడే అనేక మందికి సాధారణంగా ఈ పేరును ఉపయోగిస్తున్నారు.<ref>History of Zomi T. Gougin - 1984.</ref> హ్మర్లు జూ / జో హమలు, కోమ్సు వంటి ఇతర సమూహాలు తమకు తాముగా సహకరించకపోవచ్చు.<ref>B. Datta-Ray ''Tribal identity and tension in north-east India'' Page 34 1989 "Now to accept the term Chin would mean subtle Paite domination in the matter, which the other groups like the Hmars, Zous, Anals and Koms may not coopt. A [[Zomi]] leader categorically stated that 'Chin' is a Burmese word which literally ..."</ref><ref>Keat Gin Ooi - Southeast Asia: A Historical Encyclopedia, from Angkor Wat to East ... - Volume 1 - Page 353 2004 "Until recently, there appeared to be a consensus that the term Chin was not an identity that any of these peoples would ... Some promote the terms Zo and Zomi, stating that they are derived from the name of the mythic common ancestor of all ..."</ref>


మిజో అనే పదం గందరగోళానికి కారణమవుతుంది (ముఖ్యంగా జోమి నేషనలు కాంగ్రెస్ ఆవిర్భావం తరువాత).<ref>Ramamoorthy Gopalakrishnan - ''Socio-political framework in North-East India '' Page 149 1996 "Later, the term 'Mizo' created a lot of confusion particularly when the Zomi National Congress emerged. ... But the problem arose with the use of the term 'Chin' (it is not given due recognition in the List of Scheduled Tribes in Manipur)."</ref><ref>Chinkholian Guite - ''Politico-economic development of the tribals of Manipur: a study ... '' Page 8 1999 "Conceptual Meaning and Various Interpretations of the Terms— Chin, Kuki and Mizo (a) Chin The term Chin is the name given to this Zo/Zou tribes (formerly known as Chin-Kuki-Mizo) group of people in Myanmar (Burma). They are mostly found in the ..."</ref>
మిజో అనే పదం గందరగోళానికి కారణమవుతుంది (ముఖ్యంగా జోమి నేషనలు కాంగ్రెస్ ఆవిర్భావం తరువాత).<ref>Ramamoorthy Gopalakrishnan - ''Socio-political framework in North-East India '' Page 149 1996 "Later, the term 'Mizo' created a lot of confusion particularly when the Zomi National Congress emerged. ... But the problem arose with the use of the term 'Chin' (it is not given due recognition in the List of Scheduled Tribes in Manipur)."</ref><ref>Chinkholian Guite - ''Politico-economic development of the tribals of Manipur: a study ... '' Page 8 1999 "Conceptual Meaning and Various Interpretations of the Terms— Chin, Kuki and Mizo (a) Chin The term Chin is the name given to this Zo/Zou tribes (formerly known as Chin-Kuki-Mizo) group of people in Myanmar (Burma). They are mostly found in the ..."</ref>
పంక్తి 17: పంక్తి 16:


