పొత్తికడుపును నొక్కడం
| Abdominal thrusts | |
|---|---|
| Intervention | |
 Performing the Heimlich maneuver |
శ్వాస మార్గానికి బయటి వస్తువులు అడ్డంపడి ఉక్కిరిబిక్కిరి చేసినపుడు చేసే ప్రథమ చికిత్స, పొత్తికడుపును నొక్కే ప్రక్రియ. అమెరికన్ వైద్యుడు హెన్రీ హీమ్లిచ్ దీన్ని కనుగొన్నాడు. ఈ చికిత్స చేసేవారు, ఉక్కిరిబిక్కిరి అవుతున్న బాధితుడి వెనుక నిలబడి, బాధితుడి డయాఫ్రమ్ దిగువన తమ చేతులను బిగించి, బలంగా నొక్కుతూ, వదులుతూ కుదుపులు ఇవ్వాలి. ఇలా చేసినపుడు ఊపిరితిత్తులను నొక్కుతుంది. తద్వారా శ్వాసనాళంలో ఉన్న వస్తువును బయటకు తోసేలా ఒత్తిడిని కలిగిస్తుంది.
అమెరికన్ హార్ట్ అసోసియేషన్, అమెరికన్ రెడ్‌క్రాస్, యూరోపియన్ పునరుజ్జీవన మండలితో సహా చాలా ఆధునిక ప్రోటోకాల్‌లు, పెరుగుతున్న స్థాయి ఒత్తిడిని వర్తింపజేయడానికి రూపొందించబడిన అనేక దశల్లో వాయుమార్గ అవరోధాల చికిత్సను నిర్వహించాలని సిఫార్సు చేస్తున్నాయి. చాలా ప్రోటోకాల్‌లు బాధితురాలిని దగ్గుకు ప్రోత్సహించాలని సిఫార్సు చేస్తున్నాయి, ఆ తర్వాత గట్టి వెన్ను చప్పుళ్లు, చివరకు పొత్తికడుపు థ్రస్ట్‌లు లేదా ఛాతీ థ్రస్ట్‌లను చివరి రిసార్ట్‌గా చేయాలి. కొన్ని మార్గదర్శకాలు ఉదర థ్రస్ట్‌లు, బ్యాక్ స్లాప్‌ల మధ్య ప్రత్యామ్నాయాన్ని కూడా సిఫార్సు చేస్తాయి.[1]
చరిత్ర
[మార్చు]థొరాసిక్ సర్జన్, వైద్య పరిశోధకుడు హెన్రీ హీమ్లిచ్, ఉదర థ్రస్ట్‌లను ప్రచారం చేయడంలో ప్రసిద్ధి చెందారు, బ్యాక్ స్లాప్‌లు విదేశీ వస్తువులను శ్వాసనాళంలోకి ఉంచడం ద్వారా మరణానికి కారణమవుతాయని నిరూపించబడింది.[2] డే, డుబోయిస్, క్రెలిన్ చేత 1982 యేల్ అధ్యయనం ఉక్కిరిబిక్కిరి చేయడం కోసం బ్యాక్ దెబ్బలను సిఫార్సు చేయడాన్ని ఆపమని అమెరికన్ హార్ట్ అసోసియేషన్‌ను ఒప్పించింది, ఇది హేమ్లిచ్ స్వంత ఫౌండేషన్ ద్వారా పాక్షికంగా నిధులు సమకూర్చబడింది.[3]
సాంకేతికత
[మార్చు]అమెరికన్ రెడ్‌క్రాస్, యుకె నేషనల్ హెల్త్ సర్వీస్ రెండూ మొదటి ప్రయత్నం కోసం, దగ్గు ద్వారా అడ్డంకిని తొలగించడానికి రోగిని ప్రోత్సహించాలని సలహా ఇస్తున్నాయి. రెండవ చర్యగా, రక్షకుడు రోగిని ముందుకు వంగిన తర్వాత వెనుకకు ఐదు స్లాప్‌లను అందించాలి. ఈ పద్ధతులు విఫలమైతే మాత్రమే ఉదర థ్రస్ట్‌లు సిఫార్సు చేయబడతాయి.
