జావాజీ దాదాజీ చౌధరి
 | ఈ వ్యాసాన్ని ఏ మూలాల నుండి సేకరించిన సమాచారాన్ని ఆధారంగా చేసుకొని వ్రాసారో తెలపలేదు. సరయిన మూలాలను చేర్చి వ్యాసాన్ని మెరుగు పరచండి. ఈ విషయమై చర్చించేందుకు చర్చా పేజీని చూడండి. |
జావాజీ దాదాజీ చౌదరి | |
|---|---|
 | |
| జననం | 1839 థానే, బొంబాయి రాష్ట్రం,బ్రిటిష్ ఇండియా |
| మరణం | 5 ఏప్రిల్ 1892 |
| జాతీయత | భారతీయుడు |
| నిర్ణయ సాగర్ ప్రెస్ | |
| ఉద్యమం | సంస్కృత భాషా, మరాఠీ సాహిత్య ప్రచురణలు |
జావాజీ దాదాజీ చౌదరి (Jawaji Dadaji Choudhari) (జననం 1839 - మరణం 5 ఏప్రిల్ 1892), ప్రముఖ నిర్ణయ సాగర్ ప్రింటింగ్ ప్రెస్ యజమాని మఱియు స్టాంపుల తయారీదారు. సంస్కృతం ప్రింటింగ్ రంగంలో అతని సహకారం చాలా ముఖ్యమైనది మఱియు అపారమైనది. ఆకాలంలో నిర్ణయ సాగర్ పుస్తకం అనగానే లోపాలు లేని ముద్రణ అని దానిని నిర్ణయ ఆధారణగా భావించేవారు. అందుకు కారణం జావాజీ గారి తప్పులేకుండా ప్రచురించాలనే దృఢ సంకల్పమే కారణం అని భావన.
జీవిత విశేషాలు[మార్చు]
జావాజీ తండ్రి అయిన జావాజీ హ్యంచే పంజోబా అప్పటి థానే జిల్లాలోని ముర్బాడ్ తాలూకా నివాసి. వ్యవసాయం చేస్తూ జీవనం సాగించే అవకాశం లేకపోవడంతో ముంబైలోని ఉమర్‌ఖాడీకి వలస వెళ్ళి ఒక జమీందారు దగ్గర ఉద్యోగం చేసేవారు. అక్కడే ప్రాధమిక విద్యాభ్యాసము చేశాడు. విద్య ముగిసాక పలు ప్రింటింగ్ ప్రెస్స్ తయారి మఱియు ముద్రణ విభాగాలలో పనిచేశాడు.1862లో ఇందుప్రకాష్ హయ ప్రింటింగ్ ప్రెస్ స్థాపించబడింది. అక్కడ ఒక టైప్ ఫౌండ్రీని ప్రారంభించడానికి, జావాజీ లాంటి సాంకేతిక పరిజ్ఞానం ఉన్న వ్యక్తుల అవసరం ఉన్న విషయం కారణంగా అతన్య్ నెమాన్యకు వచ్చారు. ఈ స్థలంలో రెండు సంవత్సరాలు పనిచేసిన తర్వాత, జావాజీ ఓరియంటల్ ప్రింటింగ్ ప్రెస్‌ని సిద్ధం చేసే పనిని వేరొకరి దగ్గర అంగీకరించాడు. తరువాత, అతను రాణుజీ, రావుజీ మఱియు ఇతరుల సహకారంతో స్వతంత్ర పరిశ్రమను ప్రారంభించాడు.
