మౌలాలి

మౌలాలి

కపర్ గుట్ట
మౌలాలి కపర్ గుట్ట
సమీప ప్రాంతం
	మౌలాలి గుట్ట దృశ్యం, సిర్కా 1902
	మౌలాలి తెలంగాణలో మౌలాలి ప్రాంతం
	Coordinates: 17°28′5″N 78°33′22″E / 17.46806°N 78.55611°E
దేశం	భారతదేశం
రాష్ట్రం	తెలంగాణ
జిల్లా	మేడ్చల్ మల్కాజ్‌గిరి జిల్లా
మండలం	మేడ్చల్ మండలం
నగరం	సికింద్రాబాదు
కోర్టు	X మెట్రోపాలిటన్ మేజిస్ట్రేట్ కోర్ట్ మల్కాజిగిరిలో నేరేడ్‌మెట్
పోలీస్ స్టేషన్	మల్కాజిగిరి పిఎస్ [1]
ప్రారంభం	1578 AD
Founded by	నిజాం
Government
• Type	మున్సిపల్ కార్పొరేషన్
• Body	జిహెచ్ఎంసీ మల్కాజ్‌గిరి సర్కిల్
భాషలు
• అధికారిక	తెలుగు, ఉర్దూ
Time zone	UTC+5:30 (భారత ప్రామాణిక కాలమానం)
పిన్ కోడ్	మౌలాలి - 500040
టెలిఫోన్	+9140
లోక్‌సభ నియోజకవర్గం	మల్కాజ్‌గిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం
పౌర సంస్థ	జిహెచ్ఎంసీ
శాసనసభ నియోజకవర్గం	మల్కాజ్‌గిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం

మౌలాలి (మౌలా-అలీ) అనేది తెలంగాణ రాష్ట్రం, మేడ్చల్-మల్కాజిగిరి జిల్లా, మల్కాజ్‌గిరి మండలంలో బాగా అభివృద్ధి చెందిన పారిశ్రామిక, పట్టణ ప్రాంతం. ఇది హైదరాబాదు మహానగరపాలక సంస్థలో భాగంగా, హైదరాబాద్ మెట్రోపాలిటన్ పాంత్రంలో భాగంగా ఉంది.

ఇక్కడ మౌలాలి రైల్వేస్టేషన్, మౌలాలి గుట్ట ఉన్నాయి.^[1] మౌలాలి గుట్ట మీద మౌలాలి దర్గా, మసీదు ఉన్నాయి.

ఇది కుతుబ్ షాహీ పాలకుల కాలంలో నిర్మించబడింది. హుడా హెరిటేజ్ కన్జర్వేషన్ కమిటీ గుర్తించిన 11 వారసత్వ ప్రదేశాలలో మౌలాలి దర్గా ఒకటి. ఇది ప్రాథమికంగా పెద్ద రాతి ప్రాంతం, తరంగాలు లేని భూభాగం. మౌలాలి కొండకు ఎదురుగా "ఖద్మ్-ఎ-రసూల్" అని పిలువబడే మరొక కొండ ఉంది, దీనిలో ప్రవక్త పవిత్ర అవశేషాలను అసఫ్ జాహీ సేవకుడైన మొహమ్మద్ షక్రుల్లా రెహాన్ నిక్షిప్తం చేసాడు.

చరిత్ర[మార్చు]

హైదరాబాద్‌లోని మౌలాలి దర్గా, మౌలాలి కమాన్ కుతుబ్ షాహీ రాజవంశం కాలంలో ఉనికిలోకి వచ్చాయి. బ్రిటీష్ చరిత్రకారుడు విలియం డాల్రింపుల్ రాసిన కథనాల ప్రకారం, కుతుబ్ షా ఆస్థానంలో ఒక సీనియర్ నపుంసకుడు, యాకుత్ నిద్రలో ఉన్నప్పుడు, ఆకుపచ్చ వస్త్రాలు ధరించిన వ్యక్తి కలలో కనిపించి, మౌలాలి (ఫాతిమా భర్త, ప్రవక్త ముహమ్మద్ కుమార్తె) అని వెల్లడించాడు. యాకుత్ ఒక కొండ శిఖరం వరకు అతనిని అనుసరించాడు, అక్కడ అతను తన కుడి చేతిని ఒక రాయిపై ఉంచిన మౌలాలి ముందు పడిపోయాడు.

యాకుత్ గోల్కొండ నుండి పవిత్ర కొండను వెతుకుతూ బయలుదేరాడు, చివరకు అది రాతిపై ముద్రించబడిన మౌలాలి చేతి ముద్రతో పాటుగా గుర్తించబడింది. చేతి గుర్తు రాతి నుండి కత్తిరించబడి, అక్కడి స్థలంలో నిర్మించిన ఒక తోరణంలో ఉంచబడింది.