===ఆరంభకాల చరిత్ర===
===ఆరంభకాల చరిత్ర===
కుకీల ప్రారంభ చరిత్ర అస్పష్టంగా ఉంది. "కుకి" అనే పదం మూలం అనిశ్చితం. కానీ "నాగా" అనే పదం వలె ఇది ఒక పేరు. ఇది మొదట కుకిలు అని పిలువబడే తెగల స్వీయ-హోదాగా లేదు. వలసరాజ్యాల బ్రిటీషు రచయిత ఆడం స్కాట్ రీడ్ అభిప్రాయం ఆధారంగా కుకి అనే పదాన్ని మొట్టమొదటిసారిగా క్రీ.శ 1777లో బ్రిటిషు రికార్డులలో కనిపించింది. ఏది ఏమయినప్పటికీ " కుకి నేషనల్ ఆర్గనైజేషన్ ఆఫ్ పిఎస్ హౌకిప్ క్రీ.శ. 33 రికార్డు కుకి అహోంగ్బా, కుకి అచౌబా అనే ఇద్దరు కుకి ముఖ్యులను సూచిస్తుందని పేర్కొంది.<ref name="SRTohring_2010">{{cite book |author=S. R. Tohring |title=Violence and Identity in North-east India: Naga-Kuki Conflict |url=https://books.google.com/books?id=zlaIRKRspYQC&pg=PA8 |year=2010 |publisher=Mittal Publications |isbn=978-81-8324-344-5 |pages=8–9}}</ref> పురాతన సంస్కృత పురాణ సాహిత్యం కిరాత ప్రజలను ప్రస్తావించింది. వీటిని కుకి వంటి తెగలుగా గుర్తించారు.<ref name="Mrinal2003">{{cite book |first=Mrinal |last=Miri | date=2003 | title=Linguistic Situation in North-East India | url=https://books.google.com/books?id=qfSz3UOAxM4C&pg=PA77 | publisher=Concept Publishing Company | page=77 | isbn=978-81-8069-026-6 | accessdate=2013-08-28}}</ref>సి.ఎ. సోపిట్ అభిప్రాయం ఆధారంగా "పురాతన కుకీలు" 11 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో మణిపూరుకు వలస వచ్చారు. అయితే "ఆధునిక కుకీలు" 19 వ శతాబ్దం మొదటి భాగంలో మణిపూరుకు వలస వచ్చారు.<ref name="SPSinha_2007">{{cite book|author=S. P. Sinha|title=Lost Opportunities: 50 Years of Insurgency in the North-east and India's Response|url=https://books.google.com/books?id=ngtgH9RYB0EC&pg=PA120|year=2007|publisher=Lancer Publishers|isbn=978-81-7062-162-1|pages=120–}}</ref>
కుకీల ప్రారంభ చరిత్ర అస్పష్టంగా ఉంది. "కుకి" అనే పదం మూలం అనిశ్చితం. కానీ "నాగా" అనే పదం వలె ఇది ఒక పేరు. ఇది మొదట కుకిలు అని పిలువబడే తెగల స్వీయ-హోదాగా లేదు. వలసరాజ్యాల బ్రిటీషు రచయిత ఆడం స్కాట్ రీడ్ అభిప్రాయం ఆధారంగా కుకి అనే పదాన్ని మొట్టమొదటిసారిగా క్రీ.శ 1777లో బ్రిటిషు రికార్డులలో కనిపించింది. ఏది ఏమయినప్పటికీ " కుకి నేషనల్ ఆర్గనైజేషన్ ఆఫ్ పిఎస్ హౌకిప్ సా.శ. 33 రికార్డు కుకి అహోంగ్బా, కుకి అచౌబా అనే ఇద్దరు కుకి ముఖ్యులను సూచిస్తుందని పేర్కొంది.<ref name="SRTohring_2010">{{cite book |author=S. R. Tohring |title=Violence and Identity in North-east India: Naga-Kuki Conflict |url=https://books.google.com/books?id=zlaIRKRspYQC&pg=PA8 |year=2010 |publisher=Mittal Publications |isbn=978-81-8324-344-5 |pages=8–9}}</ref> పురాతన సంస్కృత పురాణ సాహిత్యం కిరాత ప్రజలను ప్రస్తావించింది. వీటిని కుకి వంటి తెగలుగా గుర్తించారు.<ref name="Mrinal2003">{{cite book |first=Mrinal |last=Miri | date=2003 | title=Linguistic Situation in North-East India | url=https://books.google.com/books?id=qfSz3UOAxM4C&pg=PA77 | publisher=Concept Publishing Company | page=77 | isbn=978-81-8069-026-6 | accessdate=2013-08-28}}</ref> సి.ఎ. సోపిట్ అభిప్రాయం ఆధారంగా "పురాతన కుకీలు" 11 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో మణిపూరుకు వలస వచ్చారు. అయితే "ఆధునిక కుకీలు" 19 వ శతాబ్దం మొదటి భాగంలో మణిపూరుకు వలస వచ్చారు.<ref name="SPSinha_2007">{{cite book|author=S. P. Sinha|title=Lost Opportunities: 50 Years of Insurgency in the North-east and India's Response|url=https://books.google.com/books?id=ngtgH9RYB0EC&pg=PA120|year=2007|publisher=Lancer Publishers|isbn=978-81-7062-162-1|pages=120–}}</ref>


