బహువ్రీహి సమాసం
(బహువ్రీహి సమాసము నుండి దారిమార్పు చెందింది)
బహువ్రీహి సమాసం ఒక తెలుగు సమాసం. కర్మధారయము కన్న - కల అను అర్ధం ఎక్కువగా నున్న, బహువ్రీహి సమాసం. రెండు పదాల అర్ధం లేక వేరైన మరొక అర్ధం ప్రధానమైన బహువ్రీహి సమాసం. పీత + అంబర - అనుపదాలకు పచ్చని వస్త్రమని అర్ధమైనను - వీటి కలయికచే వేరొక అర్ధం స్పురించుతుంది. అన్యపదార్ధం ప్రధానమైంది బహువ్రీహి. పీతాంబరుడు - పచ్చనివస్త్రం కలవాడు. ఇందు విగ్రహ వాక్యాన కలది కలవాడు అనివచ్చును. ఇది యెప్పుడును విశేషణమే కాన విశేష్యమును బట్టి లింగవచన విభక్తులుండును.[1]
కమాలాక్షుడు = కమలముల వంటి కన్నులు కలవాడు (విష్ణుమూర్తి)
పద్మాలయ = పద్మం నిలయముగా కలది (లక్ష్మి).
ఉదాహరణలు
[మార్చు]- పీతాంబరుడు - ఇక్కడ పీత అంటే పసుపు రంగు, అంబరం అంటే వస్త్రం, ఈ రెండు అర్థాలు కాకుండా పసుపు రంగు ధరించినవాడు విష్ణువు అనే మరొక వ్యక్తిని సూచిస్తుంది. కావున ఇది అన్యపద ప్రధానం.
- కమలాక్షుడు - కమలముల వంటి కన్నులు కలవాడు (విష్ణుమూర్తి)
- పద్మాలయ - పద్మమును నిలయంగా కలది (లక్ష్మి)
