మృణాళిని ముఖర్జీ
మృణాళిని ముఖర్జీ (1949 - ఫిబ్రవరి 15, 2015) భారతీయ శిల్పి. ఆమె స్పష్టమైన సమకాలీన శైలికి, చెక్కడానికి అసాధారణమైన పదార్ధమైన రంగు, అల్లిన జనపనార ఫైబర్ వాడకానికి ప్రసిద్ధి చెందింది, ఆమె 1970 ల నుండి 2000 ల వరకు నాలుగు దశాబ్దాలకు పైగా కొనసాగిన వృత్తిని కలిగి ఉంది[1]. ఆక్స్ ఫర్డ్ లోని మ్యూజియం ఆఫ్ మోడరన్ ఆర్ట్ లో ముఖర్జీ రచనలు ప్రజా సేకరణల్లో భాగంగా ఉన్నాయి. నేషనల్ గ్యాలరీ ఆఫ్ మోడరన్ ఆర్ట్[2], న్యూఢిల్లీ; టేట్ మోడ్రన్, లండన్; ది మెట్రోపాలిటన్ మ్యూజియం ఆఫ్ ఆర్ట్, న్యూయార్క్; స్టెడెలిజ్క్ మ్యూజియం, ఆమ్స్టర్డామ్. ఆర్టిస్ట్ వ్యక్తిగత ఆర్కైవ్ డిజిటలైజ్ చేయబడింది, ఆసియా ఆర్ట్ ఆర్కైవ్ వెబ్సైట్లో ఉచితంగా లభిస్తుంది.[3]
ప్రారంభ జీవితం, విద్య[మార్చు]
1949లో ముంబైలో బెనోద్ బిహారీ ముఖర్జీ, లీలా ముఖర్జీ దంపతులకు జన్మించారు. ఆమె తల్లిదండ్రులకు ఏకైక సంతానం, ఆమె కొండ పట్టణం డెహ్రాడూన్ (ప్రస్తుత ఉత్తరాఖండ్ లో ఉంది) లో పెరిగింది, అక్కడ ఆమె వెల్హామ్ గర్ల్స్ స్కూల్ లో చదివింది, శాంతినికేతన్ లో వేసవి సెలవులను గడిపింది. [4] [5]
ముఖర్జీ బరోడా మహారాజా సయాజీరావ్ విశ్వవిద్యాలయంలో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ ఫైన్ ఆర్ట్స్ (పెయింటింగ్) చదవడానికి వెళ్ళారు. ఆ తరువాత, ఆమె అదే విశ్వవిద్యాలయం నుండి భారతీయ కళాకారుడు కె.జి.సుబ్రమణ్యన్ వద్ద మ్యూరల్ డిజైన్లో పోస్ట్ డిప్లొమా చేసింది, అతను విశ్వవిద్యాలయంలో ఫైన్ ఆర్ట్స్ ఫ్యాకల్టీలో సభ్యురాలు కూడా. ఆమె అధ్యయనాలలో ఇటాలియన్ ఫ్రెస్కో, ఇతర సంప్రదాయ పద్ధతులు ఉన్నాయి. ఆమె సహజ ఫైబర్స్ తో కుడ్యచిత్రాలకు మాధ్యమంగా పనిచేసింది.[6]
కెరీర్[మార్చు]
1960, 1970 లలో ముఖర్జీ స్థానిక జనపనార, జనపనారను ఉపయోగించి ఆ సమయంలో ప్రాచుర్యం పొందిన మాక్రేమ్ డిజైన్ల వెలుపల కట్టిన డిజైన్లను రూపొందించారు. ఆమె మొదటి సోలో ఎగ్జిబిషన్ 1972 లో న్యూఢిల్లీలోని శ్రీధరణి ఆర్ట్ గ్యాలరీలో జరిగింది. ఇది రంగు వేసిన సహజ ఫైబర్లలో వార్ప్డ్, అల్లిన రూపాలను కలిగి ఉంది-ఇది ఆమెకు గుర్తింపు తెచ్చిన రచనల శ్రేణి. ఆమె తన శిల్పాలకు సంతానోత్పత్తి దేవతల పేర్లను పెట్టింది, ఇంద్రియ, సూచనాత్మకంగా కనిపించింది. ముఖర్జీకి 1971లో బ్రిటీష్ కౌన్సిల్ స్కాలర్షిప్ ఫర్ స్కల్ప్చర్ లభించింది.[7]
ముఖర్జీ ప్రారంభ రచనలలో ఎక్కువ భాగం సహజ జనపనార ఫైబర్ వాడకంతో వర్గీకరించబడినప్పటికీ, ఆమె తరువాత తన కెరీర్లో సిరామిక్, కాంస్యాన్ని కూడా ఉపయోగించింది. ఆమె కాంస్య రచన 2000 లలో ఉద్భవించింది[8], "కళాకారులు సాంప్రదాయ లాస్ట్-మైనపు ప్రక్రియను ఉపయోగించి నేరుగా మైనంలో అచ్చు వేసిన రూపాలను వేయడం ప్రారంభించినప్పుడు, దాని ఉపరితలాలను ఆమె స్థానిక దంతవైద్యుడి నుండి పొందిన సాధనాలతో పూర్తి చేసింది"[9].
