శివ పూజ
శివ పూజ అనేది శివుడిని పూజించే విధానం. హిందూ మతంలో మంత్రం, తంత్రం, యంత్రం, క్రియలు, ముద్రలు, అభిషేకం ఉపయోగించి సంప్రదాయ, ప్రాచీన ఆచారాల ద్వారా శివుడిని పూజిస్తారు.[1]
పురాణాలలో పూజ[మార్చు]
పురాణాలు అనేవి హిందూ విశ్వోద్భవ శాస్త్రం నుండి వివిధ దేవుళ్ళ విజయాలను వివరించే గ్రంథాలు. శివుని గురించిన ముఖ్యమైన వాటిలో శివ పురాణం ఒకటి. ఇందులో శివ పూజావిధానం పౌరాణిక మూలాలను వివిధ కథలలో వివరించబడ్డాయి.
అభిషేకం[మార్చు]
శివ పూజలో భాగంగా లింగానికి అభిషేకం నిర్వహిస్తారు. అనేక దేవాలయాలలో, శివుని అభిషేక కోరికను గౌరవిస్తూ లింగంపై తారా పాత్ర అని పిలువబడే ఒక పాత్రను వేలాడదీయబడుతుంది. శివాభిషేకానికి ఉపయోగించే కొన్ని సాధారణ వస్తువులు:
- పెరుగు
- పాలు/నీరు
- తేనె
- లేత/చిన్న కొబ్బరి
- విభూతి
- పంచామృతం
- అరటిపండ్లు
- చందనం ముద్ద
- నెయ్యి
- హల్దీ
- సువాసన నూనెలు
- బేల్ ఆకులు (ఆకులపై కీటకాలు చేసిన తెల్లటి గుర్తు, బజ్రా కాండం వైపు మందపాటి భాగం లేకుండా చూసుకోవాలి. పూజలో ఉపయోగించే ఆకులు 3 పత్రాలను కలిగి ఉండాలి, మూడు ఆకులు విడిపోయినవి ఉపయోగించకూడదు)
- పువ్వులు (ఆకమడ పువ్వులు, ధాతుర పువ్వులు, నీలి తామర, గులాబీ కమలం/తెల్ల కమలం)
శివుడిని ప్రసన్నం చేసుకునే 8 పువ్వులు:
- అహింస ప్రథమం పుష్పం అహింస ప్రథమ పుష్పం
- పుష్పం ఇంద్రియ నిగ్రహం ఇంద్రియాల నియంత్రణ రెండవ పుష్పం
- సర్వ భూత దయ పుష్పం సకల ప్రాణుల పట్ల దయగా ఉండటమే మూడవ పుష్పం.
- క్షమా పుష్పం విశేషతః క్షమమే నిజమైన ప్రత్యేక పుష్పం – నాల్గవ సమర్పణ
- శాంతి పుష్పం శాంతి ఐదవ పుష్పం
- తపః పుష్పం తపస్సు ఆరవ పుష్పం
- ధ్యానః పుష్పం ధ్యానం ఏడవ పుష్పం
- సత్యం అష్ట విధ పుష్పం సత్యం ఎనిమిదవ పుష్పం
- కంచుతో చేసిన పాత్రలో పాలు, పెరుగు లేదా పంచామృతాన్ని ఎప్పుడూ పోయకూడదు, ఎందుకంటే ఇది వైన్‌తో సమానం.
- నీళ్లలో, పాలు, నెయ్యి మొదలైన వాటిలో వేళ్లు పెట్టకూడదు, ఎందుకంటే గోళ్లను తాకడం వల్ల అశుభం కలుగుతుంది.
శివుడు తన మెడలో నాగేశ్వరుడిని ఆభరణంగా ధరిస్తాడని చెబుతారు కాబట్టి, కలబంద సువాసన కూడా శివుని పూజకు ఉపయోగించే చాలా పవిత్రమైన వస్తువు అని చెప్పబడింది.
హిందూమతం గురించిన ఏదైనా చర్చలో, ఈ ఆచారాలు హిందువుల పవిత్ర గ్రంథమైన వేదాల వివరణకు సంబంధించినవి అని గుర్తుంచుకోవాలి. ఈ గ్రంథాలు వారి ఆరాధన కోసం దేవతలను లేదా ఆచారాలను స్వయంగా వివరించలేదు.
