బి.ఎల్.కె. సోమయాజులు
| బి.ఎల్.కె. సోమయాజులు | |
|---|---|
 | |
| జననం | 1937 మార్చి 5 విశాఖపట్నం, ఆంధ్ర ప్రదేశ్, భారతదేశం |
| మరణం | 19 డిసెంబర్ 2016 అహ్మదాబాద్, గుజరాత్, భారతదేశం |
| రంగములు | |
| వృత్తిసంస్థలు | |
| చదువుకున్న సంస్థలు | |
| ప్రసిద్ధి | సముద్ర ప్రక్రియలపై అధ్యయనం |
| ముఖ్యమైన పురస్కారాలు |
|
భమిడిపాటి లక్ష్మీధర కనకాద్రి సోమయాజులు (1937-2016) ఒక భారతీయ జియోకెమిస్ట్ , అహ్మదాబాద్ ఫిజికల్ రీసెర్చ్ లాబొరేటరీలో సిఎస్ఐఆర్ ఎమెరిటస్ సైంటిస్ట్. [1]అతను పురాతన , సమకాలీన సముద్ర ప్రక్రియలపై తన అధ్యయనాలకు ప్రసిద్ధి చెందాడు[2], నేషనల్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్, ఇండియా,[3]జియోలాజికల్ సొసైటీ ఆఫ్ ఇండియా, ఇండియన్ జియోఫిజికల్ యూనియన్, అమెరికన్ జియోఫిజికల్ యూనియన్,[4]యూరోపియన్ అసోసియేషన్ ఫర్ జియోకెమిస్ట్రీ,[5] ఇండియన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్[6] , ఇండియన్ నేషనల్ సైన్స్ అకాడమీ వంటి అనేక సైన్స్ సొసైటీలకు ఎన్నికైన ఫెలోగా ఉన్నాడు. [7] శాస్త్రీయ పరిశోధన కోసం భారత ప్రభుత్వ అత్యున్నత సంస్థ అయిన కౌన్సిల్ ఆఫ్ సైంటిఫిక్ అండ్ ఇండస్ట్రియల్ రీసెర్చ్ 1978 లో భూమి, వాతావరణం, మహాసముద్రం , ప్లానెటరీ సైన్సెస్కు చేసిన కృషికి అత్యున్నత భారతీయ సైన్స్ పురస్కారాలలో ఒకటైన శాంతి స్వరూప్ భట్నాగర్ ప్రైజ్ ఫర్ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీని ప్రదానం చేసింది. [8]
జీవితచరిత్ర[మార్చు]
1937 మార్చి 5న దక్షిణ భారత రాష్ట్రమైన విశాఖపట్నంలో జన్మించిన బి.ఎల్.కె.సోమయాజులు 1956లో ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం నుంచి గ్రాడ్యుయేషన్ (బీఎస్సీ ఆనర్స్) పూర్తి చేశారు. తరువాత, అతను బార్క్ ట్రైనింగ్ స్కూల్లో చేరాడు, అదే సమయంలో బొంబాయి విశ్వవిద్యాలయంలో డాక్టరేట్ విద్యను అభ్యసించడానికి చేరాడు.[9][10]తన పిహెచ్డి అధ్యయనాల సమయంలో, అతను టాటా ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫండమెంటల్ రీసెర్చ్ (టిఐఎఫ్ఆర్) కు మారాడు, స్క్రిప్స్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఓషనోగ్రఫీలో మూడు సంవత్సరాలు పనిచేశాడు, తరువాత 1969 లో బొంబాయి విశ్వవిద్యాలయం నుండి పిహెచ్డి పొందాడు. అతని పోస్ట్-డాక్టోరల్ పని కూడా స్క్రిప్స్ ఇన్స్టిట్యూషన్లో ఉంది, భారతదేశానికి తిరిగి వచ్చిన తరువాత, అతను 1972 లో ఓషనోగ్రఫీ అండ్ క్లైమేట్ స్టడీస్ ఏరియా, ఎర్త్ సైన్సెస్, సోలార్ సిస్టమ్ డివిజన్ ఆఫ్ ఫిజికల్ రీసెర్చ్ లాబొరేటరీ (పిఆర్ఎల్) లో చేరాడు. [7]అతను 1997 లో పదవీ విరమణ చేసే వరకు తన కెరీర్ మొత్తం సంస్థకు సేవలందించాడు, పదవీ విరమణ తర్వాత, అతను గౌరవ ప్రొఫెసర్ గా, సిఎస్ఐఆర్ ఎమెరిటస్ సైంటిస్ట్ గా పిఆర్ఎల్ తో తన అనుబంధాన్ని కొనసాగిస్తున్నాడు.[10]