===వెలుపలి ప్రపంచంతో సంబంధాలు, అడ్డగింతలు ===
===వెలుపలి ప్రపంచంతో సంబంధాలు, అడ్డగింతలు ===
పంక్తి 50: పంక్తి 49:
<ref>Weil, Shalva. "Double Conversion among the 'Children of Menasseh'" in Georg Pfeffer and Deepak K. Behera (eds) ''Contemporary Society Tribal Studies'', New Delhi: Concept, pp. 84–102. 1996 Weil, Shalva. "Lost Israelites from North-East India: Re-Traditionalisation and Conversion among the Shinlung from the Indo-Burmese Borderlands", ''The Anthropologist, ''2004''. ''6(3): 219–233.</ref> బెనెయి మెంషె మిజో, కుకి, చిను ప్రజలతో రూపొందించబడింది, వీరంతా టిబెటో-బర్మా భాషలను మాట్లాడతారు. వారి పూర్వీకులు 17, 18 వ శతాబ్దాలలో ఎక్కువగా బర్మా నుండి ఈశాన్య భారతదేశానికి వలస వచ్చారు.<ref>{{cite web |url = http://www.languageinindia.com/july2005/morphologynortheast1.html | title = Issues in Morphological Analysis of North-East Indian Languages | date =2005-07-07 |accessdate= 2007-03-04 |work= Language in India | first1 =Vijayanand | last1 = Kommaluri | first2 = R | last2 = Subramanian | first3 = Anand | last3 = Sagar K}}</ref> వారిని బర్మాలో చిను అంటారు. 20 వ శతాబ్దం చివరలో వారి వాదనలను పరిశీలిస్తున్న ఒక ఇజ్రాయెలు రబ్బీ, మెనాస్సే నుండి వచ్చిన వారి రచన ఆధారంగా వారికి బనీ మెనాషే అని పేరు పెట్టారు. 3.7 మిలియన్లకు పైగా ఉన్న ఈ రెండు ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లోని చాలా మంది ప్రజలు ఈ వాదనలతో గుర్తించరు. కొందరు భారతదేశం నుండి విడిపోవడానికి ఇతర ఉద్యమాలకు మద్దతు ఇచ్చారు.
<ref>Weil, Shalva. "Double Conversion among the 'Children of Menasseh'" in Georg Pfeffer and Deepak K. Behera (eds) ''Contemporary Society Tribal Studies'', New Delhi: Concept, pp. 84–102. 1996 Weil, Shalva. "Lost Israelites from North-East India: Re-Traditionalisation and Conversion among the Shinlung from the Indo-Burmese Borderlands", ''The Anthropologist, ''2004''. ''6(3): 219–233.</ref> బెనెయి మెంషె మిజో, కుకి, చిను ప్రజలతో రూపొందించబడింది, వీరంతా టిబెటో-బర్మా భాషలను మాట్లాడతారు. వారి పూర్వీకులు 17, 18 వ శతాబ్దాలలో ఎక్కువగా బర్మా నుండి ఈశాన్య భారతదేశానికి వలస వచ్చారు.<ref>{{cite web |url = http://www.languageinindia.com/july2005/morphologynortheast1.html | title = Issues in Morphological Analysis of North-East Indian Languages | date =2005-07-07 |accessdate= 2007-03-04 |work= Language in India | first1 =Vijayanand | last1 = Kommaluri | first2 = R | last2 = Subramanian | first3 = Anand | last3 = Sagar K}}</ref> వారిని బర్మాలో చిను అంటారు. 20 వ శతాబ్దం చివరలో వారి వాదనలను పరిశీలిస్తున్న ఒక ఇజ్రాయెలు రబ్బీ, మెనాస్సే నుండి వచ్చిన వారి రచన ఆధారంగా వారికి బనీ మెనాషే అని పేరు పెట్టారు. 3.7 మిలియన్లకు పైగా ఉన్న ఈ రెండు ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లోని చాలా మంది ప్రజలు ఈ వాదనలతో గుర్తించరు. కొందరు భారతదేశం నుండి విడిపోవడానికి ఇతర ఉద్యమాలకు మద్దతు ఇచ్చారు.


19 వ శతాబ్దంలో వెల్ష్ బాప్టిస్ట్ మిషనరీలు క్రైస్తవ మతంలోకి మార్చడానికి ముందు చిన్, కుకి, మిజో ప్రజలు ఆనిమిస్టులు; వారి అభ్యాసాలలో కర్మ హెడ్‌హంటింగు భాగంగా ఉంది.<ref name=asya>{{cite web | title = Controversies surrounding Bnei Menashe | author= Asya Pereltsvaig |date=9 June 2010 |publisher = Languages of the World | url = http://languagesoftheworld.info/geolinguistics/controversies-surrounding-bnei-menashe.html}}</ref> 20 వ శతాబ్దం చివరి నుండి ఈ ప్రజలలో కొందరు మెస్సియానికు జుడాయిజంను అనుసరించడం ప్రారంభించారు. పూర్వీకుల మతం అని వారు నమ్ముతున్నదానికి తిరిగి రావాలనే కోరికతో 1970 ల నుండి జుడాయిజాన్ని అధ్యయనం చేయడం, అభ్యసించడం ప్రారంభించిన ఒక చిన్న సమూహం బెనెయి మెంషె. మణిపూరు, మిజోరాం మొత్తం జనాభా 3.7 మిలియన్లు. వీరిలో బెనెయి బెంషె సంఖ్య 9,000 కన్నా తక్కువ ఉంది; వీరిలో అనేక వందల మంది ఇజ్రాయెలుకు వలస వెళ్ళారు.
19 వ శతాబ్దంలో వెల్ష్ బాప్టిస్ట్ మిషనరీలు క్రైస్తవ మతంలోకి మార్చడానికి ముందు చిన్, కుకి, మిజో ప్రజలు ఆనిమిస్టులు; వారి అభ్యాసాలలో కర్మ హెడ్‌హంటింగు భాగంగా ఉంది.<ref name=asya>{{cite web | title = Controversies surrounding Bnei Menashe | author= Asya Pereltsvaig |date=9 June 2010 |publisher = Languages of the World | url = http://languagesoftheworld.info/geolinguistics/controversies-surrounding-bnei-menashe.html}}</ref> 20 వ శతాబ్దం చివరి నుండి ఈ ప్రజలలో కొందరు మెస్సియానికు జుడాయిజాన్ని అనుసరించడం ప్రారంభించారు. పూర్వీకుల మతం అని వారు నమ్ముతున్నదానికి తిరిగి రావాలనే కోరికతో 1970 ల నుండి జుడాయిజాన్ని అధ్యయనం చేయడం, అభ్యసించడం ప్రారంభించిన ఒక చిన్న సమూహం బెనెయి మెంషె. మణిపూరు, మిజోరాం మొత్తం జనాభా 3.7 మిలియన్లు. వీరిలో బెనెయి బెంషె సంఖ్య 9,000 కన్నా తక్కువ ఉంది; వీరిలో అనేక వందల మంది ఇజ్రాయెలుకు వలస వెళ్ళారు.