1994లో డేవిడ్ ఇలియట్ ఏర్పాటు చేసిన ఎగ్జిబిషన్ లో పాల్గొనడానికి ముఖర్జీని ఆక్స్ ఫర్డ్ లోని మ్యూజియం ఆఫ్ మోడరన్ ఆర్ట్ కు ఆహ్వానించారు. అదే ప్రదర్శన తరువాతి కొన్ని నెలల కాలంలో యునైటెడ్ కింగ్ డమ్ లోని ఇతర నగరాలకు విస్తరించింది. ఆ తర్వాత 1996లో నెదర్లాండ్స్ లో జరిగిన అంతర్జాతీయ వర్క్ షాప్ లో ప్రణబ్ ముఖర్జీ పాల్గొన్నారు.[10] ఈ సమయంలో ఆమె సిరామిక్స్ తో ప్రయోగాలు చేయడం ప్రారంభించింది.[11]
2019 లో, మెట్రోపాలిటన్ మ్యూజియం ఆఫ్ ఆర్ట్ ముఖర్జీ "అసాధారణ ప్రకృతి: మృణాళిని ముఖర్జీ" అనే ముఖర్జీ రచన మరణానంతర పునరుద్ధరణను నిర్వహించింది. ఈ ప్రదర్శనపై తన సమీక్షలో కళా విమర్శకుడు నగీన్ షేక్ ఇలా పేర్కొన్నాడు: "చరిత్రకారులు, విమర్శకులు, వీక్షకులు ముఖర్జీ వలె ఆశ్చర్యకరమైన పునరాలోచనతో పొందే ప్రధాన పాఠం ఏమిటంటే, కళను ఒక క్రమబద్ధమైన పాశ్చాత్య కానన్ క్రింద వర్ణించడాన్ని ఎలా నిరోధించవచ్చు. ఆమె భారీ రూపం పూర్తిగా ప్రాతినిధ్యం వహించదు, పూర్తిగా నైరూప్యమైనది కాదు. ఇది ఆమె స్థానిక చరిత్ర, సంప్రదాయం నుండి నేర్చుకుంటుంది, అదే సమయంలో ఆమె పని సూక్ష్మతలతో నిమగ్నం కావడానికి కొత్త మార్గాల్లో మాకు అవగాహన కల్పిస్తుంది."[12]
సాంకేతికత, శైలి[మార్చు]
ముఖర్జీ సాంప్రదాయ భారతీయ, చారిత్రాత్మక యూరోపియన్ శిల్పకళ, జానపద కళ, ఆధునిక రూపకల్పన, స్థానిక హస్తకళలు, వస్త్రాలచే ప్రభావితుడయ్యారు. కట్టడం ఆమె ప్రధాన పద్ధతులలో ఒకటి; ఆమె సహజంగా పనిచేసింది, స్కెచ్ లు, నమూనాలు లేదా సన్నాహక చిత్రాల ఆధారంగా ఎప్పుడూ పనిచేయలేదు.
స్వాతంత్ర్యానంతరం భారతీయ సమకాలీన కళ రచయితలు ముఖర్జీని "సమకాలీన భారతీయ కళలో ఒక ప్రత్యేకమైన స్వరం"గా అభివర్ణించారు, "మట్టి లేదా గొప్ప ప్రకాశవంతమైన రంగులలో జనపనార తాళ్లతో శ్రమతో కట్టిన శిల్పాలు అభివృద్ధి చెందుతున్న జీవితం, పచ్చని వృక్షసంపద, ఐకానిక్ బొమ్మలతో నిండిన ప్రపంచాన్ని ప్రేరేపిస్తాయి" అని వ్యాఖ్యానించారు. "ఫాలిక్ రూపాలలో" వ్యక్తమయ్యే లైంగికత గమనికను అంగీకరిస్తూ, వారు "అంతుచిక్కని మడతలు, ఒరిఫిసెస్, సంక్లిష్టమైన వక్రతలు, ముసుగులను జోడించారు. ఆమె రచనలో సున్నితమైన, స్పర్శాత్మక లక్షణం ఉంది, ఇది ప్రేక్షకుడిని బలపరుస్తుంది."
ముఖర్జీ కె.జి.సుబ్రమణ్యన్ వద్ద విద్యనభ్యసించి, ఆయన కళానైపుణ్యం నుండి బాగా నేర్చుకున్నారు. సోనాల్ ఖుల్లార్ తనపై సుబ్రమణ్యన్ ప్రభావం గురించి వ్రాస్తూ ప్రాపంచిక అనుబంధాలలో ముఖర్జీ ఒక పూర్వ విద్యార్థి, "జనపనార, కలప, తాడు, ఆవు పేడను ఉపయోగించి ఒకేసారి మాయా, ప్రాపంచిక వాతావరణాన్ని సృష్టించండి. దృశ్య భాషతో వారి సృజనాత్మకత, సాధారణ పదార్థాలపై పెట్టుబడులు సుబ్రమణ్యన్ బోధన, రచన, కళా నిర్మాణం వారసత్వం.