గోల్డెన్ చంపా లేదా పసుపు చంపక్ అని కూడా పిలువబడే చంపక శివుని పూజలో ఉపయోగించబడదు. శివపూజలో చంపక పుష్పాలను ఎందుకు ఉపయోగించకూడదో వివరించే ఆసక్తికరమైన కథనం శివపురాణంలో ఉంది. గోకర్ణంలోని శివాలయానికి వెళ్లే దారిలో ఒక అందమైన చంపక చెట్టు నిండుగా పూలతో నిండి ఉంది. నారద మహర్షి ఒకసారి దేవాలయానికి వెళుతుండగా ఈ చెట్టును చూసి మెచ్చుకున్నాడు. అకస్మాత్తుగా అతనికి సమీపంలో ఒక బ్రాహ్మణ పూజారి కనిపించాడు. అతను పువ్వులు కోయడానికి వచ్చాడు కాని నారద మహర్షిని చూడగానే ఆ పని చేయడం మానేశాడు. నారద మహర్షి అడుగగా, బ్రాహ్మణుడు తాను సమీపంలోని గ్రామానికి వెళుతున్నానని, చంపక చెట్టును ఆస్వాదిస్తూ నిలబడి ఉన్నానని చెప్పాడు.
నారదుడు దేవాలయానికి వెళ్ళిన తరువాత, బ్రాహ్మణుడు ఒక బుట్టలో పువ్వులు తెంచి దాచాడు. దేవాలయం నుండి తిరిగి వచ్చిన నారద మహర్షి మరల బ్రాహ్మణుడిని కలిశాడు. ఈసారి అతను ఇంటికి వెళ్తున్నానని చెప్పాడు. అయితే ఈ ప్రవర్తనపై అనుమానంతో నారద మహర్షి వెళ్ళి చంపక వృక్షాన్ని ఎవరైనా మీ పువ్వులు తీశారా అని అడిగాడు. చంపా చెట్టు తీయలేదు చెప్పింది. కానీ ఇప్పటికీ నారద మహర్షికి సందేహం వచ్చి దేవాలయానికి తిరిగి వెళ్ళి చూడగా, శివలింగం చంపక పువ్వులతో అలంకరించబడి ఉంది.
నారద మహర్షి సమీపంలో ధ్యానంలో ఉన్న ఒక వ్యక్తిని శివునికి ఎవరు సమర్పించారని అడిగాడు. ఒక దుష్ట బ్రాహ్మణుడు రోజూ వచ్చి శివలింగాన్ని చంపా పూలతో చల్లుతున్నాడని ఆ వ్యక్తి చెప్పాడు. శివుడు దానికి సంతోషించి, అతని ఆశీర్వాదం కారణంగా బ్రాహ్మణుడు రాజు ఆస్థానంలో ముఖ్యమైన వ్యక్తిగా మారి, ఇప్పుడు పేద ప్రజలను వేధిస్తున్నాడు. నారద మహర్షి శివుని వద్దకు వెళ్ళి చెడ్డవాడికి ఎందుకు సహాయం చేస్తున్నావని అడిగాడు. చంపక పుష్పాలతో నన్ను పూజించే భక్తుడిని నేను కాదనలేను అని శివుడు చెప్పాడు. నారద మహర్షి చంపక చెట్టు వద్దకు తిరిగి వెళ్ళి తనతో అబద్ధం చెప్పినందుకు శపించాడు. శివుని పూజలో చంపా పుష్పాలను ఎన్నటికీ అంగీకరించబోమని చెప్పాడు. అతను దుష్ట బ్రాహ్మణుడిని రాక్షసుడిగా పుట్టమని శపించాడు. రాముడు అతన్ని చంపినప్పుడు మాత్రమే మోక్షాన్ని పొందుతాడు.
కేతకి శివుని పూజ నుండి నిషేధించబడింది. శివుని శాపానికి గురైనందున పూజల సమయంలో దీనిని సమర్పించరు. తామసిక శివ పురాణంలో కేతకి పుష్పం ఎందుకు నిషేధించబడిందో వివరించే ఆసక్తికరమైన కథనం ఉంది. ఒకసారి బ్రహ్మదేవుడు, విష్ణువు ఎవరు సర్వోన్నతుడు అనే విషయంలో గొడవపడ్డారు. సమస్యను పరిష్కరించడానికి శివుడు తన మొదటి దర్శనాన్ని జ్యోతిర్లింగం లేదా లింగోదభవమూర్తి రూపంలో విష్ణువు, బ్రహ్మ దేవుడు ముందు కనిపించాడు. శివుడు ఈ పోరాటంలో జోక్యం చేసుకుని, శివలింగ మూలం లేదా ముగింపును ఎవరు కనుగొనగలరో వారు శ్రేష్ఠుడని చెప్పాడు.