==ప్రముఖులు==
==ప్రముఖులు==

15:02, 2 ఏప్రిల్ 2022 నాటి కూర్పు

Approximate extension of the area traditionally inhabited by the Kuki people.

కుకిలు [1] భారతదేశం, బంగ్లాదేశు, బర్మాలోని అనేక కొండ తెగలలో ఒకటి. మయన్మారులోని చిను రాష్ట్రంలో ఉన్న చిను ప్రజలు, భారతదేశంలోని మిజోరాం రాష్ట్రంలో మిజో వంటి అనేక టిబెటో-బర్మా గిరిజన ప్రజలు భారతదేశంలోని ఈశాన్య రాష్ట్రాలు, వాయవ్య బర్మా, బంగ్లాదేశులోని చిట్టగాంగు కొండ ప్రాంతాలలో వ్యాపించారు. ఈశాన్య భారతదేశంలోని అరుణాచల ప్రదేశు మినహా అన్ని రాష్ట్రాలలో వీరు ఉన్నారు. అంతర్జాతీయ సరిహద్దుల్లలో వీరిలా చెదరగొట్టబడడం భారతదేశ ఆక్రమణలో చేసిన బ్రిటిషు వారు చేసిన శిక్షాత్మక చర్యలకు ఇది పరాకాష్ఠగా భావించబడుతుంది.[2]

కుకి ప్రజల దాదాపు యాభై తెగలను భారతదేశం షెడ్యూల్డు తెగలుగా గుర్తించింది.[3] వారు ఆవిర్భవించిన ప్రాతం, వారు మాట్లాడే భాషామాండలికం ఆధారంగా వీరిని షెడ్యూల్డు తెగలుగా భారతప్రభుత్వం గుర్తించింది.

"చిను" పేరు వివాదాస్పదమైంది. భారతదేశంలో బ్రిటీషు ఆక్రమణ సమయంలో కుకిషు భాష మాట్లాడే ప్రజలను సమూహపరచడానికి బ్రిటిషు వారు 'చిన్-కుకి-మిజో' అనే సమ్మేళనం పదాన్ని ఉపయోగించారు. భారత ప్రభుత్వం దీనిని "వారసత్వంగా" పొందింది.[4] మిషనరీలుûసరిహద్దు భారత వైపున ఉన్న వారికి కుకి అనే పదాన్ని ఉపయోగించటానికి ఎంచుకున్నారు.[5][6] బర్మా చిను రాష్ట్రంలోని చిను జాతీయ నాయకులు బ్రిటను నుండి బర్మా స్వాతంత్ర్యం పొందిన తరువాత "చిను" అనే జాతిప్రజలుగా ప్రాచుర్యం పొందారు.[7]

ఇటీవలే చిను, కుకిలను తిరస్కరించి జోమి అనే పేరును ఎంచుకున్నారు. జూతో సహా చిన్న ఉత్తర కుకిషు భాషలను మాట్లాడే అనేక మందికి సాధారణంగా ఈ పేరును ఉపయోగిస్తున్నారు.[8] హ్మర్లు జూ / జో హమలు, కోమ్సు వంటి ఇతర సమూహాలు తమకు తాముగా సహకరించకపోవచ్చు.[9][10]

మిజో అనే పదం గందరగోళానికి కారణమవుతుంది (ముఖ్యంగా జోమి నేషనలు కాంగ్రెస్ ఆవిర్భావం తరువాత).[11][12]

