తారంగ జైన దేవాలయం
| తారంగ జైన దేవాలయం | |
|---|---|
 శ్వేతాంబర అజితనాథ దేవాలయం | |
| మతం | |
| అనుబంధం | జైనమతం |
| దైవం | అజితనాథ్ |
| పండుగలు | మహావీర్ జన్మ కల్యానక్ |
| పరిపాలన సంస్థ | ఆనంద్ జీ కల్యాన్ జీ ట్రస్టు |
| ప్రదేశం | |
| ప్రదేశం | ఖరాలు, మెహసాన, గుజరాత్, భారతదేశం |
  Location within Gujarat | |
| భౌగోళిక అంశాలు | 23°57′59″N 72°45′17″E / 23.96639°N 72.75472°E |
| వాస్తుశాస్త్రం. | |
| సృష్టికర్త | కుమారపాలుడు |
| స్థాపించబడిన తేదీ | 1121 |
| లక్షణాలు | |
| దేవాలయాలు | 14 శ్వేతాబరుడు. 5 దిగంబరుడు |
| ఎత్తు | 45 మీ. (148 అ.) (సుమారు) |
తారంగ అనేది భారతదేశంలోని గుజరాత్‌లోని మెహసానా జిల్లాలో ఖేరలు సమీపంలో ఉన్న జైన పుణ్యక్షేత్రం, ఇది జైన దేవాలయాల రెండు సమ్మేళనాలను కలిగి ఉంది, ఇవి మారు-గుర్జార నిర్మాణ శైలికి ముఖ్యమైన ఉదాహరణలు. అజిత్ నాథ ఆలయాన్ని 1161లో చౌళుక్య రాజు కుమారపాలుడు తన గురువు ఆచార్య హేమచంద్ర సలహా మేరకు నిర్మించాడు. జైనమతంలోని రెండు ప్రధాన విభాగాలు ప్రక్కనే ఉన్న గోడల సమ్మేళనాలతో ప్రాతినిధ్యం వహిస్తాయి: శ్వేతాంబర సమ్మేళనం మొత్తం 14 ఆలయాలను కలిగి ఉంది. తరంగ కొండ వద్ద ఐదు దిగంబర-అనుబంధ ఆలయాలు కూడా ఉన్నాయి.
ఇది మహెసానా జిల్లా లో ఉన్న ఓ పర్వత ప్రాంతం. దట్టమైన అరణ్యప్రాంతంలో ఉన్న తారంగలో ఏమంత పెద్ద పర్వతాలు లేవు కాని అన్నింటికన్నా పెద్ద పర్వతం యొక్క ఎత్తు 1200 అడుగులు. కాని మనుష్య సంచారానికి దూరంగా అరణ్యప్రాంతంలో ఉన్న తారంగలో కొండలు రకరకాల ఆకారాలలో తెల్లగా మెరిసిపోతూ ప్రకృతి రమణీయతతో మనసుని మైమరపిస్తాయి. బహుశా ఈ కారణం వల్లనేనేమో జైనుల ఐదు ముఖ్యమైన తీర్ధాంకరాలలో ఇదీ చేరింది. ఈ ప్రదేశం సబర్మతి నదికి పడమర దిశలో ఉంటుంది. అహ్మదాబాద్ నుంచి రోడ్ ద్వారా మూడు గంటల ప్రయాణం. తారంగ నుండి శక్తిపీఠాలలో ఒకటైన అంబాజి మందిరం కేవలం 50 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
తారంగ చరిత్ర
[మార్చు]12వ శతాబ్ధంలో పాటన్ (గుజరాత్) ని పరిపాలించిన సోలంకి రాజైన కుమార్ పాల్ స్వయంగా ఒక శ్వేతాంబర జైనుడు.అతనే ఈ స్థలాన్ని ఎంచి ఒక సుందరమైన మందిరాన్ని భగవాన్ శ్రీ అజిత్ నాధ్ గౌరవార్ధం నిర్మింపజేశారు.