లెగసీ[మార్చు]
సోమయాజులు మహాసముద్రాలలో భౌతిక-రసాయన ప్రతిచర్యలు, నీటి-అవక్షేప ఇంటర్ఫేస్ పై విస్తృతమైన పరిశోధనలు చేశారు, మాంగనీస్ నోడ్యూల్స్ పెరుగుదల రేటును నిర్ధారించడానికి అణు పద్ధతులు, సముద్ర జలాల అడ్వెక్షన్-డిఫ్యూషన్ మిశ్రమం, కాస్మిక్ కిరణాలు ఉత్పత్తి చేసిన 32ఎస్ఐ, 10 బి వంటి అనేక పరిశోధనా పద్ధతులను అభివృద్ధి చేశారు. నీరు. మాంగనీస్ నోడ్యూల్స్ పై బెరీలియం-10 అధ్యయనాలు నిర్వహించాడు, ఇది నోడ్యూల్స్ నెమ్మదిగా పెరుగుదల రేటును స్థాపించడంలో సహాయపడింది.[11]అతని పరిశోధనలు ది ఇండియన్ హ్యూమన్ హెరిటేజ్ అనే పుస్తకంలో అధ్యాయంగా నమోదు చేయబడ్డాయి,[7]అనేక పీర్-రివ్యూడ్ వ్యాసాలుగా, ఇండియన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ వ్యాస భాండాగారం వాటిలో 100 జాబితా చేసింది. 1990 లో ఇండియన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ ప్రచురించిన ఫ్రం మాంటిల్ టు మీటియోరైట్స్: ఎ గార్లాండ్ ఆఫ్ పర్స్పెక్టివ్స్ - ఎ ఫెస్ట్ స్క్రిఫ్ట్ ఫర్ దేవేంద్ర లాల్ అనే పుస్తకానికి కూడా ఆయన సంపాదకత్వం వహించారు, అతని రచనలను పలువురు రచయితలు ఉదహరించారు. [12]
సోమయాజులు అరేబియా సముద్రం , బంగాళాఖాతంలో నిర్వహించిన అనేక అధ్యయనాలకు ప్రధాన శాస్త్రవేత్తగా పనిచేశాడు , దక్షిణ పసిఫిక్ , జియోసెక్స్ హిందూ మహాసముద్ర యాత్రలో భాగంగా ఉన్నాడు. భువనేశ్వర్ లోని ఇనిస్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫిజిక్స్ లో యాక్సిలరేటర్ మాస్ స్పెక్ట్రోమెట్రీ ఫెసిలిటీని ఏర్పాటు చేసిన శాస్త్రవేత్తల్లో ఆయన ఒకరు. [13]నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ అంటార్కిటిక్ అండ్ ఓషన్ రీసెర్చ్ గవర్నింగ్ కౌన్సిల్, డిపార్ట్మెంట్ ఆఫ్ ఓషన్ డెవలప్మెంట్ రీసెర్చ్ అడ్వైజరీ కమిటీ, ఇంటర్నేషనల్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ ఫిజికల్ సైన్సెస్ ఆఫ్ ది ఓషన్ (ఐఎపిఎస్ఓ) ఎగ్జిక్యూటివ్ కమిటీలో సభ్యుడిగా ఉన్నారు. అతను అనేక సెమినార్ల నిర్వహణలో పాల్గొన్నాడు,[19] 1988-90 మధ్య ఇండియన్ నేషనల్ సైన్స్ అకాడమీలో సభ్యుడిగా పనిచేశాడు , వారి అధ్యయనాలలో 7 మంది డాక్టోరల్ స్కాలర్లకు మార్గనిర్దేశం చేశాడు.[7]
అవార్డులు, సన్మానాలు[మార్చు]