చరిత్ర

ఆరంభకాల చరిత్ర

కుకీల ప్రారంభ చరిత్ర అస్పష్టంగా ఉంది. "కుకి" అనే పదం మూలం అనిశ్చితం. కానీ "నాగా" అనే పదం వలె ఇది ఒక పేరు. ఇది మొదట కుకిలు అని పిలువబడే తెగల స్వీయ-హోదాగా లేదు. వలసరాజ్యాల బ్రిటీషు రచయిత ఆడం స్కాట్ రీడ్ అభిప్రాయం ఆధారంగా కుకి అనే పదాన్ని మొట్టమొదటిసారిగా క్రీ.శ 1777లో బ్రిటిషు రికార్డులలో కనిపించింది. ఏది ఏమయినప్పటికీ " కుకి నేషనల్ ఆర్గనైజేషన్ ఆఫ్ పిఎస్ హౌకిప్ సా.శ. 33 రికార్డు కుకి అహోంగ్బా, కుకి అచౌబా అనే ఇద్దరు కుకి ముఖ్యులను సూచిస్తుందని పేర్కొంది.[13] పురాతన సంస్కృత పురాణ సాహిత్యం కిరాత ప్రజలను ప్రస్తావించింది. వీటిని కుకి వంటి తెగలుగా గుర్తించారు.[14] సి.ఎ. సోపిట్ అభిప్రాయం ఆధారంగా "పురాతన కుకీలు" 11 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో మణిపూరుకు వలస వచ్చారు. అయితే "ఆధునిక కుకీలు" 19 వ శతాబ్దం మొదటి భాగంలో మణిపూరుకు వలస వచ్చారు.[15]

వెలుపలి ప్రపంచంతో సంబంధాలు, అడ్డగింతలు

కుకి ప్రజలకు బాహ్య ప్రపంచం చాలాకాలంగా విస్మరించబడింది. కుకి ప్రజల చరిత్రలో ఒక ముఖ్యమైన మైలురాయి మిషనరీల రాక, వారిలో క్రైస్తవ మతం వ్యాప్తి. మిషనరీ కార్యకలాపాలు గణనీయమైన సాంఘిక, సాంస్కృతిక, రాజకీయ మార్పులను కలిగి ఉన్నాయి. అయితే క్రైస్తవ మతాన్ని అంగీకరించడం కుకి ప్రజల సంప్రదాయ మతం, కుకి ప్రజల పూర్వీకుల ఆచారాలు, సంప్రదాయాల నుండి నిష్క్రమణను ఇది సూచిస్తుంది. ఇది ఆంగ్ల విద్య వ్యాప్తి దోహదం చేసి కుకి ప్రజలను "ఆధునిక యుగానికి" పరిచయం చేసింది. మొదటి విదేశీ మిషనరీ ఆయన విలియం పెటిగ్రూ 1894 ఫిబ్రవరి 6 న మణిపూరు వచ్చాడు. దీనిని అమెరికను బాప్టిస్టు మిషను యూనియన్ స్పాన్సరు చేసింది. ఆయన డాక్టరు క్రోజియరుతో కలిసి మణిపూరు ఉత్తర, ఈశాన్యంలో కలిసి పనిచేశాడు. దక్షిణాన వెల్ష్ ప్రెస్‌బైటరీ మిషనుకు చెందిన వాట్కిన్సు రాబర్టు 1913 లో ఇండో-బర్మా థాడౌ-కుకి పయనీర్ మిషనును నిర్వహించాడు. విస్తృత పరిధిని కలిగి ఉండటానికి మిషను పేరును " నార్త్ ఈస్ట్ ఇండియా జనరల్ మిషను (ఎన్.ఇ.ఐ.జి.ఎం)గా మార్చారు.[16]

బ్రిటీషు ఆధిపత్యానికి ప్రతిఘటిస్తూ కుకి ప్రజల మొదటిసారిగా 1917-19 మద్యకాలంలో తిరుగుబాటు చేసారు. ఆ తరువాత వారి భూభాగం బ్రిటిషు వారి అధీనంలోకి వచ్చింది. బ్రిటిషు ఇండియా, బ్రిటిషు బర్మా పరిపాలనల మధ్య వారి భూభాగం విభజించబడింది.[17] 1919 లో వారి ఓటమి వరకు కుకీలు వారి అధిపతులచే స్వతంత్ర ప్రజలుగా పరిపాలించబడ్డారు.

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో స్వాతంత్ర్యాన్ని తిరిగి పొందే అవకాశం కొరకు కుకి ప్రజలు ఇంపీరియల్ జపనీస్ సైన్యం, సుభాసు చంద్రబోసు నేతృత్వంలోని ఇండియను నేషనలు ఆర్మీతో కలిసి పోరాడారు. కాని యాక్సిస్ సమూహం మీద మిత్రరాజ్యాల దళాల విజయం వారి ఆశలను దెబ్బతీసింది.[18]

సంస్కృతి, సంప్రదయాలు

The land of the Kukis has a number of customs and traditions.