బ్రహ్మవిష్ణువులు కాంతి ప్రారంభం, ముగింపును అన్వేషించడానికి బయలుదేరారు. విష్ణువు వరాహం రూపంలో, బ్రహ్మదేవుడు హంస రూపంలో వెళ్ళాడు. విష్ణువు ఆధారాన్ని కనుగొనలేక తన ఓటమిని అంగీకరించాడు. బ్రహ్మదేవుడికి ప్రయాణంలో ఒక కేతకీ పుష్పం కనిపించింది. ఆ కేతకి పుష్పం సహాయం తీసుకోవాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. తను కాంతి స్తంభం పైకి చేరుకున్నానని సాక్ష్యంకోసం బ్రహ్మ కేతకి పుష్పాన్ని తిరిగి విష్ణువు వద్దకు తీసుకెళ్ళాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. జ్యోతిర్లింగం పైన కేతకి పుష్పాన్ని కనుగొన్నానని, కేతకి దానిని సమర్థించిందని బ్రహ్మ చెప్పాడు. ఈ అబద్ధం శివకు కోపం తెప్పించింది. బ్రహ్మదేవుడు అబద్ధం చెప్పినందుకు భూమిపై ప్రజలచే పూజించబడడు అని శపించబడ్డాడు. అదేవిధంగా, కేతకి కూడా ఇకపై శివ పూజలో ఉపయోగించకూడదని శపించబడింది. అందువలన కేతకి పువ్వు పూజలు, శివుని ఆరాధన నుండి శాశ్వతంగా నిషేధించబడింది.
శివ శ్లోకాలు[మార్చు]
హిందూ క్యాలెండర్‌లో ప్రతి పక్షం రోజులలో పదమూడవ రోజు ప్రదోష నాడు, శైవమతం ప్రకారం మహా శివరాత్రి నాడు శివుడిని ప్రసన్నం చేసుకోవడానికి అత్యంత ముఖ్యమైన ప్రార్థనలు చేస్తారు. ఆ సమయంలో ప్రజాదరణ పొందిన శివ స్లోకాలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:
ఓం త్ర్యంబకం యజామహే సుగంధిం పుష్టి వర్ధనం ఉర్వారుక మివ బంధనాన్ మృత్యోర్ముక్షీయ మామృతాత్
అర్థం
ఈ మంత్రం తైత్తిరీయోపనిషత్తు లోని నారాయణప్రశ్నము లోనిది. ఇది తైత్తిరీయంలో 56 వ అనువాకం.
" సుగంధ పరిమళం కలిగి, పుష్టిని వృద్ధి చేసే, మూడు కన్నుల పరమేశ్వరా ! నిన్ను పూజిస్తున్నాను. బంధనాత్ = బంధనం నుంచి ( అంటే తీగనుంచి లేదా తొడిమనుంచి ); ఉర్వారుకమివ = దోసకాయను వలె; మృత్యోః = చావునుంచి; ముక్షీయ = విడివడిన వాడను అగుదును గాక; అమృతాత్ = మోక్షము నుంచి; మా = వద్దు ( వదిలిపెట్టబడినవాడను కాకుండా ఉండునుగాక )
తొడిమ నుండి దోసపండును ఎలా వేరుచేస్తున్నావో అలాగే మృత్యువు నుంచి నన్ను వేరుచేయుము. అమృత సమానమైన మోక్షము నుండి నేను విడివడకుండ ఉండును గాక."
ఓంతో కూడిన పంచాక్షర స్తోత్రం:
"నేను నాలోని దైవత్వాన్ని గౌరవిస్తాను." "ఈ సృష్టిలోని అంశాలు నాలో పరిపూర్ణంగా ఉండనివ్వండి." "ఈ ప్రపంచంలో ఉండగలిగే గొప్పది నాలో, ఇతరులలో-ఈ ప్రపంచంలో సృష్టించబడుతుంది." "నేను శివునికి నమస్కరిస్తున్నాను."
లింగాష్టకం[మార్చు]
శ్రీ లింగాష్టకం అనేది శివుని ఆరాధన సమయంలో జపించే శ్లోకం.
బ్రహ్మ మురారి సురార్చిత లింగం
నిర్మల భాషిత శోభిత లింగం
జన్మజ దుఃఖ వినాశక లింగం
తత్ ప్రణమామి సదా శివ లింగం
తాత్పర్యము: బ్రహ్మ, విష్ణువు మొదలగు దేవతలచే పూజింపబడుచు, పవిత్రమైన, పవిత్రమైన వాక్కులచే స్తుతింపబడిన, జనన మరణ చక్రమును నశింపజేయు ఆ సదా శివలింగమునకు నమస్కరించుచున్నాను.