కళా చరిత్రకారుడు, స్వతంత్ర క్యూరేటర్ దీపక్ అనంత్ కూడా సుబ్రమణియన్ నుండి ఆమె ప్రభావానికి, భారతీయ హస్తకళల చరిత్రకు ముఖర్జీ నిరాడంబరమైన, లౌకిక వస్తువుల పట్ల చూపిన ఆసక్తిని వర్ణించారు. "ది నాట్స్ ఆర్ మెనీ బట్ ది థ్రెడ్ ఈజ్ వన్" అనే వ్యాసంలో అనంత్ ఇలా వ్రాశారు, "ఆమె మాధ్యమం ఉద్భవించిన కూరగాయల రంగానికి అనుగుణంగా, ముఖర్జీ రచన ప్రధాన రూపకం మొక్కల సేంద్రీయ జీవితం నుండి వచ్చింది. ఆమె ప్రారంభ బిందువుగా పనిచేసే ఒక ఆకృతిని లేదా ప్రతిబింబాన్ని మెరుగుపరచడం, రచన క్రమక్రమంగా ఆవిష్కృతం కావడం మొక్క పరిపక్వతకు సమానంగా మారుతుంది."
ప్రభావాలు[మార్చు]
కె.జి.సుబ్రమణియన్ ప్రకటించిన బోధనావిధానం నేపధ్యంలో, ముఖర్జీ "ఉన్నత కళ" కంటే సాంప్రదాయకంగా తన కళతో సంబంధం ఉన్న ఒక పదార్థంలో పనిచేయాలని నిర్ణయించడం, భారతదేశంలో సాంప్రదాయ చేతివృత్తుల నైపుణ్యాల విపరీతమైన గొప్పతనం, నిరంతర వాస్తవికత, ప్రజాదరణ పొందిన ప్రాంతీయ పదజాలం బహుముఖత దృష్ట్యా ఆధునికతలో ప్రధాన ధృవత్వంగా వారు భావించిన దానిని అధిగమించడానికి ఆమె గురువు చేతన ప్రయత్నాలను ప్రతిబింబిస్తుంది.
మరణం[మార్చు]
న్యూఢిల్లీలోని నేషనల్ గ్యాలరీ ఆఫ్ మోడర్న్ ఆర్ట్ లో 2015 రెట్రోస్పెక్టివ్ ఎగ్జిబిషన్ కు ముందు మృణాళిని ముఖర్జీ ఆసుపత్రిలో చేరారు. వారం రోజుల తర్వాత 65 ఏళ్ల వయసులో కన్నుమూశారు.[13] [14]
ప్రస్తావనలు[మార్చు]
- ↑ Tate. "Mrinalini Mukherjee 1949–2015". Tate (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-08-25.
- ↑ "Mrinalini Mukherjee | Aranyani". The Metropolitan Museum of Art (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-08-25.
- ↑ Archive, Asia Art. "Mrinalini Mukherjee Archive". aaa.org.hk (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2022-11-01.
- ↑ Gupta, Trisha (23 May 2015). "Secular Deities, Enchanted Plants: Mrinalini Mukherjee at the NGMA". The Wire. Retrieved 25 June 2019.
- ↑ "Education". Nature Morte.
- ↑ Mrinalini Mukherjee, RECENT SCULPTURE IN CERAMICS, 'In the Garden'. Defence Colony, New Delhi: Vadhera Art Gallery. 1997.
- ↑ Gipson, Ferren (2022). Women's work: from feminine arts to feminist art. London: Frances Lincoln. ISBN 978-0-7112-6465-6.
- ↑ "ArtAsiaPacific: Indian Sculptor Mrinalini Mukherjee Dies At65". artasiapacific.com. Retrieved 4 February 2019.
- ↑ "Mrinalini Mukherjee: Force(s) of Nature". ocula.com (in ఇంగ్లీష్). 2020-11-25. Retrieved 2020-11-25.
- ↑ Bent, Siobhan (5 February 2016). "Indian Sculptor Mrinalini Mukherjee Dies at 65". ArtAsiaPacific. Retrieved 9 April 2017.
- ↑ Gipson, Ferren (2022). Women's work: from feminine arts to feminist art. London: Frances Lincoln. ISBN 978-0-7112-6465-6.
- ↑ Shaikh, Nageen (2019). ""Exploring Sexuality and Myth Through Fiber and Other Types of Sculpture"". Hyperallergic. Retrieved 9 May 2020.
- ↑ Bent, Siobhan (5 February 2015). "Indian Sculptor Mrinalini Mukherjee Dies at 65". ArtAsiaPacific Magazine. Retrieved 22 August 2019.
- ↑ Mukherjee, Mrinalini (2019). Jhaveri, Shanay (ed.). Mrinalini Mukherjee. Metropolitan Museum of Art. Mumbai, India: The Shoestring Publisher. p. 12. ISBN 978-81-904720-9-8.