స్వాం

" సాం కమ్యూనిటీ సెంటరు ఫర్ బాయ్స్ " - శిక్షణా కేంద్రం, దీనిలో " సాం-ఉప (ఒక పెద్ద)" బోధన చేసాడు. అయితే " సాం-ను" బాలుడి వెంట్రుకలను దువ్వడం, వస్త్రాలు ఉతకడం, వారి పడకలు సర్ది నిద్రకు తయారు చేయడం వంటి సంరక్షణా బాధ్యతలు చూసుకున్నాడు. ఉత్తమ విద్యార్థులను కింగ్స్ లేదా చీఫ్ సేవకు సిఫారసు చేశారు. చివరికి వారి సభలో సెమాంగు, పచాంగు (మంత్రులు) లేదా సైన్యంలోని గాల్-లాంకాయ్ (నాయకులు, యోధులు) కార్యాలయాన్ని సాధించారు.[19]

స్వాం

లాం (సాంప్రదాయక యూత్ క్లబ్) అనేది ఒక సంస్థ, దీనిలో బాలురు, బాలికలు, వ్యక్తులు సమాజ ప్రయోజనాల కోసం సామాజిక కార్యకలాపాలలో నిమగ్నమయ్యారు. ఇది మరొక అభ్యాస సంస్థ కూడా. ప్రతి లాం లాం-ఉప (సీనియరు సభ్యుడు), తోల్లై-పావో (పర్యవేక్షకుడు లేదా సూపరింటెండెంట్), లాం-టాంగ్వో (అసిస్టెంట్ సూపరింటెండెంట్) ఉన్నారు. సాంప్రదాయిక అభ్యాసానికి మూలంగా కాకుండా లాం సంస్థ దాని సభ్యులకు సాంకేతిక, ఆచరణాత్మక జ్ఞానాన్ని ప్రసారం చేయడానికి కూడా దోహదపడింది, ప్రత్యేకించి కుంగ్-కల్ వంటి వ్యవసాయం, వేట, చేపలు పట్టడం, క్రీడా కార్యకలాపాల ప్రత్యేక పద్ధతులకు సంబంధించి ( హై జంప్, ముఖ్యంగా మిథున్ ఎంపిక ఆధారంగా ), కాంగ్ కాప్, కాంగ్చోయ్ కాప్ (టాప్ గేమ్), సుహ్తుంఖవ్ (జావెలిన్ త్రో భారీ చెక్క అమలును ఉపయోగించి -డి-హస్కింగ్- కొట్టడం), సోంగ్సే (షాట్ పుట్) శిక్షణకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడింది.[19]

కుకీ యువకులు క్రమశిక్షణ, సామాజిక మర్యాదలను నేర్చుకునే కేంద్రంగా కూడా ఇది పనిచేసింది. పంట కాలం తరువాత " లాం మీట్ " ను లామ్-సెల్ తో జరుపుకుంటారు. దీని జ్ఞాపకార్థం, ఒక స్తంభం స్థాపన చేస్తారు. ఈ కార్యక్రమంలో నృత్యం, బియ్యంతో చేసిన -బీరు తాగడం జరుగుతుంది. ఇది కొన్నిసార్లు పగలు, రాత్రులు కొనసాగుతుంది.[ఆధారం చూపాలి]

చటాలు, పాలన

పాలన

పాలనకు సంబంధించి సెమాంగు (క్యాబినెట్) అనేది చీఫ్ నివాసంలో జరిగే కుకి గ్రామ సంఘం వార్షిక అసెంబ్లీ ఇన్పి (అసెంబ్లీ) ను సూచిస్తుంది. అటువంటి అసెంబ్లీలో గ్రామానికి, సమాజానికి సంబంధించిన విషయాలను చర్చించడానికి, చీఫ్, ఆయన సెమాంగ, పచాంగు (క్యాబినెటు సభ్యుల ఇన్పి సహాయకులు), గ్రామంలోని గృహ పెద్దలు అందరూ పరిష్కరించడానికి సమావేశమవుతారు.[20]

మతం

కుకీలలో ఎక్కువమంది క్రైస్తవులు, చాలా మంది ప్రొటెస్టంటు తెగలకు చెందినవారు, ముఖ్యంగా బాప్టిస్టుగా ఉంటారు.[21]

సాంప్రదాయకంగా కుకీలు ఆనిమిస్టులు. ఆర్థర్ ఇ. కార్సన్ బాప్టిస్ట్ మిషనరీ పని కారణంగా చాలామంది క్రైస్తవ మతంలోకి మారారు. చాలా మంది కుకీలు సువార్తికులు, పాస్టర్లుగా కూడా పనిచేశారు, యునైటెడు స్టేట్స్, ఆస్ట్రేలియా, గుయాం, భారతదేశం వంటి ప్రదేశాలలో సేవ చేస్తున్నారు.

