పార్వతి

“

అమ్మలగన్నయమ్మ ముగురమ్మల మూలపుటమ్మ చాల బె ద్దమ్మ సురారులమ్మ కడుపాఱడిపుచ్చిన యమ్మ దన్నులో నమ్మిన వేల్పుటమ్మల మనమ్ముల నుండెడి యమ్మ దుర్గ మా యమ్మ, కృపాబ్ది యిచ్చుత మహత్వ కవిత్వ పటుత్వ సంపదల్

”

వివిధ రూపాలలో పార్వతి చిత్రణ

పార్వతి
వినాయకునకు పాలిచ్చే పార్వతి - 1820నాటి చిత్రం
శక్తి, సౌభాగ్యం, రక్షణ
దేవనాగరి:	पार्वती
తెలుగు:	పార్వతి, ఉమ, గౌరి, శక్తి, అంబ, భవాని, కాళి, దుర్గ, లలిత ...
నివాసం:	కైలాసం
ఆయుధం:	వివిధ ఆయుధాలు (దుర్గగా)
పతి / పత్ని:	శివుడు
వాహనం:	సింహము, పులి

హిందూ సంప్రదాయంలో స్థానం

పార్వతి (Parvati) హిందూ సంప్రదాయంలో శక్తిగా, దుర్గగా అర్చింపబడే దేవత. త్రిమూర్తులలో ఒకరైన శివుని ఇల్లాలు. భవాని, అంబిక, లలిత, అమ్మ, దాక్షాయణి, కాత్యాయిని, గౌరి, భైరవి, అపర్ణ, కాళి, శ్యామ, ఉమ వంటి ఎన్నో పేర్లతో కొలువబడుతుంది. వినాయకుడు, కుమార స్వామి పార్వతీ పరమేశ్వరుల బిడ్డలు.

ప్రధాన కధ

వేద సాహిత్యంలో పార్వతి గురించి చెప్పలేదు. కేనోపనిషత్తు (3.12)లో ఉమ లేదా హైమవతి అనే దేవత గురించి చెప్పబడింది. ఆ దేవత ఇంద్రాదులకు బ్రహ్మమును గురించిన జ్ఞానము తెలియజేసింది. క్రీ.పూ. 400 తరువాత వచ్చిన పురాణేతిహాస సాహిత్యంలో సతి, పార్వతి గురించిన కధలు ఉన్నాయి.

ఎల్లోరా గుహలలోని చిత్రం- గౌరీ శంకరుల కళ్యాణం.

పురాణాలలో దక్షుని కుమార్తె అయిన 'సతీదేవి' (దాక్షాయణి) శివునికి ఇల్లాలు. కాని దక్షయజ్ఞంలో తనకు, శివునికి జరిగిన అవమానానికి క్షోభించి ఆమె అగ్నిలో ఆహుతి అయ్యింది. తరువాత ఆమె హిమవంతుడు, మేనకల కుమార్తెగా జన్మించింది. పర్వత రాజ తనయ గనుక 'పార్వతి' అని ఆమె పిలువబడింది. తీవ్రమైన తపసు ఆచరించి (ఉమ, అపర్ణ అనే పేర్లు ఈ తపసు కారణం వలన వచ్చాయి.) శివుని వరించింది. శివుడు ఆమెను తన శరీరంలో సగంగా స్వీకరించాడు.

వినాయకుడు, కుమారస్వామి వారి పుత్రులు.

పేర్లు, అవతారాలు

పార్వతి - దుర్గరూపంలో, శార్దూల వాహనయై, జగన్మాతగానూ, మరెన్నో రూపాలతోను పూజింపబడుతున్నది. సింహవాహనగా కూడ చాలా చిత్రాలలో దర్శనమిస్తుంది

పార్వతికి ఎన్నోపేర్లు ఇంకెన్నో అవతారాలూ కలవు వాటిలో కొన్ని -

• హైమ - హేమ (బంగారం) వర్ణము కలిగినది
• అపర్ణ - పర్ణములు (ఆకులు) కూడా తినకుండా తపస్సు చేసినది.
• శాంభవి - శంభుని అర్ధాంగి
• భైరవి -
• భగమాలిని -
• మాతంగి -
• బగళాముఖి -
• శివాణి, పరమేశ్వరి, ఈశ్వరి, మహేశ్వరి - ఈశ్వరుని అర్ధాంగి, సకల లోకములకు అధిదేవత
• చాముండేశ్వరి - చండ, ముండులను సంహరించినది
• కాత్యాయని - గొప్ప ఖడ్గము ధరించినది
• ఉమ - బిడ్డా, తపమునకు పోవద్దని తల్లి మేనకచే పిలువబడినది
• దాక్షాయణి - దక్షుని బిడ్డ సతీదేవిగా అవతరించినది
• భవాని
• త్రిపుర సుందరి, లలిత, రాజరాజేశ్వరి, శ్రీదేవి
• బాల
• కామేశ్వరి - సకల కామితార్ధములను ప్రసాదించునది
• శతాక్షి, శాఖంభరి - (దేవీ భాగవతంలోని కధలు)
• అంబిక - తల్లి
• దుర్గ, శక్తి,
• అమ్మల గన్నయమ్మ, ముగురమ్మల మూలపుటమ్మ, పెద్దమ్మ, సురారుల కడుపారడి బుచ్చినయమ్మ
• అన్నపూర్ణ

గ్రంధాలూ, పురాణాలూ

• దేవీ భాగవతం
• స్కంద పురాణం

దేవాలయాలు

• శక్తిపీఠాలు
• శ్రీశైలం - భ్రమరాంబ
• మధురై - మీనాక్షి
• కంచి - కామాక్షి
• కాశి - అన్నపూర్ణ, విశాలాక్షి

ఆచారాలు, పండగలు

• విజయ దశమి
• మంగళ గౌరీవ్రతం
• గౌరీపూజ

ప్రార్ధనలు, స్తోత్రాలు

పార్వతిని, ఆమె అనేక రూపాలను స్తుతించే పెక్కు ప్రార్ధనలు, స్తోత్రాలు, గేయాలు ఉన్నాయి. వాటిలో కొన్ని ఇక్కడ పేర్కొనబడినవి.

• మహిషాసుర మర్దినీ స్తోత్రం
• సౌందర్యలహరి
• లలితా సహస్రనామ స్తోత్రం
• దుర్గాష్టకం
• అన్నపూర్ణాష్టకం
• చండీసప్తశతి
• శ్రీదేవీ ఖడ్గమాలా స్తోత్రం

ఇవి కూడా చూడండి

దస్త్రం:British Museum Lalita.jpg

చతుర్భుజయైన లలితగా పార్వతి - వినాయకుడు, కుమార స్వామిలతో - 11వ శతాబ్దానికి చెందిన శిల్పం (బ్రిటిష్ మ్యూజియమ్‌లో ఉంది)

• శివుడు
• నవదుర్గలు
• శక్తిపీఠాలు
• జ్యోతిర్లింగాలు
• శ్రీశైలం
• అమ్మోరులు
• దేవీ భాగవతం