Jump to content

యశోధర్ముడు

వికీపీడియా నుండి

యశోధర్ముడు
సా.శ.528 లో సొందని వద్ద జరిగిన యుద్ధంలో యశోధర్మను మిహిరకులకు చెందిన అల్చాను హ్యూణులను ఓడించుట.
Maharaja of Malwa
పరిపాలన515 - 545 CE
మతంHindu
పేరు గుప్తలిపిలో శ్రీ యశోధర్మను" ("లార్డు యశోధర్మను") నాలుగవ వరుసలో యశోధర్మను - విష్ణువర్ధను మందుసూరు శిలాశాసనం.[1]

యశోధర్మాను (గుప్తలిపి: యా- శో-ధ-ర్మ,, [1] (యశోధర్మను) (సా.శ.515-సా.శ.545) మధ్య భారతదేశంలో 6 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో. ఆయన ఆలికారా రాజవంశానికి చెందినవాడు.[2] సా.శ. 530-540 మాండ్సౌరు స్తంభ శాసనం ఆధారంగా ఆయన మధ్య భారత ఉపఖండంలో ఎక్కువ భాగం జయించాడు.[3]

చరిత్ర

[మార్చు]

5 వ శతాబ్దం చివరినాటికి భారతదేశం హుణుల నుండి దాడికి గురైంది. యశోధర్మను, బహుశా గుప్తచక్రవర్తి నరసింహగుప్త సా.శ. 528 లో హ్యూణసైన్యాన్ని, వారి పాలకుడు మిహిరకులులను ఓడించి వారిని భారతదేశం నుండి తరిమికొట్టారు.[4] మసౌసరులో యశోధర్మను శాసనాలు మూడు కనుగొనబడ్డాయి. వీటిలో ఒకటి యశోధర్మను-విష్ణువర్ధన మాండ్సౌరు రాతి శాసనం సంవతు 589 (సా.శ. 532).

యశోధర్మను - విష్ణువర్ధను సంబంధిత మందసురు శిలాశాసనం (సా.శ.532)

[మార్చు]
యశోధర్ముడు is located in India
Campaign through the Vindhya range
Campaign through the Vindhya range
సొందాని వద్ద అల్చాని హ్యూణులతో యుద్ధంచేసి ఓడించిన (సా.శ. 532 ") యశోధర్మను-విష్ణువర్ధను మందసూరు శిలాశాసనం

యశోధర్మను-విష్ణువర్ధన మాండ్సౌరు రాతి శాసనం సా.శ. 532 లో వ్రాయబడింది. యశోధర్మను పాలనలో దశాపురంలో (ఆధునిక మాండుసౌరు, తరచుగా మండసోరు అని కూడా పిలుస్తారు) దక్ష అనే వ్యక్తి బావిని నిర్మించడాన్ని నమోదు చేశాడు.[5] ఉత్తర, తూర్పు రాజ్యాల మీద స్థానిక పాలకుడు యశోధర్మను (బహుశా చాళుక్య పాలకుడు విష్ణువర్ధన) సాధించిన విజయాలను ఈ శాసనం పేర్కొంది. ఈ రాజ్యాలు మరింత పేర్కొనబడలేదు. అయినప్పటికీ యశోదర్మను ఉత్తరాన ఆల్కాను హన్సు లేదా హ్యూణుల చాలా భూభాగాలను ఆక్రమించాడని, ఆయన విజయాల తరువాత తూర్పున గుప్తసామ్రాజ్యానికి చెందిన చాలా భూభాగాలు ఆక్రమించాయని తెలుసు.[6][7] ఆ తేదీ తర్వాత మరో గుప్తశాసనం మాత్రమే కనుగొనబడింది. చివరి గుప్తచక్రవర్తి విష్ణుగుప్తుడు కోటివర్ష (పశ్చిమ బెంగాలు లోని బంగరు) ప్రాంతంలో భూమి మంజూరు చేసినట్లు ఇందులో పేర్కొనబడింది.[7] ఆల్కన్సు హ్యూణులకు వ్యతిరేకంగా సాధించిన విజయం యశోధర్మను మాండ్సౌరు స్తంభ శాసనంలో కూడా వివరించబడింది.[5]

"(ఎల్. 5.) - తిరిగి భూమి మీద విజయం సాధించిన అదే రాజు అద్భుతమైన విష్ణువర్ధన యుద్ధంలో విజయం సాధించినవాడు; ఆయన ద్వారా ఆలికారా వంశం-శిఖరాగ్రస్థాయిలో ప్రసిద్ధి చెంది గౌరవప్రదమైన స్థితికి చేరుకుంది. ఆయన శాంతియుత ప్రసంగాలు, యుద్ధం ద్వారా తూర్పులోని శక్తివంతమైన రాజులు, ఉత్తరాన చాలా మంది (రాజులు)ని సామతులను చేసుకున్నాడు. ఈ రెండవ పేరు "రాజులకు రాజు", " గొప్ప దైవం", ప్రపంచం ఆహ్లాదకరంగా ఉంటుంది (కాని) సాధించటం కష్టం అధికంగా ఉంటుంది."