భారతదేశం ఈశాన్య సరిహద్దు రాష్ట్రాలైన మణిపూరు, మిజోరాం స్వదేశీ ప్రజలలో ఒక చిన్న సమూహం బెనెయి మెంషె ( "సన్స్ ఆఫ్ మేనస్సే"); 20 వ శతాబ్దం చివరి నుండి, వారు ఇజ్రాయెలు లాస్ట్ ట్రైబ్స్ నుండి వచ్చారని, వీరు జుడాయిజం అభ్యాసాన్ని అవలంబించారు. [22] బెనెయి మెంషె మిజో, కుకి, చిను ప్రజలతో రూపొందించబడింది, వీరంతా టిబెటో-బర్మా భాషలను మాట్లాడతారు. వారి పూర్వీకులు 17, 18 వ శతాబ్దాలలో ఎక్కువగా బర్మా నుండి ఈశాన్య భారతదేశానికి వలస వచ్చారు.[23] వారిని బర్మాలో చిను అంటారు. 20 వ శతాబ్దం చివరలో వారి వాదనలను పరిశీలిస్తున్న ఒక ఇజ్రాయెలు రబ్బీ, మెనాస్సే నుండి వచ్చిన వారి రచన ఆధారంగా వారికి బనీ మెనాషే అని పేరు పెట్టారు. 3.7 మిలియన్లకు పైగా ఉన్న ఈ రెండు ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లోని చాలా మంది ప్రజలు ఈ వాదనలతో గుర్తించరు. కొందరు భారతదేశం నుండి విడిపోవడానికి ఇతర ఉద్యమాలకు మద్దతు ఇచ్చారు.

19 వ శతాబ్దంలో వెల్ష్ బాప్టిస్ట్ మిషనరీలు క్రైస్తవ మతంలోకి మార్చడానికి ముందు చిన్, కుకి, మిజో ప్రజలు ఆనిమిస్టులు; వారి అభ్యాసాలలో కర్మ హెడ్‌హంటింగు భాగంగా ఉంది.[24] 20 వ శతాబ్దం చివరి నుండి ఈ ప్రజలలో కొందరు మెస్సియానికు జుడాయిజాన్ని అనుసరించడం ప్రారంభించారు. పూర్వీకుల మతం అని వారు నమ్ముతున్నదానికి తిరిగి రావాలనే కోరికతో 1970 ల నుండి జుడాయిజాన్ని అధ్యయనం చేయడం, అభ్యసించడం ప్రారంభించిన ఒక చిన్న సమూహం బెనెయి మెంషె. మణిపూరు, మిజోరాం మొత్తం జనాభా 3.7 మిలియన్లు. వీరిలో బెనెయి బెంషె సంఖ్య 9,000 కన్నా తక్కువ ఉంది; వీరిలో అనేక వందల మంది ఇజ్రాయెలుకు వలస వెళ్ళారు.

ప్రముఖులు

  • గోఖోతాంగ్, మువాల్పి నుండి ప్రిన్సు.
  • హెన్రీ వాన్ థియో, బర్మా రాజకీయవేత్త.
  • జొరాంతంగా, బర్మా ఇండియా బాక్సరు, బాక్సింగు ప్రపంచ కప్పులో పతకం సాధించిన తొలి భారతీయుడు.