కౌన్సిల్ ఆఫ్ సైంటిఫిక్ అండ్ ఇండస్ట్రియల్ రీసెర్చ్ 1978 లో సోమయాజులుకు అత్యున్నత భారతీయ సైన్స్ పురస్కారాలలో ఒకటైన శాంతి స్వరూప్ భట్నాగర్ పురస్కారంని ప్రదానం చేసింది. 1981 లో ఓషనాలజీలో హరి ఓం ఆశ్రమ ప్రేరణ్ అవార్డు[14], 2006 లో ఎర్త్ సైన్సెస్ మంత్రిత్వ శాఖకు చెందిన నేషనల్ అవార్డు ఫర్ ఓషన్ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ అందుకున్నారు. 1980 లో ఇండియన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ కూడా అతన్ని ఫెలోగా ఎన్నుకుంది, మూడు సంవత్సరాల తరువాత ఇండియన్ నేషనల్ సైన్స్ అకాడమీ దీనిని అనుసరించింది. అతను వరుసగా 1989, 2003, 2004 లో నేషనల్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్, ఇండియా,అమెరికన్ జియోఫిజికల్ యూనియన్, యూరోపియన్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ జియోకెమిస్ట్రీలకు ఎన్నికైన ఫెలో అయ్యాడు.[15] అతను జియోలాజికల్ సొసైటీ ఆఫ్ ఇండియా, ఇండియన్ జియోఫిజికల్ యూనియన్ ఫెలోగా కూడా ఉన్నాడు. 1997 లో ఇండియన్ నేషనల్ సైన్స్ అకాడమీ జవహర్లాల్ నెహ్రూ జనన శతాబ్ది ఉపన్యాస పురస్కారం, 2001 లో ప్రొఫెసర్ కె.ఆర్.రామనాథన్ మెమోరియల్ లెక్చర్ ఆఫ్ ఫిజికల్ రీసెర్చ్ లేబొరేటరీ.[16]
ఎంపిక చేయబడ్డ గ్రంథ పట్టిక[మార్చు]
పుస్తకాలు[మార్చు]
- కె.గోపాలన్; వినోద్ కె.గౌర్; బి.ఎల్.కె. సోమయాజులు; జె.డి. మాక్ డౌగల్, eds. (1990). ఫ్రమ్ మాంటిల్ టు మీటియోరైట్స్: ఏ గార్లాండ్ ఆఫ్ పర్స్పెక్టివ్స్ - ఏ ఫెస్ట్స్చ్రిఫ్ట్ ఫర్ దేవేంద్ర లాల్. ఇండియన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్. pp. 322. ISBN 978-0-19-562581-3.
అధ్యాయాలు[మార్చు]
- డి.బాలసుబ్రమణియన్; బి.ఎల్.కె. సోమయాజులు (1998). "కంట్రిబ్యూషన్స్ ఆఫ్ క్రోనాలజీ టు ఇండియన్ హ్యూమన్ హెరిటేజ్". ది ఇండియన్ హ్యూమన్ హెరిటేజ్. యూనివర్సిటీస్ ప్రెస్. ISBN 978-81-7371-128-2.
వ్యాసాలు[మార్చు]
- బి.ఎల్.కె. సోమయాజులు; టి.జె. వాల్ష్; సి.రాధాకృష్ణమూర్తి (1975). "మాగ్నెటిక్ ససెప్టిబిలిటీ స్ట్రాటిగ్రఫీ ఆఫ్ పసిఫిక్ ప్లీస్టోసీన్ సెడిమెంట్స్". నేచర్. 253 (5493): 616–617. doi:10.1038/253616a0. S2CID 4276167.
- బి.ఎల్.కె. సోమయాజులు; ఆర్.రంగరాజన్; డి.లాల్; ఆర్ఎఫ్ వీస్; హెచ్ క్రెయిగ్ (1987). "జియోసెక్స్ అట్లాంటిక్ 32 ఎస్ఐ ప్రొఫైల్స్". ఎర్త్ అండ్ ప్లానెటరీ సైన్స్ లెటర్స్. 85 (4): 329–342. doi:10.1016/0012-821X(87)90131-2.
- బి.ఎల్.కె. సోమయాజులు; ఆర్.రంగరాజన్; డి.లాల్; హెచ్ క్రెయిగ్ (1991). "జియోసెక్ పసిఫిక్ అండ్ ఇండియన్ ఓషన్ 32 ఎస్ఐ ప్రొఫైల్". ఎర్త్ అండ్ ప్లానెటరీ సైన్స్ లెటర్స్. 107 (1): 197–216. doi:10.1016/0012-821X(91)90055-M.