యాకుత్ కలను గుర్తుచేసే వార్షిక వేడుకల కుతుబ్ షాహీ సంప్రదాయాన్ని కూడా సున్నీ అసఫ్-జాహీ నిజాంలు కొనసాగించారు. నిజాం పాలనలో చాలామంది గొప్ప అధికారులు, సభికులు షియా శాఖకు చెందినవారు ఉండేవారు. ప్రధానమంత్రి, నిజాం మంత్రి అలీఖాన్, అరిస్తు జా, మీర్ ఆలం షియా ముస్లింలలో చాలా తక్కువమంది ఉన్నారు. మా లకా భాయ్ చందా, తవాయిఫ్ అయితే నిజాం అలీ ఖాన్ ఆస్థానం మౌలాలి దర్గాకు ప్రముఖ భక్తుడు. మ లకా భాయ్‌ను ఆమె తల్లి రాజ్ కన్వర్ భాయ్ సమాధి స్థలం పక్కన, మందిరం దగ్గర ఖననం చేశారు.

మౌలాలిలో మెగాలిథిక్ కాలం నుండి మానవుడు నివసించినట్లు తెలుస్తోంది.^[2] మౌలాలిలో ఇనుప యుగం శ్మశాన వాటికలు కనుగొనబడ్డాయి. 1935లో అప్పటి నిజాం డొమినియన్ పురావస్తు శాఖ ద్వారా తొలి తవ్వకాలు జరిగాయి.^[3] నిజాం కాలంలో మౌలాలి చాలా ప్రముఖ ప్రాంతంగా ఉండేది. ఇక్కడ హైదరాబాద్ రేస్ క్లబ్ వంటివి ఉన్నాయి.^[4] తర్వాత 1886లో మలక్‌పేటకు మార్చబడింది. 1954లో మౌలాలిలో మొదటి బహిరంగ జైలు ప్రారంభించబడింది. అనంతరం అది చర్లపల్లికి తరలించబడింది.^[5]

పరిసర ప్రాంతాలు[మార్చు]

ఇక్కడ మౌలాలి గుట్ట, కమలా నగర్, ఎ.ఎస్. రావు నగర్, ఆనంద్ బాగ్, డిఏఈ కాలనీ అనేవి ప్రధాన పరిసరాలుగా ఉన్నాయి. కుషాయిగూడ బస్ డిపో కూడా మౌలాలికి సమీపంలో ఉంది. మౌలాలిలో ఆంధ్రప్రదేశ్ హౌసింగ్ బోర్డ్ ద్వారా పెద్ద హౌసింగ్ ప్రాజెక్ట్ స్థాపించబడింది. ఈ కాలనీని ఇప్పుడు ఏపిహెచ్ బి కాలనీ అని పిలుస్తున్నారు.

పారిశ్రామిక ప్రాంతం[మార్చు]

మౌలాలి, చుట్టుపక్కల వివిధ పరిశ్రమలు ఉన్నాయి. న్యూక్లియర్ ఫ్యూయల్ కాంప్లెక్స్, ఈసిఐఎల్ మౌలాలికి సమీపంలో ఉన్న కొన్ని ప్రముఖ కంపనీలు. రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ఆధీనంలో ఉన్న రిపబ్లిక్ ఫోర్జ్ కంపెనీ లిమిటెడ్ కూడా ఇక్కడే ఉండేది. మౌలాలి భారతీయ రైల్వేలకు ప్రధాన కేంద్రం, ఇక్కడ ఎలక్ట్రిక్ లోకో-షెడ్ వంటి అనేక సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. హైదరాబాద్ కెమికల్స్ అండ్ ఫెర్టిలైజర్స్ 1942లో మౌలాలిలో స్థాపించబడింది, అయితే 1982 నాటికి కంపెనీ ప్రైవేట్ కంపెనీకి అమ్మేశారు. 1961లో మౌలాలిలో ఆంధ్రా ఫౌండ్రీ అండ్ మెషిన్ కంపెనీ లిమిటెడ్ స్థాపించబడింది.^[6] అనేక చిన్న, మధ్య తరహా పరిశ్రమలతో కూడిన మౌలాలి ఇండస్ట్రియల్ ఎస్టేట్ కూడా ఇక్కడ ఉంది.

యూనియన్ కార్బైడ్ విభాగం, ఎవెరెడీ బ్యాటరీల తయారీ కూడా మౌలాలిలో ఉంది. హెచ్ఎంటీ బేరింగ్స్ లిమిటెడ్ (గతంలో ఇండో-నిప్పాన్ ప్రెసిషన్ బేరింగ్స్ లిమిటెడ్) మౌలాలిలో కూడా ఒక విభాగం ఉంది. రైల్వే ప్రొటెక్షన్ ఫోర్స్, ఇండియన్ రైల్వేస్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఫర్ సిగ్నల్ అండ్ టెలికమ్యూనికేషన్ ఇంజినీరింగ్, దక్షిణ మధ్య రైల్వేకు చెందిన జోనల్ ట్రైనింగ్ స్కూల్ కోసం ఒక ప్రధాన శిక్షణా కేంద్రం కూడా మౌలాలిలో ఉన్నాయి.

రవాణా[మార్చు]

తెలంగాణ రాష్ట్ర రోడ్డు రవాణా సంస్థ ఆధ్వర్యంలో మౌలాలి మీదుగా హైదరాబాదులోని ఇరత ప్రాంతాలకు బస్సు సౌకర్యం ఉంది. ఇక్కడికి సమీపంలో కుషాయిగూడ బస్ డిపో ఉంది.