ఇవి కూడా చూడండి

మూలాలు

  1. ↑ మూస:MYname, pronounced: [tɕɪ́ɴ lù mjó]
  2. ↑ T. Haokip, 'The Kuki Tribes of Meghalaya: A Study of their Socio-Political Problems', in S.R. Padhi (Ed.). Current Tribal Situation: Strategies for Planning, Welfare and Sustainable Development. Delhi: Mangalam Publications, 2013, p. 85.
  3. ↑ Alphabetical List of India's Scheduled Tribes
  4. ↑ Violence and identity in North-east India: Naga-Kuki conflict - Page 201 S. R. Tohring - 2010 "... for these tribes including • the Kuki/ speaking tribe such as: 'Chin', 'Mizo', 'Chin-Kuki-Mizo', 'CHIKIM', 'Zomi', 'Zou', 'Zo'. ... During the British era, the British rulers used the term 'Chin-Kuki-Mizo' and the Government of India seemed to follow ..."
  5. ↑ Sachchidananda, R. R. Prasad -Encyclopaedic profile of Indian tribes- Page 530 1996
  6. ↑ Pradip Chandra Sarma, Traditional Customs and Rituals of Northeast India: Arunachal ... Page 288 Vivekananda Kendra Institute of Culture "chose to employ the term Chin to christen those on the Burmese side and the term Kuki on the Indian side of the border respectively ... The Mizo of today's Mizoram are the descendants of Luseia, and the Zomi of Manipur are from the Songthu line, and thus all ..."
  7. ↑ Amy Alexander Burma: "we are Like Forgotten People": the Chin People of Burma Page 16 2009 "... within Chin State, Chin nationalist leaders popularized the term “Chin” following Burma's independence from Britain."
  8. ↑ History of Zomi T. Gougin - 1984.
  9. ↑ B. Datta-Ray Tribal identity and tension in north-east India Page 34 1989 "Now to accept the term Chin would mean subtle Paite domination in the matter, which the other groups like the Hmars, Zous, Anals and Koms may not coopt. A Zomi leader categorically stated that 'Chin' is a Burmese word which literally ..."
  10. ↑ Keat Gin Ooi - Southeast Asia: A Historical Encyclopedia, from Angkor Wat to East ... - Volume 1 - Page 353 2004 "Until recently, there appeared to be a consensus that the term Chin was not an identity that any of these peoples would ... Some promote the terms Zo and Zomi, stating that they are derived from the name of the mythic common ancestor of all ..."
  11. ↑ Ramamoorthy Gopalakrishnan - Socio-political framework in North-East India Page 149 1996 "Later, the term 'Mizo' created a lot of confusion particularly when the Zomi National Congress emerged. ... But the problem arose with the use of the term 'Chin' (it is not given due recognition in the List of Scheduled Tribes in Manipur)."
  12. ↑ Chinkholian Guite - Politico-economic development of the tribals of Manipur: a study ... Page 8 1999 "Conceptual Meaning and Various Interpretations of the Terms— Chin, Kuki and Mizo (a) Chin The term Chin is the name given to this Zo/Zou tribes (formerly known as Chin-Kuki-Mizo) group of people in Myanmar (Burma). They are mostly found in the ..."
  13. ↑ S. R. Tohring (2010). Violence and Identity in North-east India: Naga-Kuki Conflict. Mittal Publications. pp. 8–9. ISBN 978-81-8324-344-5.
  14. ↑ Miri, Mrinal (2003). Linguistic Situation in North-East India. Concept Publishing Company. p. 77. ISBN 978-81-8069-026-6. Retrieved 28 ఆగస్టు 2013.
  15. ↑ S. P. Sinha (2007). Lost Opportunities: 50 Years of Insurgency in the North-east and India's Response. Lancer Publishers. pp. 120–. ISBN 978-81-7062-162-1.
  16. ↑ T. Haokip, 'Kuki Churches Unification Movements', Journal of North East India Studies, Vol. 2(1), 2012, p. 35.
  17. ↑ Burma and Assam Frontier, ‘Kuki rising, 1917-1919’, L/PS/10/724, Oriental and India Office Collections (OIOC), British Library, London
  18. ↑ Guite, Jangkhomang (2010). "Representing Local Participation in INA–Japanese Imphal Campaign: The Case of the Kukis in Manipur, 1943–45". Indian Historical Review. 37 (2): 291–309. doi:10.1177/037698361003700206.
  19. ↑ 19.0 19.1 Paokhohao Haokp, "Reinculcating Traditional Values of the Kukis with Special Reference to Lom and Som", in T. Haokip (ed.). The Kukis of Northeast India: Politics and Culture. New Delhi: Bookwell, 2013, Chapter 11.
  20. ↑ T. Lunkim, "Traditional System of Kuki Administration", in T. Haokip (ed.). The Kukis of Northeast India: Politics and Culture. New Delhi: Bookwell, 2013, Chapter 1.
  21. ↑ Chin Cultural Profile
  22. ↑ Weil, Shalva. "Double Conversion among the 'Children of Menasseh'" in Georg Pfeffer and Deepak K. Behera (eds) Contemporary Society Tribal Studies, New Delhi: Concept, pp. 84–102. 1996 Weil, Shalva. "Lost Israelites from North-East India: Re-Traditionalisation and Conversion among the Shinlung from the Indo-Burmese Borderlands", The Anthropologist, 2004. 6(3): 219–233.
  23. ↑ Kommaluri, Vijayanand; Subramanian, R; Sagar K, Anand (7 జూలై 2005). "Issues in Morphological Analysis of North-East Indian Languages". Language in India. Retrieved 4 మార్చి 2007.
  24. ↑ Asya Pereltsvaig (9 జూన్ 2010). "Controversies surrounding Bnei Menashe". Languages of the World.

వెలుపలి లింకులు

వికీమీడియా కామన్స్‌లో Kuki peopleకి సంబంధించి దస్త్రాలు ఉన్నాయి.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=కుకి_ప్రజలు&oldid=3501353" నుండి వెలికితీశారు