సప్తస్వరాలు: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Rajasekhar1961 (చర్చ | రచనలు) దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు |
Rajasekhar1961 (చర్చ | రచనలు) |
||
పంక్తి 82: | పంక్తి 82: | ||
| గ || గాంధారం (गान्धारं) || Gagan || [[మేక]] || ''{{IAST|maṇipūra}}'' मणिपूर ([[solar plexus]] and [[stomach]]) || రుద్రుడు |
| గ || గాంధారం (गान्धारं) || Gagan || [[మేక]] || ''{{IAST|maṇipūra}}'' मणिपूर ([[solar plexus]] and [[stomach]]) || రుద్రుడు |
||
|- |
|- |
||
| మ || మధ్యమం (मध्यमं) || middle || [[ |
| మ || మధ్యమం (मध्यमं) || middle || [[క్రౌంచపక్షి]] || ''anāhata'' अनाहत ([[heart]] and [[lung]]s) || విష్ణువు |
||
|- |
|- |
||
| ప || పంచమం (पंचमं) || fifth || [[కోయిల]] || ''viśuddha'' विशुद्ध ([[throat]]) || నారదుడు |
| ప || పంచమం (पंचमं) || fifth || [[కోయిల]] || ''viśuddha'' विशुद्ध ([[throat]]) || నారదుడు |
12:12, 5 ఫిబ్రవరి 2009 నాటి కూర్పు
భారతీయ సంగీతంలో సప్తస్వరాలు: స, రి, గ, మ, ప, ధ, ని. వీటిలో ఒక్కొక్కటి ఒక్కొక్క పక్షి కూత లేక జంతువు అరుపు నుంచి పుట్టినది.
స = షడ్జమం (నెమలి క్రేంకారం)
రి = రిషభం (ఎద్దు రంకె)
గ = గాంధర్వం (మేక అరుపు)
మ = మధ్యమం (క్రౌంచపక్షి కూత)
ప = పంచమం (కోయిల కూత)
ధ = ధైవతం (గుర్రం సకిలింత)
ని = నిషాదం (ఏనుగు ఘీంకారం)
- ఆరోహణ: తక్కువ పౌనఃపున్యం ఉన్న స్వరం నుంచి ప్రారంభించి - ఎక్కువ పౌనఃపున్యం ఉన్న స్వరం దాకా పాడడం లేదా వాయించడం ఆరోహణ అవుతుంది. అనగా మధ్యమ స్థాయి షడ్జం నుండి తారా స్థాయి షడ్జం వరకు.
- ఉదా: స రి గ మ ప ధ ని స.
- అవరోహణ: ఎక్కువ పౌనఃపున్యం ఉన్న స్వరం నుంచి ప్రారంభించి - తక్కువ పౌనఃపున్యం ఉన్న స్వరం దాకా పాడడం లేదా వాయించడం అవరోహణ అవుతుంది. అనగా తారా స్థాయి షడ్జం నుండి మధ్యమ స్థాయి షడ్జం వరకు.
- ఉదా: స ని ధ ప మ గ రి స.
కర్ణాటక సంగీత స్వరాలు
కర్ణాటక సంగీతంలో రిషభం, గాంధారం, ధైవతం మరియు నిషాదంలో మూడు, మధ్యమంలో రెండు మరియు పంచమం, షడ్జంలో ఒక్కొక్కటి చొప్పున 12 స్వరాలు ఉన్నాయి.
Position | Swara | Short name | Notation | Mnemonic |
---|---|---|---|---|
1 | షడ్జం | స | S | sa |
2 | శుద్ధ రిషభం | రి | R1 | ra |
3 | Chathusruthi Rishabha | రి | R2 | ri |
3 | శుద్ధ గాంధారం | గ | G1 | ga |
4 | Shatsruthi Rishabha | రి | R3 | ru |
4 | సాధారణ గాంధారం | గ | G2 | gi |
5 | అంతర గాంధారం | గ | G3 | gu |
6 | శుద్ధ మధ్యమం | మ | M1 | ma |
7 | ప్రతి మధ్యమం | మ | M2 | mi |
8 | పంచమం | ప | P | pa |
9 | శుద్ధ ధైవతం | ధ | D1 | dha |
10 | Chathusruthi Dhaivatha | ధ | D2 | dhi |
10 | శుద్ధ నిషాదం | ని | N1 | na |
11 | Shatsruthi Dhaivatha | ధ | D3 | dhu |
11 | కైసికి నిషాదం | ని | N2 | ni |
12 | కాకలి నిషాదం | ని | N3 | nu |
As you can see above, Chathusruthi Rishabha and Shuddha Gandhara share the same pitch (3rd key/ position). Hence if C is chosen as Shadja, D would be both Chathusruthi Rishabha and Shuddha Gandhara. Hence they will not occur in same raga together. Similarly for two swaras each at notes 4, 10 and 11.
స్వరాల అర్ధ వివరణ
ప్రతి శుద్ధ స్వరం (i.e., స, రి, గ, మ, ప, ధ, మరియు ని) సాంప్రదాయం ప్రకారం వివిధ జంతువుల కూతల నుండి ఆవిర్భవించినట్లు భావిస్తారు. కొన్నిటికి ఇతర అర్ధాలు కూడా ఉన్నాయి. ప్రతి స్వరం మన శరీరంలోని ఏడు చక్రాలతో సంధించబడ్డాయి. సప్తస్వరాలు అరోహణ పద్ధతిలో చక్రాలు కూడా అరోహణ లోనే చెప్పబడ్డాయి. కోమల స్వరాలు ఎడమవైపు చక్రాలతో (ఇడ, పింగళ, శుషుమ) సంధించబడితే శుద్ధ మరియు తీవ్ర స్వరాలు కుడివైపు చక్రలతో అనుసంధానించబడ్డాయి. అందువలన ప్రతి రాగం దానికి అనుసంధించబడిన చక్రం ప్రకారం ప్రభావం చూపుతాయి.
స్వరం | వివరణ | అర్ధం | జంతువు | చక్రం | దేవుడు |
---|---|---|---|---|---|
స | షడ్జం (षड्जं) | Sagar | నెమలి | mūlādhāra मूलाधार (anus) | బ్రహ్మ |
రి | రిషభం (रिषभं) | bull | ఎద్దు | svādhiṣṭhāna स्वाधिष्ठान (genitals) | అగ్ని |
గ | గాంధారం (गान्धारं) | Gagan | మేక | maṇipūra मणिपूर (solar plexus and stomach) | రుద్రుడు |
మ | మధ్యమం (मध्यमं) | middle | క్రౌంచపక్షి | anāhata अनाहत (heart and lungs) | విష్ణువు |
ప | పంచమం (पंचमं) | fifth | కోయిల | viśuddha विशुद्ध (throat) | నారదుడు |
ధ | ధైవతం (धैवतं) | Dharti | గుర్రం | ājñā आज्ञा (third eye) | వినాయకుడు |
ని | నిషాదం (निषादं) | outcast/hunter | ఏనుగు | sahasrāra सहस्रार (crown of the head) | సూర్యుడు |