దేవముని ప్రవరార్చిత లింగం
కామదహం కరుణాకర లింగం
రావణ దర్ప వినాశక లింగం
తత్ ప్రణమామి సదా శివ లింగం
తాత్పర్యము: దేవతలు, ఋషులు పూజించే, అనంత కరుణామయమైన, రావణుని అహంకారాన్ని అణచివేసిన ఆ సదా శివలింగానికి నేను నమస్కరిస్తున్నాను.
సర్వ సుగంధ సులేపిత లింగం
బుద్ధి వివర్ధన కారణ లింగం
సిద్ధ సురాసుర వందిత లింగం
తత్ ప్రణమామి సదా శివ లింగం
తాత్పర్యం: వైవిధ్యభరితమైన పరిమళాలు, సువాసనలతో విరాజిల్లుతూ, ఆలోచనా శక్తిని పెంచి, విచక్షణా కాంతిని ప్రజ్వలింపజేసే, సిద్ధులు, సురలు, అసురులు సాష్టాంగ ప్రణామం చేసే ఆ సదా శివలింగానికి నమస్కరిస్తున్నాను.
కనక మహామణి భూషిత లింగం
ఫణిపతి వేష్టిత శోభిత లింగం
దక్ష సు యాగీ వినాశక లింగం
తత్ ప్రణమామి సదా శివ లింగం
తాత్పర్యం: వివిధ ఆభరణాలతో అలంకరించబడిన, వివిధ రత్నాలు, మాణిక్యాలు పొదిగిన, దాని చుట్టూ చుట్టబడిన సర్పభగవానుని దండతో ప్రకాశించే ఆ సదా శివలింగం ముందు నేను నమస్కరిస్తున్నాను.
కుంకుమ చందన లేపిత లింగం
పంకజ హార సుశోభిత లింగం
సంచిత పాప వినాశక లింగం
తత్ ప్రణమామి సదా శివ లింగం
తాత్పర్యం: కుంకుమ, గంధం పూసిన, తామరపూల మాలలతో అలంకరించబడిన, సమస్త పాపాలను పోగొట్టే ఆ సదా శివలింగానికి నమస్కరిస్తున్నాను.
దేవగణార్చిత సేవిత లింగం
భావైర్ భక్తి భిరేవాచ లింగం
దినకర కోటి ప్రభాకర లింగం
తత్ ప్రణమామి సదా శివ లింగం
తాత్పర్యం: విశ్వాసము, భక్తితో కూడిన నిజమైన ఆలోచనలతో, కోటి సూర్యుల తేజస్సుతో సమూహమైన దేవతలచే పూజించబడే ఆ సదా శివలింగానికి నేను నమస్కరిస్తున్నాను.
అష్ట దలోపరి వేష్టిత లింగం
సర్వ సముద్భవ కారణ లింగం
అష్ట దరిద్ర వినాశక లింగం
తత్ ప్రణమామి సదా శివ లింగం
తాత్పర్యం: సమస్త సృష్టికి కారణమైన, ఎనిమిది రేకుల తామరపువ్వుపై నిలిచిన అష్ట దరిద్రాన్ని, దుఃఖాన్ని నాశనం చేసే సదా శివలింగానికి నేను నమస్కరిస్తున్నాను.
సురగురు సురవర పూజిత లింగం
సురవన పుష్ప సదార్చిత లింగం
పరాత్పరం పరమాత్మక లింగం
తత్ ప్రణమామి సదా శివ లింగం
తాత్పర్యం: అన్ని సురలు, వారి గురువు (బృహస్పతి)చే పూజించబడిన, ఖగోళ ఉద్యానవనాల నుండి అసంఖ్యాకమైన పుష్పాలతో ఆరాధించబడిన అతీంద్రియ, పరమాత్మ అయిన ఆ సదా శివ లింగానికి నేను నమస్కరిస్తున్నాను.
ఇవికూడా చూడండి[మార్చు]
- బౌద్ధం, జైనమతం. హిందూ మతంలో పూజ
- ఓం నమః శివాయ, శివ మంత్రం
- శైవమతం
- అఘోరి
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ Ray, Dr Amit. "Shiva Puja and the Fasting Rules According to Purana". Inner light Publishers.
మరింత చదవడానికి[మార్చు]
- శివపూజ బిగినర్, స్వామి సత్యానంద సరస్వతి, దేవి మందిర్, 2001. (ISBN 1-877-79527-5 )
- శివపూజ అధునాతన యజ్ఞం, స్వామి సత్యానంద సరస్వతి, దేవి మందిర్, 1998. (ISBN 1-887472-62-2 )