నానా ఫడ్నవిస్
| నానా ఫడ్నవిస్ | |
|---|---|
 జాన్ థామస్ సెటన్ చిత్రించిన నానా ఫడ్నవిస్ చిత్రం | |
| జననం | బాలాజీ జనార్దన్ భాను 12 ఫిబ్రవరి 1742 సతారా, మరాఠా సామ్రాజ్యం మహారాష్ట్ర, భారతదేశం |
| మరణం | 1800 మార్చి 13 (వయసు 58) పూణే, మరాఠా సామ్రాజ్యం మహారాష్ట్ర, భారతదేశం |
| మతం | హిందూధర్మం |
| Occupation | పీష్వా పరిపాలనలో మరాఠా సామ్రాజ్యం ప్రముఖ మంత్రి, రాజనీతిజ్ఞుడు |
నానా ఫడ్నవిస్ (ఫిబ్రవరి 12, 1742 – మార్చి 13, 1800) భారతదేశంలోని పూణేలో పీష్వా పరిపాలన సమయంలో జీవించిన మరాఠా సామ్రాజ్య యోధుడు. జేమ్స్ గ్రాంట్ డఫ్ యూరోపియన్లు అతనిని "మరాఠా మాకియవెల్లి" అని పిలిచేవారు. 1761లో మూడవ పానిపట్టు యుద్ధం తర్వాత నానా ఫడ్నవిస్ తన తెలివితేటలతో మరాఠా సామ్రాజ్యంలో ఏర్పడిన అస్థిరతను తొలగించి మళ్ళీ శక్తివంతంగా చేశాడు.[1] నానా ఫడ్నవిస్, తన తెలివితేటలు దౌత్యంతో బ్రిటిష్ వారిని రెండు సార్లు ఓడించిన మరాఠా చాణక్యుడు. 1800 వ సంవత్సరం లో నానా ఫడ్నవిస్ మరణించిన తర్వాత మరాఠా సామ్రాజ్యం కొద్ది కొద్దిగా క్షిణించి బ్రిటిష్ వారి చేతుల్లోకి వెళ్ళింది.[2]
ప్రారంభ జీవితం
[మార్చు]బాలాజీ జనార్దన్ భాను 1742లో సతారాలోని చిత్పవన్ బ్రాహ్మణ కుటుంబంలో జన్మించాడు, 'నానా' అనే మారుపేరుతో ఉన్నాడు. అతని తాత బాలాజీ మహదాజీ భాను మొదటి పీష్వా బాలాజీ విశ్వనాథ్ భట్ కాలంలో శ్రీవర్ధన్ సమీపంలోని వెలాస్ అనే గ్రామం నుండి వలస వచ్చారు. భట్లు, భానుల మధ్య కుటుంబ సంబంధాలు ఉన్నాయి, వారి మధ్య చాలా మంచి స్నేహం ఉంది. రెండు కుటుంబాలు వరుసగా వెలస్, శ్రీవర్ధన్ పట్టణాల 'మహాజన్' లేదా గ్రామ-అధిపతి పదవులను వారసత్వంగా పొందాయి. బాలాజీ మహద్జీ ఒకసారి మొఘలుల హత్యాకాండ నుండి పీష్వాను రక్షించాడు. అందువల్ల భానుపై ఫడ్నవీస్ (అష్టప్రధానులలో ఒకరు) బిరుదును ప్రదానం చేయాలని ఛత్రపతి షాహూని పీష్వా సిఫార్సు చేశాడు. తర్వాత, పీష్వా వాస్తవ దేశాధినేత అయినప్పుడు, పీష్వా పాలనలో మరాఠా సామ్రాజ్యానికి అడ్మినిస్ట్రేషన్, ఫైనాన్స్‌కి సంబంధించిన కీలక శాఖలను నిర్వహించిన ఫడ్నవీస్ ప్రధాన మంత్రి అయ్యాడు.[3]
పీష్వా పరిపాలన
[మార్చు]1761లో, నానా మూడవ పానిపట్ యుద్ధం నుండి పూణేకు తప్పించుకుని చాలా ఎత్తుకు ఎదిగాడు, మరాఠా సమాఖ్య వ్యవహారాలను నడిపించే ప్రముఖ వ్యక్తిగా ఎదిగాడు, అయినప్పటికీ అతను ఎప్పుడూ సైనికుడు కాదు. ఇది రాజకీయ అస్థిరత కాలం, ఎందుకంటే ఒక పీష్వా వేగంగా మరొకరు విజయం సాధించారు, అనేక వివాదాస్పద అధికార బదిలీలు జరిగాయి. అంతర్గత విభేదాలు, బ్రిటీష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ పెరుగుతున్న శక్తి మధ్య మరాఠా సమాఖ్యను కలిసి ఉంచడంలో నానా ఫడ్నవీస్ కీలక పాత్ర పోషించారు.[4]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Dalrymple, William (2019-09-10). The Anarchy: The Relentless Rise of the East India Company (in ఇంగ్లీష్). Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-4088-6440-1.
- ↑ Mohibbul, Hasan (1971). History of Tipu Sultan (2nd ed.). Calcutta: THE WORLD PRESS PRIVATE LTD. p. 322.
- ↑ "Baji J. Ram Rao, Menavali". Archived from the original on 2016-03-18. Retrieved 2022-10-02.
- ↑ "Meena Iyer tells us about Bollywood's favourite location, Wai. And why Wai locals love Bollywood". Retrieved 24 February 2017.