—యశోధర్మను, విష్ణువర్ధన మాండ్సౌరు రాతి శాసనం[8]

యశోధర్మను మందసూరు స్థంభం శాసనం (సా.శ. 515-550)

[మార్చు]
సొదాని వద్ద ఉన్న యశోధర్ముని మందసూరు విజయస్తంభం
యశోధర్ముడు is located in India
మదసూరు స్థభం శాసనం యశోధర్మను ఇప్పుడు ఈయన పొరుగున ఉన్న లౌహిత్య (లౌహిత్యా నది) నుండి " పశ్చిమ సముద్రం " (పశ్చిమ భారతీయ సముద్రం)హిమాలయాల నుండి మహేంద్రగిరి వరకు[9] ఆయన సొందాని వద్ద హ్యూణులను ఫ్డించాడు.[10]

తన విజయానికి గుర్తుగా యశోధర్మను మాండ్సౌరు జిల్లాలోని సోందాని వద్ద జంట ఏకశిలా స్తంభాలను నిర్మించారు.[11][12] సోండాని శాసనం ఒక భాగంలో యశోధర్మను రాజు మిహిరకులను ఓడించినందుకు తనను తాను ప్రశంసించాడు:[13]

"ఆయన (యశోధర్మను) గౌరవించబడ్డాడు (ఆయన) తల అభినందన పూలదండలతో నిండింది.(ప్రసిద్ధ) రాజు మిహిరాకులా చేత కూడా ఆయన సత్కరించబడ్డాడు. తలవంచి నమస్కరించడం ద్వారా నొప్పి వచ్చింది (అతని) చేయి నమస్కారాలు అందిస్తూ చేతులు కూడా అలసి పోయాయి "[14]

భూభాగం

[మార్చు]

మాండ్సౌరు స్తంభ శాసనం 5 వ పంక్తిలో యశోధర్మాను ఇప్పుడు (నది) లాహిత్య (బ్రహ్మపుత్ర నది) పరిసరాల నుండి "పశ్చిమ మహాసముద్రం" (పశ్చిమ హిందూ మహాసముద్రం) వరకు, హిమాలయాల నుండి పర్వత మహేంద్ర తన శత్రువులను ఓడించాడని.[3][10]

యశోధర్మాను హ్యూణులు, గుప్తుల నుండి విస్తారమైన భూభాగాలను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.[15] అయినప్పటికీ ఆయన స్వల్పకాలిక సామ్రాజ్యం సి.సా.శ. 530-540. విచ్ఛిన్నమైంది.[3]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. 1.0 1.1 Fleet, John Faithfull (1960). Inscriptions Of The Early Gupta Kings And Their Successors. pp. 150–158.
  2. J. L. Jain (1994). Development and Structure of an Urban System. Mittal Publications. p. 30. ISBN 978-81-7099-552-4.
  3. 3.0 3.1 3.2 Foreign Influence on Ancient India by Krishna Chandra Sagar p.216
  4. Dani, Ahmad Hasan; Litvinovskiĭ, Boris Abramovich (1999). History of Civilizations of Central Asia: The crossroads of civilizations: A.D. 250 to 750 (in ఇంగ్లీష్). Motilal Banarsidass Publ. p. 175. ISBN 9788120815407.
  5. 5.0 5.1 Hans Bakker 50 years that changed India (Timeline)
  6. Historical Geography of Madhyapradesh from Early Records by P. K. Bhattacharyya p.200
  7. 7.0 7.1 Indian Esoteric Buddhism: Social History of the Tantric Movement by Ronald M. Davidson p.31
  8. Fleet, John F. Corpus Inscriptionum Indicarum: Inscriptions of the Early Guptas. Vol. III. Calcutta: Government of India, Central Publications Branch, 1888, 150sq.
  9. Salomon, Richard (1989). "New Inscriptional Evidence For The History Of The Aulikaras of Mandasor". Indo-Iranian Journal. 32 (1): 11. ISSN 0019-7246.
  10. 10.0 10.1 Corpus Inscriptionum Indicarum Vol 3 p.145
  11. Fleet, John F. Corpus Inscriptionum Indicarum: Inscriptions of the Early Guptas. Vol. III. Calcutta: Government of India, Central Publications Branch, 1888, 147-148
  12. "Mandasor Pillar Inscription of Yashodharman". Archived from the original on 12 సెప్టెంబరు 2006. Retrieved 4 డిసెంబరు 2019.
  13. Coin Cabinet of the Kunsthistorisches Museum Vienna [1] Archived 2019-11-01 at the Wayback Machine
  14. Punjab Monitor, April 2013 [2], from Fleet, John F. Corpus Inscriptionum Indicarum: Inscriptions of the Early Guptas. Vol. III. Calcutta: Government of India, Central Publications Branch, 1888, 147-148.
  15. Tribal Culture, Faith, History And Literature, Narayan Singh Rao, Mittal Publications, 2006 p.18

వెలుపలి లింకులు

[మార్చు]