ఇది 12వ శతాబ్దంలో తరంగ ముఖ్యమైన జైన పుణ్యక్షేత్రంగా మారింది. విక్రమ్ సంవత్ 1241లో రచించిన సోమప్రభాచార్య యొక్క కుమారపాల్ ప్రతిబోధలో, స్థానిక బౌద్ధ రాజు వేణి వత్సరాజు, జైన సన్యాసి ఖపుతాచార్య తారా దేవి కోసం ఒక ఆలయాన్ని నిర్మించారు. ఆ పట్టణానికి తారాపూర్ అని పేరు పెట్టారు.[1]
కొండ చాలా భాగం బ్రష్‌వుడ్‌తో కప్పబడి ఉంటుంది. అడవి తూర్పు, పడమరలలో, తెల్లటి ఇసుకరాయి, ఇటుకలతో నిర్మించిన దేవాలయాలు ఉన్న పీఠభూమికి దారితీసే రహదారిని దాటుతుంది. ప్రధాన అజితనాథ ఆలయాన్ని చౌళుక్య రాజు కుమారపాల (1143 - 1174) తన గురువు ఆచార్య హేమచంద్ర ఆధ్వర్యంలో జైనమతాన్ని అనుసరించిన తర్వాత నిర్మించారు.[2]
అజితనాథ జైన దేవాలయం
[మార్చు]
230 అడుగుల (70 మీ) పొడవు, వెడల్పు 230 అడుగుల (70 మీ) ప్రధాన చతురస్రం మధ్యలో, ఈ ఆలయం 50-అడుగుల (15 మీ) పొడవు, 100 అడుగుల (30 మీ) వెడల్పు, 142 అడుగుల (43 మీ) ఎత్తు ఉంటుంది. ఇది 639 అడుగుల (195 మీ) చుట్టుకొలతను కలిగి ఉంది. ఈ ఆలయ శిఖరం 902 అడుగుల (275 మీ) ఎత్తైన చెక్క శిఖరంగా అందంగా చెక్కబడింది.
ఈ ఆలయం 1161లో పూర్తి అయిన మారు-గుర్జార శైలికి చక్కని ఉదాహరణ, ఇది చాలావరకు చెక్కుచెదరకుండా, మతపరమైన ఉపయోగంలో ఉంది. శిఖరం, మండపంపై ఉన్న చాలా దిగువ నిర్మాణం రెండూ "అత్యంత సంక్లిష్టమైన" శైలిలో ఉన్నాయి. మునుపటిది మూడు వరుసల భూమిజా-శైలి మినియేచర్ టవర్‌లతో మొదలవుతుంది, శేఖరి స్టైల్‌కి వెళ్లడానికి ముందు, చిన్న టవర్లు వివిధ పొడవులు కలిగి ఉండి వ్యాప్తి చెందుతాయి. మండపం మీదుగా, అభయారణ్యంపై అత్యల్ప స్థాయి సాధారణ సూక్ష్మ టవర్ క్లస్టర్‌లను కొనసాగిస్తుంది, దీని పైన పైకప్పు పై విమానాలు సూక్ష్మ టవర్‌లతో నిండి ఉన్నాయి, విమానాల అంచుల వెంట మృగాలు, గిన్నెల వరుసలు ఉంటాయి. ఉపరితలాలు బొమ్మలు, "తేనెగూడు" గవాక్ష అలంకారంతో భారీగా అలంకరించబడ్డాయి, బొమ్మలు "సజీవ భంగిమలు, పదునుగా కత్తిరించిన ముఖాలు, దుస్తులు" కలిగి ఉంటాయి.
ఆలయానికి కుడి వైపున, రిషభ, 20 తీర్థంకరుల పాదముద్రలు, ఎడమ వైపున, గౌముఖ ఆలయం, సమవసరణం, జంబూద్వీప చిత్రలేఖనం ఉన్నాయి. వాస్తుపాల సోదరుడు తేజ్‌పాల ఆలయంలో ఆదినాథ, నేమినాథ విగ్రహాలను ప్రతిష్టించాడు. ప్రధాన ఆలయ బయటి వేదికపై పద్మావతి, కుమారపాల విగ్రహాలు ఉన్నాయి.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Mishra & Ray 2016, p. 66.
- ↑ Campbell 1880, p. 442.