- సోమయాజలు, బి.ఎల్.కె., శ్రీనివాసన్, ఎమ్. ఎస్. (2000). "పాలియోసినోగ్రఫీ". ప్రొసీడింగ్స్ ఆఫ్ ది ఇండియన్ నేషనల్ సైన్స్ అకాడమీ: 77–85.
{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ఆర్.రంగరాజన్; ఎంఎం సరిన్; బి.ఎల్.కె. సోమయాజులు; ఆర్ సుహాసిని (మార్చి 2002). "మిక్సింగ్ ఇన్ ది సర్ఫేస్ వాటర్స్ ఆఫ్ ది వెస్ట్రన్ బే ఆఫ్ బెంగాల్ యూజింగ్ 228ఆర్ఏ అండ్ 226ఆర్ఏ". జర్నల్ ఆఫ్ మెరైన్ రీసెర్చ్. 60 (2): 255–279. doi:10.1357/00222400260497480. S2CID 140538455.
- బి.ఎల్.కె. సోమయాజులు; ఆర్ రంగరాజన్; ఆర్ఏ జాని (2002). "హుగ్లీ ఈస్ట్యూరీలో జియోకెమికల్ సైక్లింగ్, ఇండియా". మెరైన్ కెమిస్ట్రీ. 79 (3): 171–183. doi:10.1016/S0304-4203(02)00062-2.
- ఎం. తివారీ; ఆర్. రమేష్; బి.ఎల్.కె.సోమయాజులు; ఎ. జె. టి. జూలీ; జి. ఎస్. బర్ (2006). "పాలియోమోన్సూన్ ప్రిసిపిటేషన్ డెడ్యూస్డ్ ఫ్రమ్ ఏ సెడిమెంట్ కోర్ ఫ్రమ్ ది ఎక్వేటోరియల్ ఇండియన్ ఓషన్". జియో-మార్ లెట్. 26: 23–30. doi:10.1007/s00367-005-0012-0. S2CID 129925442.
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ "AMS programme at IOP, Bhubaneswar". Institute of Physics. 2016.
- ↑ "Brief Profile of the Awardee". Shanti Swarup Bhatnagar Prize. 2016. Retrieved 12 November 2016.
- ↑ "NASI fellows" (PDF). National Academy of Sciences, India. 2016. Archived from the original (PDF) on 2015-08-06.
- ↑ "AGU fellows". American Geophysical Union. 2016.
- ↑ "EAG Fellows by year". European Association of Geochemistry. 2016. Archived from the original on 25 March 2017. Retrieved 13 December 2016.
- ↑ "Fellow profile". Indian Academy of Sciences. 2016. Retrieved 12 November 2016.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 "Indian fellow". Indian National Science Academy. 2016. Archived from the original on 2022-07-06. Retrieved 2023-12-03.
- ↑ "View Bhatnagar Awardees". Shanti Swarup Bhatnagar Prize. 2016. Retrieved 12 November 2016.
- ↑ "Bhamidipati Lakshmidhara Kanakadri Somayajulu (1937–2016)" (PDF). Current Science. 2017. Retrieved 2017-11-14.
- ↑ 10.0 10.1 "Biographical Notes". Obituary. National Center for Environmental Information. 2016.
- ↑ "Handbook of Shanti Swarup Bhatnagar Prize Winners" (PDF). Council of Scientific and Industrial Research. 1999. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 13 December 2016.
- ↑ A. Lerman (17 April 2013). Lakes: Chemistry, Geology, Physics. Springer Science & Business Media. pp. 175–. ISBN 978-1-4757-1152-3.
- ↑ GEOSECS Atlantic, Pacific, and Indian Ocean Expeditions: Volume 7, Shorebased Data and Graphics. National Science Foundation. 1987.
- ↑ "Earth Sciences". Council of Scientific and Industrial Research. 2016. Archived from the original on 2016-03-03.
- ↑ "Jawaharlal Nehru Birth Centenary Lecture". Indian National Science Academy. 2016. Archived from the original on 16 September 2016. Retrieved 13 December 2016.
- ↑ "Prof. K.R. Ramanathan Memorial Lecture" (PDF). Physical Research Laboratory. 2016.