రుద్రటుడు
రుద్రట లేదా రుద్రటుడు 9వ శతాబ్దముపు కాశ్మీర దేశపు అలంకార శాస్రానికి సంబధించిన ప్రధాన ఆచార్యుడు. అతను అలంకార శాస్త్ర సూత్రాలను వివరంగా, శాస్త్రీయంగా చర్చించాడు. కావ్యాలంకర అనే పుస్తక రచయిత, సంస్కృత సాహిత్యంలో ప్రసిద్ధి చెందిన గ్రంధకర్త, ఆయనను 'రుద్రభ్' లేదా 'శతానంద' అని కూడా పిలుస్తారు.
జీవిత విశేషాలు[మార్చు]
అలంకారాలను పరిణామంతో, రుద్రటుడు వాటిని నాలుగు వర్గాలుగా విభజించారు.ఈ వర్గీకరణకు శాస్త్రీయ సమర్థనను అందించారు. రుద్రటుడు తన కవిత్వంలో రసదోషాలకు 'విరస' అనే పేరు పెట్టారు. విషయ పరంగా చాలా విస్తృతమైన ఆయన పుస్తకం పేరు 'కావ్యాలంకారం'. ఇందులో కవిత్వంలోని దాదాపు అన్ని భాగాలను రుద్రటుడు పరిశీలించాడు. ఈ పుస్తకం పదహారు అధ్యాయాల్లో పూర్తి అయింది. మొదటి అధ్యాయంలో, కవిత్వ ప్రయోజనము దాని ఉద్దేశ్యము, రెండవ అధ్యాయంలో కవిత్వ లక్షణాలు, వ్యవహారశైలి, భాషా భేదాలు, చమత్కారాలు మొదలైనవి, మూడు, నాల్గవ అధ్యాయాలలో వరుసగా మూడు పదాలు, శ్లేషలు, ఐదవ అధ్యాయంలో చిత్రకవిత, ఆరవలో పద దోషాలు వాటి వివరణ, ఏడు నుండి పది వరకు నాలుగు అధ్యాయాలలో అర్థాన్ని సూచించడం, 11వ అధ్యాయంలో అర్థాలంకార సూత్రీకరణ, 11వ అధ్యాయంలో అర్థాలంకార దోషాలు, పన్నెండు నుండి పదిహేను వరకు నాలుగు అధ్యాయాలలో రస వర్ణన మొదలైనవి ఉన్నాయి. పదహారవ అధ్యాయంలో, ఇతిహాసం, ప్రబంధ మొదలైన వాటి లక్షణాలు చర్చించబడ్డాయి. పుస్తకంలోని పద్యాల సంఖ్య 734. రుద్రటుడు ఈ పుస్తకంలోని అన్ని ఉదాహరణలను స్వయంగా రచించినవి.
అలంకారికవేత్త అయినప్పటికీ, ఆచార్య రుద్రటుడు రసౌచిత్య సిద్ధాంతానికి విమర్శకుడిగా పేరుగాంచినాడు. రస సంతృప్తి కోసం మాత్రమే అలంకారముల ఉపయోగాన్ని అంగీకరిస్తాడు. కావ్యాలంకారం రెండవ అధ్యాయంలో అనుప్రసాలంకారంలోని ఐదు కులాల వర్ణనలో, కవిత్వంలో వాటిని ఉపయోగించడంలో, అతను ప్రధానంగా సమర్థన అధికారాన్ని అంగీకరించాడు.
చదరంగం చరిత్రకారులు భారతదేశంలోని చదరంగం ఆట గురించిన పురాతన ప్రస్తావనగా ఉదాహరణగా భావించే ఒక పద్యం కావ్యాలంకారంలో ఉంది.
భామ, దండి మొదలైన వారిలాగే, రుద్రటుడు కూడా వివిధ కవితా లోపాల యొక్క యోగ్యతలను, లోపాలను చర్చించాడు. ఆరవ అధ్యాయంలో, గ్రామ్య, పునరుక్త మొదలైన లోపాలను నిర్దిష్ట స్థితిని పొందినప్పుడు ధర్మాలుగా అంగీకరించవచ్చని దీని గురించి ప్రత్యేక చర్చ జరిగింది. అనుకరణ స్థితిలో, కవిత్వం లేదా నాటకం యొక్క అన్ని లోపాలు లోపాలుగా నిలిచిపోయి గుణాలుగా మారతాయి అని వివరించాడు.
రుద్రటుడు కాశ్మీర దేశపు నివాసి. వారి గురించి కొంత పరిచయం 'కావ్యాలంకారం'పై వ్రాసిన నామిసాధుని వ్యాఖ్యానం నుండి లభిస్తుంది. ఐదవ అధ్యాయం యొక్క వ్యాఖ్యానంలో, చిత్రకావ్య క్రింద "శతానంద పరాఖ్యేన్ భట్టవముక్ సునున. సాధితం రుద్రతేనేదం సమాజ ధిమ్తాన్ హితం" అని వ్రాయబడింది. శ్లోకం ఆధారంగా, రుద్రత ఒక సంవేది అని మాత్రమే తెలుస్తుంది. అతని పేర్లలో ఒకటి 'శతానంద' అని అతని తండ్రి పేరు 'భట్ వాముక్' అని తెలుస్తున్నది. రాజశేఖరుడు, మమ్మటుడు మొదలైన చాలా మంది ఆచార్యులు అతనిని ప్రస్తావించారు. అతని ఆలోచనలను కూడా విమర్శించారు. దీని ఆధారంగా, వారి కాలం క్రీ.శ.900 కంటే ముందుగా నిర్ణయించబడింది. తన కాలం, రాజ్యం, గురు సంప్రదాయం మొదలైన వాటి గురించి విశేష జ్ఞానం పొందగలిగే తన గురించి ఏమీ వ్రాయలేదు.