అమెరికన్ రెడ్‌క్రాస్, నేషనల్ హెల్త్ సర్వీస్, యూరోపియన్ పునరుజ్జీవన మండలి, మాయో క్లినిక్ ఐదు బ్యాక్ స్లాప్స్, ఐదు పొత్తికడుపు థ్రస్ట్‌ల పునరావృత చక్రాన్ని సిఫార్సు చేస్తున్నాయి.[4][5][1] ఒక సంవత్సరం కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న పిల్లలకు అవి సిఫార్సు చేయబడవు.[6] [5] ప్రబలంగా ఉన్న అమెరికన్, యూరోపియన్ సలహాలకు భిన్నంగా, ఆస్ట్రేలియన్ పునరుజ్జీవన మండలి ఉదర థ్రస్ట్‌లకు బదులుగా ఛాతీ థ్రస్ట్‌లను సిఫార్సు చేస్తుంది.[7]
ఉదర థ్రస్ట్‌లను నిర్వహించడానికి, ఒక వ్యక్త నిటారుగా ఉన్న రోగి వెనుక నిలబడి, డయాఫ్రాగమ్ దిగువన బలవంతంగా ఒత్తిడి చేయడానికి చేతులను ఉపయోగిస్తాడు. ఉదాహరణగా, వెబ్ఎండి ఒక చేత్తో పిడికిలిని తయారు చేయమని, మరొక చేత్తో పిడికిలిని పట్టుకోవాలని సిఫార్సు చేస్తోంది. ఇది ఊపిరితిత్తులను అణిచివేస్తుంది. శ్వాసనాళంలో ఉన్న ఏదైనా వస్తువును బయటకు పంపే ప్రయత్నంలో ఒత్తిడిని కలిగిస్తుంది. ఒత్తిడి కృత్రిమంగా ప్రేరేపించబడిన దగ్గుకు సమానం. పెద్ద వ్యక్తికి సహాయం చేయడానికి, మరింత శక్తి అవసరం కావచ్చు.[8] మాయో క్లినిక్ పిడికిలి, చేతిని (రక్షకుడు బాధితుడిని పైకి లేపడానికి ప్రయత్నిస్తున్నట్లుగా పైకి థ్రస్ట్‌లత) ఒకే విధంగా ఉంచాలని సిఫార్సు చేస్తుంది.[1]
బాధితుడు పొత్తికడుపుపై ఒత్తిడిని పొందలేకపోతే (ఉదాహరణకు, గర్భం లేదా అధిక ఊబకాయం విషయంలో), ఛాతీ థ్రస్ట్‌లు సూచించబడతాయి.[9] ఇవి ఛాతీ ఎముక దిగువ భాగంలో వర్తించబడతాయి, కానీ అంతిమ బిందువులో కాదు (జిఫాయిడ్ ప్రక్రియ, ఇది విచ్ఛిన్నం కావచ్చు).