1869లో జవాజీ దాదాజీ హియానీ నిర్ణయ సాగర్ ప్రింటింగ్ ప్రెస్‌ని స్థాపించారు. క్రీ.శ. 1869-1870) ఛప్ఖానాయత్ వాసాయికి చెందిన ప్రముఖ జ్యోతిష్యుడు చింతామణి పురుషోత్తమ శాస్త్రి పురందరే సహకారంతో నిర్ణయ సాగర్ అతని పంచాంగం ప్రచురించారు. నిర్ణయ సాగర్ ప్రింటింగ్ ప్రెస్ మరాఠీ మఱియు సంస్కృత భాషలలో మతపరమైన సాహిత్యాన్ని స్వచ్ఛమైన మఱియు అందమైన రూపంలో ప్రచురించే చొరవను చేపట్టింది. పుస్తకం యొక్క వచనాన్ని ఖరారు చేయడం మఱియు విషయాలకు గమనికలను జోడించడం కోసం అనేక మంది విద్వాంసులు నామినేట్ చేయబడ్డారు. డాక్టర్ అన్నా మోరేశ్వర్ కుంటే, శంకర్ పాండురంగ్ పండిట్, కాశీనాథ్ పాండురంగ్ పరాబ్, నారాయణ్ విష్ణు బాపట్, గోవింద్ శంకర్శాస్త్రి బాపట్, పండి. దుర్గాప్రసాద్, వాసుదేవశాస్త్రి పన్షికర్ తదితరులు. ఈ పండితులు ప్రధానంగా సంస్కృత గ్రంథాలను సవరించే పనిలో నిమగ్నమయ్యేవారు.
పండిట్ దుర్గాప్రసాద్ హయానీ సంస్కృత సాహిత్యాన్ని శ్రద్ధగా సంపాదించేవారు. ఎంచుకున్న సాహిత్యాన్ని సవరించిన తరువాత, నిర్ణయ సాగర్ దానిని నెలవారీ రూపంలో ప్రచురించడానికి జనవరి 1886 నుండి 'కావ్యమాల' మాసపత్రికను ప్రారంభించారు. ఈ మాసపత్రిక నుండి ప్రచురించబడిన సాహిత్యం 95 పుస్తకాల వరుస రూపంలో ప్రచురించబడినాయి.
జావాజీ 1890లో తన మరాఠీ మాసపత్రిక 'కవితా సంకలనం' గ్రంథాల ప్రచురణ జనార్దన్ బాలాజీ మోదక్ సంపాదకత్వంలో ప్రారంభమైంది. మోరోపంత్, వామన్ పండిట్, ముక్తేశ్వర్, ఆనందత్నాయ, అమృతరాయ్ వంటి వారి పద్యాలు ప్రచురించడం ప్రారంభించారు. కవితా సంపుటి ప్రారంభమైన 3 నెలల్లోనే జనార్దన్ బాలాజీ మోదక్ కన్నుమూశారు, ఆ తర్వాత కవితా సంపుటి సంపాదకత్వం వామన్ దాజీకి వచ్చింది. నారాయణ్ చింతామన్ కేల్కర్, బాలకృష్ణ అనంత్ భిడే, దామోదర్పంత్ ఆదిని మరణానంతరం వరకు ఈ పత్రికకు సంపాదకులుగా ఉన్నారు. ఈ నెలవారీ 1909 వరకు అమలులో ఉండేది. సంత్పంత్ వాంగ్మయతో పాటు, చారిత్రక వ్యక్తుల అరుదైన చిత్రాలు, చిత్రాలు మఱియు వస్తువుల డ్రాయింగ్‌లు నెలవారీ రూపంలో మాత్రమే ప్రచురించబడ్డాయి.
దేవనాగరి లిపిలో ముద్రించిన చరిత్రలో జావాజీ దాదాజీ నిర్ణయ సాగర్ ప్రెస్ మఱియు మింట్‌ ప్రెస్ ల విశేష కృషి చాలా ఉంది. జావాజీ అనేక తాళ పత్రగ్రంధాలను నిశితంగా పరిశీలించి అనేక పండితుల సలహాల మేరకు తప్పులు లేకుండా ఉన్న ప్రతిని మాత్రమే తీసుకొని ప్రచురించేవారు.