నిటారుగా ఉన్న స్థితిలో లేని బాధితుల కోసం, అమెరికన్ నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ హెల్త్ బాధితుడిని వీపుపై ఉంచి, ఆపై మొండెం, ఛాతీ థ్రస్ట్‌లను ఉపయోగించమని సిఫార్సు చేస్తుంది.[10]
స్పృహతో ఉక్కిరిబిక్కిరి అవుతున్న బాధితులు సహాయం లేకుండానే స్వయంగా ప్రక్రియను నిర్వహించడం సాధ్యమవుతుంది.[11]
ప్రక్రియ బలవంతపు స్వభావం కారణంగా, సరిగ్గా నిర్వహించబడినప్పటికీ, ఉదర థ్రస్ట్‌లు బాధితుడిని గాయపరుస్తాయి. పొత్తికడుపులో గాయాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. జిఫాయిడ్ ప్రక్రియ లేదా పక్కటెముకల పగులుతో సహా మరింత తీవ్రమైన గాయాలు సంభవించవచ్చు.[12] పొత్తికడుపు ఒత్తిడికి గురైన బాధితులు ఈవెంట్ తర్వాత వైద్య సంరక్షణను కోరాలని నేషనల్ హెల్త్ సర్వీస్ సిఫార్సు చేస్తుంది.[5]
రాయల్ బ్రోంప్టన్ హాస్పిటల్‌లోని పరిశోధకులు, ఇంట్రాథొరాసిక్ ఒత్తిళ్ల స్థాయిలు (50–60 cmH 2 O) లోపలికి వచ్చే ఉదర థ్రస్ట్‌ల ద్వారా శక్తిని లోపలికి, పైకి పంపినప్పుడు ఉత్పత్తి చేయబడిన వాటికి సమానంగా ఉంటాయని నిరూపించారు. పక్కటెముక లేదా ఎగువ ఉదర అవయవాలకు గాయం గురించి తక్కువ ఆందోళనతో దీన్ని చేయడం సులభం అని పరిశోధకులు వాదించారు. అధ్యయనంలో పాల్గొనే వారిచే స్వీయ-నిర్వహణ ఉదర థ్రస్ట్‌లు ప్రథమ చికిత్స నిర్వాహకుల ద్వారా ఉత్పన్నమయ్యే ఒత్తిళ్లకు సమానమైన ఒత్తిడిని కలిగిస్తాయి. పాల్గొనేవారు కుర్చీ వెనుక భాగంలో (115 cmH 2 O) నొక్కడం ద్వారా పొత్తికడుపు ఒత్తిడిని ప్రదర్శించడం ద్వారా అత్యధిక ఒత్తిళ్లు ఏర్పడతాయి.[13]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 1.2 Foreign object inhaled: First aid, Mayo Clinic staff, November 1, 2011.
- ↑ "Heimlich, on the maneuver". The New York Times. February 6, 2009. Retrieved February 7, 2009.
- ↑ "Lifejackets on Ice (August 2005)" (PDF). University of Pittsburgh Medical School. Retrieved May 24, 2009.
- ↑ "STEP 3: Be Informed – Conscious Choking | Be Red Cross Ready". www.redcross.org. Retrieved December 4, 2017.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 "What should I do if someone is choking? NHS.UK". October 30, 2015. Retrieved July 26, 2018.
- ↑ "Abdominal thrusts". MedlinePlus. National Institutes of Health. Retrieved March 11, 2016.
- ↑ "Australian (and New Zealand) Resuscitation Council Guideline 4 AIRWAY". Australian Resuscitation Council (2010). Archived from the original on February 14, 2014. Retrieved February 9, 2014.
- ↑ Heimlich Maneuver for Adults and Children Older Than 1 Year – Topic Overview[permanent dead link], WebMD, April 28, 2010.
- ↑ "Choking Safety Talk". Oklahoma State University. Archived from the original on 2020-01-30.
- ↑ "Abdominal thrusts". MedlinePlus. National Institutes of Health. Retrieved March 11, 2016.
- ↑ "Heimlich maneuver on self". MedlinePlus. National Institutes of Health. Retrieved March 11, 2016.
- ↑ Broomfield, James (January 1, 2007). "Heimlich maneuver on self". Discovery Channel. Retrieved June 15, 2007.
- ↑ "How to perform the Heimlich manoeuvre on yourself (and yes, it's just as effective)". The Telegraph. Retrieved April 13, 2017.
బాహ్య లింకులు
[మార్చు]- హీమ్లిచ్ ఇన్స్టిట్యూట్ అడ్డుకున్న శ్వాసతో వ్యవహరించే వివిధ పద్ధతులను ప్రోత్సహిస్తుంది
- డ్రౌనింగ్ రెస్క్యూ, ఉబ్బసం కోసం హేమ్లిచ్ యుక్తిని ప్రోత్సహించడానికి మోసపూరిత కేసు నివేదికలను డాక్టర్ హీమ్లిచ్ ఉపయోగించడం గురించి కథనాలు, సమాచారం . డాక్టర్ హీమ్లిచ్ డిసెంబర్ 17, 2016న USAలోని ఒహియోలోని సిన్సినాటిలో మరణించారు